Bilimler

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu ansiklopedi maddesinin biçim olarak Vikipedi standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.
Bu madde Eylül 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.


Bilim tarifinin çeşitli yanlı tanımları vardır. Herkesçe benimsenebilen ortak bir tarifi Anabritannnica yapmıştır: "Nesnel dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin tarafsız gözlem ve sistematik deneye dayalı zihinsel etkinliklerin ortak adı. Bütün bilimlerin amacı genel doğruların ya da temel yasaların bilgisine ulaşmaktır."

Önceleri felsefe ile bilim birleşikti. Giderek bütün bilim dalları felsefeden ayrıldı. Büyük bilim dallarının sayısız altbölümü vardır, bunların hepsini alfabetik olarak listelemek zor olsa da bir bilimler listesini topluca görme imkanı vardır.

Şunu belirtmeden geçmeyelim: Eskiden bilim dallarını ifade etmek üzere kelime sonuna -yat eki getiriliyordu. Kitabiyat, iktisadiyat, ictimaiyat, harsiyat, halkıyat gibi. Bugün bu yapı kullanılmakla birlikte çoğunluğun kullanımında İngilizcedeki -logy ekinin kelimeye eklenişi gibi -bilimi ekinin eklenmesiyle bilimler tanımlanmaktadır. Türkiye'de bilimlerin içine girmeden adı üzerinde bile tartışma vardır. Mesela chronology'yi kronoloji diye zamanında kim yerleştirdiyse bu sürüp gitmiş, olaybilimi demek varken üstelik kelimenin okunuşu kırınalici iken.

Bilimleri ilk sınıflama denemesini Aristoteles yaptı. Ampere, 512 bilimi bir tabloyla gösterdi. Her sınıflamada tarafgirlik görüldü. O yüzden biz aşağıdaki listeyi sonek bağlamında sunmayı denedik. Deneysel bilimler, doğa bilimleri, gizli bilimler, iktisat bilimleri, insan bilimleri, toplum bilimleri, kesin bilimler, sosyal bilimler gibi sınıflandırmalar bilim felsefesi içinde ele alınabilecek bir meseledir.


[değiştir] -bilimi ekiyle yapılan bilim adları

aetiology-sebepbilimi agnoiology-cehaletbilimi anemology-rüzgarbilimi angiology-damarbilimi anthropology-beşerbilimi archeolog-kazıbilimi astrology-yıldızbilimi audiology-sesbilimi axiology-değerbilimi bacteriology-mikropbilimi biology-hayatbilimi bryology-yosunbilimi campanology-çanbilimi cardiology-kalpbilimi carpology-meyvebilimi cartology-haritabilimi chronology-olaybilimi climatology-iklimbilimi cosmetology-güzellikbilimi cosmology-evrenbilimi criminology-suçbilimi cryptology-şifrebilimi cytology-hücrebilimi dactylology-işaretbilimi dendrology-ağaçbilimi dermatology-deribilimi ecology-çevrebilimi embryology-ceninbilimi endocrinology-salgıbilimi entomology-böcekbilimi epidemiology-salgınbilimi epistemology-bilgibilimi eschatology-ahiretbilimi ethnology-budunbilimi etiology-nedenbilimi etymology-kökenbilimi gastroenterology-midebarsakbilimi genealogy-nesepbilimi geology-yerbilimi geomorphology-yerşeklibilimi gerontology-yaşyılıkbilimi graphology-çizgibilimi hematology-kanbilimi helminthology-kurtçukbilimi herpetology-sürüngenbilimi hippology-suaygırıbilimi histology-dokubilimi hydrology-subilimi ichthyology-balıkbilimi ideology-düşünbilimi immunology-bağışıklıkbilimi limnology-tatlısubilimi pathology-hastalıkbilimi petrology-kayabilimi phantomology-hayaletbilimi pharmacology-ilaçbilimi phenomenology-görüngübilimi philology-dilbilimi phonology-sesbilimi phraseology-ifadebilimi physiology-dirimbilimi phytology-bitkibilimi pomology-meyvecilikbilimi potamology-nehirbilimi psychology-ruhbilimi radiology-ışınbilimi rhinology-burunbilimi selenlogy-aybilimi seismology-deprembilimi sociology-toplumbilimi somatology-gövdebilimi speleology-mağarabilimi stomalogy-ağızbilimi topology-boyutbilimi toxicology-zehirbilimi virology-virüsbilimi vulcanology-yanardağbilimi zoology-hayvanbilimi

Kaynaklar:

Anabritannica, cilt 4, Ana Y. 1986. Meydan Larousse, cilt 2, Meydan Y. 1969.

Ayrıca Bakınız: Ekler, Önekler, Sonekler.