Kveiki

Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin

Modell av kveikanum triose phosphate isomerase (TPI).
Víðka
Modell av kveikanum triose phosphate isomerase (TPI).

Ein kveiki ella eitt enzym er eitt protein sum økjir um ferðina á eini ávísari evnafrøðiligari reaktión; ein lívfrøðiligur katalysatorur. Kveikin skundar undir reaktiónina millum reaktant (substrat) og produkt, men verður tó ikki sjálvur broyttur í reaktiónini.

Fyrr var hildið at allir lívfrøðiligir katalysatorar vóru proteinir, men í 1980'unum var uppdagað at nøkur RNA-mýl kunnu verða munadyggir katalysatorar og tey verða nú nevnd ribozymir.

Vanligt verða kveikar nevndir við endingini -ase. Tó hava nakrir av teimum fyrstu kveikunum ið funnir vóru gomul heiti, og enda sostatt ikki við -ase.

Kveikar verða bólkaðir, eftir teirra starvið, í 6 ymiskar høvuðsbólkar:

  • EC 1 Oxidoreductase: katalyserar oxidatión/reduktión reaktiónir.
  • EC 2 Transferase: flytir ein funktionellan bólk (t.d. ein methyl ella phosphat bólk).
  • EC 3 Hydrolase: katalyserar hydrolysuna av ymiskum bindingum.
  • EC 4 Lyase: klývur ymiskar bindingar uttan at nýta hydrolysu og oxidatión.
  • EC 5 Isomerase: katalyserar isomeriseringina í einum einstakum mýlið.
  • EC 6 Ligase: setur tvey mýl saman við kovalentari binding.

Tað eru eisini undirbólkar undir høvuðsbólkunum.