Kayılar

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kayılar Osmanlı Devleti'nin kurucuları kayı boyunun Rumeli'de yerleştiği şehir. Gazi Evrenuz Bey (veya Evrenos Bey) ve arkadaşları tarafından kurulan stratejik şehirin adıdır. Urfa üzerinden geleren kayı boyunun Osmancık -ki Osmancık Osman gazinin doğduğu yerden dolayı bu adı almıştır-, Bilecik , Bursa , Çanakkale , Keşan, Kavala üzerinden Rumeli'yi fethederken Vardar ovası kıyısında yerleştikleri şehrin adıdır.

Konu başlıkları

[değiştir] Etimolojisi

Osmanlıca KYLR diye yazılır. Ora muhacirleri biz Kayılar'lıyız derken ı var yok gibi teleffuz ederler.*Kayalar, Kayılar veya Kaylar Osmanlı Devleti-i Aliyesinde Rumelinin Başkenti olan Manastır'ın en önemli kazası(ilçesi)ydı.

  • Kailar İngilizce yazışmalarda arşivlerde Kayılar kailarşeklinde yazılmaktadır.
  • Ptolemaida Kailar(Toleymeyida Kayılari)
  • Ptolemais
  • Πτολεμαΐδα

[değiştir] Tarihçesi

  • Asıl adı Tapu Tahrir Defterlerinde Kazay-ı Cum'a (nam-ı diğer "Kayılar Kazası") olarak geçer. Halk arasında Kazayı cuma tutmamıştır. Rumelinin başkenti Manastıra yakın Müslüman Türklerin yerleştiği en önemli bir yerdi.
  • Adını Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesi sonrasında buraya yerleştirilen Kayı boylarından almıştır.
  • 1924 Nüfus Mübadelesi'nden sonra Pontus Rumları'nın yoğun olarak yerleştiği merkezlerden biri olmuştur.

[değiştir] İdari Tarihçesi

Bir dönem Selanik'e, bir dönem Manastır'a bir dönemde Serfiçe'ye bağlıydı. Akdeniz'in Osmanlı egemenliğine geçmesinde büyük roller oynamış Barbaros Hayrettin, Oruç Reis, İlyas Reislerin atalarının memleketidir. Selanik'i Üsküp'e bağlayan ana yol üzerindedir. Buradaki pek çok cami, tekke ve vakıf yıkık durumdadır.

Şehir Merkezi iki ana parçaya ayrılır: 1.Aşağı Kayılar) ve Yukarı Kayılar)--3210 08:10, 4 May 2006 (UTC)


  • Yunanistan'da:

(Yunanca'da Πτολεμαΐδα, Ptolemaida) Yunanistan'da Batı Makedonya bölgesindeki Kozani vilayetine bağlıdır.Aynı dönemde şehrin ismi değiştirilerek (evvelce Yunanlılarca da Toleymeyida Kayılari denmekteydi) Sonradan 1970 lerde Kayılariyi terkettiler. Büyük İskender'in komutanlarından birinin adı verilmiştir (Makedonya'nın -Yunanistan Makedonyasının- pek çok şehrinin Yunanistan yönetimindeki yeni isimleri Büyük İskender'in komutanlarına atfen seçilmiştir).

[değiştir] Nüfusu:

  • Ana madde: Nüfus Mübadelesi
  • Ana madde:Rumeliden Gelen Muhacirler
  • Ana Madde :Anadoludan Giden Mubadiller
  1. Kuruluşu:
  2. 19 yy Kemal karpatın kiatbından alınacak
  3. 20 yy
  4. 2001:32000

[değiştir] Kayılarda Nüfus Hareketleri

[değiştir] Kayılardan Anadoluya Gelen Muhacirler

-Zeyfe Eminler sülalesi -Zenginler -Molla İsiinler(Hüseyinler) -Uzun İsiinler(Hüseyinler) -Mazlum Beyler -Halit Hocalar -Genç Sülalesi(Kısa Hocalar) -Fehim Ağalar -zenun aga sülalesi -hacı hamza sülalesi

[değiştir] Anadoludan Kayılara Giden Rumlar

[değiştir] Ekonomi:

Bölgedeki zengin linyit rezervleri nedeniyle Yunanistan'ın elektrik ihtiyacının % 70'ini karşılayan 4 termoelektrik santral ı bulunmaktadır. Kosovada buna benzer.


