Oksijen

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Oksijen (O)

H Periyodik cetvel He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra   Ku Db Sg Bh Hs Mt Ds Uuu Uub Uut Uuq Uup Uuh Uus Uuo  
  La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
  Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr  
Temel özellikleri
Atom numarası 8
Element serisi Ametaller
Grup, periyot, blok 16, 2, p
Görünüş Renksiz
Oksijen
Atom ağırlığı 15.9994(3) g/mol
Elektron dizilimi 1s2 2s22p4
Enerji seviyesi başına
Elektronlar
2, 6
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hali gaz
Yoğunluk 1.429 g/cm³
Sıvı haldeki yoğunluğu 1.140 g/cm³
Ergime noktası 54.36 °K
-218.79 °C
-361.82 °F
Kaynama noktası 90.20 °K
-182.95 °C
-297.31 °F
Ergime ısısı (O2)0.444 kJ/mol
Buharlaşma ısısı (O2) 6.82 kJ/mol
Isı kapasitesi 29.378 (25 °C) J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı Kubik
Yükseltgenme seviyeleri −2, −1
Elektronegatifliği 3.44 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi 1313.9 kJ/mol
Atom yarıçapı 60 pm
Atom yarıçapı (hes.) 48 pm
Kovalent yarıçapı 73 pm
Van der Waals yarıçapı 152 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci 16,78 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik 26.58 W/(m·K)
Isıl genleşme  ? µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı 330 m/s (27°C'de)
Mohs sertliği  ?
Vickers sertliği  ? MPa
Brinell sertliği  ? MPa

Oksijeni ilk defa 1774 Joseph Priestly tarafından, civa oksidinin ısıtılması ile elde edildi. 1781 yılında Lavoisier, oksijenin havada bulunan ve yanmaya etki eden bir madde olduğunu bildirdi. Bu maddeye asid yapısı anlamına gelen oksijen ismi verildi. Çünkü Lavoisieri, bütün asitlerin oksijen ihtiva ettiğini sanıyordu.

[değiştir] Bulunuşu

Atmosferde, hacim olarak %21, ağırlıkça %23,2 oksijen ihtiva eder. Su, ağırlıkça %88,8 oksijen bulundurur. Yer kabuğunun ise %50'sini teşkil eder. Oksijen, serbest halde, havada, suda, çözünmüş olarak ve toprak içinde en çok nitrat, fosfat ve karbonat halinde yerkabuğunun içerisinde bulunmaktadır.

[değiştir] Oksijenin elde edilişi

  1. Suyun elektrolizinden yararlanılarak elde edilir. Az miktarda baz veya asid ilave edilmiş saf su elektroliz edilirse, anotta, çok saf oksijen edilir.
  2. Laboratuarda, potasyum kloratın, mangandioksit ile elde edilir.
  3. Potasyum permanganat ile hidrojen peroksit, asitli ortamda oksijen verir.
  4. Endüstride, havadan elde edilir. Sıvı havanın franksi destilasyonunda önce hava buharlaşır, geriye %99,5 saflıkta oksijen kalır.
  5. Yine endüstride, çok saf oksijen, baryum peroksidin 800°C ye kadar ısıtılmasında elde edilir.