Paganizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Paganizm, (zaman zaman Türkçe putperestlik sözcüğü de geniş bir şekilde aynı anlamda kullanılır) akide (yani dini esas) anlamında monoteizmden uzak olan ve çok farklı uygulama ve ibadetler içeren dinleri kapsayan geniş bir din bilimleri terimidir. Ayrıca yoğun bir kutsal sembolizm vardır ve bu çoğunda kendisini puta tapım yani daha belirli anlamıyla putperestlik olarak göstermiştir. Paganizm, özellikle İbrahimi Dinler tarafından İbrahimi Dinler dışındaki dinleri tanımlamakta kullanılır.

Bu maddede bir dini yapı olarak paganizm anlatılmış zaman zaman daha Türkçe bir karşılık olarak putperestlik de kullanılmıştır. Putperestlik kavramının daha özel ve dar anlamı için lütfen putperestlik maddesine göz atınız.

Bu terim fazlasıyla geniş olduğundan ve tanımları muğlak olduğundan çoğu kez bu başlık altında incelenebilecek bir din tanımlanırken daha belirli isimler tercih edilir, politeizm, şamanizm veya animizm gibi. Batı dillerinde putperestlik anlamını taşıyan terim, Latince paganus ("kırsal") sözcüğünden türemiş olan paganizmdir. Özellikle Hristiyanlıkta paganizm terimi, İbrahimi Dinlerin dışında kalan ruhani veya dini öğreti ve doğa dinlerinin uygulama ve geleneklerini genel anlamda kapsar. Bu açıdan, paganizme (putperestliğe) mensup kişi için kullanılabilecek pagan veya daha Türkçe bir tabirler putperest, İslam terminolojisindeki müşrik yani "Tanrı'dan başkasına tapan" terimine denktir. İslam terminolojisinde müşrik kullanılırken, özellikle Hristiyanlıkta pagan terimi kullanılır.

Konu başlıkları

[değiştir] Etimolojisi ve Etimolojik Tanımı

Batı dilleri kökenli ve eş anlamlı paganizm ve pagan ise Latince paganus yani "kırsal" sözcüğünden türemiştir. Özellikle köylü Erken dönemlerden beri Hristiyanlık, kırsal kesimlerden ziyade şehirlerde yayılmıştı. Böylece kısa bir süre içinde Hristiyan olmayan kişi ile köylü neredeyse eş anlamlı hale geldi ve modern anlamda kullanılan pagan terimi ortaya çıktı.[1]

Pagan sözcüğünün kullanımı birçok Batı dilinde çok eski zamanlardan beri var olsa da, paganizm sözcüğünün kullanımı daha yenidir. Örneğin İngilizce'de pagan sözcüğüne 14. yüzyılda rastlanırken, paganizm sözcüğüne 17. yüzyıldan önce rastlanmamıştır. TDK paganizm sözcüğünü bir sosyoloji terimi olarak çok tanrıcılık[2] anlamına sahip biçimde tanımlasa da, Türkçe yapılmış dini çalışmalarda çok tanrıcılık karşılığı olarak paganizmden ziyade politeizm tercih edilmekte paganizm putperestliğin karşılığı olarak yer almaktadır. Yine TDK pagan sözcüğünü çok tanrılı dinden olan (kimse), payen[3] olarak tanımlar.

[değiştir] Pagan Sınıflandırması

Isaac Bonewits tarafından yapılmış pagan tasnifi[4]:

  • Paleo-Paganizm: "Neopaganizm" teriminin karşıtı olan bir retronim, diğer kültürler tarafından müdaheleye maruz kalmamış pagan kültürlerini tanımlamakta kullanılmaktadır. Bu terim Hinduizm, Şinto, göç öncesi Germen paganizmi, Kelt politeizmi, Yunan ve Roma dinleri.
  • Mezo-Paganizm: Monoteistik, dualistik veya teistik olmayan dünya görüşleri, inanç veya öğretilerden etkilenmiş olsa da dini uygulamalar açısından bağımsızlığını korumuş pagan kültürlerini tanımlar. Buna Amerikan yerlileri, Avustralya aborijinleri, Farmasonluk, Teosofi ve Sihizm vb. dahildir.
  • Neo-Paganizm: Modern insanlar tarafından çoğunlukla doğa ile (insanlık ve yaşam arasında) yeniden sıkı bir bağ kurmak temelinden yola çıkan, doğal, Hristiyanlık öncesi veya diğer doğa temelli ruhani öğreti ve inançların yeniden canlandırılmaya çalışılması. Bu tanıma Slavianstvo, Neo-Druidism ve Vika (Wicca) dahildir.

[değiştir] Pagan Dinler

[değiştir] Notlar

[değiştir] Kaynakça