Plastik Kalıp Çelikleri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Şubat 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.
PLASTİK KALIP ÇELİKLERİ
Sade karbonlu çeliklerin karbon miktarları %0.7’den 1.5’e kadar yükseltildiğinde, bu çeliklerden ahşap gibi düşük dayanımlı malzemelerin işlenmesi için mükemmel kesici takımı yapılır. Bu çelikler modern imalat işlemlerinde çoğunlukla kullanılan takım ve kalıp çelikleri için uygun değildir. Soğutularak sertleştirilmiş yüksek karbonlu çelikler çok kırılgan olduklarından, tokluklarını geliştirmek için temperlenmelidirler. Bu işlem ise çeliğin sertliğini ve aşınma direncini düşürür. Sade karbonlu çeliklerin temperlenmesi ile çekilerek şekillendirilmeleri kolaylaşırken, yüksek alaşımlı çeliklerin yüksek hızda işlenmeleri için temperleme uygun değildir. Bunun nedeni ise yüksek sıcaklıktır.
Krom, kobalt, manganez, molibden, tungsten ve vanadyum gibi alaşım elementlerinin ilavesi kalıp çeliklerini daha sertleştirir; aşınmaya dayanımını daha artırır ve daha fazla şok direnci kazandırırken, şekil bozulması ve çarpılma gibi özelliklerini azaltır. Yumuşama olmadan yüksek sıcaklıklara olan dayanımını artırır. Örneğin; doğru şekilde sertleştirilmiş yüksek hız çelikleri, kızıl sıcaklığa kadar sertliklerini koruyarak, kesme işlemlerini sürdürebilirler.
Alaşım elementlerinin çoğunluğu, yüksek ergime sıcaklığına sahip, ateşe dayanıklı elementlerdir. Bu elementler sert dengeli karbid oluşturup, hacim merkezli kübik kristal yapısındadır. Sıcaklıklarının sınırı çelikteki östenit yapıya bağlı olup, böylece ferrit ve martensit yapı oluşumu engellenir.[1]
En sık kullanılan plastik kalıp çelikleri şunlardır;
1. DIN 1.1730 2. DIN 1.2312 3. DIN 1.2316 4. DIN 1.2738 5. DIN 1.2083
Tablo 1 Plastik kalıp çeliklerinin kimyasal analizi [2]
standart Kimyasal özellikleri Malzeme no. AISI C Si Mn Cr Mo Ni 1.1730 1045 0,45 0,3 0,7 … … … <1.2312> ~P20 S 0.40 … 1.5 1.9 0.20 -- <1.2738> ~P20+ Ni 0.38 … 1.5 1.9 0.20 1.0 ~1.2316 420 mod 0.36 … … 16.00 1.2 … ~1.2083 420 0.42 … … 13.0 … …