Kawabata Yasunari

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Đây là một tên người Nhật; họ tên được viết theo thứ tự Á Đông (họ trước tên sau): họ là Kawabata. Tuy nhiên, tên người Nhật hiện đại trong ký tự Latin thường được viết theo thứ tự Tây phương (tên trước họ sau).
Kawabata Yasunari
Kanji: 川端 康成
Kana: かわばた やすなり
Hán-Việt: Xuyên Đoan Khang Thành
Rōmaji: Kawabata Yasunari

Kawabata Yasunari (tiếng Nhật: 川端 康成; 14 tháng 6, 1899 – 16 tháng 4, 1972) là tiểu thuyết gia, người Nhật đầu tiên và là người châu Á thứ ba đoạt giải Nobel văn chương, năm 1968. Tác phẩm của ông có sức lôi cuốn rộng rãi và được đọc nhiều trên thế giới, đặc biệt đã phản ảnh nhiều phương diện của văn hóa Nhật cũng như những rung cảm đầy đam mê mà tinh tế của tâm hồn Nhật.

Mục lục

[sửa] Tiểu sử

Kawabata sinh ở Osaka, mồ côi từ năm lên 2, từ đó cậu bé và chị sống cùng ông bà ngoại. Khi cậu lên 7 thì thì bà ngoại qua đời, lên 9 thì mất chị, được 14 tuổi thì mất cả ông ngoại, cậu phải về Tokyo sống với gia đình người dì. Kawabata vào Đại học Hoàng gia Tokyo, khoa Văn chương Anh và tốt nghiệp năm 1924.

Bên cạnh việc viết lách, Kawabata còn làm phóng viên, đáng chú ý nhất là với tờ Mainichi Shimbun ở Osaka và Tokyo. Mặc dù đã từ chối tham gia vào sự hăng hái quân phiệt trong Đệ nhị thế chiến, ông cũng thờ ơ với những cải cách chính trị của Nhật Bản sau chiến tranh. Rõ ràng chiến tranh là một trong những ảnh hưởng quan trọng nhất đối với ông (cùng với cái chết của cả gia đình khi ông còn trẻ); một thời gian ngắn sau đó ông nói rằng kể từ đó ông chỉ còn khả năng viết những tác phẩm bi ca mà thôi.

Bia kỷ niệm nơi sinh Kawabata.
Phóng lớn
Bia kỷ niệm nơi sinh Kawabata.

Năm 1972 Kawabata tự tử bằng hơi đốt trong một căn phòng ở Hayama, Kamakura. Nhiều giả thuyết đã được đưa ra, nào là sức khoẻ kém, nào là một cuộc tình bị cấm đoán, nào là cú sốc do vụ tự tử của bạn ông, nhà văn Mishima Yukio năm 1970. Tuy nhiên, khác với Mishima, Kawabata không để lại thư tuyệt mệnh, và vì trong các tác phẩm của ông không có gợi ý gì, đến nay không ai biết được nguyên nhân thật sự.

[sửa] Văn nghiệp

Hồi nhỏ Kawabata đã mong ước làm hoạ sĩ, nhưng khi vào trung học thì được đăng vài truyện đầu tay, thế là ông quyết định trở thành văn sĩ. Khi còn là sinh viên ông đã cùng với Yokomitsu Riichi lập ra tờ Văn nghệ thời đại (Bungei Jidai), theo phái Tân Ấn tượng (neo-Impressionist).

Một thời gian ngắn sau khi tốt nghiệp, ông bắt đầu được công nhận nhờ một số truyện ngắn, và được khen ngợi với truyện Vũ nữ xứ Izu (Izu no Odoriko) năm 1926, nói về những quyến rũ mới chớm của tình yêu tuổi trẻ. Các tác phẩm sau này của ông sẽ đi vào những chủ đề tình yêu tương tự.

Xứ tuyết (Yukiguni), tiểu thuyết đầu tiên của Kawabata, được bắt đầu năm 1934, đăng nhiều kỳ từ 1935 đến 1937, và chỉ hoàn tất năm 1947. Chuyện tình giữa một tay chơi từ Tokyo và một nàng ca kỹ (geisha) tỉnh lẻ diễn ra tại một thị trấn xa xôi đâu đó phía tây rặng Alps Nhật Bản (dãy núi chia đôi đảo Honshu). Vẻ đẹp của tuyết, của các mùa, của người nữ hòa quyện trên từng trang sách, đẹp như thơ, đưa tác phẩm ngay lập tức trở thành cổ điển, và như lời Edward G. Seidensticker, "có lẽ là kiệt tác của Kawabata", đã đưa Kawabata vào số những nhà văn hàng đầu nước Nhật.

