Otomobil lastikleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu ansiklopedi maddesinin biçim olarak Vikipedi standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.
Bu madde Kasım 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.


Goodyear marka otomobil lastiği
Büyüt
Goodyear marka otomobil lastiği

.

Lastikler ; Hareketsiz arabayı taşımak , ama aynı zamanda kalkış ve fren anında ortaya çıkan büyük yük transferlerine mukavemet göstermek , fren yapıldığında ve viraj alırken motorun gerekli gücünü yola aktarmak , zevkli bir sürüş için güven içinde ve uzun müddet dayanmak , yolun durumu ve iklim şartları ne olursa olsun aracı büyük bir emniyetle yönlendirmek , şoförün ve yolcuların konforunu sağlamak , aracın uzun ömürlü olması için yolun pürüzlerinin etkisini azaltmak , performansını milyonlarca lastik devri boyunca en üst düzeyde tutmak için uzun ömürlü olmak gibi görevleri ve kriterleri yerine getirmek zorundadır.


Konu başlıkları

[değiştir] Otomobil Lastiğinin Üzerindeki Bilgilerin Okunması

[değiştir] Yük İndeksi

Yük indeksi bir lastiğin hız sembolü ile belirtilen en yüksek hızda taşıyabileceği azami yükü gösterir.


[değiştir] Hız Sembolleri

Hız sembolü bir lastiğin yük indeksi ile belirtilen azami yükte yapabileceği hızı ifade eder



[değiştir] Lastik Çeşitleri

[değiştir] İç lastikli diagonal ( çapraz ) lastik

İskeleti birçok dokuma katlarından meydana gelir Çeşitli katlardaki iplikler birbirlerinin üzerinden çaprazlamasına geçerler

İplik açıları :

  • Normal lastiklerde ; 35--38º
  • Spor lastiklerde  ; 30--34º

Diagonal lastiklerde yüksek darbe yutma özelliği vardır. Ucuzdur ama yuvarlanma direnci yüksektir daha az zemin tutunması sağlar.

[değiştir] İç lastiksiz radyal lastik

İskeleti birçok dokuma katlarından meydana gelir. Çeşitli katlardaki iplikler enine jant oturma çemberleri arasına giderler.

İplik açıları :

  • İskelette ; 85--90º
  • Kuşakta ; 0---30º

Radyal lastiklerin ömrü uzundur , daha az yuvarlanma direncine sahiptir (yakıt tasarrufuna katkıda bulunur), daha iyi zemin tutunması sağlar (sırtta kullanılan sırt hamuruna bağlı olarak) ama daha az darbe yutma özelliği vardır ve düşük hızlarda daha sert hareket sağlar.

[değiştir] Lastiklerin Ömrü

Lastiklerin aşınmasını ve ömrünü etkileyen pek çok faktör vardır . Bunlar :

  • Arabanın özellikleri ( ağırlık , tork, güç...)
  • Yol güzergahı ( düz , virajlı )
  • Yol sathı kalitesi (asfalt beton, makadam, stabilize..)
  • Arabanın mekanik durumu ( ön rot ayarı , arka rot ayarı , amortisör ve frenlerin durumu......)
  • Kullanım tarzı ( kalkış , fren , viraj alış hızı ........)
  • Aracın hızı ( lastikler düz yolda 120 km/h'lık bir hızda , 70 km/h hıza oranla 2 misli daha çok aşınırlar )
  • Lastiklerin basıncı (Haa basıncı %20 azalmış bir lastik, %25 daha az aşınma performansı gösterir)
  • İstek dışı meydana gelen darbeler ( kaldırıma vurma yol üzerindeki çukurlar .......)


[değiştir] Şişirme Basıncı

Üretici firmalar tarafından belirlenen lastik şişirme basınçları soğuk bir lastiğin 15 ºC ortam sıcaklığında gereken şişme basınçlarıdır. Lastikte yanak esnemesi , aşındırıcı yol koşulları , yüksek miktarlarda kullanılan fren ve karkasın sürekli gerilim altında olması sonucu ısınma dolayısıyla basınç artması olacaktır. Basınç ile kilometre verimi arası ilişki yandaki diagramda açıkça görülmektedir. Uygun basınç ile tam randıman elde edilirken % 20 yüksek basınç randımanı %10 ; %20 düşük basınç lastik ömrünü %15 düşürecektir. Düşük basınç yüksek basınca göre lastikte daha fazla hasar oluşturmaktadır.


[değiştir] Hız

Hız ile birlikte yükselen lastik içi ısı aynı zamanda lastiğin ısısını da artırmaktadır. Havaya atılamayan bu ısı kauçuğun yumuşamasına ve mukavemetinin azalmasına yol açar. Zayıflayan karkasın darbelere karşı mukavemeti azalınca lastiğin zamanından evvel aşınmasına yol açar. Aracın ortalama hızının 70 km/h'dan 110 km/h'a yükselmesi sonucu lastik üzerindeki artan gerilim ; lastiğin ömrünü % 50 oranında azaltmaktadır


[değiştir] Araç Yükü

Yükün hiçbir zaman belirlenen hizmet koşullarını aşmaması gerekir. Aşırı yük karkas esnemesini artırır. Bunun sonucunda lastik içi ısı ve basınç yükselir.Ayrıca fazla yük sonucu lastik sertleşir bu da ciddi bir darbe sonucu lastiğin patlamasına yol açar. Araca yapılan %20'lik fazla bir yükleme lastik ömrünün %30 kısalmasına yol açar.


