Ngatu
Mei he Wikipedia
'Oku ngaue'aki e ngatu ki he teuteu fale 'i he 'Otumotu Polinisia.'Oku ngaagi e ngatu mei he kili 'o e Hiapo. kO ia 'oku ui ai he taimi 'e ni'ihi ko e vala-kili'i-'akau.
'Oku ngaue'aki 'e he kakai Tonga 'a e ngatu ki he teuteu fale 'i honau ngaahi 'api pea pehe foki ki he ngaahi katoanga 'o faka'aonga ki he teunga tau'olunga, faliki, holo'aki ki he me'afaka'eiki pe putu, me'a-'ofa ki he mali pea mo kafu'aki.
'Oku ngaue'aki foki 'a e ngaahi fakatata tukufakaholo mo makehe ki he kupesi. 'Oku nau vali 'aki e ngatu 'a e koka. Ko e koka'anga (ngaahi 'o e ngatu) 'oku fa'a fai pe ia 'e he kakai fefine 'o na u ha'oha'o ha fu'u papa. 'Oku fa'a hokohoko 'a e fanga ki'i ngatu iiki ke hoko ko e ngatu lahi.
Ko e anga hono teuteu 'o e koka'anga, 'oku tatala e kili 'o e tutu (hiapo) 'o fohi e kili ki tu'a pea fakavai; 'osi pea ta'aki e ike 'i ha tutua. 'Oku fa'a teuteu'i pe 'a e ngatu ke faka'ilonga'i e feitu'u takitaha.