సుమతీ శతకము

వికీపీడియా నుండి

సుమతీ శతకము బద్దెన

[మార్చు] శతకము

   శ్రీ రాముని దయచేతను                                                                     
   నారూఢిగ సకల జనులు నౌరా యనగా                                         
   ధారాళమైన నీతులు                                                        
   నోరూరగ జవులు పుట్ట నుడివెద సుమతీ [1]                              


   అక్కరకు రాని చుట్టము,                                             
   మ్రొక్కిన వరమీని వేల్పు, మొహరమున దా                         
   నెక్కిన బారని గుర్రము                                       
   గ్రక్కున విడవంగవలయు గదరా సుమతీ [2]                           


   అడిగిన జీతంబియ్యని                                                                     
   మిడిమేలపు దొరను గొల్చి మిడుకుట కంటెన్‌
   వడిగల యెద్దుల గట్టుక
   మడి దున్నుకు బ్రతుక వచ్చు మహిలో సుమతీ [3]


   అడియాస కొలువు గొలువకు,
   గుడి మణియము సేయబోకు, కుజనుల తోడన్‌
   విడువక కూరిమి సేయకు,
   మడవిని దోడరకొంటి నరుగకు సుమతీ [4]


   అధరము గదలియు, గదలక
   మధురములగు భాష లుడుగి మౌన వ్రతుడౌ
   అధికార రోగ పూరిత
   బధిరాంధక శవము జూడ బాపము సుమతీ [5]


   అప్పు కొని చేయు విభవము,
   ముప్పున బృఆయంపుటాలు, మూర్ఖుని తపమున్‌,
   దప్పరయని నృపు రాజ్యము
   దెప్పరమై మీద గీడు దెచ్చుర సుమతీ [6]


   అప్పిచ్చువాడు, వైద్యుడు,                                                                               
   నెప్పుడు నెడతెగక పారు నేరును, ద్విజుడున్‌                                          
   జొప్పడిన యూర నుండుము                                                                          
   చొప్పడకున్నట్టి యూరు చొరకుము సుమతీ [7]                                            
   అల్లుని మంచితనంబు,
   గొల్లని సాహిత్య విద్య, కోమలి నిజమున్‌,
   బొల్లున దంచిన బియ్యము,
   దెల్లని కాకులును లేవు తెలియుము సుమతీ [8]


   ఆకొన్న కూడె యమృతము,
   తాకొంచక నిచ్చువాఙ్డె దాత ధరిత్రిన్‌,
   సోకోర్చువాడె మనుజుడు,
   తేకువ గలవాడె వంశ తిలకుడు సుమతీ [9]


   ఆకలి యుడుగని కడుపును,
   వేకటియగు లంజ పడుపు విడువని బ్రతుకున్‌,
   బ్రాకొన్న నూతి యుదకము,
   మేకల పాడియును రోత మేదిని సుమతీ [10]


   ఇచ్చునదే విద్య, రణమున
   జొచ్చునదే మగతనంబు, సుకవీశ్వరులున్‌
   మెచ్చునదే నేర్చు, వదుకు
   వచ్చునదే కీడు సుమ్ము వసుధను సుమతీ [11]

   ఇమ్ముగ జదువని నోరును,
   నమ్మా యని బిలిచి యన్న మడుగని నోరున్‌,
   దమ్ముల బిలువని నోరును
   గుమ్మరి మను ద్రవ్వినట్టి గుంటర సుమతీ [12]


   ఉడుముండదె నూరేండ్లును,
   బడియుండదె పేర్మి బాము పదినూరేండ్లున్‌,
   మడువున గొక్కెర యుండదె,
   కడు నిల బురుషార్థ పరుడు గావలె సుమతీ [13]


   ఉత్తమగుణములు నీచున
   కెత్తెఱగున గలుగ నేర్చు; నెయ్యెడలం దా
   నెత్తిచ్చి కరగి పోసిన
   నిత్తడి బంగారమగునె యిలలో సుమతీ? [14]


