Реканска Област

Од Википедија, слободна енциклопедија

Реканска област (или Река) е планински предел и етно-географска област во крајниот западен дел на Македонија и се протега по течението и долината на реката Радика.

Содржина

[уреди] Географија

Реканскиот крај се всушност сите села во долината на реката Радика од нејзиниот изворишен дел на падините на планината Враца (дел од масивот на Шар Планина) до нејзината утока во Црн Дрим северно oд Дебар. Целата област е претежно планинска бидејќи од десната страна на Радика се издигнуваат планините Бистра и Стогово, а од левата страна се издигнува највисоката македонска планина Кораб, а по нејзе се издгнува Дешат (Крчин). Просечната надморска височина во горниот (северниот) дел на долината на Радика надминува и над 1400 метри надморска височина, а просечната надморска височина во долниот (јужниот) дел на долината на Радика се движи од 750 до 800 метри надморска височина. Во целата област владее планинска клима, со долги зими со многу снег и доста ниски температури и кратки и свежи лета.

Поглед кон Кораб од манастирот Јован Бигорски
Зголеми
Поглед кон Кораб од манастирот Јован Бигорски

На запад областа се граничи со Албанија, на исток со малата Мавровска област и Кичевијата (Кичевскиот регион), на југ со Жупа и поширокиот Дебарски регион, a на север се граничи со македонскиот регион Гора (населен со Македонци со муслиманска вроисповед познати како Горанци) кој е дел од територијата на Косово (Србија).

[уреди] Население и етнологија

Како и сите македонски региони така и Река ја зафатиле огромните миграциони бранови па така од 14000 жители во шеесетите години на ХХ век, бројот на жителите се намалил на денешната бројка од 9521 жител, од кои 4115 (43,22%) се Македонци, 2234 (23,46%) се Албанци, 3056 (32,10%) се Турци итн. Меѓутоа ова не е правата етничка слика на регонот ако се земе во предвид дека сите што се попишани како Турци и поголемиот дел од луѓето попишани како Албанци се всушност Македонци со муслиманска вероисповед кои претставуваат најголем дел од населението во Река.

Селото Волковија во Горна Река
Зголеми
Селото Волковија во Горна Река

Населението во Река се дели на православни Македонци кои говорат албански јазик, познати под името Шкрети населени во Горна Река и православни или муслимани Македонци - Мијаци населени во останатите делови на Река.

Етнолошки Река се дели на 4 под-области:

Горна Река го опфаќа подрачјето на горното течение на Радика од нејзиниот извор до вливот на Рибничка Река. Горна Река ги опфаќа следниве села: Бродец, Кракорница, Богдево, Врбен, Трница, Волковија, Беличица, Тануше, Нистрово, Нивиште, Грекај, Бибај, Рибница, Сенце, Кичиница и Дуф. Денес во најголем дел овие села се раселени, а нивните (некогашни и сегашни) жители се Македонци од православна вероисповед кои го зборуваат албанскиот јазик, познати под името Шкрети.

Селото Јанче во Долна Река
Зголеми
Селото Јанче во Долна Река

Долна Река го опфаќа подрачјето од вливот на Рибничка Река во Радика се до месноста Бошков Мост, односно вливот на Mала Река (Гарска Река) во Радика. Во овој дел се сместени и најголем број од живите и развиени села во Река. Тоа се селата: Жировница, Ростуше, Битуше, Требиште, Велебрдо, Јанче, Видуше, Врбјани, Скудриње, Присојница, Аџиевци, Болетин кои се населени со Македонци (Мијаци) со муслиманска вероисповед, познати под името Торбеши.

[уреди] Мијачија

Двете под-области на Река, Мала Река и Голема Река ја сочинуваат областа Мијачија, која своето име го добила по своите жители - Мијаците.


Мала Река (или Малорекански крај) ги опфаќа селата по течението на Мала Река, Гарска Река и Тресонечка Река како и дел од планината Стогово. Тоа се познатите Мијачки села: Лазарополе, Тресонче, Гари, Росоки, Селце, Осој и Могорче.

Голема Река го опфаќа подрачјето на долниот тек на Мала Река се до нејзиниот слив во Радика до месноста Горенички мост. Овде се наоѓа и најпознатото македонско мијачко село Галичник.

[уреди] Економија

Како планински крај кој изобилува со бујни и сочни пасишта, најразвиена стопанска гранка во Река е сточарството, претежно одгледувањето на овци. Во последно време покрај овчарството во подем е и одгледувањето на кози. Познати земјоделски стопанства од овој крај со голем број грла овци се „Кораб“ од Нистрово и „Бистра“ од Галичник, а во поново време се побројни се и приватните стопанства.

Од овој крај се познати Галичкиот кашкавал и Трничкото сирење, кои кон крајот на XIX век и почетокот на ХХ век преку Солун биле извезувани во Америка.

Река е позната и по своето иселеништво, односно печалбарската (гурбетчиската) традиција, која трае до денес поради лошите економски услови. Во минатото Реканците оделе на печалба во Истанбул, Србија, Бугарија, Романија и Грција, а некои оделе и до Египет и Америка. Денес Реканците претежно одат на печалба во Италија каде работат како мајстори - ѕидари, плочкари, мозаичари или пак фурнаџии.

Реканците во минатото и денес биле познати по следниве занимања: градежништво, разбарство и копаничарство, пекарство и фурнаџиство, ѕидарство и златарство.

Поради специфичноста на теренот, местоположбата и културните знаменитости на овој регион, во забрзан подем е и развојот на туризмот.

[уреди] Култура и културни знаменитости

Во срцето не Реканската област од левата страна на Радика се наоѓа еден од најубавите, најбогатите и најпознатите македонски манастири Свети Јован Бигорски. Во минатото за време на празникот на манастирот, Свети Јован Бигорски се полнел со луѓе од сите краишта на Реканската област и се организирале панаѓури кои траеле по неколку денови.

Река е позната и по својата реканска носија, особено по празничната носија од Горна Река која покрај колоритната разновидност е доста накитена со златен и сребрен накит.

Секоја година на Петровден во Галичник се одржува познатата Галичка свадба, која е продолжение на традиционалните мијачки свадби кои во минатото биле многу чести во регионот.