Arabistanlı Lawrence
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yarbay Thomas Edward Lawrence (16 Ağustos 1888 - 19 Mayıs 1935). İngiliz arkeolog, asker, casus ve yazar. Profesyonel olarak T.E. Lawrence veya T.E. Shaw isimlerini kullanır. 1916 - 1918 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yürütülen Arap isyanında, İngiliz irtibat subayı olarak aldığı görev nedeniyle Arabistanlı Lawrence olarak tanınmıştır. Şövalyelik nişanını reddetmiştir, "Üstün Hizmet Madalyası" ve "Fransız Şeref Lejyonu Madalyası" ile ödüllendirilmiştir.
Arapların bir çoğu, Osmanlı ve Avrupa'lı devletlerin hakimiyetine karşı verdikleri özgürlük mücadelesine katkılarından dolayı onu bir halk kahramanı olarak kabul etmektedirler. Britanyalılar da onu en büyük savaş kahramanlarından biri olarak kabul etmektedirler.
Bahsi geçen dönemi, "Bilgeliğin Yedi Sütunu" (Seven Pillars of Wisdom) adlı otobiyografik eserinde anlatmıştır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Arap İsyanı
İlk tayin yeri olan Kahire'de İngiliz Askeri Haberalma Servisi için çalıştı. Araplarla olan sıcak ilişkileri Lawrence'ı, İngiliz ve Arap kuvvetleri arasındaki irtibat subaylığı görevi için biçilmiş kaftan kılıyordu. Ekim 1916'da, Arap millî faaliyetlerini rapor etmesi için çöle gönderildi.
Mekke şerifi Hüseyin bin Ali'nin oğlu Emir Faysal komutasındaki düzensiz birliklerle birlikte Osmanlı ordusuna karşı gerilla mücadelesi verdi. Arapları, Medine'deki Osmanlı muhafız birliklerini şehirden çıkarmamaları konusunda ikna etti. Böylece Araplar, şehre malzeme getiren Hicaz demiryoluna yaptıkları saldırılara ağırlık verebildiler. Osmanlı askerleri de hem şehri hem de demiryolunu savunmak ve tamir etmek zorunda kalarak oyalandılar. Lawrence, Akaba ve Şam'ın işgalinde de önemli rol aldı.
Araplarla geçirdiği zaman zarfında, gelenek ve yaşantılarına bayağı adapte oldu. Deve ile seyahat edip, sıkı bir dostluk kurduğu Prens Faysal'ın hediye ettiği yerel kıyafetleri giymeye alıştı.
Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında İngiliz hükümetini, Arapların bağımsızlığının İngilizlerin yararına olduğuna ikna etme konusunda oldukça başarılı oldu.
[değiştir] Efsanenin Yayılışı
Lawrence, 1918'de savaş muhabiri Lowell Thomas'ın belgesel film ve fotoğraflar çekmesine yardımcı oldu. Savaştan sonra bu belge niteliğindeki fotoğraf ve filmlerle dünya turuna çıkan Lowell Thomas, oldukça yüksek kazançlar elde etti.
Lowell Thomas'ın Lawrence'ı aşırı büyük bir kahraman gibi göstermesi, Lawrence'ın da kendi anılarında bölgede daha önceden yüzlerce İngiliz ajanı tarafından yapılmış bir çok şeyi kendine mal etmesi Lawrence'ın aslında çok da hak etmediği bir üne kavuşmasını sağladı.
Öyle ki sonradan Lawrence'ın efsanesini kaleme alan yazarlar yeri geldiğinde Lawrence'ı gerilla savaşı'nın mucidi olarak kabul etmişlerdir.
1962'de çekilen Arabistanlı Lawrence filmi ise efsaneyi doruk noktasına ulaştırmıştır.
[değiştir] Türkler ve Lawrence
Lawrence'ın üstlendiği misyon dışında Türkler tarafından sevilmemesinin nedenlerinden biri de anılarında Türkler hakkında kullandığı hitap tarzı ve çarpıtmalardır.Lawrence, Türkler'e gerektiğinde davranmış, bazen onları köle gibi görmüş, hatta Türkler tarafından tecavüze uğradığını ve işkence gördüğünü bile yazmıştır.
Daha sonra hem Fransız hem İngiliz hem Arap hem de Türk kaynakları böyle bir şeyin olmadığını kanıtlamış, bunun kişilik sorunları yaşayan Lawrence'ın fantezisi olduğu ortaya çıkmıştır.
[değiştir] Kaynaklar
- İngilizce Vikipedi, T. E. Lawrence [[1]]
- Prof. Dr. Orhan Koloğlu, Lawrence Efsanesi