[değiştir] Ortam Sıcaklığı

Özellikle ısınma ve nem gibi faktörler lastiğin ömrünü önemli ölçüde etkilemektedir. Fizik kanunlarına göre ısınan gazın hacmi genişlemektedir. Bu lastik havaları için de geçerlidir. Bulunan ortamın ısıssının artmasıyla lastiğin hacmi aynı kalmasından basıncı artmaktadır. Bunun için lastik sıcak iken sahip olduğu hava basıncıyla asla oynanmamalı tavsiye edilen değerlere indirilmemelidir. Lastik havası indirildiğinde lastik soğudu zaman başlangıçtaki normal basıncında altına düşecektir. Yazın lastikler kışa oranla daha fazla aşınmaktadırlar.

[değiştir] Lastiklerin Rotasyonu

Araç lastiklerinin aşınma oranı birbirinden farklı olduğu için düzenli periyotlarla lastik yerlerinin değiştirilmesi gerekmektedir. Sol ön lastiğin aşınma oranı %14 , sağ ön lastiğin aşınma oranı %19 , sol arka lastiğin aşınma oranı %28 ve sağ arka lastiğin aşınma oranı %38'dir. Bütün lastiklerin aşınma oranlarını dengeye getirmek için hızlı kullanılan spor araçların lastikleri her 8,000 km de bir , normal kullanılan araçların lastiklerini ise her 12,000 km de bir rotasyon yapmak gerekmektedir.



[değiştir] Lastik Diş Derinliğinin Önemi

Yapılan araştırmalara göre tehlike sınırı 3 mm kabul edilen lastik diş derinliğinin altına inen lastiklerde su deşarj kapasitesi %70 oranında düşerken fren mesafeside %30 olarak uzamaktadır. Ayrıca direksiyon hakimiyetide yeni bir lastiğe göre 6-7 kat azalmaktadır. Bütün otomobil lastiklerinde 1,6 mm kalınlığında bir aşınma göstergesi bulunmaktadır.Lastik diş derinliği 1,6 mm'nin altına asla inmemelidir.


[değiştir] Lastik Malzemesi

VULKANİZASYON : Kauçuk, kükürtün erime sıcaklığı üstünde kükürtle reaksiyona girince değişikliğe uğramakta ve sıcaklık değişimlerine dayanıklı hale gelmektedir. Böylece soğuduğunda kırılmaz ve ısındığında erimez. Bu olaya VULKANİZASYON olayı denir.



[değiştir] Lastiğin Teknolojik Gelişimi

  • 1.Dolma lastik ( 1895 ) İlk lastiklerin içi de kauçuk doluydu . Dolma lastik sert gidiş sağlar ama patlamazdı. Çamurlu yollarda tekerleğin kaymasını önlemek için lastiğe resimdeki gibi kauçuk tepecikler yapılırdı.
  • 2.Yastık lastik (1903 ) Bisikletlerdeki içi hava dolu lastik ilk kez 1895'te otomobillere uygulandı. Dolma lastiğe kıyasla daha yumuşak gidiş sağlaması nedeniyle onun yerini aldı
  • 3.İlk modern lastiklerden ( 1906 ) İlk hava basınçlı yumuşak lastikler ıslak yollarda fazlasıyla kayıyordu . Bu nedenle sürücüler deri kılıf takma dişleri olan lastik gibi değişik yöntemler uygulamışlardır.
  • 4.Dunlop ( 1909 ) Havayla şişirilen ilk lastikler dardı ve iç lastiği vardı . Tekerlek jantında durmaları için çok fazla şişirilmelri gerekiyordu. Rampada kavramayı sağlayan dönüş yönünde dişler de açılmıştı.
  • 5.Balon lastik ( 1930 ) Eski lastiklere oranla daha az şişirilen balon lastik daha yumuşak ve sarsıntısız gidiş sağlıyordu. Suyun lastiğin alt bölümlerinden akmasını sağlayan uzun kanallara da sahipti.
  • 6.İç lastiksiz ( 1947 ) Savaş sonrasında güçlü geniş yüksek kenarlı hava geçirmeyen jantlar iç lastikleri gereksizleştirdi. Zemindeki suyun yanlara akmasını sağlayan geniş kanallar kondu. Lastik suyu sünger gibi emen girintilerle donatıldı
  • 7.Radyal lastik ( 1972 ) İlk lastiklerde güçlendirici kord bezi çapraz yerleştirilmekteydi . Günümüzdeyse kord bezi ipliklerinin lastik merkez çizgisini radyal olarak kestiği radyal lastikler üretilmektedir.
  • 8.Yarış otomobili lastiği çağdaş yarış otomobili lastiklerinde kuru zemini daha iyi kavrayan büyükgeniş tabanlı düz lastikler kullanılmaktadır. Bu lastikler ısınıp yumuşadıkça yolu daha iyi kavramaktadırlar.
Wikimedia Commons'da
Otomobil lastikleri
ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.


Otomobillerde hareket kontrolü

Süspansiyon | Amortisör | Burulma çubuğu | Direksiyon sistemi | Otomobil tekerlekleri | Şase ve karoseri | Fren sistemi | Otomobil lastikleri | Ön düzen açıları