Etrüskler
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İtalya'nın Tiber ile Arno nehirleri arasında yeralan Etruria bölgesinde yaşamış ve MÖ 6.yüzyıla dek varlığını sürdümüş bir halkın adı olup Eski Romalılar tarafından Etrusci veya Tusci adlarıyla tanımlanmışlardır. Etrüsk halkı ve kültürü zamanla Roma İmparatorluğu içinde erimiştir.
Kendilerine ait özgün bir dile sahip olan Etrüskler, Yunanlılar tarafından Tyrrhenoi veya Tyrrsenoi adlarıyla bilinmişlerse de kendilerini Rasna veya Raśna olarak tanımlamışlardır. Roma kenti, Etrüsklerin hakimiyet bölgesinde kurulmuş olup Romalıların Veii kentini talan etmelerine dek (MÖ 396) kentin Etrüsklerin yönetiminde olduğu sanılmaktadır.
Yunan tarihçi Heredot'a göre Etrüskler Lidya'dan İtalya'ya göç etmişlerdir, bunun yanı sıra pek çok tarihçi de Etrüskler ile doğu uygarlıklarının adetleri arasında bağ kurmaktadır. Bu sebeplerden dolayı Etrüsklerin kökeninin Doğu uygarlıklarına dayandığını savunurlar.
MÖ 7-3 yüzyıllar arasında yaşamış Etrüsklere ait 80 iskeletten alınan DNA örnekleri Etrüsklerin genetiğinin bugünkü Anadolu Türkleri ile ilişkili olduğunu ispatlamış, Eski Yunan efsanelerinde de sıkça anlatıldığı gibi bu durum antik çağda Anadolu'dan İtalyan yarımadasına yapılan göçlerle açıklanmıştır. Bu çalışma aynı zamanda bugünkü Anadolu toplumu ile 2600 yıl önceki Anadolu'nun yerlileri arasında genetik süreklilik olduğunu göstermesi açısından dikkate alınabilir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Bazı Etrüsk kentleri
Dodecapolide olanlar
- Arretium (bugünkü Arezzo)
- Caisra, Cisra (bugünkü Cerveteri)
- Clevsin, (Clusium bugünkü Chiusi)
- Curtun (bugünkü Cortona)
- Perusna (Perugia)
- Pupluna, Fufluna (Populonia)
- Veia (Veii bugünkü Veio)
- Tarch(u)na (Tarquinii bugünkü Tarquinia-Corneto)
- Vetluna, Vetluna (Vetulonia)
- Felathri (Volaterrae bugünkü Volterra)
- Velzna (Volsinii, bugünkü Orvieto)
- Velch, Velc(a)l (Vulci bugünkü Volci)
Dodecapoli dışındakiler:
- Vi(p)sul (Faesulae Dodecapoli Fiesole)
- Adria
- Spina
- Felsina (Bononia Dodecapoli Bologna)
- Rusellae, Dodecapoli Roselle Terme
- Alalia Corsica'da (Roma ve günümüz Aleria'sı)
- Capeva (Capua)
- Manthva (Mantua)
- Inarime (?) (Pitecusa (Yunanca: Pithekoussai) Dodecapoli Ischia)
Harita için Bak: "The Etruscan League of twelve cities"
[değiştir] Bazı Etrüsk Yöneticileri
- Osiniu
- Mezentius
- Lausus (Caere'de)
- Tyrsenos
- Velsu fl.
- Larthia (Caere)
- Arimnestos (Arimnus'ta)
- Lars Porsena (Clusium'da)
- Thefarie Velianas (Caere'de)
- Aruns (Clusium'de)
- Volumnius (Veii'de)
- Lars Tolumnius (Veii'de)
[değiştir] Ayrıca bakınız
[değiştir] Kaynakça
- Barker, G. and T. Rasmussen. The Etruscans. London: Blackwell, 1998.
- Bloch, Raymond. The ancient civilization of the Etruscans. Translated from the French by James Hogarth. Ancient Civilizations Series. New York: Cowles Book Co, 1969.
- Bonfante, Larissa et al. ed. Etruscan Life and Afterlife: a handbook of Etruscan studies. Warminster: Aris and Phillips, 1986.
- Bonfante, Larissa, Etruscan, University of California Press, 1990, ISBN 0-520-07118-2
- Bonfante, G. and L. Bonfante, The Etruscan Language. An Introduction, Manchester University Press, 2002.
- Brendel, Otto. Etruscan art. 2nd edition. New Haven: Yale University Press, 1995.
- Maetzke, Guglielmo. The Art of the Etruscans. 1970. Originally published in Italian, 1969.
- Richardson, Emeline. The Etruscans: their art and civilization. Chicago: University of Chicago Press, 1964.
- Spivy, N. and S. Stoddart. Etruscan Italy. London: Batsford, 1990
- Stillwell, Richard, ed. Princeton Encyclopedia of Classical Sites, 1976: "Acquarossa, Italy"
- Torelli, Mario. ed. The Etruscans. Milan: Bompiani, 2000.
- Pallottino, M. tr. Cremona, J. The Etruscans. London: Penguin Books, 1975,
- Hampton, C. The Etruscans: and the survival of Eturia. London: Victor Gollancz Ltd, 1969.
- Macnamara, E., Everyday Life of the Etruscans. London: B. T. Batsford Ltd, 1973.
- Haynes, S., Etruscan Civilization. Los Angeles: The J. Paul Getty Trust, 2000.
- Ed. Bram, L., Funk & Wagnalls New Encyclopedia. New York: Funk & Wagnalls, Inc, 1975.
- Greenidge, A., History of Rome: During the Later Republic Early Principate. 2003, from gutenberg.org, Last accessed, 8/05/2004
- Massa, Aldo, The Etruscans, Editions Minerva, 1989, Translated by John Christmas
[değiştir] Dış Bağlantılar
- Etruscan Texts Project (İngilizce)
- Etruscan News Online (İngilizce)
- Etruscan and Early Italic Fonts (İngilizce)
- Web bibliography of Etruscan-related sites (İtalyanca)
- Tabula Cortonensis (İtalyanca)
- Museum of the Etruscan Academy (İngilizce)
- İtalyan Arkeoloji Müzeleri (İngilizce)
- Etrüsk sanatı (İngilizce)
- Sidney Mishkin Galerisi (İngilizce)
- Etrüsk mühendisliği (İngilizce)
- Etrüsk gizemi (İngilizce)
- Etrüsk genetiği üzerine çalışma (İngilizce)