Wikipedia:Taríxqa küzätü/Öktäber
From Wikipedia
[üzgärtü] 2004. Öktäberdä küpkönle bäyräm/yallar
Sen – Öktäber – Nöy | ||||||
Dş | Sş | Çr | Pn | Cm | Şm | Yk |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
2004. yıl waqíğaları Bar könnär |
- Ramazan (Íslam), 15. Öktäber – 12. Nöyäber
- ...
[üzgärtü] Öktäber öçen saylanğan yıllıqlar
1. Öktäber: Tuvalu (1978) häm Palauda (1994) Bäysezlek Köne.
- MA 331 İskändär Gaugamela şuğışında Farsı patşası Darius III-ne ciñä häm Asía Patşası isemendä tac kiä.
- 1936 - Francisco Franco Generalísimo häm İspaniä Watandaşlar Suğıjı waqındağı däwlät başlığı bulıp iğlan itelä.
- 1958 - NASA, Amerikan kosmik agentlege, barlıqqa kilä.
- 1964 - Tōkaidō Shinkansen, berençe Shinkansen tiz timer yulı Yaponiädä açıla.
- 1977 - Brazilia futbol yoldızı Edson Arantes do Nascimento, aka Pelé soñğı uyının uyní.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
2. Öktäber: Guineada Bäysezlek Köne (1958), Hindstanda Gandhi Jayanti.
- 1535 - Fransız säyäxätçese Jacques Cartier İzge Lawrence Yılğası buylap yözep ber utrawdağı İrokez nığıtmasına menep citä, bügenge Montréal şähärenä.
- 1928 - İzge Josemaría Escrivá Opus Dei, Rom Katolik Çirkäweneñ dönyawi äğzalarınıñ bötendönya oyışmasına nigez sala.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
3. Öktäber: Almaniäneñ Berläşterü Köne
- MA 2333 - Mifologik şäxes Dangun bügenge Koreada Go-Joseon patşalığına nigez sala..
- 1283 - İnglizlärgä qarşı quğışqan soñğı Walesneñ başlığı, prins Dafydd ap Gruffydd botarlıp üterelä.
- 1935 - Italiä Äfiopiägä basıp kerä, İkençe İtalo-Xäbäş Suğışın başlanıp.
- 1990 - Almaniäneñ yañadan berläşterü: elekke Könçığış Almaniäneñ biş torğızılğan föderal cir (Bundesländer) Könbatış Almaniägä quşıla.
- 1993 - Malaysiä, Pakstan häm Quşma Ştatlar ğäskärläre Mogadishu suğışında Somali yawbaşı Mohamed Farrah Aididnı qaptırmaqçı bulalar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
4. Öktäber: Lesothoda Bäysezlek Köne (1966); Bötendönya Xaywan Köne.
- 1957 - R-7 raketası yärdämendä Bayqonur Kosmodromınnan cibärelgän Sovet iärçene Sputnik 1 berençe yasalma sputnik bulıp kilä.
- 1993 - Räsäy Konstitutsion Krizise: Boris Yeltsingä tuğrı yawları Mäskäwdäge Aq Yortnı tankqa totalar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
5. Öktäber: Portugaliädä Cömhüriät Köne (1910)
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
6. Öktäber: Yähüd dinendä Sukkot, Qıtay Ay Kalendarebuyınça Urta Köz Tuyı.
- 1981 - Mísır prezidente Mohamed Anwar el-Sadat Qahirädä parad alğanda atıp üterelä.
- 1995 - 51 Pegasi yıldızdağı berençe mäğlüm Qoyaş sistemasıdan tış planeta açıluı turında Nature jurnalı xäbärä itä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1949: Könçığış Berlindä GDR (Alman Demokratik Cömhüriäte)iğlan itelä.
- 1985: Aleksandriädän Port-Saidqa barğan Urtadiñgez Achille Lauro liner'en Fälästin Azat itü Frontı terroristları urlap kitälär.
- 2003: California'lär 135 kandidatlar isemlegennän aktór Arnold Schwarzenegger'ne gubernator wazífasına saylílar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1967: Marxist revolúsionär häm partizannar başlığı Che Guevara La Higuera, Bolivia, yanında qaptırıla.
- 2005: Kashmir cit teträwe Pakstan, Hinsdstan belän Äfğanstanda 74'500 keşe üterä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
9. Öktäber: Kanandada Thanksgiving, Ugandada Bäysezlek Köne (1962), Könyak Koreada Hangul Köne (1446), Quşma Ştatlarda Leif Erikson Köne.
