Elbrus
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Elbrus | |
---|---|
![]() |
|
Elbrus | |
Diğer adlar | |
Konum | Avrasya, Rusya |
Koordinatlar | 43° 21 18″ K, 42° 26 21″D |
Sıradağ | Kafkas Dağları |
Yükseklik | 5.642 Metre |
Çıkıntı | |
Tür | Volkan |
Son patlama | |
Jeolojik yaş | |
İlk çıkış | Doğu zirvesi:1829 Killar Kashirow; Batı zirvesi:1874 Frederick Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker, Peter Knubel |
İlk çıkış | {{{Oksijensiz ilk çıkış}}} |
En kolay rota |
Elbrus (tahminen Gürcüce „Konik şekilde dağ“; Gürcüce იალბუზი ialbuzi; Rusça Эльбрус), 5.642 m yükseklikle (batı zirvesi; doğu zirvesi: 5.621 m) Kafkaslar'ın ve Rusya'nın en yüksek dağı. Elbrus, şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli bir volkandır. İki zirve arasındaki mesafe 1.500 metre olup, zirve noktası güney krater kenarında bulunur. 70 den fazla buzul, Elbrus'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.
Araplar, dağı Orta Çağ'da Djebei-al-suni "Dillerin Dağı" diye adlandırırlar. Elbrus'un diğer adları, "Ruhların Kralı", "Tanrıların Tahtı", "Mutluların Yeri " ve "Kutsal Yükseklik"'dir.
Eğer Kafkaslar, Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse, Elbrus Avrupa'nın en yüksek dağıdır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Coğrafya
Elbrus, Rusya'da Kafkasya Cumhuriyeti Kabardey-Balkarya'da, Gürcistan sınırının 11 km kuzeyinde yer alır. Tiflis'in yaklaşık 270 km kuzey batısında bulunur.
Avrupa'ya mı yoksa Asya'ya mı dahil edilmesi gerektiği meselesi tatışmalıdır. Kimileri Kafkaslar'ın (dolayısyla Elbrus'un da) dahili Avrasya sınırını oluşturduğu teorisini takip ederken, diğerleri Kafkasların kuzeyi Kuma-Manych Depresyonu'nu sınır olarak tanımlar.
Kıtalar sadece tek bir karasal alan oluşturduğundan, fiziksel ve coğrafi olarak bakıldığında sadece tek bir Avrasya mevcut olabilir. Böylece nihayetinde, sınırın nereye çekileceği meselesi açıklığa kavuşmadan kalır. Tarihi bağlamda sınır sıkça yer değiştirmiş olduğundan, bir sınırın tarihi dayanakları olan yönlendiricisi de mevcut değildir.
Elbrus'un Avrupa veya Asya içinde konuşlandırılması, Avrupa'nın en yüksek dağı meselesiyle de bağlantılıdır. Buna göre bu ünvana sahip dağ artık Mont Blanc olmayacaktır. Bugün halen yaygın olan Asya sınırı Strahlenberg'in (1676 - 1747) tespit ettiğidir. Strahlenberg, aldığı jeodezi göreviyle, daha önce kabul edilen Avrupa sınırını Don Nehri'nden Ural Dağları'na çekmiştir. En güney doğudaki sınır olarak Kafkasların kuzeyindeki Kuma-Manych Depresyonu'nu seçer. Bu anlayışa göre Elbrus Asyalıdır.
[değiştir] Jeoloji
Elbrus Holosen devir süresince 14x17 km çaplarında bir kaldera içinde oluşmuş, andesit-dazit strato volkandır. Son patlaması, yaklaşık 2000 yıl önce (M.S.50 ± 50 yıl) olup, İgnimbritleri (bir çeşit volkanik kayaç türü), patlamaların kül yığınları ve lav akıntıları 250 km² lik bir alana yayılmıştır. Doğu zirvesinde 250 m çapında yanardağ krateri kalmıştır. Bugün Elbrus, kendisini zirve yakınındaki solfatar (gaz faaliyeti) ve sıcak su kaynağı olarak ifade eden, volkanik faaliyetlerin çok zayıf işaretlerini gösterir. Elbrus'un çevresi için potansiyel tehlike, masif buz takkesinin hızla erimesi ve yeniden bir aktivite artışında oluşan lahardan (yanardağ yamacından akan çamurlu akıntı) meydana gelmektedir.
[değiştir] Tarihçe
[değiştir] İlk tırmanış
Doğu zirvesine ilk çıkış, 22 Temmuz 1829'da Kabardeyli çoban ve hamal Killar Kashirow tarafından, Elbrus'un eteğindeki Rus general Emanuel'in kampından zirveye tırmanışla başarılmıştır. Kamp, Elbrus çevresini araştırmak için yapılan bilimsel keşif gezisinin (ekspedisyon) konaklama noktasıydı. Bu keşif gezisine akademisyenler Kupfer, Meyer ve Fransız Ménétries dahildi. Carl Anton Meyer, Elbrus ve çevresinin ilk yükseklik verilerini elde eder.
5.642 m yükseklikteki batı zirvesine ise ilk tırmanış, 28 Temmuz 1874'de İngiliz Frederick Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker ve ekspedisyonun İsviçreli lideri Peter Knubel tarafından başarılır.
