Referans Verme

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu ansiklopedi maddesinin biçim olarak Vikipedi standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.
Bu madde Mayıs 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.


Proje, tez ve kitap gibi akademik çalışmalarda sık sık başka çalışmalara referans verilir. Referans verilirken, öncelikle neden başka çalışmalara referans verildiğine, sonra da nasıl referans verildiğine dikkat edilmesi gerekir. Bu iki konuyu aşağıda daha detaylı açıklamaya çalışacağım.


Konu başlıkları

[değiştir] Neden başka çalışmalara referans veririz?

Uzun bir sürenin masa başında geçtiği bir uğraş olmasına rağmen, akademik çalışma deve kuşunun kuma başını gömmesi misali sürdürülen bir etkinlik değildir. Kendi akademik çalışmamızı, daha önce yapılan çalışmalarla ilişkilendirerek yaparız. Bu ilişkilendirmenin tarzı, önceki bazı çalışmalardan etkilenme, feyiz alma veya yararlanma olabileceği gibi, diğer çalışmaların öngörülerine ve savundukları fikirlere mesafeli durma, eleştirme veya karşı çıkma şeklinde de olabilir. Bu yüzden ilgilendiğimiz konu hakkındaki diğer çalışmalarla, kendi çalışmamızı ilişkilendirecek şekilde referans veririz. Bu sayede okuyucu, rahatlıkla hangi çalışmalardan etkilendiğimizi veya yararlandığımızı anlayabilir ve gerektiğinde o çalışmalara da başvurabilir. Kaldı ki bir çalışma içinde her konuya değinmek mümkün olamayacağı için, bazı konularda detaylı bilgi vermek yerine, okuyucuya bu konular hakkında nereden daha detaylı bilgi edinebileceğini de referans vererek göstermiş olduğumuz için, asıl değinmek istediğimiz konuyu dağıtmadan ifade etme olanağımızı da artırmış oluruz.

Ancak, referans vermenin kendisi akademik pratiğin içinde sık sık suiistimal edilebiliyor. Bol referanslı çalışmanın “başarılı” bir çalışma olduğu yanılgısından dolayı, birçok kişi çalışmalarında maksadı aşan miktarda referans verip, herkesten bir iki kavram ya da ifade dile getirerek, gerekli gereksiz isim sıralayabiliyor. Bu tarz “bol referanslı” çalışma, okuyucusuna pek bir şey kazandırmamak bir yana, onun dikkatini de dağıtabilir.


[değiştir] Nasıl referans veririz?

Referans verirken, referans vermenin temel kural ve tarzına dikkat etmek gerekiyor. Bu kurallara riayet etmeden referans verildiğinde, başka bir kaynaktan almış olduğunuz bir fikir veya cümle böyle bir eğiliminiz olmasa bile başkaları tarafından intihal olarak değerlendirilebilir. Çalışmanız boyunca tutarlı bir referans tarzının kullanılması ise okuyucunuzun referanslarınızın kaynağı hakkında doğru bilgi edinmesini sağlar.

[değiştir] Metin içinde atıfta bulunmanın temel bazı kuralları:

Direkt Alıntı: Öncelikle başka bir çalışmadan direkt bir alıntı yaptıysanız onu net biçimde belirtmeniz gerekiyor. Onun için direkt yapılan alıntıları çift tırnak ( “alıntı metin”) ile kendi yazınızdan ayırıp, alıntının hangi kaynaktan ve hangi sayfadan olduğunu net biçimde göstermeniz gerekiyor (yazarın soyadı yıl, sayfa #).

Size ait olmayan ve kullanımı anonimleşmemiş kavram ve ifadeleri kullanırken de kavramın veya ifadenin kendisi tam bir cümle olmamasına rağmen çift tırnak içinde gösterilir ve onu aldığınız kaynağa atıfta bulunulur. (Not: bir kavram veya ifade herhangi bir kişiye referans verilmeden, çift veya tek tırnak içerisine alınırsa, o kavramı kullanırken mesafeli yaklaştığınız ya da bir ironiye dikkat çekmek istediğiniz anlamına gelir. Örneğin: Azgelişmiş ülkeleri “kalkındırmayı” misyon edinen IMF.......)

Eğer alıntınız 3 satırdan uzun ise şu anda okuduğunuz paragraf gibi, kendi paragrafınızdan ayrı, sizin metnin ölçü cetvelinden (marjinlerinden) daha içerde, tek aralıklı ve daha küçük karakterle yazılır. Alıntı net bir şekilde sizin yazınızdan ayrılmış olduğu için, çift tırnak işaretine gerek kalmaz, ancak alıntının kaynağı ve sayfa numarası net bir şekilde ifade edilir (Yazarın Soyadı YIL, sayfa #).

Direkt olmayan atıflar: Eğer bir çalışmadan yararlandığınız halde ondan direkt alıntı yapmadan referans vermek istiyorsanız, sayfa numarasını belirtmeden kitabın yazarını ve basım yılını belirtmeniz yeterli.


