Phalanx Taktiği
Vikipedi, özgür ansiklopedi
![]() |
Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır.
Dilerseniz, siz de yardım edebilirsiniz:
|
Üzerinde 7 günden fazla değişiklik yapılmayan sayfalardan kaldırılmalıdır. |
Phalanx genellikle mızrak ve benzeri silahlardan oluşturulmuş ağır piyadelerin kullandığı dikdörtgensel bir savaş taktiğidir. Bu taktiği kullanan askerler, bir hat üzerine birbirleri arasında boşluk kalmayacak şekilde dizilmişlerdir. Hellen kökenli olan, Antik Çağ'da Yunanlılar tarafından kullanılan bu taktik; Yunanca daki phalangos isimden türemiştir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Kökeni
Phalanx Taktiği ile ilgili bilinen en eski tasvirlere Sümer dikilitaşlarında rastlanmaktadır. Bu muayyen örneklerde askerler mızrak, miğfer ve vücutlarını tamam kaplayan zırhlar ile tasvir edilmişlerdir. Mısır ordularının da geçmişte benzer taktikler kullandıkları bilinmektedir. Yunan orduları tarafından kullanılşı ile ilgili tarihçilerin mutabık kaldıkları bir nokta olmamasına karşın; benzer savunma ve kale savunma ilkeleri tarih boyunca büyük uygarlıkların orduları tarafından bilinmektedir. Zaten eskinin yeniye tekamülünde oluşacak benzerliklerin ve yayılmaların da inkar edilmesi imkansızdır.
Bunlardan sonra bazı yazar ve tarihçiler Yunanlarda phalanx taktiği nin ortaya çıkış tarihi olarak M.Ö 8 yy.’yi ve yer olarak ta Spartya’ göstermelerine rağmen, Phalanx Taktiği 7 yy. de Argos’ta Apsis savunmasının (yanlış olmasına rağmen bilinen yaygın adıyla hoplon) geliştirilmiş ve gözden geçirilmiş haliydi.
[değiştir] Hükümler
[değiştir] Genel Bakış
Phalanx Taktiği; hoplitelerin sıra halinde ve arkaya doğru en az dört sıra halinde birbirlerine çok çok yakın bir şekilde düzen aldıkları bir savaş taktiğidir. Bu taktikte hopliteler, kalkanlarını birbirlerine kilitlerler, bu sırada en öndeki askerler mızraklarının öne doğru tutarlar. İkinci sırada ki askerler de birinci sıradakilerin üzerinde mızraklarını öne doğru uzatırlar( ki bu mızraklar normallerinden çok büyük boyutlu mızraklardır), ve kendilerini düşman korumuş olurlar. Bu bakımdan denilebilir ki ; Phalanx Taktiği hoplitelerin mızrakları ile oluşturdukları bir nevi savunma kalkanıdır. Savunma amaçlı kullanılan phalanxların, cenk halindeyken etkinliği ne derece intizamlı ve disiplinli dizildiklerine bağlıdır. Özellikle düşman phalanxları ile karşılaşıldığında her iki tarafında kayıpları fazla olacaktır ve böyle bir çarpışmanın galibi daha cesur ve disiplinli olan, mezkur taktiği daha iyi kullanan taraf olacaktır.
Savaşa gitmeden önce; sevinç nidaları atar, zafer şarkıları, savaş ilahileri söylerlerdi (dikkate şayandır ki Spartanlılar gereksiz ve boş kabadayılık olarak gördüklerinden bu tür eylemlerden kaçınırlardı.) Daha sonra en kıdemli kişinin önderliğinde (senior men, bir nevi baş çavuş) trampetler, davullar, borular çalarak zafer için düşman üzerine yürürlerdi. Düşmana yaklaşırken önce; gerekli hızı sağlamak için uyumlarını, birliklerini kaybetmeyecek şekilde koşarlardı. Ve ilk sıradakiler ölümüne bir mücadeleye girişir, arka sıradakiler de kalkan ve mızrakları ile kendilerini ve arkadaşlarını korumaya çalışırlardı.
Savaş sırasında olması gerektiği gibi ya sağa doğru kayarak ya da yer kazanmak ve diğer avantajlarını kullanmak için iki tarafa doğru yuvarlak(Wheel) savaşırlardı. (Bunun nedeni hoplitelerin kalkanlarını sol ellerinde tutmaları). Aslında bütün taktiklerinde ki amaçları düşman üzerinde sürekli baskı kurmak ve düşmanın direncini kırmaya çalışmaktı. İki phalanx birliği savaştığında, savaş birbirlerine diş bilemek için sürekli itiş kakışla geçer ve daha tecrübeli, düzenli, daha güçlü teçhizatlara sahip taraf savaşın galibi olurdu.
