Биологийн факультет

Wikipedia-с

Тус факультетийн анхны їндэс суурь нь МУИС їїсэн байгуулагдсан эхний жил буюу 1942 онд Багш Нарын Факультетийн бїрэлдэхїїнд байгуулагдсан Биологийн тэнхим юм. Тус тэнхим нь тухайн їед хїн эмнэлэг, мал эмнэлэг, багш нарын ангийн оюутнуудад биологийн мэргэжлийн хичээлїїдийг заах ажлыг хариуцан гїйцэтгэж байжээ.

Анхны жилїїдэд ЗХУ-ын эрдэмтэн багш нар урилгаар ирж тус тэнхимд мэргэжилтэн багшаар ажиллаж байв. Тухайлбал, нэрт эрдэмтэн, амьтан судлаач профессор А. Г. Банников (1942-1949 онуудад), ургамал судлаач, профессор А. А. Юнатов (1942-1948), амьтан судлаач, профессор В. Н. Скалон (1945-1951) нар хичээл заахын зэрэгцээ Монгол орны амьтан, ургамлын аймгийн судалгааг хийж, оюутан залуучуудыг дагалдуулан сургаж байлаа. Зїїн гар талын зураг дээр арын эгнээний зїїн гар талаас 2-дахь нь анхны биологийн тэнхмийн эрхлэгч проф. А. Г. Банников, 3-дахь нь проф. А. Дашдорж, євєр эгнээнд проф. Н. Даваа, А. Цэндсїрэн, К. Улыкпан нар. Монгол орны амьтны аймаг, ургамалжилтын судалгааны чиглэлээр хийсэн тэдний анхны судалгаа шинжилгээний їр дїнгїїд МУИС-ийн Эрдэм шинжилгээний бичгийн эхний дугаарт 1946 онд хэвлэгдсэн байдаг. Тэдгээр бїтээлїїд хожим нь шинжлэх ухааны монографи болон хэвлэгдсэн бєгєєд манай орны ургамал, амьтны аймгийн ангилал зїй, экологи, биогеографийн талаархи їндсэн гол бїтээлїїд болон єнєє хїртэл залуу судлаач, оюутан суралцагсдад хэрэглэгдсээр байгаа билээ.

Хожим нь, тухайлбал 1958 оноос Москвагийн их сургуулийн профессор Н.П.Наумов (1958), Г.П.Дементьев (1958, 1961), Б.А.Кузнецов, О.В.Жаров (1976. 1977), Д.И.Комарников (1977), К.Д.Хлудеев (1978, 1979) нарын нэрт эрдэмтэд урилгаар ирж ажиллаж байжээ.

Биологийн тэнхим нь Химийн тэнхимтэй хамтран 1951 оноос эхлэн дунд сургуулийн хими-биологийн багш бэлтгэх їїрэг бїхий тусгай салбар болон їйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн юм. Хими, биологийн салбар нь єргєжин тэлсээр 1958 онд газарзїй, геологи, физик, математикийн салбарыг єєртєє нэгтгэсэн Байгалийн Ухааны Факультет болон зохион байгуулагджээ. Баруун гар талын зураг дээр проф. Д. Цэвэгмид, проф. А. Дашдорж нар Монголын анхны биологчидын хамт хээрийн судалгааны їед.

Тус тэнхимээс 1959 онд ХААДС-ийн биологийн тэнхим, 1961 онд ШУА-ийн Байгалийн Ухааны Хїрээлэнгийн Амьтан судлалын сектор тус тус салбарлан байгуулагдажээ.

Биологийн тэнхим нь 1963 онд Амьтан судлал, Ургамал судлалын тэнхим болон салбарлаж, хожим нь 1982 онд Биохими-микробиологийн тэнхим, 1988 онд Экологи, Генетикийн тэнхимїїд тус тус байгуулагджээ.

Дээр дурьдсан биологийн мэргэжлийн тэнхимїїд нэгдэн 1991 онд Биологийн Сургалт-Эрдэм Шинжилгээний Хїрээлэн болон зохион байгуулагдсан бєгєєд тус хїрээлэнгийн бїрэлдэхїїнд Биофизикийн тэнхим, Уургийн химийн лаборатори, Ой судлалын тэнхимїїд нэмж харьяалагдсан юм. Ийнхїї тус салбар нь нарийн мэргэжлийн 8 тэнхим, лабораторийг багтаасан биологийн шинжлэх ухааны чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил эрхэлдэг томоохон тєв болсон бєгєєд 1996 онд Биологийн Факультет болон єргєжиж МУИС-ийн бїрэлдэхїїний їндсэн нэгж болон їйл ажиллагаагаа явуулж байна. Зїїн гар талын зураг дээр МУИС-ийн хїндэт проф. Др. М. Штїбэ (Герман), проф. Н. Даваа, проф. А. Дашдорж нар 1975 онд.

Тус факультетэд Монголын ууган биологич-эрдэмтэн, Монгол Улсын анхны гавъяат багш, ШУА-ийн сурвалжлагч гишїїн, доктор профессор Д.Цэвэгмид, нэрт эрдэмтэн, загас судлаач профессор А.Дашдорж, Монгол Улсын гавъяат багш, академич Н.Даваа, Монголын ууган шавьж судлаач эрдэмтэн доктор, профессор А.Цэндсїрэн, ургамал судлаач академич Ц.Даваажамц, академич Н. Єлзийхутаг, шувуу судлаач академич А.Болд, паразит судлаач профессор Г.Данзан нарын эрдэмтэн багш нар ажиллаж байлаа.

Тїїнчлэн тус салбарыг тєгсєгчдєєс олон арван нэрт эрдэмтэд, хєдєлмєрийн сайчууд тєрєн гарсан юм. Тухайлбал, Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавъяат зїтгэлтэн, академич А.Дулмаа, Монгол Улсын гавьяат багш, академич О.Шагдарсїрэн, Монгол Улсын тєрийн шагналт, доктор О. Батмєнх, тєрийн шагналт, биологич Ж. Цэрэндэндэв, академич Н. Єлзийхутаг, академич А. Болд, профессор А. Цэндсїрэн, профессор Г. Эрдэнэжав, профессор Г. Данзан, профессор Х. Мєнхбаяр, профессор Ц. Цэндээхїї, профессор К. Улыкпан, профессор Г. Цэрэнбалжид нар бєгєєд эдгээр эрдэмтэн судлаачид тус оронд биологийн шинжлэх ухааныг хєгжїїлэх, їндэсний биологич мэргэжилтнїїдийг бэлтгэн гаргахад їлэмж их хувь нэмэр оруулсан юм. Баруун гар талын Зураг дээр баруун гараас проф. О. Шагдарсїрэн, проф. Ц. Жамсран, проф. К. Улыкпан, проф. Ц. Цэндээхїї, проф. Д. Сумъяа нар 2002 онд.