Ислам

Wikipedia-с

Исламын шашинд ертөнцөд цорын ганц бурхан нь л байдаг гэж үздэг. Тэр нь Аллах. Мэдээж гол судар нь Коран. Гол сургаал нь 6 итгэл (бурхан (Аллах), тэнгэр (ангел), судар шаштир (коран), зөнч Мухаммэд, хойд нас ,жам ёс (фатэ)), 5 үйл ажиллагаа (итгэлийн илчлэл, өдөрт 5 удаагийн сүм (Мэкка)ийн мєргєл, рамаданы мацаг барилт, өргөл) байдаг юм байна. Анх Арабын хойгийн Мэкка (арабаар Макка) нь Энэтхэгийн далайгаас Сири орох гол усан боомт болдог байжээ. Мэккад байдаг солир (тэнгэрийн чулуу ) нь эртнээс ариун газар гэж шүтэгдэж, хүмүүс жилд нэг удаа ирж мєргєдєг байжээ. Энэ үед Арабын аймгууд дайн байлдаанаа зогсоож, амгалан байдал тогтоодог. Гэхдээ энэ үед олон янзын бурхад оршиж байжээ. Жишээ нь Хобол, Манад, Араат, Эли Вассар гэх мэт. Энэ мэтчилэн Мэкка нь эдийн засаг, нийгмийин хувьд Арабын бусад газраас бага зэрэг илүү хөгжилтэй, Арабын аймгуудыг нэгэн үндэстэн болгож шашин, соёлын төв нь болох асар их боломжтой байсан байна. Гэвч эдийн засаг нь хөгжихийн хэрээр хот хөдөө, баян ядуугийн ялгаа ихээр гарах болсон байна. Тэр үеийн Арабын дээдсүүд нь голдуу нүүдэлчид бөгөөд суурин газрын худалдаачид доод зэргийн давхаргад багтдаг байжээ. Иймээс нийгмийн шинэ хүчирэг хүчин болсон хүмүүсийн хувьд хуучны ёс заншил, шашин шүтлэг нь ямар нэгэн ашиг тус байхгүй байсан тул тэд шинэ шашин, шинэ ёс заншил хайж эхэлсэн байна. Энэ нь исламын шашин үүсэх хамгийн том нөхцөл болсон байна. Мухаммэд нь дээрх шинэ хүчин болох худалдаачин гаралтай хүн ажээ. Ислам гэдэг үг нь араб хэлээр Аллах руу (төлөө) гэсэн утга бүхий туйлын vнэн (дэвөтэ), аль эсвэл хязгааргүй энх амгалан гэдэг агуулгатай ажээ. Исламын гол сургаалийг дээр өгүүлсэн 6 итгэл буюу иман, 5 үйл ажиллагаа (ибада?)-г даган мөрддөг хүнийг муслим (исламыг шүтэгч) гэдэг байна. Эхлээд 6 итгэл буюу Иманыг нь товч тайлбарлая. 1. Ертөнцөд байдаг туйлын үнэн бурхан бол Аллах. Аллах нь бүхий л оюун ухаан бөгөөд эцэс төгсгөл гэж байхгүй, түүний хүч чадал нь хязгааргүй бөгөөд туйлын ариун, бүхнийг бүтээгч бөгөөд бүхнийг устгагч. 2. Тэнгэр(ангелүүд) - Аллахын бараа бологсод, тэд нүгэл үйлддэггүй. 