[değiştir] Tarihte Kaylarlılar

  • Debreli Hasan
  • Mazlum Bey
  • Zeyfe Eminlerden Bekir Bey
  • Bayram bin Yusuf
  • Koca İbrahim Ağa
  • Erdemuşlu Asker Bayram Ağa
  • süvari çavuşu Rıdvan Ağa

[değiştir] Kayılar Kökenliler:

  • Necati Cumalı-Romancı
  • Lütfullah Kayalar_- Tarım Bakanı
  • Cem Kozlu-THY Eski Genel Müdürü ve Coco-Cola ortadoğu ve avrasya genel müdürü-Tarışma bölümünde çevrilecek bir bölüm var.
  • Kenan Yaşar-Şair-Yazar
  • Eyüp Sabri Kartal-Kaymakam
  • Orhan VARDAR- Profesör
  • Mazlum Kayalar-

[değiştir] Meşhur Kayılar Aileleri

  • Zeyfe Eminler : Sandık Emini Zeyfe Emin Efendinin torunları
  • Mazlum Bey
  • Zenginler
  • Uzun İsiinler (uzun Hüseyinler) veya Molla Hüseyinler
  • Halit Hocalar
  • Genç Sülalesi(Kısa Hocalar)

[değiştir] Kayıların Köyleri (Karyeleri) =

  • Erdoğmuş yerel lehçe ile Erdemuş Uzun İsinler(Molla İsinler)
  • Kuzlu (oğuzlu karyesi diye tapu tahrir defterlerinde geçer.)veya Anadoluda nüfus kayıtlarında kuzlu küy - Kozlu köy diye geçer .Meşhur Cem Kozlu buralıdır.
  • Çalcılar
  • Hasan Köyü
  • Karapınar Köyü Bakınız: Karapınar muharebesi
  • Çalcılar
  • Köseler
  • Ağustos
  • KaraferyeBakınız:Karafere Muharebesi
  • Sele
  • İn ObasıYerel ağızda "İnebosu" olarak anılır. Köyün üst başında bir kaç tane mağara bulunmakta ve bunlar eskiden beri kutsal yerler olarak taninmakta. Topçular ve Cuma tekkesi arasinda Sarikaya eteklerinde kurulmustur. Yeni adi Akrini'dir ve Sakarya Karasu kökenli ortodoks Lazlar yasamaktadir. Mübadelede, In Obasi halki Cerelli ve diger yakin köylerden az sayida aileyle birlikte Manisa, Samsun-Havza, Sivas-Divriği, Elazig'in yakin köyleri ve Nigde civarina yerlestirilmislerdir. Parçalanmiş olan aileler daha sonra Havza (Seyhkoyun ve Hacidede köyleri)ve Manisa (Merkez Yeniköy)de toplanmislardir. In Obasi köyde bulunan Öksüz Baba türbesi ve vakfiyla beraber kutsal inleriyle taninirdi.
  • Cerelli Cerelli köyü simdiki adi Haravgi olan eski Cuma yakininda bir köydür. Halkindan bir kismi In Obasi köylüleriyle akrabaliklari nedeniyle 1924 mübadelesinde Anadolu'da ayni yerlere yerlesmislerdir. Cerelli köyünde, tipki Cuma gibi, su anda oturum bulunmamaktadir. Sarigöl altinda bulunan kömürün islenmesi amaciyla kurulan 4 büyük termik santralinin yarattigi hava kirliligi Kaylar ovasinin bir kismini yasanmaz duruma getirmistir. Bu nedenle Cuma (Haravgi) kazasi ve ona bagli bazi köyler su anda bosaltilmis bulunmaktadir.
  • Topçular
  • Baraklı
  • Çerkesköy
  • Çeşme*Aydos
  • Gülünç
  • KölemezKölemez,koyun sütünden yapılan bir süt mamülü olup koyun sütü koyulaştığı zaman kaymak kıvamında yapılan ve yörüklere mahsus bir süt yiyeceğidir.Ortakçıların sürü sahiplerine sürülerin sütten kesilmelerinin son demlerinde verilen nefis yiyeceğin adıdır. Kölemezliler urfa karacadağ dan gelen kayı aşireti olmaları ve bir kısmının eyyübilerle bağlantılı olması nedeniyle(çocuklarında eyüp ve halit isimlerinin babadan oğula intikalinde de görülmektedir.) ve Eyyübiler in kölemenlerle bağlantılı olduğundan kölemezliler kölemenlilerle bağlantılı olabilir.
  • Uçana
  • Nalbantköy
  • İğneli
  • Kurtlar
  • Debre
  • Sulpa
  • Durutlar
  • Oyvodina
  • Muralar
  • Kırımşa
  • Arabina
  • Komana
  • Kaynak
  • Eleviç
  • Soroviç
  • Noyrat Gölü
  • Sotur
  • Orhan
  • Kruşar
  • Sarıkulak
  • Bulgar
  • Milas
  • Yeniköy
  • Tarman
  • Dustan(Farsi, Dostlar demek)
  • Kalburcular
  • Demirciler
  • yayla
  • Dedeler
  • kale obası
  • bağçeli obası
  • Ahmetli
  • Köçek Ahmetli
  • Çamurlu
  • Kuranekeş*Akpınar
  • Kadirli
  • Tatarcılar
  • Kırçova
  • Komana
  • Türbe
  • Celalli
  • Haydarlı
  • Cuma Tekkesi
  • Hacılar
  • Gaziler
  • Moğol
  • Karaağaç
  • Çakırlar
  • Sarı musalar
  • Rahmanlı
  • İsar
  • İbişli
  • Menteşeli
  • İbişli
  • Hacı Morti
  • Aksaklı
  • Baraklı
  • Ayna Obası
  • Topçular
  • Veranlık
  • Üsküpler
  • Köseler
  • Yüz Obası
  • Yunuslu
  • Menteşeli
  • Kırımşa
  • Habillu
  • Muhinler
  • Koçana
  • Katransa
  • Terepişte
  • Frankoça
  • arkadohor
  • urupan
  • Çalışan
  • Öküz Obası
  • Ahmet Obası
  • Adil obası
  • Filan Obası
  • Karlı Dağ
  • Karaferye
  • Karaahmet
  • İsmailler
  • Cevadlı
  • Sofular
  • Köseler
  • Işıklar
  • aşağıkayıkoyüTürkiyenin bir çok ilinde bulunmakla beraber en büyük kayıköyü kastamonu tosya ilçesindedir.aşağıkayı köyü olarak bilen köyün deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metre olup kastamonunun en büyük 3. köyüdür ve yerleşim alanı 1.000.000 metrekere civarındadır.Kayı hanın orta asyadan göç etmesiyle başlayan kayı boyunun bir uzantısı olup,yaklaşık olarak 400 yıldır bu bölgede yerleşimini sürdürmektedir