   ఉదకము ద్రావెడు హయమును,
   మదమున నుప్పొంగుచుండు మత్తేభంబున్‌,
   మొదవు కడ నున్న వృషభము,
   జదువని యానీచు గడకు జనకుర సుమతీ [15]


   ఉపకారికి నుపకారము
   విపరీతము గాదు సేయ వివరింపంగా;
   నపకారికి నుపకారము
   నెపమెన్నక సేయువాడు నేర్పరి సుమతీ [16]


   ఉపమింప మొదలు తియ్యన
   కపటం బెడనెడను జెఱకు కై వడినే పో
   నెపములు వెదకును గడపట
   గపటపు దుర్జాతి పొందు గదరా సుమతీ [17]


   ఎప్పటి కెయ్యది ప్రస్తుత
   మప్పటికా మాటలాడి, యన్యుల మనముల్‌
   నొప్పించక, తా నొవ్వక,
   తప్పించుక తిరుగువాడు ధన్యుడు సుమతీ [18]


   ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు
   నప్పురుషుని గొల్వగూడ దది యెట్లన్నన్‌
   సర్పంబు పడగ నీడను
   గప్ప వసించిన విధంబు గదరా సుమతీ [19]


   ఎప్పుడు సంపద కలిగిన
   నప్పుడు బంధువులు వత్తు రది యెట్లన్నన్‌
   తెప్పలుగ జెఱువు నిండిన
   గప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ [20]


   ఏఱకుమీ కసుగాయలు,
   దూఱకుమీ బంధుజనుల దోషము సుమ్మీ,
   పాఱకుమీ రణమందున,
   మీఱకుమీ గురువు నాజ్ఞ మేదిని సుమతీ [21]


   ఒక యూరికి నొక కరణము,
   నొక తీర్పరియైన గాక, నొగి దఱుచైనన్‌,
   గకవికలు గాక యుండునె
   సకలంబును గొట్టువడక సహజము సుమతీ [22]


   ఒరు నాత్మ దలచు సతి విడు,
   మఱుమాటలు పలుకు సతుల మన్నింపకుమీ,
   వెఱ పెఱుగని భటునేలకు,
   తఱచుగ సతి గవయ బోకు, తగదుర సుమతీ [23]


   ఒల్లని సతి నొల్లని పతి,
   నొల్లని చెలికాని విడువ నొల్లని వాడే
   గొల్లండు, కాక ధరలో
   గొల్లండును గొల్లడౌనె గుణమున సుమతీ [24]
   ఓడల బండ్లును వచ్చును,
   ఓడలు నాబండ్లమీద నొప్పుగ వచ్చున్‌,
   ఓడలు బండ్లును వలనే
   వాడంబడు గలిమి లేమి వసుధను సుమతీ [25]
   కడు బలవంతుడైనను
   బుడమిని బ్రాయంపుటాలి బుట్టిన యింటన్‌
   దడవుండ నిచ్చెనేనియు
   బడుపుగ నంగడికి దానె బంపుట సుమతీ [26]
   కనకపు సింహాసనమున
   శునకము గూర్చుండబెట్టి శుభ లగ్నమునం
   దొనరగ బట్టము గట్టిన
   వెనుకటి గుణమేల మాను వినరా సుమతీ [27]


   కప్పకు నొరగాలైనను,
   సర్పమునకు రోగమైన, సతి తులువైనన్‌,
   ముప్పున దరిద్రుడైనను,
   తప్పదు మఱి దుఃఖ మగుట తథ్యము సుమతీ [28]


   కమలములు నీట బాసిన
   కమలాప్తుని రశ్మి సోకి కమలిన భంగిన్‌
   తమ తమ నెలవులు దప్పిన
   తమ మిత్రులు శత్రులౌట తథ్యము సుమతీ [29]


   కరణము గరణము నమ్మిన
   మరణాంతక మౌను గాని మనలేడు సుమీ;
   కరణము దన సరి కరణము
   మఱి నమ్మక మర్మ మీక మనవలె సుమతీ [30]


   కరణముల ననుసరింపక
   విరసంబున దిన్న తిండి వికటించు జుమీ
   యిరుసున కందెన బెట్టక
   పరమేశ్వరు బండి యైన బారదు సుమతీ [31]