- 1514: Mary Tudor, Angliäneñ Henry VIII-neñ señle, Fransiä patşabikä bulıp kilä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
10. Öktäber: Fijidä Milli Kön (1970)
- 732: Tours suğışı: Charles Martel citäkçelendä Franklar Abd er Rahman citäkçelendä Andalusiä Möslimnären tar-mar itärlär, şulay itep Awropağa İslam taratunı tuqtatalar..
- 1982: Başqa keşe urınında Nazi konslagernedä ülem cäzasın kürgän Maximilian Kolbe Rom Katolik Çirkäwe tarafınnan izgeläşterä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1899: Tönyaq Afrikada Böyekbritaniä belän Burlar arasında İkençe Boer Suğışı başlana.
- 1954: Ho Chi Minh citäkçelegendä Viet Minh Tönyaq Vietnamnı basıp ala.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
12. Öktäber: Venezuelada Día de la Resistencia Indígena.
- 1492: Xristofor Kolumb Kariblarda töşä.
- 1810: München'dä Bavariänneñ Ludwig I tuyın bäyräm itü öçen berençe Oktoberfest oyıştırıla.
- 2002: İndonezidäge Bali utrawında maşinalrğa salğan şartlatqıç 202 keşe üterä häm 209 keşe yarala.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
13. Oktäber
- 54: İmperator xatını Agrippina ire Claudius'nı ağulap üterüdän soñ Neron Rom İmperatorı bulıp kilä.
- 1307: Fransiäneñ Phillip IV köçläre meñläp Templierlärne qulğa alalar, bu orden äğzaları yeresene tanu öçen alarnı azaplílar.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
14. Öktäber: Polşada Uqıtuçı Köne.
- 1066: Hastings suğışı: Wilhelm İlbasar citäkçelegendä Normannar İnglizlärne tar-mar itälär häm soñğı Anglo-Sakso patşasın Harold Godwinsonnı üterälär.
- 1773: Dönyada berençe mäğärif ministerlege, Komisja Edukacji Narodowej (Xalıq Mäğärife Komissiäse) Polşada barlıqqa kilä.
- 1947: Amerikan sınap oçuçı Chuck Yeager Bell X-1-dä oçqanda tawış tizlegennän östen oçuçı berençe keşe bula.
- 1981: Anwar Sadat üterüennän soñ Hosni Mubarak Mísır prezidente wazífasına saylana.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1582 - Gregorian kalendare Julian kalendaren almaştıra.
- 1917 - Holland biüçese Mata Hari Almaniä faydasına şpionaj öçen atıp üterelä.
- 2003 -Qıtay kosmik programması: Shenzhou 5 kosmik qorabı berençe Qıtay kosmonautn Yang Liwei'ne Ğälämgä taşa.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
16. Öktäber: Bötendönya Urman Köne
- 1793 - Fransız İnqilabı: Marie Antoinette'kä Pariştağı Place de la Révolution mäydanında baş kisälär.
- 1940 - İkençe Bötendönya Suğışı: Hans Frank Warşawa Gettosına, basıp alğan Polşada iñ zur Yähüd gettosına nigez sala.
- 1978 - Karol Józef Wojtyła, Polşatağı Kraków kardinalı Papa Johann Paul II, berençe Slaván papa, bulıp kilä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1346 - Yöz Yıllıq Suğışı: Şotlandiäneñ David II Angliägä yaw citäklep kitä, lakin Nevilleğs Cross suğışında ciñelä.
- 1604 - Kepler yoldızı: Alman astonomı Johannes Kepler supernova yoldızın küzätä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1851: Herman Melville'neñ Moby-Dick novellası Kit isemendä bastırıla.
- 1954: Texas Instruments şirkäte tranzistor radio çığara.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
19. Öktäber: Niue'dä Konstitusiä Köne (1974); Albaniädä Ana Teresa Köne.
- MA 202: Rom Cömhüriäteneñ proconsul'ı Scipio Africanus Zama suğışında Hannibal citäkçelegendä Karfagennärne ciñep, İkençe Punik Suğışın tämamlí.
- 1469: Aragonnıñ Ferdinand II Kastiliäneñ Isabella'sı belän níqaxlaşalar, şundí níqaxlaşu näticäsendä Aragon belän Kastiliä berläşkännän soñ İspaniä barlıqqa kilä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1827: Yunan Azat itü Suğışı: Berläşkän Fransız, İngliz häm Urıs flotları Navarino suğışında qatnaş Törek-Mísır flotın ciñälär.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
21. Öktäber: Böyekbritaniädä Trafalgar Köne, Qıtayda Çit İllärdäge Qıtaylar Köne.