[değiştir] Kayı

  • Aşağıkayı Köyü: Türkiyenin bir çok ilinde bulunmakla beraber en büyük kayı köyü Kastamonu tosya ilçesindedir.aşağıkayı köyü olarak bilen köyün deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metre olup kastamonunun en büyük 3. köyüdür ve yerleşim alanı 1.000.000 metrekere civarındadır.Kayı hanın orta asyadan göç etmesiyle başlayan kayı boyunun bir uzantısı olup,yaklaşık olarak 400 yıldır bu bölgede yerleşimini sürdürmektedir
   Kastamonu'ya bağlı Tosya ilçesinin en büyük, Kastamonu ilinin de 3.büyük köyüdür.Aşağı kayı köyü, etrafındaki yerleşim yerlerine oranla üst düzey sosyal bir yaşantıya sahiptir.Nüfusunun büyük bir bölümü Avrupanın çeşitli ülkelerindedir.İstanbul ve diğer illerdeki Kayılıların sayısı binlerle ifade edilir.En önemli özelliği, okuyup devletin çeşitli kademelerinde görev alan insan sayısının hayli fazla olmasıdır.Köy Osmanlı'nın Kayı boyundandır ve yaklaşık olarak 400 yıllık bir geçmişe sahiptir.Doğal güzelliği, çok temiz havası ve sularıyla gelenleri kendine hayran bırakan bir yapısı vardır.
   Çiftçiliğe pek uygun olmayan arazi yapısından dolayı geçim kaynağı genelde ahşap kapı-pencere doğraması üzerine marangozluktur.Ayrıca üzüm yetiştiriciliğinin yanında Türkiye'nin en lezzetli pirinci de burada yetiştirilmektedir.Hayvancılığa uygun otlak ve meraları olduğu halde düzenli bir hayvancılık geçim kaynağı olarak yapılmaz.
   Misafirperver bir halkı vardır.Köy meydanı, her fikirden insanın rahatlıkla fikrini ifade edebildiği Demokratik bir platform özelliği taşır.
   Ayrıca Alabalık tesislerini,insana huzur veren muhteşem yaylalarını, Devrez çayını ve gökyüzünün mavisiyle çam ormanlarının yeşilinin harikulade ahengini bir tablo karşısında duyulan hayranlıkla seyretmek için gelip görmeniz gerekecek.Kayıya gelip bu güzellik-leri yaşamanız gerekir, anlatılanları tasdiklemek için.Aşağıkayı köyü, İstanbul-Samsun D-100 karayoluna 08km. mesafede,  Ilgaz ile Tosya ilçeleri arasındadır.     
         Bakınız:Tartışma bölümü

[değiştir] Kültür

[değiştir] Dil

Kayı Türkçesi Çağatay Türkçesi gurubundan olup h harfi konuşmada düşer.Ses uyumu önem kazanır. baba dede nene dudu cece tete ağa kada ata kalak acaağa baba mola yenge, hanım yenge,

[değiştir] Kıyafet ve Elbiseler

  1. haremlik - selamlık
  2. ferace
  3. Peçe
  4. Erkeklerde Entari
  5. Şalvar


[değiştir] Yemekler

[değiştir] Kayıların sonradan değiştirilen Yunanaca adının hikayesi:

http://en.wikipedia.org/wiki/Ptolemais_%28Cyrenaica%29

[değiştir] Sultanın Kayılar Fermanındaki Tuğrası:

Resim:II.selim tugra.jpg

[değiştir] Fermanlarda Kayılar

Kayıların ilk yerleştirilenleri ilk meskunları fermenda:

Resim:Kayalar ilk meskunları (firs stalments of Kailar).jpg

Resim:Kayalar merkez cuma pzrı ilk yerleşenler.jpg

The Sultan Selim II nin Kayılar kazası için fermanı:

Resim:Ferman iki sayfa.jpg

[değiştir] Bakınız