[değiştir] Doru
Doru Helen dünyasında kullanılan bir tür mızraktır. Çok çeşitli boylarda bulunmasına rağmen, genelde yedi ila dokuz feet uzunluğundaydı. Tek el ile tutulur, diğer elde ise kalkan olurdu. Mızrakların uçları yaprak şeklindeydi, bunun yanında bu silahı kullanan askerler; yakın çarpışmalarda avantaj sağlaması için yanlarında ikinci bir silah bulundururdu. Askerlerin, mızraklarını omuzlarının altında ya da üstünde tuttukları her iki ahvalde de avantajları ve dezavantajları mevcuttu. Mızrakları omuz altında tuttukları takdirde vuruşları daha etkisiz olurdu lakin duruşları ve hareketleri daha kontrollü olurdu. Savaş meydanında içinde bulundukları duruma göre mızrak tutuşlarını ayarlarlardı.
[değiştir] Sarissa
Sarissa, Makedonyalıların Yunanlar tarafından bilinen bütün dünyayı işgal ettikleri zamanlarda, Makedon Ordusu tarafından kullanılan bir tür mızraktır. Günümüzde, uzunluğu tam olarak bilinmese de Doru adlı mızrağın iki katı olduğu tahmin edilmektedir. Bunun anlamı, boyları en az 14 feet olmakla birlikte büyük bir ihtimalle 18 feet kadardır. Muazzam uzunluğu ve bunun sonucu olan ağırlığı, denge sağlamayı imkansızlaştıracağından, bu silah iki elde tutularak kullanılırdı. Bu yüzden bu mızrağı kullanan birlikler apsis zırhı yerine ondan daha küçük ve zayıf olan pelte adlı zırhı kullanırlardır. Mızraklarının uzunluğu sayesinden güçlü bir savunma hattı oluştururlar ve düşmanın belli bir mesafeden daha yakına yaklaşmasına izin vermezlerdi. Bu da daha zırhlarının daha küçük ve zayıf olmasından doğan dezavantajı kapatırdı. Zaten Sarissa ları kullanan askerlerin, silahın uzunluğu ve ağırlığı nedeniyle hareket etmesi zorlaşıyordu, bunun yanında bir de ağır bir zırh kullanılamazdı. Sarissa birlikleri savaş alanlarında sarsılmaz bir ün bıraktılar ve özellikle Makedon Ordusu’na çok şeyler kattılar.
[değiştir] Stratejileri
Phalanx birliklerini en etkili şekilde kullanabilmek için Generaller çeşitli denemeler yapmışlar. Sıradan dizilişlerle ve çarpışmalarla yetinmeyen Generaller, duruma göre en uygun adaptasyonu sağlamak için çeşitli yollara başvurmuşlar. Bunların en meşhurları Maraton Savaşları’nda Yunanların phalanxlarını seyreltmeleri ve cephe uzunluğu artırmalarıydı. Bu sayede Pers okçularının saldırılarından en az zararlar kurtulmuş ve Perslerin sayıca çok üstün olan Darius birlikleri tarafında arkadan kuşatılma tehlikesini bertaraf edebilmişlerdi(ki phalanx birlikleri, özellikler süvariler tarafından yapılan arkadan kuşatmalara karşı çoğu azam cevap verememişlerdir.). Bu uygulanan taktik double envelopment’i ve sonuç olarak Yunanlara ezici bir galibiyet kazandırdı.
Leuctra Savaşı’nda, General Epaminondas uyguladığı phalanx taktiği ile başarıya ulaşmıştı. Bu taktik, orta ve sağ aksamları biraz azaltıp en zayıf aksam olan sol cenabı güçlendirmeyi amaçlıyordu. Oblique (eğimli) Phalanx olarakta bilinen bu taktik sayesinde, güçlendirilmiş sol cenap sayesinde, Spartalılar mağlup edilmiştir. Sparta’nın Agema adlı elite bodyguard birlikleri her zaman sağ tarafta konuşlanırlardı, Epaminondas’ın taktiği sayesinde Kral birlikleri ve Sparta ordusu büyük bir bozgun ile mağlup edildi ve Sparta’nın yenilmezlik efsanesine son verildi.
Macedonian Phalanx Yunan savaş taktiklerinin çok önemli bir çeşididir. Epaminondas ve Iphicrates reformları ile yenilenen phalanx birlikleri sarissa adı verilen normalinden daha uzun mızraklar kullanmaya başladılar