Fil

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu ansiklopedi maddesinin biçim olarak Vikipedi standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.
Bu madde Eylül 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.


Fil
Fossil range:
Kenya'da yapraklara ulaşmaya çalısan bir fil
Kenya'da yapraklara ulaşmaya çalısan bir fil
Bilimsel Sınıflandırma
Domain:
Üst alem:
Alem: Animalia
Alt alem:
Üst bölüm:
Üst şube:
Bölüm:
Şube: Chordata
Alt bölüm:
Alt şube: Vertabrata
İnfra şube:
Mikro şube:
Nanophylum:
Üst sınıf:
Sınıf: Mammalia
Alt sınıf:
İnfra sınıf:
Üst takım:
Takım: Proboscidea
Alt takım:
İnfra takım:
Üst familya:
Familya: Elephantidae
Alt familya:
Üst oymak:
Oymak:
Alt oymak:
Cins:
Alt cins:
Seksiyon:
Seri:
Tür:
Alt tür:
[[|Diversity]]
Binominal Adı

Trinominal Adı

Tip Türleri

Cinsler ve Türler
* Loxodonta
    • Loxodonta cyclotis
    • Loxodonta africana
  • Elephas
    • Elephas maximus
    • Elephas recki
  • Stegodon
  • Mammuthus
[[Resim: ]]
Sinonimler

Fil (Elephantidae), hayvanlar aleminin bir üyesi ve Proboscidea takımının tek örneğidir.

Filler 3 türdür: Afrika çalı fili ve Afrika orman fili (genelde her iki tür Afrika fili olarak ); ve Asya fili (daha önceleri Hint fili olarak adlandırılmıştır). Diğer türleri, yaklaşık 10.000 yıl önce Buzul çağı ile ortadan kalkmıştır.

Karada yaşayan memelilerin en iri ve güçlü hayvanlarıdır. Afrika filinin yüksekliği 3-4 metre, ağırlığı 6-7 tonu bulur. Boyu, bazan 7 metreyi geçebilir. Asya filinin ise boyu 6 metre, omuz başına kadar yüksekliği 2 metre, ortalama ağırlığı da 3-4 ton arasında değişir. Bacakları sütun şeklinde yuvarlak, beş parmaklı ve küçük tırnaklıdır. Ot ve ince ağaç dallarıyla beslenir. Çok su içer, geviş getirmez. İriliğine rağmen çevik ve iyi yüzücüdür. Burun ve üst dudağın birleşerek uzamasından iki delikli hortum meydana gelir. 40 binden fazla kastan meydana gelen bu organ, dokunma, koklama ve kavrama âleti olarak kullanıldığı gibi, suyu emerek ağzın içine püskürtmede de kullanılır. Hortumun ucu Afrika filinde parmak gibi uzayan iki dudakla, Asya filinde ise tek dudakla sonlanır. Bir toplu iğneyi yerden alabilecek kadar hassas, bir insanı 40 metre uzağa fırlatabilecek ve bir ağacı kökünden sökebilecek kadar güçlüdür. Pek güçlü olmayan görme duyusuna karşı, işitme ve bilhassa koku alma duyusu çok kuvvetlidir. Hortumu devamlı hareket halinde olup, sağa, sola ve geriye doğru kıvrılarak rüzgarın getirebileceği en zayıf kokuları dahi hisseder. Fil, hortumuyla su içmez. Suyu hortumuna çekerek ağzına püskürtür. Sıcak havalarda sırtına püskürttüğü suyla serinler. Hortum, yedi litre kadar su alabilir. Dallardan hortumun ucuyla meyve kopararak ağzına götürür.

Günümüzde Asya fili ile Afrika fili kalmıştır. Soğuk bölgelerde yaşayan Mamut’un soyu tükenmiştir. Filler, nehir kıyılarındaki orman ve sık otlu alanlarda sürüler halinde yaşar. Afrika fili, Asya filinden daha iri olup, kulakları da geniştir. Sıcak havalarda yelpaze gibi kullanır. Daha çok ağaçlık ve gölgelik alanlarda yaşayan Asya filinde kulaklar küçüktür. Kırış kırış olan sert derileri adeta tüysüzdür. Kuyruk uçlarında tel gibi sert bir demet kıl bulunur. Hint kuyumcuları bu kılları ince altın şeritlerle bükerek hoş görünüşlü yüzük ve bilezikler yaparlar.

Fillerde, iki üst kesici dişler uzayarak tipik fildişlerini meydana getirirler. Dişler zaman zaman kırılıp aşınmasına rağmen ömür boyu uzarlar. 3 metre uzunluk ve 100 kg ağırlığına varanları bulunur. Filler bu dişlerle kendilerini aslan, kaplan gibi yırtıcı hayvanlara karşı korurlar. Bir aslan veya kaplanın saldırısına uğradığında, dişleriyle hasmına bir defa dokunması kâfidir. Hemen gövdesini bir mızrak gibi deler geçer. Toprağı kazarak kök ve yumruları çıkarır, ağaç dallarını kırarlar. Köpek dişleri bulunmaz. Azı dişleri ise büyük ve bitişiktir.

Afrika fillerinin erkek ve dişilerinde, fildişi bulunmasına rağmen, Asya filinin dişisinde yok denecek kadar kısadır. Yavrularda bu dişler 2-3 yaşında çıkmaya başlar. Filler, pek kıymetli olan bu dişleri yüzünden asırlarca insanlar tarafından katledildiler. Günümüzde fil avcılığı yasaklanmıştır. Bunlardan tarak, baston ve şemsiye sapları, kolye, tesbih, satranç taşları, bilardo topları yapıldığı gibi, çeşitli süs ve ziynet eşyâlarında da kullanılırlar.

13 yaşında erginleşen fil, 3 yılda bir olmak üzere ömründe 20 defa yavrular. Her doğumda genellikle 90-100 kg ağırlıkta 1 yavru doğurur. Doğumda bütün fil topluluğu anne ve yavruya günlerce sevgi gösterisinde bulunur.Yavruyu 6 ay emzirir. Gebelik süresi Asya filinde 19-21 ay, Afrika filinde 22 aydır. Eşler, gözlerden uzak yerlerde çiftleşir. Bu özelliklerinden dolayı esir filler kendilerini gizleyebilecek ortamlarda normal olarak ürer, kafes içindekiler ise kendilerini yabancı gözlerden saklayamadıklarından kolay kolay üremezler. Birbirini ve yavrularını hortumlarıyla severler.


[değiştir] Resim Galerisi