شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى

From Wikipedia

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni Шинҗаң Уйғур Аптоном Райони 新疆维吾尔自治区</caption|-
پايتەخت ئۈرۈمچی
ئەڭ چوڭ شەھەر توكيو
زۇڭتۇڭ سماىلى ۋاندىىلىت
تىل ئۇيغۇر تىلى
تەۋەلىك ئۇيغۇر
يۈز 1,660,000 km²
نوپۇس
 – زىچلىقى/km²
19,630,000
 11.8/km²
پۇل يىن (ياپونىيە پۇل بىرلىكى)
دۆلەت يىللىق ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى 220 مىليارد
تېلېفون قانۇن +81
ئىنتېرنېت TLD .ug

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى (خەنزۇچە: 新疆维吾尔自治区) جۇڭگونىڭ يەر كۆلىمى ئەڭ چوڭ بولغان ئۆلكە ۋە ئاپتونوم رايون دەرىجىلىك بۆلىكى. ئۇيغۇر ئاپتونوم رايۇنىنىڭ جۇغراپىيىلىك تۈزۈلىشى تەھرىتاغلىرى تەرىپىدىن شىمالدا جوڭغارىيە ئويمانلىقى ۋە جەنۇپتا تارىم ئويمانلىقى دەپ ئىككىگە بۆلىنىدۇ.

ئاپتونوم رايۇندىكى ئەڭ تۆۋەن نۇقتا يەر يۈزىدىن 155 مىتىر تۆۋەن بولغان تۇرپان ئويمالىقىدۇر (تۇرپان ئويمانلىقى جوڭگۇ بويىچىمۇ ئەڭ تۆۋەن نۇقتا ۋە دۇنيادىكى ئۆلۈك دېڭىزدىن قالسا ئىككىنچى ئەڭ تۆۋەن نۇقتا بولۇپ ھىساپلىنىدۇ). ئەڭ ئېگىز نۇقتىسى بولسا يەر يۈزىدىن 8611 مىتىر ئېگىز بولغان پامىر چوققىسىدۇر.

شىنجاڭ-قىرغىزىستان چىگىرىسى تەڭرىتاغلىرىنىڭ ئۈستىگە توغرا كىلىدۇ. تورغا ئېغىزى (3752 مىتىر ئىگىزلىكتە) بۇ چىگىرىنىڭ ئۈستىگە جايلاشقان.

قاراقۇرۇم يۇقىرى سۈرەتلىك تاشيولى پاكىستاننىڭ ئىسلامئاباد شەھرى بىلەن قەشقەر شەھرىنى «خونجىراپ ئېغىزى» ئارقىلىق تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ.

خوشنىلىرى تۆۋەندىكىدەك:

ئۆلكىلەر: تىبەت (شىزاڭ)، گەنسۇ (كەڭسۇ)، چىڭخەي دۆلەتلەر: موڭغۇلىيە، روسسىيە، قازاقىستان، قىرغىزىستان، ئافغانىستان، پاكىستان، ھىندىستان.

Contents

[تەھرىرلەش/Tehrirlesh] شەھەرلىرى

[تەھرىرلەش/Tehrirlesh] ۋىلايەتلىرى

[تەھرىرلەش/Tehrirlesh] نوپۇس قۇرۇلمىسى (دېموگرافىيىسى)

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايۇنى ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز قاتارلىق تۈرۈك تىل سىستېمىسىدىكى ۋە باشقا مىللەتلەرنىڭ ماكانىدۇر. يۇقىرىقى مىللەتلەردىن باشقا يەنە خەنزۇ، خۇيزۇ، ئۆزبېك، شىۋە، روس قاتارلىق مىللەتلەر ياشايدۇ. خەنزۇلارنىڭ نوپۇسى 1949 يىلىدىكى %6 دىن ھازىرقى %40 پىرسەنتكە كۆتۈرۈلۈپ، ئاپتونۇم رايۇندىكى نوپۇسى ئەڭ چوڭ بولغان مىللەتلەر قاتارىغا ئۆتتى.


شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ نوپۇس ئەھۋالى، 2000-يىللىق مەلۇمات
مىللەتلەر نوپۇس پىرسەنتى
ئۇيغۇر 8,345,622 45.21
خەنزۇ 7,489,919 40.58
قازاق 1,245,023 6.74
خۇيزۇ 839,837 4.55
قىرغىز 158,775 0.86
مۇڭغۇل 149,857 0.81
دوڭشىياڭ 55,841 0.30
تاجىك 39,493 0.21
خىبې 34,566 0.19
مانجۇ 19,493 0.11
تۇجىيا 15,787 0.086
ئۆزبېك 12,096 0.066
روس 8935 0.048
مىياۋ 7006 0.038
تىبەت 6153 0.033
جۇاڭ 5642 0.031
داغۇر 5541 0.030
تاتار 4501 0.024
سالار 3762 0.020
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى (پايتەخت:ئۈرۈمچى شەھىرى)
جايلارئاپتونوم ئوبلاسىت ناھىيەئاپتونوم ناھىيە
ئۈرۈمچى شەھىرى تىيانشان رايونى | سايباغ رايونى | 新市区 | شۇيموگۇ رايونى | تۇدۇڭخابا رايونى | 达坂城区 | دۇڭسەن رايونى | ئۈرۈمچى ناھىيىسى
قاراماي شەھىرى قاراماي رايونى | مايتاغ رايونى | جەرەنبۇلاق رايونى | ئورقۇ رايونى
تۇرپان ۋىلايىتى تۇرپان شەھىرى | توقسۇن ناھىيىسى | پىچان ناھىيىسى
قۇمۇل ۋىلايىتى قۇمۇل شەھىرى | ئارا تۈرۈك ناھىيىسى | باركۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيىسى
خوتەن ۋىلايىتى خوتەن شەھىرى | خوتەن ناھىيىسى | لوپ ناھىيىسى | نىيە ناھىيىسى | 皮山县 | چىرا ناھىيىسى | كېرىيە ناھىيىسى | قاراقاش ناھىيىسى
ئاقسۇ ۋىلايىتى ئاقسۇ شەھىرى | ئونسۇ ناھىيىسى | شايار ناھىيىسى | باي ناھىيىس | ئاۋات ناھىيىسى | كۇچار ناھىيىسى | كەلپىن ناھىيىسى | توقسۇ ناھىيىسى | ئۇچتۇرپان ناھىيىسى
قەشقەر ۋىلايىتى قەشقەر شەھىرى | مارالبېشى ناھىيىسى | پوسكام ناھىيىسى | پەيزىۋات ناھىيىسى | قاغىلىق ناھىيىسى | يوپۇرغا ناھىيىسى | قەشقەر يېڭىشەھەر ناھىيىسى | مەكىت ناھىيىسى | يېڭىسار ناھىيىسى | يەكەن ناھىيىسى | قەشقەر كونا شەھەر ناھىيىسى | تاشقۇرقان تاجىك ئاپتونوم ناھىيسى | تاشقۇگان
قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى ئاتۇش شەھىرى | ئاقچى ناھىيىسى | ئۇلۇغچات ناھىيىسى | ئاقتو ناھىيىسى
بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى كورلا شەھىرى | خېجىڭ ناھىيىسى | لوپنۇر ناھىيىسى | خوشۇت ناھىيىسى | چەرچەن ناھىيىسى | باغراش ناھىيىسى | بۈگۈر ناھىيىسى | چاقىلىق ناھىيىسى | يەنجى خۇيزۇ ئاپتونوم ناھىيىسى
سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى سانجى شەھىرى | 阜康市 | 米泉市 | گۇچۇڭ ناھىيىسى | ماناس ناھىيىسى | جىمىسار ناھىيىسى | قۇتۇبى ناھىيىسى | مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيىسى
بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى بۆرتالا شەھىرى | جىڭ ناھىيىسى | ئارىشاڭ ناھىيىسى
ئاپتونوم ئوبلاسىت شىخەنزە شەھىرى | ئارال شەھىرى | تۇمشۇق شەھىرى | ۋۇجياچۈ شەھىرى

ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى

ئاپتونوم ئوبلاسىت غۇلجا شەھىرى | كۈيتۇن شەھىرى | غۇلجا ناھىيىسى | تېكەس ناھىيىسى | نىلقا ناھىيسى | موڭغۇلكۈرە ناھىيىسى | كۈنەس ناھىيىسى | قورغاس ناھىيىسى | توققۇزتارا ناھىيىسى | چاپچال شىبە ئاپتونوم يېزىسى
تارباغاتاي ۋىلايىتى چۆچەك شەھىرى | 乌苏市 | دۆربىلجىن ناھىيىسى | چاغانتوقاي ناھىيىسى | ساۋەن ناھىيىسى | تولى ناھىيىسى | قوبۇقسار موڭغۇل ئاپتونوم ناھىيسى
ئالتاي ۋىلايىتى ئالتاي شەھىرى | چىڭگىل ناھىيىسى | جېمىنەي ناھىيىسى | 富蕴县 | بۇرچىن ناھىيىسى | بۇرۇلتوقاي ناھىيىسى | قابا ناھىيىسى


