Kazak Türkçesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kazak Türkçesi veya Kazakça,Kazakistan'da konuşulan bir Türk dilidir. Kazak Türkçesi, Kıpçak Türkçesi'nin bir koludur.Kırgız Türkçesine benzer. Özellikleri: Türkçe asıllı kelimelerde; baştaki y'ler j'ye (yok>joq, yıl>jıl, yay>jay), ç'ler ş'ye (ağaç>ağaş, aç>aş), ş'ler s'ye (aş>as, boş>bos, baş>bas) dönüşmüştür. Eklerde de aynı değişme olur: qazaqşa (Kazakça)... Yabancı asıllı kelimelerde bu değişmeler görülmez: şükir (şükür). Kazakça bir sözcük birleşik ya da alıntı bir sözcük değilse ikinci heceden sonra yuvarlak ünlü barındırmaz ve bu uyumu bazı alıntı kelimelere uydurmuştur.
Aslında j harfi ile yazılan Türkçe sözcükler aslında c olarak okunmaktadır (Bazı kuzey ağızları hariç). jasaymız (yapıyoruz,yapacağız)- casaymız (okunuş)
Ayrıca konuşma dilinde ilk hecede ö ve ü gelirse ikinci ve üçüncü hecelerde de gelebilir. Bu yazıda olmaz.
Örnek: körgende (yazılış) - körgöndö (okunuş) "gördüğünde"
Konu başlıkları |
[değiştir] Yazı Sistemi
Kazakçanın eski şekilleri 24 harfli Orhun yazısı ile yazılmıştır. Günümüzde ise Kazakça bazı ilave harfler kullanılarak Latin alfabesi, Kiril alfabesi ve Arap alfabesi ile yazılabilmektedir.
[değiştir] Gramer
[değiştir] Zamirler
Teklik | Çokluk | ||
---|---|---|---|
Kazakça | Türkçe | Kazakça | Türkçe |
Мен (Men) | Ben | Біз (Biz) | Biz |
Сен (Sen) | Sen (teklik samimî) | Сендер (Sender) | Siz (çokluk samimî) |
Сіз (Siz) | Siz (teklik resmî) | Сіздер (Sizder) | Sizler (çokluk resmî) |
Ол (Ol) | O | Олар (Olar) | Onlar |
[değiştir] Kazak Dil Siyaseti
Kazakça Sovyet döneminde özellikle Stalin sonrası dönemde rejimin uyguladığı Ruslaştırma politikaları çerçevesinde ihmal edildi. Kazaklar Sovyet rejiminin izlediği politikalar sonucu Türk Cumhuriyetleri arasında dil ve kültür olarak en çok Ruslaşan etnik grup oldu. Kazak aydınları Sovyetlerin çözülme döneminde Kazakça'nın önemli bir kesimde unutulmaya yüz tutması karşısında Kazakça’nın geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik taleplerde bulundu. 1989’da Kazakça “devlet dili” olarak ilan edildi. 1993 Anayasası’nda 1989’daki hukuki düzenleme anayasal statü kazandı, bununla birlikte Anayasada Rusça’ya da “uluslararası iletişim dili” olarak yer verildi. Bağımsızlık sonrası Kazak yöneticiler ülkede milli kimliği güçlendirmek amacıyla Kazakça’nın ülkede hakim dil konuma gelmesi için çeşitli kurumsal politikalar yürüttüler. Bu politikalar Sovyet döneminde Rusça'yı öne alan politikalar nedeniyle "ikinci sınıf vatandaş" statüsünde hissettirilen Kazakları memnun ederken, ülkede başta Ruslar olmak üzere Slavik halklar arasında rahatsızlığa yol açtı.[1]
[değiştir] Dış Bağlantılar
Kazakça-Türkçe, Türkçe-Kazakça Sözlük
Kazakh-English Russian Dictionary
РУССКО-КАЗАХСКИЙ СЛОВАРЬ ҚАЗАҚША-ОРЫСША СӨЗДIК
Qazaq translit Kazak Kiril yazısını QazaAqparat Latin yazısına çevirmek için
Gaspıralı Kazak Kiril yazısını Latin yazısına çevirmek için