[değiştir] Referans vermenin tarzı

Kullandığınız referansları gerek metnin içinde gerekse çalışmanızın sonunda kullanırken, bu çalışmanın künyesiyle ilgili bilgilerin tutarlı bir şekilde, bir referans tarzına uyularak yazılması gerekir. Hali hazırda, akademik çalışmalarda birden çok tarz kullanılıyor. Hatta her derginin, yayın evinin, üniversitenin kendine özgün tercihleri var. Bu yüzden yazınızı sunacağınız yerin tarz tercihlerini önceden öğrenmeniz faydalı olabilir. Eğer belirli bir tercih yoksa sizin çalıştığınız branşa yakın dergilerde ki tarza bakarak kendi çalışmanıza uyarlayabilirsiniz. En çok kullanılan tarzlardan bazıları şunlar: MLA (Modern Language Association), APA (American Psychological Association) ve CM (Chicago Manual). 20 yıl önceki akademik çalışmaları, günümüzdeki çalışmalarla karşılaştırdığımızda kullanılan tarzların belirgin bir biçimde değiştiğini görebiliriz. Buradan çıkarmamız gereken sonuç, tarzların bir kurallar silsilesi olmaktan ziyade yazar ile okuyucu arasındaki iletişimi kolaylaştırmayı hedeflemesi gerektirdiğidir. Bu bağlamda, daha pratik, kullanışlı referans verme tarzlarının gün geçtikçe uyarlanması olumlu bir süreç. Kişisel olarak ben APA’ye yakın bir tarzı kullanıyorum. Aşağıda bu tarzın temel kullanımlarını verdim. Daha istisnai kaynak referansları için (örneğin bir video belgeseline atıfta bulunmak), her referans verme tarzının kendi başvuru kitaplarına bakabilirsiniz.

Metnin İçinde Atıfta bulunurken iki alternatif var: Referans bilgilerini direkt metnin içinde, cümle sonunda verebilirsiniz ya da cümlenin sonuna dipnot veya son-not numaralandırması yaparak referans bilgisini dipnot/son-not’ta belirtebilirsiniz. Kişisel olarak ben metnin içinde kullanılan referansları metnin içinde, cümle sonunda vermeyi yeğliyorum. Böylece okuyucunun bir metine, bir not kısmına bakması gerekmiyor. Son-not ya da dipnot kısmını ise daha çok ek bilgi/açıklama yapmak için kullanmayı tercih ediyorum.

Metnin içinde atıfta bulunurken.....

  • Yazarın adı metinde anılmıyorsa ve direkt bir alıntı varsa: (yazar adı yıl, sayfa # ) (Burawoy 2000, 152)
  • Yazarın adı metinde anılıyorsa ve direkt bir alıntı varsa: (yıl, sayfa #) (2000, 152)
  • Yazarın adı metinde anılmıyorsa ve direkt bir alıntı yoksa: (yazar adı yıl ) (Castells 1996)
  • Yazarın adı metinde anılıyorsa ve direkt bir alıntı yoksa: (yıl) (1990)
  • Aynı yerde birden fazla çalışmaya atıfta bulunurken (Giddens 1990; Gupta and Ferguson 1992; Harvey 1990; Immerfall 1998)
  • iki yazarlı çalışmalarda (yazar1 ve yazar2 yıl) (Hirst and Thompson 1996)
  • ikiden fazla yazarlı çalışmalarda (yazar 1 vd., yıl) “vd” yerine İngilizcide “et al.” kullanılıyor. (Held vd. 1999)


[değiştir] Kaynakçada referans bilgilerinin verilmesi:

Metin içinde kullanılan tüm referanslar hakkındaki detaylı bilgilerin çalışmanın sonundaki kaynakça kısmında, yazarların soy ismine göre alfabetik olarak sıralanması gerekiyor. Yayın türlerine (kitap, derleme kitap, dergi vs.) göre kaynakçada çalışmaları gösterirken hangi bilgilerin verilmesi gerektiğine dikkat etmek gerekir. Genel prensip, okuyucunun o kaynağı bulmasını kolaylaştırılmasıdır. Yukarıda kullandığım çalışmaları aşağıda kaynakça kısmında verdim ( Buroway, Gupta dergiden makale; Castells, Giddens, Harvey kitap; Immerfall derleme kitaptan makale) Kaynakça Burawoy, Michael. 2000. "Marxism after Communism." Theory and Society 29:151-174. Castells, Manuel. 1996. The Rise of the Network Society, vol. 1. Oxford: Basil Blackwell. Giddens, Anthony. 1990. The Consequences of Modernity. Stanford: Stanford University Press. Gupta, Akhil and James Ferguson. 1992. "Beyond 'culture': space, identity, and the politics of difference." Cultural Anthropology 9:6-23. Harvey, David. 1990. The Condition of Postmodernity. Cambridge: Blackwell. Held, David, vd. 1999. Global Transformations: Politics, Economics, and Culture. Stanford: Stanford University Press. Hirst, P. ve G. Thompson. 1996. Globalization in Question. Cambridge: Polity Press. Immerfall, Stefan. 1998. "Territory and territoriality in the globalization society: An introduction." 1-16, V. Hagen (der.) Territoriality in the Globalizating Society: One Place or None, Berlin: Springer.


[değiştir] Referans Vermeyi Kolaylaştıran Bilgisayar Programları

  • Endnote