[تەھرىرلەش/Tehrirlesh] ئۇلىنىشلار


جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى Flag of the People's Republic of China
ئۆلكە: ئەنخۇي ئۆلكىسى | فۇجيەن ئۆلكىسى | گەنسۇ ئۆلكىسى | گۇاڭدوڭ ئۆلكىسى | گۇيجۇ ئۆلكىسى | خەينەن ئۆلكىسى | خېبېي ئۆلكىسى | خېيلوڭجياڭ ئۆلكىسى | خېنەن ئۆلكىسى | خۇبېي ئۆلكىسى | خۇنەن ئۆلكىسى | جياڭسۇ ئۆلكىسى | جياڭشى ئۆلكىسى | جىلىن ئۆلكىسى | لياۋنىڭ ئۆلكىسى | چىڭخەي ئۆلكىسى | شەنشى ئۆلكىسى | شەندۇڭ ئۆلكىسى | سەنشى ئۆلكىسى | سىچۇەن ئۆلكىسى | يۈننەن ئۆلكىسى | جېجياڭ ئۆلكىسى
ئاپتونۇم رايونى: گۇاڭشى جۇاڭزۇ ئاپتونۇم رايونى | ئىچكى موڭغۇل ئاپتونوم رايونى | نىڭشيا خۇيزۇ ئاپتونۇم رايونى | شىزاڭ ئاپتونوم رايونى | شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى
بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر: بېيجىڭ شەھىرى | چۇڭچىڭ شەھىرى | شاڭخەي شەھىرى | تيەنجىن شەھىرى | نەنجىڭ شەھىرى | شىئەن شەھىرى | ۋۇخەن شەھىرى | چېڭدۇ شەھىرى | خاربىن شەھىرى | جېڭجۇ شەھىرى | لەنجۇ شەھىرى | گۇاڭجۇ شەھىرى | فۇجو شەھىرى | لاسا شەھىرى | چاڭچۈن شەھىرى | جىلىن شەھىرى | قئارئاهوجئا شەھىرى | دۈنخۇاڭ شەھىرى | چاڭشا شەھىرى | چۇجۇ شەھىرى | خېفېي شەھىر
مەمۇرىي رايون: شياڭگاڭ | ئاۋمېن | چاڭجياڭ دەرياسى | تارىم دەرياسى | سېرىق دەريا | بوخەي دېڭىز | ئىلى دەرياسى | شەرقىي دېڭىز | جەنۇبىي دېڭىز | مىكون دەرياسى | سېرىق دېڭىز | تاڭشەن شەھىرى | چىنخۇاڭداۋ شەھىرى | شاڭچيۇ شەھىرى | كەيفېڭ شەھىرى | جۇكو شەھىرى | بېڭبۇ شەھىر | ئەنچىڭ شەھىرى | خۇەينەن شەھىرى | مائەنشەن شەھىرى | خۇاڭشەن شەھىرى | شيۇجۇ شەھىرى | نەنپىڭ شەھىرى | لوڭيەن شەھىرى | نىڭدې شەھىرى | پۇتيەن شەھىرى | چۈەنجۇ شەھىرى | سەنمىڭ شەھىرى | شيامېن شەھىرى | جياڭجۇ شەھىرى | تەييۈەن شەھىرى | جىنچاڭ شەھىرى | پىڭلياڭ شەھىرى | دوڭۋەن شەھىرى | فۇشەن شەھىر | شېنجېن شەھىرى | جاڭجياڭ شەھىرى | جوڭشەن شەھىرى | جۇخەي شەھىرى | گۇيياڭ شەھىرى | خەيكو شەھىر | شىجياجۇاڭ شەھىرى | خۇاڭگاڭ شەھىرى | خۇاڭشى شەھىرى | جىڭمېن شەھىرى | شىيان شەھىرى | شياڭفان شەھىرى | شياۋگەن شەھىرى | يىچاڭ شەھىرى | چاڭجو شەھىر | خۇەيئەن شەھىرى | ليەنيۈنگاڭ شەھىرى | نەنتۇڭ شەھىرى | شيۇچياڭ شەھىرى | سۇجۇ شەھىرى | چاڭشۇ شەھىر | تەيجۇ شەھىرى | ۋۇشى شەھىرى | شۈجو شەھىرى | يەنچېن شەھىرى | ياڭجو شەھىرى | جېنجياڭ شەھىرى | نەنچاڭ شەھىرى | گەنجو شەھىر | شىنىڭ شەھىرى | جىنەن شەھىرى | چىڭداۋ شەھىرى | يەنتەي شەھىرى | ۋېيخەي شەھىرى | ۋېيفاڭ شەھىرى | رىجاۋ شەھىرى | زىبو شەھىرى | دېجو شەھىرى | خۇجۇ شەھىرى | شاۋشىن شەھىرى | چۈجۇ شەھىرى | نىڭبو شەھىرى | جىنخۇا شەھىرى |