Feankleaster

de himrik fan Feankleaster
Fergrutsje
de himrik fan Feankleaster

Feankleaster is in doarpke yn de gemeente Kollumerlân mei likernôch 110 ynwenners. Feankleaster is in brinkdoarp mei in beskerme doarpsgesicht. Om de brink hinne lizze Fogelsanghstate, It Lytse Slot of Villa Nova,De Slotpleats, agrarysk museum De Brink, en ynformaasjesintrum De Munnik.

Ynhâld

[bewurkje seksje] Skiednis

Hoewol it doarp nea in tsjerke hân hat, hinget de ûnjouwing wol gear mei de stifting fan in kleaster op de krusing fan wegen nei Kollum, Aldwâld, Kollumersweach, Bûtenpost en Twizel. Nei't it gebiet yn de 11e of 12e ieu yn kultuer brocht wie, stiften de Norbertinen of Premonstratinzers yn de 13e ieu fan Dokkum út it dûbelkleaster Kleaster De Oliveberch. De earste fermelding dêrfan stammet út 1287. Troch legaten waakste it grûnbesit fan it kleaster ta mar leafst 245 bunder. It kleaster is yn 1579 ferlitten en yn 1644 kamen de restanten fan de gebouwen en lannerijen yn it besit fan de famylje Van Fogelsangh.

[bewurkje seksje] It kleaster 'De Oliifberch'

Fogelsanghstate op in âlde printsjekaart
Fergrutsje
Fogelsanghstate op in âlde printsjekaart

De kleasters hienen in sletten ekonomy. As it heal koe, waard der neat fan bûtenút kocht. Yn 'e winter hienen se ek branje nedich. Dat krigen se troch't se eigen feangrûn krigen. De kleaster binne begûn mei de earste, foar dy tiid, grutskalich ôfgraven fan feangrûn. It kleaster wie bedoeld foar adelike persoanen. Letter binne de mânlju nei Westergeast ferhuze.

De dames waarden oantsjutten as de "Norbertinessen fan Aldwâld".

Yn 1560 fine we dat wat letter de "Slotpleats" neamd wurdt al in part fan it kleasterbesit wie.

Yn 1579 hawwe de nonnen it kleaster al ferlitten. Nei 1580 namen de Steaten fan Fryslân, sa as alle kleasterbesit op it plattelân oer.

[bewurkje seksje] Sjouck van Fogelsangh en har erfgenamten

Sjouck fan Fogelsangh út Boerum kocht it kleaster mei alles wat dêr by hearde. Har opfolger waard har soan Theodorus. Dizze hat it earste hûs boud.

Doe krige troch in erfenis de grytman fan Kollumerlân Willem Hindrik van Heemstra Fogelsanghstate yn hannen. De van Heemstra's hawwe dit oant yn 'e triticher jieren fan de foarige ieu eigeners west. Doe erve de komissaris van de keninginne P.A.V. Harxinxma thoe Sloten Fogelsangh-state. No is de eigener de greve de Marchant et d'Anseumbourgh.

Hy hat, mei stipe fan de gemeente Kollumerlân en fûnsen Fogelsangh-state wer yn 'e oarder brocht en it fertuteaze museum wer op én nij iepene.

De lannerijen foarmje tsjintwurdich ien fan de grutste parken fan Fryslân. Yn de 18e ieu hie it gebiet in barokke útstrieling. De ferneamde túnarsjitekt Lucas Roodbaard hat it gebiet stikje by bytsje feroare yn in lânskipspark mei ôfwikseljend parkeftige en boskeftige stikken.

[bewurkje seksje] It Sindingsfeest

Yn 1877 kaam der in ferhal út fan Fryske skiuwer Tsjibbe Gearts van der Meulen út oer Gepke dy't sûnder moffen oan nei it sindingsfeest yn Feankleaster west hie. Dizze sindingsfeesten wienen wichtich foar it otterdokse folksdiel. Op sa'n dei wienen de sprekkers, wat we no 'de preektigers' neame. De kollekte wie foar de sinding. Nei de Twadde Wrâldoarloch kamen de sindingsdagen dy't ek wol yn de bosk fan Rinsma-state yn Driezum holden waarden, wat yn 'e nederklits. Der waard in komitee foarme om de sindingsdagen nij libben yn te blazen. De dei waard ferpleastst nei Pinkermoandei. Moarns wurdt der inSkeane tekstdienst te veldeSkeane tekst holden. Dêr wurde de tsjerkegongers út in wide krite ferwachte. De middeis is der dan in kristlik festival. No begjint it al op sneon-te-jûn mei in jûn foar de jongerein. Fan ynfloed hat ek west dat de bekende evangelist Johannes de Heer ien kear yn 't jier mei in tinte op é Brink stie. Feankleaster hat sa lanlik bekendheit krige.

[bewurkje seksje] De Keningswei

Yn april 1852 brocht kening Willem III in besite oan Kollumerlân. Hy die doe ek Fogelsangh-state oan.

Yn maaie 1873 kaam de kening wer nei Fryslân. Ek doe stie Feankleaster wer op it programma. H.L. baron van Heemstra hat doe de kening sjen litten dat hy in goede gasthear wie. It sânpaad nei de wei fan Kollum nei Bûtenpost waard in strjitwei. Nei't der sein waard, hie de baron dat betelle. Ek Fogelsangh-state krige in opknapbeurt. De kening kaam te sitten op stoel dy't in kopy wie fan syn stoel op Het Loo. Doe't de kening wer nei Bûtenpost ôfreizge, frege de baron oft de nije strjitwei Keningswei hiete mocht. De kening hie dêr gjin beswier tsjin.

[bewurkje seksje] Ferskaat

Feankleaster hie in de 60 en 70-er jierren in saneamde sneinsmerk: jonges en famkes út de wide omjouwing paradearren dan troch it sintrum fan it doarp op'e syk nei in skarrel. It doarp hat mei in grutte diskoteek ek tsjintwurdich noch betsjutting as útgeanssintrum foar de jongerein.

Yn maaie 1999 kaam it doarp yn it nijs troch de brute moard op de 16 jierrige Marianne Vaatstra út De Westerein yn de omkriten fan Feankleaster.

Oare talen