   కరణము సాదైయున్నను,
   గరి మద ముడిగినను, బాము గఱవక యున్నన్‌,
   ధర దేలు మీటకున్నను,
   గర మరుదుగ లెక్క గొనరు గదరా సుమతీ [32]


   కసుగాయ గఱచి చూచిన
   మసలక పస యొగరు రాక మధురంబగునా;
   పస గలుగు యువతులుండగ
   పసి బాలల బొందువాడు పశువుర సుమతీ [33]


   కవి కాని వాని వ్రాతయు,
   నవరస భావములు లేని నాతుల వలపున్‌,
   దవిలి చను పంది నేయని
   వివిధాయుధ కౌశలంబు వృధరా సుమతీ [34]


   కాదు సుమీ దుస్సంగతి,
   పోదుసుమీ "కీర్తి" కాంత పొందిన పిదపన్‌,
   వాదు సుమీ యప్పిచ్చుట,
   లేదు సుమీ సతుల వలపు లేశము సుమతీ [35]


   కాముకుడు దనిసి విడిచిన
   కోమలి బరవిటుడు గవయ గోరుట యెల్లన్‌
   బ్రేమమున జెఱకు పిప్పికి
   చీమలు వెస మూగినట్లు సిద్ధము సుమతీ [36]


   కారణము లేని నగవును,
   బేరణము లేని లేమ, పృథివీ స్థలిలో
   బూరణము లేని బూరెయు,
   వీరణము లేని పెండ్లి వృధరా సుమతీ [37]


   కులకాంత తోడ నెప్పుడు
   గలహింపకు, వట్టి తప్పు ఘటియింపకుమీ,
   కలకంఠి కంట కన్నీ
   రొలికిన సిరి యింట నుండ నొల్లదు సుమతీ [38]


   కూరిమి గల దినములలో
   నేరము లెన్నడును గలుగ నేరవు మఱి యా
   కూరిమి విరసంబైనను
   నేరములే తోచు చుండు నిక్కము సుమతీ [39]


   కొంచెపు నరు సంగతిచే
   నంచితముగ గీడు వచ్చు నది యెట్లన్నన్‌
   గించిత్తు నల్లి కుట్టిన
   మంచమునకు జేటు వచ్చు మహిలో సుమతీ [40]


   కొక్కోకమెల్ల జదివిన,
   చక్కనివాడైన, రాజ చంద్రుండైనన్‌,
   మిక్కిలి రొక్కము లియ్యక,
   చిక్కదురా వారకాంత సిద్ధము సుమతీ [41]


   కొఱ గాని కొడుకు బుట్టిన
   కొఱ గామియె కాదు, తండ్రి గుణముల జెఱచున్‌
   చెఱకు తుద వెన్ను బుట్టిన
   జెఱకున తీపెల్ల జెఱచు సిద్ధము సుమతీ [42]


   కోమలి విశ్వాసంబును,
   బాములతో జెలిమి, యన్య భామల వలపున్‌,
   వేముల తియ్యదనంబును,
   భూమీశుల నమ్మికలును బొంకుర సుమతీ [43]


   గడన గల మగని జూచిన
   నడుగడుగున మడుగు లిడుదు రతివలు దమలో;
   గడ నుడుగు మగని జూచిన
   నడ పీనుగు వచ్చె నంచు నగుదురు సుమతీ [44]


   చింతింపకు కడచిన పని,
   కింతులు వలతురని నమ్మ కెంతయు మదిలో,
   నంతఃపుర కాంతలతో
   మంతనముల మాను మిదియె మతముర సుమతీ [45]


   చీమలు పెట్టిన
   పుట్టలు పాముల కిరవైనయట్లు పామరుడు దగన్‌
   హేమంబు గూడ బెట్టిన
   భూమీశుల పాల జేరు భువిలో సుమతీ [46]


   చుట్టములు గాని వారలు
   చుట్టములము నీకటంచు సొంపు దలిర్పన్‌
   నెట్టుకొని యాశ్రయింతురు
   గట్టిగ ద్రవ్యంబు గలుగ గదరా సుమతీ [47]