- 1805: Napoléon Suğışları: Lord Nelson citäkçelegengä Britan flotı Trafalgar suğışında Pierre-Charles Villeneuve citäkçelegendäge qatnaş Fransız-İspan flotın ciñä.
- 1944: İkençe Bötendönya Suğışı: berençe kamikaze höcüme näticäsendä Australia qorabında 30 keşe hälâk bula.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1962: Karib Krizise: Quşma Ştatlar prezidente John F. Kennedy Kubada Sovet atom-töş qoralların açu häm Amerika tarafınnan Kubanıñ dingez blokadası turında belderä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
23. Öktäber:* 1911 - Suğışta berençe tapqır oçqıç qullana: İtalo-Törek Suğışı waqıtında İtalyan pilotı Törek sızıqları açu öçen Libiädän oçıp kitä.
- 1956 - Macarstan İnqilabı: Budapest'tä Stalinizm qarşı mitingtä 300'000 demonstrant cíına.
- 2002 - Dubrovka terraktı: Çeçen suğışçıları Mäskäwdä teater kilüçelären häm artistların totıqlarğa alalar, barısı 700 keşe.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
24. Öktäber: Berläşkän Millätlär Köne; Zambiädä Bäysezlek Köne (1964).
- 1945: Berläşkän Millätlär Nizamnamäse köçenä kerä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
25. Öktäber: Qazaqstanda Cömhüriät Köne.
- 1415: Yöz Yıllıq Suğışı: Anliäneñ Henry V citäkçelegendäge ciñel cäyäwlelär häm uqçılar Agicourt suğışında Fransız awır atlılarnı ciñälär.
- 1854: Qırım Suğışında Ciñel Brigada höçüme: Lord Cardigan citäkçelegendä İngliz atlı ğäskär Balıqlava suğışıında betä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
26. Öktäber: Nauruda Angam Köne, Austriädä Milli Kön.
- 1597 - Korea Cide Yıllıq Suğışı: Admiral Yi Sun-sin citäkçelegendäge yegerme Korey qorab Myeongyang suğışında 31 Yapon qorabı batırıp, Yapon yawın tuqtata.
- 1937 - İkençe Qıtay-Yapon Suğışı: Xie Jinyuan citäkçelendä Yalğız Batalyon Yapon höcümnärennän Sihang Pakhauzların Saqlanu başlí, Shanghai'dan Suzhou yılğası artyağında.
- 1955 - Tönyaq Vietnam premier-ministre Ngo Dinh Diem üzene Tönyaq Vietnam prezidente bulıp iğlan itä, Nguyen näselennän imperator Bao Dai'nı däwlät başlığı urınında almaştırıp.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
27. Öktäber: Saint Vincent häm Grenadine'närdä (1979) häm Törekmänstanda (1991) Bäysezlek Köne.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
28. Öktäber: Yunanstanda Oxi Köne (1940.)
- 1886 - New York buğazında Quşma Ştatlar prezidente Grover Cleveland Azatlıq Sının, Fransiädän büläk, tantanalı räweştä aça.
- 1918 - Çexoslovakiä Austro-Vengriädän bäysezlek ala.
- 1922 - Faşist Qarakülmäkläre İtaliädä xökem almaqçı bulıp, Romğa marş ütkärälär.
- 1940 - İkençe Bötendönya Suğışı: İtaliä Yunanstanğa basıp alğan Albaniädän bärep kerä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1923 – Kemal Atatürk yaña Törkiäneñ berençe präzidente bularaq saylana.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
- 1961 - Sovet hídrogen bombası Tsar Bomba sınaw räweştendä Boz Okeandağı Novaya Zemlá Utırawı östendä şartlí. Şartlaw köçe 50 megaton bulıp, dönyada iñ zur şartlağan atom-töş qoralı bulıp qala.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx
31. Öktäber: Halloween, Protestantlıqta Reformasiä Köne.
- 1517 - Almaniädäge Wittenberg şähärendä Martin Luther cirkäw işegenä 95 Tezis qadaqlap, Protestan Reformasiäsen başlí
- 1922 - 39-yäşle Benito Mussolini İtaliä taríxínda iñ yäş premier bulıp kilä.
- 1984 - Hindstan premier-ministre Indira Gandhi üz ike tänsaqçısı tarafınnan üterelä.
qaraw – bäxäs – üzgärtü – taríx