Permiyen

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Permiyen Dönem, Paleozoik zamanın altıncı alt bölümü olarak Permiyen kayaç sistemlerinin oluştuğu jeolojik zaman dilimidir. Günümüzden 292 milyon yıl önce başlayıp 251 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.

Konu başlıkları

[değiştir] Yeryüzü ve İklim

Karbonifer Dönem’deki, kıtaların bir araya toplanması süreci, Permiyen dünyasında da devam eder. Kıta çarpışmaları boyunca yeni dağ oluşumları sürmektedir. Sibirya-Kazakistan ve Çin levhalarının Lavrasya ile çarpışmasıyla, Pangea'nın oluşum süreci tamamlanır. Kıtalar bir araya gelirken bir yandan da yükselmeye devam eder. Kambriyen öncesi Devir'in sonlarında ortaya çıkan tek kıta Rodinia'nın parçalanmasından bu yana, tüm kara parçaları Faneozoik Devir’de ilk kez yeniden bir araya gelir.

Pangea'nın oluşumuyla birlikte deniz seviyeleri düştü, sıcak sığ denizler büyük oranda azaldı.

Ekvatoral konumda ki Tetis, Pangea'nın içlerine uzanan bir iç denizi andırıyordu. Asya'nın bazı parçaları Tetis'in doğusunda, kuzey güney doğrultusunda uzanıyordu.

Permiyenin sonlarında Sibirya'da oldukça büyük volkanik aktivitelere görülür. Bir milyon yıl süren bu yaygın volkanik aktivite sırasında, yeryüzünün tamamını üç metre kalınlığında bir lav tabakasıyla kaplayacak kadar lav çıkışı olur.

Pangea’nın iç kesimlerini kapsayan büyük bir alan, iklimin kurak olduğu alanlardır. Güney kutbunda geniş buzullar bulunmaktaydı.

[değiştir] Deniz Yaşamı

Karbonifer Dönemin sonunda bir kitlesel yok oluş yaşanmadığı için deniz yaşamı da kara yaşamı gibi Karbonifer’in devamı niteliğindedir.

[değiştir] Kara Yaşamı

Karaların büyük bir bölümünde süren kurak iklim yağmur ormanlarını olumsuz etkilemiştir. Dönemin sonlarında doğru yağmur ormanları neredeyse tümüyle ortadan kalkmıştır. Karasal flora baskın olarak kozalaklı bitkilerin de arasında bulunduğu açık tohumlularca oluşturuluyordu.

Permiyen omurgalı faunası yaygın bir gelişme ve çeşitlenme yaşadı. İki yaşamlı Labyrinthodontlar ve memeli benzeri sürüngenler de dahil, sürüngenlerin yükseldiği dönemdir. Permiyen sürüngenlerinin fosil kayıtları oldukça kalabalıktır.

[değiştir] Kitlesel Yok Oluş

Permiyen sonunda görülen ve tüm türlerin %90-95'inin ortadan kalktığı yok oluş Fanerozoiğin en büyük yok oluşudur. Karasal yaşamın görece daha az etkilendiği yok oluşta, omurgalı, böcek ve bitkilerin dahil olduğu karasal türlerin %70'i ortadan kalktı. Bitkiler de yok oluştan ciddi biçimde etkilendi; ancak, büyük bitki grupları hayvanlar gibi tamamen yok olmadı.

Bu kitlesel yok oluşa neyin ya da nelerin neden olduğu bugün için halen tartışmalı bir konudur. Pek çok bilim adamı bir gök cisminin dünyaya çarpması tezini kabul ederken, deniz yaşamının % 90’ı ortadan kalkmasına karşın kara sürüngenlerinin üçte ikisinin kurtulmuş olması, başkaca nedenlerin olması gerektiğini savunan bilim adamları için gerekçe teşkil etmektedir. Küresel soğuma, deniz tabanındaki ve özellikle Sibirya’daki volkanik etkinlikler bu nedenler arasındadır.

[değiştir] Kaynakça

[değiştir] Ayrıca bakınız