Protein

Vikipedi, özgür ansiklopedi

3 boyutlu bir protein yapısı modeli
Büyüt
3 boyutlu bir protein yapısı modeli

Protein, doğada bulunan 300'den fazla amino asitten 20 tanesinin birbirine peptit bağlarıyla bağlanarak oluşturduğu dev yapılı moleküller.


Bu moleküllerin ağırlığı Dalton cinsinden ölçülmektedir (1 Dalton=1 Hidrojen atomu ağırlığı) Bir protein molekülü birkaç bin ile birkaç milyon Dalton ağırlığında olabilmektedir. Proteinler, yapı ve fonksiyon maddeleri olarak, biyokimyasal açıdan çok önemli bir yere sahiptirler. Canlı organizmanın doku hücrelerinde proteinlerin yer almadığı biyokimyasal bir olaya rastlamak hemen hemen imkansızdır. Aslında bu moleküller canlı bünyesinde en fazla işleve sahip moleküllerdir. Enzimlerin ve polipeptit hormonların yapısında bulunmak suretiyle vücuttaki metabolizmanın düzenlenmesini sağlaması, kastaki kontraktil proteinler sayesinde hareketin sağlanması kemikteki kollojen isimli proteinlerin bir betondaki çelik demirler gibi davranarak bu yapıyı güçlendirmesi, dolaşımda hemoglobin ve plazma albümini gibi proteinlerin hayat için gerekli molekülleri taşıması, immunoglobulinlerin enfeksiyöz bakteri ve virüsleri yok etmesi gibi daha sayılamayacak kadar çok yararlarının olması proteinler hakkında yukarıdaki söylenenleri haklı çıkarmaktadır.

Proteinler hücrelerin ribozom adlı organellerinde sentezlenirler.

[değiştir] Basit proteinler

Bu proteinlerin Hidrolizleri sonunda yalnız amino asitlerden meydana geldiği görülür.En önemlileri albuminler ve globulinlerdir.

[değiştir] Bileşik proteinler

Bir basit proteinin prostetik grubu adı verilen diğer bir madde ile birleşmesinden meydana gelmişlerdir. Bu proteinlerin hidrolizi sonunda amino asitler ve başka organik bileşikler oluşur.

  • Nükleoprotein = protein + nükleik asit
  • Glikoproteinler = protein + karbonhidrat
  • Lipoprotein = protein + yüksek yağ asitleri
  • Kromoprotein = protein + boya maddeleri

[değiştir] Protein Yapısı

Proteinlerin işlevselliklerindeki en önemli etken yapılarıdır. İşlevsel 3 boyutlu protein yapısı temel olarak 4 aşamadan oluşur. Bunlar birincil, ikincil, üçüncül ve dördüncül yapılardır. Birincil yapı sadece sentezlenmiş amino asit dizisidir. İkincil yapı, protein amino asitlerinin kendi aralarındaki etkileşimi sonucu oluşan oldukça düzenli ve çoğunlukla alfa sarmal (alpha helix) ve beta tabakaları (beta sheets) olarak adlandırılan yerel oluşumlardır. Proteinler aynı zamanda ikincil yapı özelliklerine göre ailelere ayrılmıştır. Bu özelliğe göre oluşturulan veri bankaları (örneğin SCOP) biyoinformatik araştırmalarda temel araçlar arasındadır. Üçüncül yapılar ise proteinlerin aktif bölgelerinide içeren üç boyutlu halleridir. Eğer proteinler kendi leriyle veya diğer proteinlerle birleşerek aktif hale geliyorlarsa oluşan bu son yapıya dördüncül yapı denir.