Wikang Aleman/Temp
Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.
[baguhin] Salitang Tagalog na Hiram o Galing (?) Aleman (sinaliksik)
Ilan sa mga salitang Tagalog at Filipino ay hango sa Aleman, ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
Paliwanag: Ang pag-angkat at pag-aangkop (importing and assimilation/ integration) ng isang salita mula sa isang wika patungo sa pangalawa ay kinapapalooban ng mga sumusunod na pagbabagong-anyo --
1.pagpapalit ng katinig( consonant shifting/conversion ), karaniwan r--> d / r-->l / d-->t / n-->m ; m-->b; g-->k ; f-->p hbw. Sp. rezar-->dasal; barbon -->balbon; Germ. nasse --> basa; Fr. epingle-->aspile;
2. pagsasalit ng katinig ( consonant interchange or switching), hbw. Sp. fabrica-->frabica; Amer. ask --> axs ; Germ. Quelle -->bukal;
3. pag-aalis ng katinig (consonant omission or suppression}, hbw. Germ. gessint--> gising; Germ. Bilanz --> bilang ;
4. pag-aalis ng patinig (vowel elision), hbw. Germ. Quelle[kbe-le]--> bukal ;
5. pag-aalis ng kataga (syllable omission), hbw. Fr. picoter --> pikot ;
6. pag-ulit ng salitang-ugat(root-word reduplication/repetition) o pag-ulit ng kataga ( syllable repetition)- ito'y isang naiibang katangian ng mga wikang austronesio, at makikita rin sa Hawayano, Tahitian, Fijiano, Samoano, Tonggano atbp; hbw. Fil. sari-sari; samot-samot; sama-sama; palakad-lakad; uli-uli; kay laki-laki Haw. wiki-wiki; hula-hula; Kameha-meha ; Germ. buschig--> Fil. busiksik;
7. pagpapalit ng patinig- katulad ng mga kauring wika (austronesio), ang mga pangkaraniwan, madalas, at namumukod na patinig na gamit sa tagalog ay a, u, i; bihira at madalang gamitin ang e, o; dahil dito, sa salitang hinango, ang mga e at o ay nagiging i at u;
- dahil - "daher" -- therefore-- dahil dito/kaya
- bilang- "bilanz" -- balance -- nalalabi/tira
- hweteng/jueteng-" wetten" -- to bet-- tumaya/pumusta
- bahin- "wehen" [ve-hen] -- blow -- bumuga
- k(um)ain- "kauen" -- chew -- nguyain at lulunin
- durugin- "drucken"[dry-uken]--press,squash -- diinan/pisain
- duruin-"drucken[dryu-ken]-- prick-- tusukin/saktan
- (i)turok-"drucken [dryu-ken]-- pierce-- iinyeksyon
- gawaran-"gewahren" -- to grant-- pagkalooban/bigyan
- bihagin- "behagen" -- to please -- paligayahin/pasayahin
- tyani-"zange"[tsange]-- pincers -- pang-sipit
- (ka)sama-"zusammen"(syllable ellision)--together-- magkasanib
- idlip- "schlief"[islif](cosonant switch)-- sleep -- natutulog
- panis-"panne"--breakdown -- sira/baklas
- sikat-"sieger"[si-ger]-- winner-- panalo/nagwagi
- lamok-"mucke"[myuke] -- mosquito-- lamok
- lagay-"lage"-- condition -- kalagayan
- lagyan-"legen"[ley-gen]-- to put -- salinan/punan/sidlan
- ginang-"gnädig"-- gracious -- butihin/kagalang-galang (babae)
- gat- "gatte"-- male/husband -- panuring sa lalaki
- gising-"gessint"-- ready -- handa/listo/di-tulog
- isa-"eins"-- one-- bilang sa pagitan ng 0 at 2
- dalawa/dua-"zwei" [tsu-bei]--two -- pagitan ng 1 at 3
- galingan-"gelingen"-- succeed -- magtagumpay/husayan
- ubusin-"einbussen"-- to lose -- gamitin hanggang mawala
- kalabaw-"kalber"-- calf -- hayop sa bukid
- mura-" murren"-- grumble -- salita ng naiinis o galit
- kilig-" kitzlig"-- ticklish -- nakakakiliti
- dinggin-"denken"-- think -- pakinggan/ pag-isipan /liluin
- buntis-"bund/bundnis"-- bond, waist bulge -- buklod ng pareha / baywang ng pantalon na nakabalumbon
- busiksik-"buschig"-- bushy -- nakatikwas na buhok o brotsa
- kantiin-" kante"-- edge -- salingin, salatin sa gilid
- samot-" samt"-- gathered-- tipon,lipon
- kikay-" keckheit" [kek-hayt]-- saucy,pert-- magaslaw, makiri (modernong pambansag sa dalaga o dalagita)
- balong-"quellen" [kbel-len]-- flow out/well up-- bumukal (tubig)
- bukal-"quelle" [kbel-le](consonant inversion)-- spring-- pamulaan ng tubig o daloy
- susi-"schlussel"[slus-sel]-- key -- pambukas ng kandado;** maaari din na mula sa salitang Nan Min (Tsino)
- himala-"himmel"-- heaven -- gawa/ mula sa langit
- buwan-"mond"-- moon -- katawang-langit na umiikot sa daigdig
- gabi- "abend"-- evening -- bandang madilim ng isang araw
- basa-"nasse"[na-sa] -- wet -- di-tuyo
- apoy-"feur" [fo-yer]-- fire --bagay na lumiliyab, nagbabaga, lumuluto
- iyon/iyan-"jenner" [yen-ner]-- that-- panturo sa malayo
- s(i)ya-"sie"-- she -- panghalip sa pan-3 panauhan