3. Шаштир. Исламын ариун судар нь Коран болон тvvнээс өмнө Аллахын илгээсэн шаштирууд. Yүнд Библийг хүртэл багтаадаг байна. Коран нь арабаар ал-Куран. Мухаммэд 22 настай байх үед нь Аллахаас буулгасан сургаалийг бичсэн зvйл. 114 зvйлээс бүрддэг. Одоогийнхоо хэлбэрийг олсон нь 3-р халиф Османы үед бололтой. Гол агуулга нь Бурхны цорын ганц шинж тэмдэг нь бусад шашин (жүүд, христ)-тай ижилхэн, ертөнцийн үүслээс сүүлчийн шийтгэл хүртэлх хүн төрөлхтний түүх, итгэл, ёс суртахуун, хууль, гэрлэлт, угсаа, худалдаа наймаа, шийтгэл зэргийг нарийвчлан бичсэн байдаг ажээ. 4. Зөнч. Аллахын зөнч нь Коранд бичсэнээр 25 хүн байдаг. Хамгийн том нь Адам, Ноа (арабаар Ноах), Абрахам, Исмаэл, Исаак, Яакоб, Мосэс, Есүс. Эдгээр нь бvгд зөнч бөгөөд аль нь ч бурхан болон бурхны хүү гэж үздэггүй. Харин хамгийн гол зөнч бол Мухаммэд гэж үздэг. Бас Мухаммэд нь бурхан болоод бурхны хүү биш гэж үздэг. 5. Сүүлчийн шийтгэл - Энэ хорвоогийн төгсгөл болон сүүлчийн шийтгэл, мөнхийн улсын оршин тогнолыг итгэдэг. 6. Бурхны зарлиг - Аллахын зарлигийг дагах нь жам ёсны зүйл. Харин 5 үйл ажиллагаа нь: 1. Итгэлийн илчлэл. Энэ нь "Аллахаас өөр бурхан үгүй, Мухаммэдээс өөр элч байхгүй гэдгийг гэрчилж байна" гэж мөргөдөг гэнэ. 2. Өдөрт таван удаа Мэккагийн зүг хандаж араб хэлээр мөргөл үйлддэг. 3. Мацаг барих. Рамадан нь исламын тооллоор 9 сард тохиодог бөгөөд энэ үеэр нэг ч удаа хооллож, тамхи татаж, архи ууж, амттан аль эсвэл мансууруулах зүйлс хэрэглэж, секс хийхийг хориглодог байна. Харин өвчтэй хүн, жирэмсэн эмэгтэйчүүд нь мөрддөггүй. 4. Өргөл (Закат). Энэ ертөнцөд олсон эд хөрөнгө нь муу муухай зүйлээс олсон хөрөнгө тул хойд насандаа зовох нэг нөхцөл болдог. Тиймээс нэг хэсгийг нь Аллахад өргөл барьж, нөгөө хэсгийг нь хэрэглэх ёстой гэдэг байна. Исламын хуулиар газар эзэмшдэггүй хүн татвар төлөх үүрэг байхгүй боловч энэ нь нэг ёсны татварыг орлодог байна. Энэ нь ядуучуудыг тэтгэх мэтээр зарцуулагддаг тул "нийгмийн татвар"-ын үүргийг гүйцэтгэдэг юм. 5. Даяанчлал (эргэлт) Хаж. Ислам шүтлэгтэй болгон Исламын тооллоор 12-р сарын 7-12-ны өдрүүдэд Мэккад очиж мөргөх ёстой гэнэ. Исламын урсгалуудын хамгийн том нь Суннитуудын бүлэг. Энэ нь Мухаммэдийн сургааль Сунна-г дагалдах хүн гэсэн утгатай ажээ. Суннит дотор урсгал байхгүй боловч Исламын хуулийн тайллаас шалтгаалж 4 хэсэгт хуваагддаг. Дараагийн том урсгал нь Шийт (Алигийн бүлэг гэдэг үгний товчлол). 4-р халиф Алиг шүтэн бишрэгчид. Мухаммэд нь Алид өөрийнхөө нууцыг дамжуулсан учраас Мухаммэдийн цорын ганц дамжуулагч нь Али гэж vздэг байна. Дотор нь 12 Имамын бүлэг, Исмайлийн бүлэг, Сайтын бүлэг гэж хуваадаг. Yүнээс гадна Вахифф, хааф гэх мэтийн урсгалууд байдаг.