Lingua prisca Indoeuropaea

E Vicipaedia

Protoindoeuropeaea lingua (PIE) hypothetica mater communis linguarum Indoeuropaearum est. Existentia talis linguae generaliter accipitur a linguistis. Dicebatur fortasse ante plurimos annos, exempli gratia tempore palaeolithico.

Index

[recensere] Phonologia

Lingua Protoindoeuropeaea dicitur habuisse hos sonos. Vide etiam linguas Indoeuropaeas ut videas quo modo mutata sint in eis.

[recensere] Consonantes

Protoindoeuropeana consonantes (traditionalis transcriptio)
labiales coronales palatovelares velaraes labiovelares laryngales
p t k  
b d ǵ g  
ǵʰ gʷʰ  
m n
s h₁, h₂, h₃
w r, l j

[recensere] Vocales

  • vocales breves a, e, i, o, u
  • vocales longae ā, ē, ō
  • Diphthongi ai, au, āi, āu, ei, eu, ēi, ēu, oi, ou, ōi, ōu
  • allophona vocalica consonantium: u, i, r̥, l̥, m̥, n̥.

[recensere] Morphologia

[recensere] Nomina

Nomina declinabantur octo casibus (qui erant nominativus, accusativus, genetivus, dativus, instrumentalis, ablativus, locativus, vocativus). Genera fortasse tria erant: Masculinum, femininum, neutrumque. Sunt autem qui censeant tantum genera duo (animata / non animata) exstitisse.

Modi duo maiores declinationis sunt: thematicus et athematicus. Thematicae declinationi radices nominales augebantur sono -o- (in vocativo -e) et apophonia (permutatio vocalis) non fiebat. Formae athematicae declinationis veteriores sunt, secundum modum apophoniae dinoscuntur (acrodynamicae, proterodynamicae, hysterodynamicae et holodynamicae).

casuum exitus:

(Beekes 1995) (Ramat 1998)
athematica thematica
masculina femininaque neutra masculina femininaque neutra masculina neutra
singularis pluralis dualis singularis pluralis dualis singularis pluralis dualis singularis pluralis singularis pluralis dualis singularis
nominativus -s, 0 -es -h₁(e) -m, 0 -h₂, 0 -ih₁ -s -es -h₁e? 0 (coll.) -(e)h₂ -os -ōs -oh₁(u)? -om
accusativus -m -ns -ih₁ -m, 0 -h₂, 0 -ih₁ -m̥ -m̥s -h₁e? 0 -om -ons -oh₁(u)? -om
genetivus -(o)s -om -h₁e -(o)s -om -h₁e -es, -os, -s -ōm -os(y)o -ōm
dativus -(e)i -mus -me -(e)i -mus -me -ei -ōi
instrumentalis -(e)h₁ -bʰi -bʰih₁ -(e)h₁ -bʰi -bʰih₁ -bʰi -ōjs
ablativus -(o)s -ios -ios -(o)s -ios -ios
locativus -i, 0 -su -h₁ou -i, 0 -su -h₁ou -i, 0 -su, -si -oi -oisu, -oisi
vocativus 0 -es -h₁(e) -m, 0 -h₂, 0 -ih₁ -es (coll.) -(e)h₂

[recensere] Pronomina

Pronomina difficilius reconstruuntur quia omnibus in linguis Indoeuropaeis differunt.

PIE habebat pronomina personalia primae secundaeque personae, sed, ut lingua Latina, non habebat tertiae. Pronomina personalia habebant suas formas et exitus unicos - vide, exempli gratia, etiam latine ego et me.

pronomina personalia (Beekes 1995)
prima persona secunda persona
singularis pluralis singularis pluralis
nominativus h₁eǵ(oH/Hom) wei tuH yuH
accusativus h₁mé, h₁me nsmé, nōs twé usmé, wōs
genetivus h₁méne, h₁moi ns(er)o-, nos tewe, toi yus(er)o-, wos
dativus h₁méǵʰio, h₁moi nsmei, ns tébʰio, toi usmei
instrumentalis h₁moí  ? toí  ?
ablativus h₁med nsmed tued usmed
locativus h₁moí nsmi toí usmi