Bella Coitionum
E Vicipaedia
Bella Coitionum | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Proelium ad oppidum Austerlitz |
|||||||
|
|||||||
Exercitus | |||||||
Socii: • Regnum Unitum • Prussia • Austria • Suecia • Russia • et alii |
• Francogallia • Dania-Norvegia • Polonia |
Bella Coitionum (separatim spectans omnia sine Primo Bello Coitionum etiam Bella Napoleontia vocantur) ab 1792 anno usque ad 1815 annum durabant. Quae in ordine conflictionem post Revolutionem Franciae videri debent.
Coitionibus vertentibus bellorum sex contra Franciam rem publicam aut Napoleonem gesta sunt:
- Primum Bellum Coitionum 1792-1797
- Secundum Bellum Coitionum 1798-1801/1802
- Tertium Bellum Coitionum 1805
- Quartum Bellum Coitionum 1806/1807
- Quintum Bellum Coitionum 1809
- Sextum Bellum Coitionum 1812-1814
Index |
[recensere] Prima Coitio sive Coalitio
Prima Coitio (1792-1797) ex Austria, Prussia, Britannia, Hispania, Pedemontio contra Franciam temptabat, ut obstrueret novas res Franciae rei publicae.
Pax ad Campumformium 17 die Octobris anno 1797 inter Franciam et Austriam bellum finivit. Est Austria coacta, ut magnas dimitteret partes Italiae superioris, quae facta Res Publica Cisalpina sunt, et ut traderet Franciae nonnullas regiones hodiernae Helvetiae.
[recensere] Secunda Coitio
Secunda Coitio (1792-1797) e Russia, Britannia, Austria, Imperio Othomano, Lusitania, Neapoli, Civitate Ecclesiae item ruebat. Napoleo, qui Franciam a 1799 rexerat, Britanniam oppugnare potenti aestate anni 1798 Aegyptum invasit et expeditionem in Hiberniam misit. At classis Franciae pimo die Augusti naumachia in Nilo flumine ab Horatio Nelson victa est atque Hibernia mox paccata est. Qua re Napoleo est coactus, ut Aegyptum abiret. cedentibus Napoleone reditu Austriaci cum eo proelio ad Marenginem 14 die Iunii anno 1800 et proelio ad oppidum, quod Theotisce Hohenlinden appellatur, tertio die Decembris eodem anno solum obstiterunt et graviter victi sunt.
Pacto ad Samarobrivam (1802) ad pacem interim inter Britannos et Francos, item finis erat Secundae Coitionis.
28 die Maii anno 1804 imperium Francorum ab Napoleone evocatum est; qui secundo die Decembris eodem anno Lutetiae ab ipso imperatorem coronatus est.
[recensere] Tertia Coitio
Anno 1805 formabant Austria, Britannia, Russia Suecia Tertiam Coitionem in Franciam.
Francis Britannia invadere excogitantibus exercitus virorum 150.000 collocatus est. Petro de Villeneuve duce classis Franca-Hispanica Gadem navigavit. A qua Neapolem navigatura fuit, sed ab Horatio Nelson naumachia ad Trafalgarem 21 die Octobris anno 1805 gravissime superata est. Hinc principatus Britanniae super maria coepit.
Aprile anno 1805 Britannia et Russia pactum signabant, ut Bataviam et Helvetiam liberaturae essent. Genua subacta et Napoleone regem Italiae appellato Austria hoc pactum particeps fuit. Francus iit exercitus in Germaniam. Pugnis circum Ulm urbem Franci 70.000 Austriacos vicerunt. Proelio ad oppidum, quod Austerlitz appellatur, secundo die Decembris iterum Russicae-Austriacae copiae amiserunt. Ad pacem coacti sunt.
[recensere] Quarta Coitio
Quarta constitit Coitio e Britannia et Austria anno 1809.
Britannis contigerunt solum victoriae parvae. Naumachia ad Hafniam victa est Septembro 1807. Pugna contra Franciam hinc obsidione oeconomica perrecta est. Maria occupabantur.
Napoleone in Hispania pugnanti Austria paravit bellum in Bavaria. Aprile 1809 exercitus sub archiduce Carolo Bavariam invasit et una pars Ratisbonam profecta est, altera ad Isaram. Sed Napoleo ex Hispania advolavit et Austriacos e Bavaria expulit, Ratisbonam expugnavit ac incendit sed vulneratus est pugna. Praeclarum proelium ad vicum, qui Eggmühl appellatur, pugnatum est cum Austriacis. Napoleo sequace primo pugna ad locum, qui Aspern-Essling appellatur, victus est, sed tunc proelio ad oppidum Wagram Carolum graviter superavit. Pax facta est 14 die Octobris 1809 anno.
Dein imperium Francorum habebat fines maximas.
[recensere] Sexta Coitio
Subsummantur sub nomine Sexta Coitione sunt expeditio in Russia ac bella liberantia, quamquam expeditione in Russia incepta haud omnes participes coitionis (Britannia, Russia, Prussia, Suecia, Austria, numerus magnus parvarum civitatum Germaniae adversariis Franciae participes erant.
Magnus Exercitus, 600.000 milites, quorum 270.000 Franci, transiit fluvium, qui Memel appellatur 23 die Iunii anno 1812. Copiis Russicis tantum lente cedentibus terram ustam reliquerunt. Nullum victorem habet proelium ad Borodininem sed multos mortuos. Moscua subacta 14 die Septembris est. Alexander I recusavit, ut cum Napoleone agitaret. Napoleo cum exercitu redire coactus est. 275.000 mortuos captivosque 200.000 tenuit Magnus Exercitus. Novembre solum 10.000 milites restiterunt.
Proelio ad Victoriam 21 die Iunii 1813 anno potestas Franca in Hispania fracta est. Francorum est redire domum.
Austria et Prussia rursum bello interfuerunt. Proeliis ad urbes Lützen secundo die Maii et Bautzen 20/21 diebus Maii exercitui contigerunt Franco victoriae parvae. Sed proelio gentium (16-19 dies Octobris 1813 anno) copiae coitionis atque Bavariae (circiter 350.000 milites) vicerunt Francos (circiter 195.000). Interfecti sunt 110.000. 31 die Martii Lutetia coitionis exercitu subacta Napoleo adicavit 6 die Aprilis. Qui tunc Elbam in exilio missus est.
Haec fuerunt finis Bellorum Coitionum.