Diğer başarılı tırmanışlar:
- 1868 , Douglas William Freshfield
- 1868 , Adolphus Warburton Moore ve C. C. Tucker
- 1884 , M. v. Dèchy
- 1888 , Albert Mummery
- 1891 , Gottfried Merzbacher
- 1890/96 , A.W. Pastuchow (askeri topograf), batı- ve doğu zirvesi. Elbrus-Masifi'nin ilk fiziksel haritasını hazırlar. 4.690 metredeki bir kayalık grup bu dağcının adını almıştır.
- 1929 ilk kayak tırmanışı, Leopoldo Gasparotto ve Hugo Tomaschek
[değiştir] İkinci Dünya Savaşı'nda Elbrus
1. ve 2. dağ tümeninin Alman dağ komandoları (Gebirgsjäger), 14 Ağustos 1942'de 4.000 metre yüksekteki Khotiutau geçidini aşarak, sürprize uğrayıp savaşmadan geri çekilen Elbrus Kulübesi 'nin persolenini gafil avlarlar. Buradan yola çıkarak, aralarında Josef Martin Bauer'in de bulunduğu Alman dağ komandolarının 21 alpinisti (minumum destek ve maksimum hız ile tırmanılan dagcilik stili, dağcı), 21 Ağustos 1942'de zor hava şartları altında batı zirvesine tırmanır ve burada Reich'ın savaş bayrağını çekerler. Bu olay NS-propagandasınca, alpinistlerin usta işi başarısı olarak kutlanır. Elbrus Kulübe'sinin fethi hakkında Sovyetler tarafında, (biri de kulubenin başarılı bir şekilde bombalandiği yönünde) efsaneler oluşur. Ancak isabet alan sadece, kulubenin alt taraflarında bulunan yakıt deposudur. 27 Eylül 1942'de Elbrus'da, Alman ve Sovyet dağ komandoları arasında yüksek irtifada bir dağ muharebesi meydana gelir. Elbrus Kulübesi, Ocak 1943'ün başına kadar Alman işgali altında kalır. Bundan kısa süre sonra batı zirvesinde yeniden Sovyet bayrağı dalgalanır.
[değiştir] Dağ kulübeleri
11 bilim insanı, 1929'da 4.160 m yükseklikte Prijut 11 (Barınma 11) adını verdikleri küçük bir kulübe kurarlar. 1932'de aynı yerde, 40 kişi alabilen daha büyük bir kulübe inşa edilir. 1939'da 4.200 metrenin biraz daha üst kısmında, rus seyahat acentası Intourist, döviz sağlamak için Elbrus'un zirvesine götürülen turistler (özellikle batıdan gelen turistler) için ön görülen, alüminyum giydirmeli daha da büyük bir kulübe kurar.
Çok fazla süre geçmeden bu kulübe zamanla, yüksek dağ kışlasına dönüşür ve birbiri ardına Rus ve Alman birliklerine üs noktası olarak hizmet eder.
16 Ağustos 1998'de bir ocağın sebeb olduğu yangın sonucu bu kulüne komple yanar. 2001 yazında yeni Diesel Hut (Diesel Kulübesi) Prijut 11 harabelerinin bir kaç metre altında açılır.
1933 yılında iki zirve arasındaki belende kurulan acil durum barınağı, bir kaç yıl sonrasında çökmüştür (Bu kulübenin kalıntıları bugüne kadar görünür durumdadır.). Bundan başka, kısa telesiyejin sonunda, teleferiğin ikinci sektörünün üst kısmında, eski fıçılardan bir kulübe kümesi (Barrel Huts) vardır. Bunlar bugün, bir çok zirve tutkunu tarafından akklimatizasyon (iklime alışma, ortama alışma, iklimuyum) amacıyla ve tırmanış için destek noktası olarak kullanılır.
[değiştir] Teleferik
Elbrus-Teleferiği Elbrus'un eteklerinde, 2.300 metredeki vadi istasyonu Polana Asau'dan, iki sektörde 3.550 metre yükseklikteki bir kayak bölgesine götürür. 1968 yılında kurulan Elbrus-Teleferiği'nin toplam uzunluğu 3.620 metredir. Bunun, Polana Asau ve Staryj Krugosor arasındaki ilk sektörü 1.860 metre uzunluğa sahipken, Staryj Krugosor ile Mir arasındaki ikinci sektör 1.760 metre uzunluğundadır. Üçüncü bir sektör planlanmış olup, ikinci sektörün dağ istasyonunda inşası şimdiden öngörülmüştü. Ancak bu planların gerçekleşmesi şüphesiz kestirilemez.
[değiştir] Dış bağlantılar
- Peakware(İngilizce)
- Elbrus - Avrupa'nın en yüksek dağı?(Almanca)
- Elbrus Info Site (İngilizce)
- 'Priut 11' 'in tarihi (İngilizce)
- Diesel Hut (İngilizce)
- Nasuh Mahruki'nin 1996 yılındaki "Yedi Zirveler" resimleri (Türkçe)
[değiştir] Kaynakça
Afrika: Kilimanjaro Dağı • Kuzey Amerika: McKinley Dağı • Güney Amerika: Aconcagua • Antarktika: Vinson Dağı • Asya: Everest Dağı • Avrupa: Mont Blanc • Elbrus • Avustralya: Mount Kosciuszko • Okyanusya: Puncak Jaya