   చేతులకు దొడవు దానము,
   భూతలనాథులకు దొడవు బొంకమి ధరలో,
   నీతియె తొడవెవ్వారికి,
   నాతికి మానంబు తొడవు నయముగ సుమతీ [48]


   తడ వోర్వక, యొడ లోర్వక,
   కడు వేగం బడిచి పడిన గార్యం బగునే;
   తడ వోర్చిన, నొడ లోర్చిన,
   జెడిపోయిన కార్యమెల్ల జేకుఱు సుమతీ [49]


   తన కోపమె తన శత్రువు,
   తన శాంతమె తనకు రక్ష, దయ చుట్టంబౌ
   తన సంతోషమె స్వర్గము,
   తన దుఃఖమె నరక మండ్రు తథ్యము సుమతీ [50]
   తన యూరి తపసి తపమును,
   తన పుత్రుని విద్య పెంపు, దన సతి రూపున్‌,
   దన పెరటి చెట్టు మందును,
   మనసున వర్ణింపరెట్టి మనుజులు సుమతీ [51]


   తన కలిమి యింద్ర భోగము,
   తన లేమియె స్వర్గలోక దారిద్ర్యంబున్‌,
   దన చావు జల ప్రళయము,
   తను వలచిన యదియె రంభ తథ్యము సుమతీ! [52]


   తన వారు లేని చోటను,
   జనమించుక లేని చోట, జగడము చోటన్‌,
   అనుమానమైన చోటను,
   మనుజునకును నిలువ దగదు మహిలో సుమతీ [53]


   తమలము వేయని నోరును,
   విమతులతో చెలిమి చేసి వెతబడు తెలివిన్‌,
   గమలములు లేని కొలకును,
   హిమధాముడు లేని రాత్రి హీనము సుమతీ [54]


   తలనుండు విషము ఫణికిని,
   వెలయంగా దోక నుండు వృశ్చికమునకున్‌,
   తల తోక యనక యుండును
   ఖలునకు నిలువెల్ల విషము గదరా సుమతీ [55]


   తలపొడుగు ధనము పోసిన
   వెలయాలికి నిజము లేదు వివరింపంగా
   దల దడివి బాస జేసిన
   వెలయాలిని నమ్మరాదు వినరా సుమతీ [56]


   తల మాసిన, నొలు మాసిన,
   వలువలు మాసినను బ్రాణ వల్లభునైనన్‌
   గులకాంతలైన రోతురు
   తిలకింపగ భూమిలోన దిరముగ సుమతీ! [57]


   తాను భుజింపని యర్థము
   మానవ పతి జేరు గొంత మఱి భూగతమౌ
   గానల నీగలు గూర్చిన
   తేనియ యొరు జేరునట్లు తిరముగ సుమతీ! [58]


   దగ్గఱ కొండెము సెప్పెడు
   ప్రెగ్గడ పలుకులకు రాజు ప్రియుడై మఱి దా
   నెగ్గు బ్రజ కాచరించుట
   బొగ్గులకై కల్పతరువు బొడుచుట సుమతీ! [59]


   ధనపతి సఖుడై యుండిన
   నెనయంగా శివుడు భిక్షమెత్తగ వలసెన్‌;
   దన వారి కెంత గలిగిన
   దన భాగ్యమె తనకు గాక తథ్యము సుమతీ! [60]


   ధీరులకు జేయు మేలది
   సారంబగు నారికేళ సలిలము భంగిన్‌
   గౌరవమును మఱి మీదట
   భూరి సుఖావహము నగును భువిలో సుమతీ! [61]


   నడువకుమీ తెరువొక్కట,
   గుడువకుమీ శత్రు నింట గూరిమి తోడన్‌,
   ముడువకుమీ పరధనముల,
   నుడువకుమీ యొరుల మనసు నొవ్వగ సుమతీ [62]


   నమ్మకు సుంకరి, జూదరి,
   నమ్మకు మొగసాల వాని, నటు వెలయాలిన్‌,
   నమ్మకు మంగడి వానిని,
   నమ్మకు మీ వామ హస్తు నవనిని సుమతీ! [63]


