Народно-ослободителната борба
Од Википедија, слободна енциклопедија
Народно-ослободителната борба (НОБ) на Македонија е вообичаениот термин за борбата за ослободување на Македонија од окупаторските сили во текот на Втората светска војна. НОБ започна на 11 октомври 1941 година, со нападот врз бугарската полициска станица во Прилеп („участокот“, сега Меморијален музеј „11 Октомври“), а заврши со ослободувањето на Тетово на 19 ноември 1944 година.
Содржина |
[уреди] Тек на востанието
Востанието во Македонија започна во октомври 1941 година во Прилеп, Скопје и Куманово. Во Тиквешијата било прифатено засолнувањето на партизаните од Прилепско и Велешко. Во 1942 година се помагани и со оружје.
Тиквешијата (Кавадарци и Неготино), Гевгелија, Велес и дел од Мариово беа во Третата оперативна зона.Во оваа зона ЦК на КПЈ и на Македонија, одлучиле да се формираат два партизански одреда, еден Тиквешки и еден Гевгелиски. На 14 мај 1943 година во месноста Вишешница на планината Рудина над Полошкиот манастир под с. Правадник е формиран ПО "Добри Даскалов" - Тиквешки. Истовремено на Кожуф Планина, кај Полана е формиран партизанскиот одред "Сава Михајлов" - Гевгелиски. Двата одреда од 25 мај дејствуваат заеднички.
На 14 и 18 мај одредот "Добри Даскалов" е во Ресава, Гарниково и Бојанчиште, каде се судрува со фашистичката бугарска полиција и војска. Со оваа акција на одредот, јавно се огласи повторно востанието во Македонија. Летото одредите се во Егејска Македонија, во реонот на Кајмакчалан. Во средината на септември тука доаѓа ПО "Гоце Делчев", викан Битолско-прилепски. Со тоа силите на НОВ и ПОМ се зголемени. Од тие причини, ГШ на НОВ и ПОМ, донесува одлука на Третата оперативна зона да се формира еден баталјон, во кој влегуваат, одредите "Добри Даскалов", "Сава Михајлов" и "Гоце Делчев". Формирањето е на 24 септември 1943 година кај Влашките колиби на Кајмакчалан во јачина од 125 борци од кои девет младинки. Одредите стануваат 1, 2 и 3 чета.
На 30 октомври е формиран Вториот баталјон на Третата оперативна зона со 113 борци. За командант е назначен Тихомир Милошевски - Тико, заменик, Пандил Николовски, политички комесар Коле Тодоровски, заменик политички комесар Киро Спанџов - Коста. Националниот состав на Вториот баталјон бил: 31 Македонец, 28 Италјанци, осуммина Словенци, 29 Срби, осум Бугари, тројца Турци, а другите биле работници од пиротскиот крај. На 18 декември 1943 година од заробените и доброволно дојдени бугарски војници од караулите Конско, Лукар и други во село Фуштани, Егејска Македонија бил формиран бугарскиот баталјон "Христо Ботев". Фактички тоа бил Третиот баталјон на Третата оперативна зона. За командант бил поставен поручникот од каруалата Конско, Дичо Петров, заменик Никола Пеев Груев, политички комесар Ристо Бајалски - Савата, и заменик политички комесар Мито Мицајков - Слободан. На 20 декември 1943 година, ГШ на НОВ и ПОМ со Штабот на Третата оперативна зона ја формираат Втората МНОУБ во село Фуштани, Егејска Македонија од трите баталјона на зоната. За командант на бригадата бил назначен Диме Туриманџовски - Горски, за заменик Лазо Калајџиски - Добри, политички комесар Трифун Трифунов - Балкански, а за заменик на политичкиот комесар Мито Хаџивасилев - Јасмин. На 23 јуни 1944 година еден баталјон од Втората МНОУБ, од 120 борци, присуствувал и влегол во составот на Четвртата МНОУБ, која е формирана во источна Македонија на врвот Лисец на планината Плачковица.
На 25 август 1944 година, Втората МНОУБ, Деветтата и Десеттата МНОУБ во село Шешково, Тиквешко ја формираат Првата македонска и 41. Југословенска дивизија. Бригадата водела борби во Тиквешко, Прилепско, Кичевско, а на 19 декември 1944 година била во Тетово и броела 2 312 борци и раководители. Пред да тргне на Сремскиот фронт на 7 октомври 1945 година за командант на бригадата бил поставен Пецо Гудев, а за политички комесар Ристо Стојановски - Железни. Бригадата стигнала во Стара Пазова на 15 јануари 1945 година и влегла во 48 дивизија на 15-ти ударен корпус. Бригадата се вика Тиквешка, бидејќи раководството и борците во поголем број биле од Тиквешијата. Бригадата водела борби на Сремскиот фронт против германските фашистички окупатори сè до завршувањето на војната сè до Целје во Словенија. Бригадата придонела за ослободување на земјата, а дала голем број на жртви, но и 11 народни херои. Бригадата по ослободувањето била одликувана со Орден за заслуга на народот со златен венец и Орден на братство и единство со златен венец.
[уреди] Учесници во НОБ
- Александар Урдаревски - Станко
- Бане Андреев - Ронката
- Благоја Ристиќ - Бале
- Блажо Орландиќ
- Борка Талески - Црниот или Модерното
- Борко Темелкоски - Лилјакот
- Вера Ацева
- Добривое Видиќ
- Добривое Радосављевиќ-Боби
- Драган Павловиќ-Шиљо
- Кузман Јосифоски - Питу
- Чеде Филипоски - Даме
- Лазар Колишевски
- Мара Нацева
- Методија Шаторов - Шарло
- Мирче Ацев
- Ордан Чопела
- Орце Николов
- Раде Јовчевски - Корчагин
- Кочо Рацин
- Светозар Вукмановиќ - Темпо
- Страхил Гигов
- Страшо Пинџур
- Цветко Узуновски - Абас
[уреди] Види исто така
[уреди] Надворешни врски
- Тито има големи заслуги за Македонија
- Киселиновски ги политизира историските личности
- Кои беа партизаните во Македонија?
- Секој народ мора да се соочи со својата историја
- Сојуз на борци од НОАВМ - Битола
- Учество на Евреите од Македонија но НОБ
- Македонија во борбата против фашизмот
- Раѓањето на македонската држава
- Катаракта