Mahmut Celal Bayar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mahmud Celal Bayar, (16.05.1883 -22.08.1986) Türkiye Cumhuriyetinde bakanlik, başbakanlik ve cumhurbaşkanlığı yaptı.
1883 yılında Bursa Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğan Celal Bayar ilk ve orta öğreniminden sonra memuriyet hayatına atıldı. Aslen şimdi Bulgaristan'ın Romanya sınırındaki Lom şehrinden göçen bir ailedendir, ailenin Museviliğin Karaim (Karailer) inanışında Hazar Türkleri'nden olduğu iddia edilir. [kaynak belirtilmeli]Adalet, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. Gemlik Mahkeme ve Reji Kalemleri'nde memur olarak başlamıştır. Ardından Bursa'ya giderek Ziraat Bankası'nda görev almış ve bu sırada Harir Darüttalimi'ni ve College Français De l'Assomption isimli okullara devam etmiştir. Bursa'daki çalışmalarını Deutsche Orientbank'ta sürdürmüştür. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı ve bu arada mason oldu. Bu cemiyetin İzmir Şubesi Genel Sekreterliğini yaptı. 1918 yılında Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'ne girmiştir.
12 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Saruhan Sancağı Milletvekili olarak katıldı. Türk Millî Mücadelesinin başlaması ile birlikte Anadolu'ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı.
Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu'da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda Birinci Büyük Millet Meclisi'nde Bursa Milletvekili olarak görev aldı. 1921'de İktisat Vekili oldu.
Lozan Barış Konferansı'na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra İkinci Büyük Millet Meclisi'ne İzmir Milletvekili olarak girdi.
1924 yılında Türkiye İş Bankası'nın kurulmasında önemli rol oynadı. İktisat Vekilliği görevinde bulundu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. 1932-1937 tarihleri arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 yılları arasında Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasî hayatını sürdürdü.
Çok partili siyasî hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. (22 Mayıs 1950)
10 yıl boyunca sürdürdüğü bu görevden 27 Mayıs harekâtı ile 1960 yılında ayrıldı.
Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. (15 Eylül 1961) Dönemin papasının politik baskılarıyla cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada'dan Kayseri Bölge Cezaevi'ne nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966'da da dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından, Anayasa'nın 97. maddesinde yazılı sebeplere dayanılarak affedildi.
Atatürk için "Onu sevmek millî ibadettir" derdi.
22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul'da vefat etti.
[değiştir] Kaynak
Önce gelen: İsmet İnönü |
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı 22 Mayıs 1950 - 27 Mayıs 1960 |
Sonra gelen: Cemal Gürsel |
Önce gelen: İsmet İnönü |
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 25 Ekim 1937 - 25 Ocak 1939 |
Sonra gelen: Refik Saydam |
![]() |
|
---|---|
Kurtuluş Savaşı Dönemi Başbakanları Mustafa Kemal Atatürk | Mustafa Fevzi Çakmak | Hüseyin Rauf Orbay Cumhuriyet Dönemi Başbakanları İsmet İnönü | Ali Fethi Okyar | İsmet İnönü | Celal Bayar | Dr. Refik Saydam | Şükrü Saracoğlu | Recep Peker | Hasan Saka | Şemsettin Günaltay | Adnan Menderes | Cemal Gürsel | İsmet İnönü | Suat Hayri Ürgüplü | Süleyman Demirel | Prof. Dr. Nihat Erim | Ferit Melen | Naim Talu | Bülent Ecevit | Ord.Prof. Sadi Irmak | Süleyman Demirel | Bülent Ecevit | Süleyman Demirel | Bülent Ecevit | Süleyman Demirel | Bülent Ulusu | Turgut Özal | Yıldırım Akbulut | Mesut Yılmaz | Süleyman Demirel | Tansu Çiller | Mesut Yılmaz | Necmettin Erbakan | Mesut Yılmaz | Bülent Ecevit | Abdullah Gül | Recep Tayyip Erdoğan |
Sayfa kategorileri: Kaynakları eksik olan maddeler | Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları | Türkiye Cumhuriyeti Başbakanları | Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920) üyeleri | T.B.M.M. 1. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 2. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 3. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 4. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 5. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 6. Dönem Milletvekilleri | İstiklal Madalyası | 1883 doğumlular | 1986 yılında ölenler