   నయమున బాలుం ద్రావరు,
   భయమునను విషమ్మునైన భక్షింతురుగా;
   నయమెంత దోషకారియొ,
   భయమే జూపంగ వలయు బాగుగ సుమతీ! [64]


   నరపతులు మేఱ దప్పిన,
   దిరమొప్పగ విధవ యింట దీర్పరి యైనన్‌,
   గరణము వైదికుడైనను,
   మరణాంతక మౌనుగాని మానదు సుమతీ! [65]


   నవరస భావాలంకృత
   కవితా గోష్టియును, మధుర గానంబును దా
   నవివేకి కెంత జెప్పిన
   జెవిటికి శంఖూదినట్లు సిద్ధము సుమతీ! [66]


   నవ్వకుమీ సభ లోపల;
   నవ్వకుమీ తల్లి, దండ్రి, నాథుల తోడన్‌;
   నవ్వకుమీ పరసతితో;
   నవ్వకుమీ విప్రవరుల నయమిది సుమతీ [67]


   నీరే ప్రాణాధారము
   నోరే రసభరితమైన నుడువుల కెల్లన్‌
   నారియె నరులకు రత్నము
   చీరయె శృంగారమండ్రు సిద్ధము సుమతీ! [68]


   పగవల దెవ్వరి తోడను,
   వగవంగా వలదు లేమి వచ్చిన పిదపన్‌,
   దెగ నాడ వలదు సభలను
   మగువకు మనసియ్య వలదు మహిలో సుమతీ [69]


   పతికడకు, దన్ను గూరిన
   సతికడకును, వేల్పు కడకు, సద్గురు కడకున్‌,
   సుతుకడకు రిత్తచేతుల
   మతిమంతులు చనరు నీతి మార్గము సుమతీ! [70]


   పనిచేయునెడల దాసియు,
   ననుభవమున రంభ, మంత్రి యాలోచనలన్‌,
   దనభుక్తి యెడల దల్లియు,
   నన్‌ దన కులకాంత యుండు నగురా సుమతీ! [71]
   పరనారీ సోదరుడై,
   పరధనముల కాసపడక, పరులకు హితుడై,
   పరులు దను బొగడ నెగడక,
   పరు లలిగిన నలుగ నతడు పరముడు సుమతీ! [72]


   పరసతి కూటమి గోరకు,
   పరధనముల కాసపడకు, బరునెంచకుమీ,
   సరిగాని గోష్టి సేయకు,
   సిరిచెడి చుట్టంబు కడకు జేరకు సుమతీ [73]


   పరసతుల గోష్ఠి నుండిన
   పురుషుడు గాంగేయుడైన భువి నింద పడున్‌,
   బరసతి సుశీలయైనను
   బరుసంగతి నున్న నింద పాలగు సుమతీ! [74]


   పరులకు నిష్టము సెప్పకు,
   పొరుగిండ్లకు బనులు లేక పోవకు మెపుడున్‌,
   బరు గదిసిన సతి గవయకు,
   మెఱిగియు బిరుసైన హయము లెక్కకు సుమతీ [75]


   పర్వముల సతుల గవయకు,
   ముర్వీశ్వరు కరుణ నమ్మి యుబ్బకు మదిలో,
   గర్వింప నాలి బెంపకు,
   నిర్వహణము లేని చోట నిలువకు సుమతీ [76]


   పలు దోమి సేయు విడియము,
   తలగడిగిన నాటి నిద్ర, తరుణులయెడలన్‌
   బొల యలుక నాటి కూటమి
   వెల యింతని చెప్పరాదు వినరా సుమతీ! [77]


   పాటెఱుగని పతి కొలువును,
   గూటంబున కెఱుకపడని కోమలి రతియున్‌,
   బేటెత్త జేయు చెలిమియు,
   నేటికి నెదురీదినట్టు లెన్నగ సుమతీ [78]
   పాలను గలసిన జలమును
   పాల విధంబుననె యుండు బరికింపంగా
   పాల చవి జెఱచు గావున
   పాలసుడగు వాని పొందు వలదుర సుమతీ [79]


