Klaustur á Íslandi

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Klaustur á Íslandi
Enlarge
Klaustur á Íslandi

Samanlagt voru ellefu klaustur stofnuð á Íslandi í kaþólskum sið. Tvö þeirra, í Flatey og Hítardal, voru einungis starfrækt í fáein ár. Klaustrin á Íslandi voru ýmist af Benedikts- eða Ágústínusarreglu, en ekkert bendir til að klaustrin hafi haft formleg tengsl við klaustur erlendis. Klaustrin urðu sjálfseignarstofnanir og þau voru miðstöðvar menntunar og menningarlífs ásamt skólunum á biskupssetrunum í Skálholti og á Hólum. Við siðaskiptinn 1550 voru níu klaustur starfrækt á Íslandi. Tvö þeirra voru nunnuklaustur, Kirkjubæjarklaustur í Skaftafellssýslu, stofnað 1186 og Reynistaðarklaustur í Skagafirði, stofnað 1295. Bæði nunnuklaustrin voru af Benediktsreglu. Fyrsta munkaklaustrið var Þingeyraklaustur í Húnafirði og var það stofnað 1133. Það var af Benediktsreglu eins og Munkaþverárklaustur í Eyjafirði sem var stofnað 1155. Á Hítardal á Mýrum var klaustur af reglu Benedikts á árunum 1166 - 1201.

Uppgröftur á Skriðuklaustri
Enlarge
Uppgröftur á Skriðuklaustri

Öll hin munkaklaustrin voru af Ágústínusarreglu, það elsta var Þykkvabæjarklaustur í Álftaveri, stofnað 1168. Ár 1172 var stofnað klaustur í Flatey á Breiðafirði en það var flutt til Helgafells 1184. Viðeyjarklaustur var stofnað 1226, Möðruvallaklaustur í Eyjafirði 1296 og Skriðuklaustur á Héraði 1493. Við siðaskiptin sem lögtekin voru af Alþingi 1541 voru klaustrin lögð af og flest þeirra eyðilögð, þeir munkar og nunnur sem ekki vildu skipta um sið voru drepin eða send í útlegð og allar eignir klaustranna gerðar upptækar fyrir hönd Danakonungs.

[breyta] Heimildir

  • Íslenskt samfélag og Rómarkirkja. Kristni á Íslandi, II. Aðalhöf. Gunnar F. Guðmundsson, myndritstj. Guðbjörg Kristjánsdóttir, meðhöf. Ásdís Egilsdóttir og Inga Huld Hákonardóttir. Ritstj. Hjalti Hugason. Alþingi, 2000
  • Íslenskur söguatlas, Almenna bókafélagið, 1989.

[breyta] Ítarefni