   పాలసునకైన యాపద
   జాలింబడి తీర్ప దగదు సర్వజ్ఞునకున్‌
   తేలగ్ని బడగ బట్టిన
   మేలెఱుగునె మీటు గాక మేదిని సుమతీ [80]


   పిలువని పనులకు బోవుట,
   గలయని సతి గతియు, రాజు గానని కొలువుం,
   బిలువని పేరంటంబును,
   వలువని చెలిమియును జేయ వలదుర సుమతీ [81]


   పుత్రోత్సాహము తండ్రికి
   పుత్రుడు జన్మించినపుడె పుట్టదు, జనులా
   పుత్రుని కనుగొని బొగడగ
   పుత్రోత్సాహంబు నాడు పొందుర సుమతీ! [82]


   పురికిని ప్రాణము గోమటి,
   వరికిని ప్రాణంబు నీరు వసుమతి లోనన్‌,
   గరికిని ప్రాణము తొండము,
   సిరికిని ప్రాణంబు మగువ సిద్ధము సుమతీ! [83]


   పులి పాలు దెచ్చి యిచ్చిన,
   నలవడగా గుండె గోసి యఱచే నిడినన్‌,
   దలపొడుగు ధనము బోసిన,
   వెలయాలికి గూర్మి లేదు వినరా సుమతీ! [84]


   పెట్టిన దినముల లోపల
   నట్టడవులనైన వచ్చు నానార్థములున్‌,
   బెట్టని దినముల గనకపు
   గట్టెక్కిన నేమి లేదు గదరా సుమతీ! [85]


   పొరుగున బగవాడుండిన,
   నిరవొందక వ్రాతకాడె యేలిక యైనన్‌,
   ధర గాపు కొండెమాడిన,
   గరణాలకు బ్రదుకు లేదు గదరా సుమతీ! [86]


   బంగారు కుదువ బెట్టకు,
   సంగరమున బాఱిపోకు సరసుడవైతే,
   నంగడి వెచ్చము వాడకు,
   వెంగలితో జెలిమి వలదు వినరా సుమతీ [87]


   బలవంతుడ నాకేమని
   పలువురతో నిగ్రహించి పలుకుట మేలా;
   బలవంత మైన సర్పము
   చలి చీమల చేత జిక్కి చావదె సుమతీ! [88]


   మదినొకని వలచి యుండగ
   మదిచెడి యొక క్రూర విటుడు మానక తిరుగున్‌
   బది చిలుక పిల్లి పట్టిన
   జదువునె యాపంజరమున జగతిని సుమతీ [89]


   మండల పతి సముఖంబున
   మెండైన ప్రధాని లేక మెలగుట యెల్లన్‌
   గొండంత మదపు టేనుగు
   తొండము లేకుండినట్లు దోచుర సుమతీ [90]


   మంత్రిగలవాని రాజ్యము
   తంత్రము సెడకుండ నిలుచు దఱచుగ ధరలో
   మంత్రి విహీనుని రాజ్యము
   జంత్రపు గీలూడినట్లు జరుగదు సుమతీ! [91]


   మాటకు బ్రాణము సత్యము,
   కోటకు బ్రాణంబు సుభట కోటి, ధరిత్రిన్‌
   బోటికి బ్రాణము మానము,
   చీటికి బ్రాణంబు వ్రాలు సిద్ధము సుమతీ [92]


   మానధను డాత్మధృతి చెడి
   హీనుండగు వాని నాశ్రయించుట యెల్లన్‌
   మానెడు జలముల లోపల
   నేనుగు మెయి దాచినట్టు లెఱుగుము సుమతీ [93]


   మేలెంచని మాలిన్యుని,
   మాలను, మొగసాలెవాని, మంగలి హితుగా
   నేలిన నరపతి రాజ్యము
   నేల గలసి పోవుగాని నెగడదు సుమతీ [94]


   రాపొమ్మని పిలువని యా
   భూపాలుని గొల్వ భుక్తి ముక్తులు గలవే
   దీపంబు లేని యింటను
   జేపున కీళ్ళాడినట్లు సిద్ధము సుమతీ [95]


   రూపించి పలికి బొంకకు,
   ప్రాపగు చుట్టంబు నెగ్గు పలుకకు మదిలో,
   గోపించు రాజు గొల్వకు,
   పాపపు దేశంబు సొఱకు పదిలము సుమతీ [96]


   లావిగలవాని కంటెను
   భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండౌ
   గ్రానంబంత గజంబును
   మావటివాడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ! [97]


   వఱదైన చేను దున్నకు,
   కఱవైనను బంధుజనుల కడ కేగకుమీ,
   పరులకు మర్మము చెప్పకు,
   పిరికికి దళవాయి తనము పెట్టకు సుమతీ [98]


   వరిపంట లేని యూరును,
   దొర యుండని యూరు, తోడు దొరకని తెరువున్‌,
   ధరను పతి లేని గృహమును
   నరయంగా రుద్రభూమి యనదగు సుమతీ [99]


   వినదగు నెవ్వరు జెప్పిన
   వినినంతనె వేగ పడక వివరింప దగున్‌
   కని కల్ల నిజము దెలిసిన
   మనుజుడె పో నీతి పరుడు మహిలో సుమతీ [100]


   వీడెము సేయని నోరును,
   జేడెల యధరామృతంబు సేయని నోరున్‌,
   పాడంగరాని నోరును
   బూడిద కిరవైన పాడు బొందర సుమతీ [101]


   వెలయాలి వలన గూరిమి
   గలగదు, మఱి గలిగెనేని కడతేఱదుగా;
   బలువురు నడచెడు తెరువున
   మొలవదు పువు, మొలిచెనేని పొదలదు సుమతీ [102]


   వెలయాలు చేయు బాసలు,
   వెలయగ మొగసాల బొందు వెలమల చెలిమిన్‌,
   గలలోన గన్న కలిమియు
   విలసితముగ నమ్మరాదు వినరా సుమతీ [103]


   వేసరపు జాతి గానీ,
   వీసము దా జేయనట్టి వీరిడి గానీ,
   దాసి కొడుకైన గానీ,
   కాసులు గల వాడె రాజు గదరా సుమతీ! [104]


   శుభముల పొందని చదువును,
   నభినయముగ రాగరసము నందని పాటల్‌,
   గుభ గుభలు లేని కూటమి,
   సభ మెచ్చని మాటలెల్ల జప్పన సుమతీ [105]


   సరసము విరసము కొఱకే,
   పరిపూర్ణ సుఖంబు లధిక బాధల కొఱకే,
   పెరుగుట విరుగుట కొఱకే,
   ధర తగ్గుట హెచ్చు కొఱకె తథ్యము సుమతీ! [106]


   సిరి తా వచ్చిన వచ్చును
   సలలితముగ నారికేళ సలిలము భంగిన్‌,
   సిరి తా బోయిన బోవును
   కరి మ్రింగిన వెలగ పండు కరణిని సుమతీ! [107]


   స్త్రీల యెడ వాదులాడకు,
   బాలురతో జెలిమిచేసి భాషింపకుమీ,
   మేలైన గుణము విడువకు,
   మేలిన పతి నింద సేయ కెన్నడు సుమతీ [108]


శతకములు బొమ్మ:Satakamu.png
శ్రీ కాళహస్తీశ్వర శతకము | వేమన శతకము | సుమతీ శతకము | దాశరథీ శతకము | భాస్కర శతకము | నీతి శతకము | నారాయణ శతకము | కృష్ణ శతకము | ఆంధ్ర నాయక శతకము | నరసింహ శతకము | రామలింగేశ శతకము | వృషాధిప శతకము | మారుతి శతకము | దేవకీనందన శతకము | గువ్వలచెన్న శతకము | కుమార శతకము | వేంకటేశ శతకము | సూర్య శతకము | సర్వేశ్వర శతకము | శ్రీ (అలమేలుమంగా) వేంకటేశ్వర శతకము | ధూర్తమానవా శతకము | కుప్పుసామి శతకము | శతకము