Sau Đệ nhị thế chiến, ông tiếp tục thành công với những tiểu thuyết như Ngàn cánh hạc (một chuyện tình bất hạnh trong khung cảnh trà đạo), Tiếng rền của núi, Người đẹp say ngủCái đẹp và nỗi buồn (tiểu thuyết cuối cùng của ông, lại một câu chuyện đam mê với kết cuộc buồn).

Bản thân Kawabata cho rằng tác phẩm hay nhất của mình là Danh thủ cờ vây (Meijin, 1951), cuốn này tương phản rõ rệt với những tác phẩm khác. Truyện kể lại (có hư cấu thêm) một ván cờ vây năm 1938, mà ông đã tường thuật cho báo Mainichi. Đó là ván cờ cuối cùng của danh thủ Shūsai, ông này đã thua người thách đấu trẻ hơn mình, rồi qua đời một năm sau. Mặc dù truyện có vẻ hời hợt, chỉ là thuật lại một cuộc đấu tranh lên đến đỉnh điểm, một số độc giả cho rằng đó là ẩn dụ thất bại của Nhật Bản trong Đệ nhị thế chiến, số khác lại coi là cuộc đấu tranh giữa truyền thống và hiện đại.

Huy chương giải Nobel

Năm 1968, Kawabata được trao tặng giải Nobel văn chương với lời ca ngợi của Viện Hàn lâm Thụy Điển: "Ông là người tôn vinh cái đẹp hư ảo và hình ảnh u uẩn của hiện hữu trong đời sống thiên nhiên và trong định mệnh con người" (diễn văn của tiến sĩ Anders Usterling trong lễ trao giải).

Là chủ tịch Hội Văn Bút Nhật Bản trong nhiều năm sau chiến tranh, Kawabata đã thúc đẩy việc dịch văn học Nhật sang tiếng Anh và các thứ tiếng phương tây khác.

[sửa] Tác phẩm

  • Lễ chiêu hồn, truyện ngắn (Shokonsai ikkei, 1921)
  • Vũ nữ Izu (伊豆の踊り子 Izu no Odoriko 1926)
  • Những truyện ngắn trong lòng bàn tay (掌の小説 Tenohira no shosetsu, 1926)
  • Hồng đoàn Asakusa (Asakusa Kurerai dan, 1930)
  • Thuỷ tinh huyền tưởng (Suisho genso, 1931)
  • Cầm thú (Kinju, 1933)
  • Xứ tuyết, tiểu thuyết đầu tiên (雪国 Yukiguni, 1935-37, 1947)
  • Ngàn cánh hạc (千羽鶴 Sembazuru, 1949-52)
  • Danh thủ cờ vây (名人 Meijin, 1951-54)
  • Tiếng rền của núi (山の音 Yama no Oto, 1949-54)
  • Hồ (Mizuumi, 1955)
  • Người đẹp say ngủ (Nemueru bijo, 1961)
  • Cố đô (古都 Koto, 1962)
  • Cái đẹp và nỗi buồn (美しさと哀しみと Utsukushisa to Kanashimi to, 1964)
  • Cánh tay, truyện ngắn (1965)
  • Đất Phù Tang, cái đẹp và tôi, diễn từ nhận giải Nobel (Utsukushii Nihon no watakushi, 1968)
  • Tóc dài (Kani wa Nagaku, 1970)

[sửa] Các bản dịch tiếng Việt

  • Vũ nữ Izu, Thái Hà dịch, Nxb Đà Nẵng, 1986
  • Xứ tuyết, Chu Việt dịch, Trình Bầy xuất bản, Sài Gòn, 1969
    • Vùng băng tuyết, Giang Hà Vỵ dịch, Nxb Mũi Cà Mau, 1988
    • Xứ tuyết, Ngô Văn Phú và Vũ Đình Bình dịch, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội, 1995
  • Ngàn cánh hạc, Trùng Dương dịch, Trình Bầy xuất bản, Sài Gòn, 1969
    • Rập rờn cánh hạc, Nguyễn Tường Minh dịch, Sông Thao, Sài Gòn, 1974
  • Tiếng rền của núi, Ngô Quý Giang dịch, Nxb Thanh Niên, Hà Nội, 1989
  • Người đẹp say ngủ, Vũ Đình Phòng dịch, Nxb Văn học, Hà Nội, 1999
  • Cố đô, Thái Văn Hiếu dịch, Nxb Hải Phòng, 1988
  • Đẹp và buồn, Mai Kim Ngọc dịch, đăng ở talawas [1]
  • Đất Phù Tang, cái đẹp và tôi, Cao Ngọc Phượng dịch, Lá Bối xuất bản, Sài Gòn, 1969
    • Sinh ra từ vẻ đẹp Nhật Bản, Đoàn Tử Huyến dịch, đăng ở talawas [2]

[sửa] Đọc thêm

  • Tạp chí Văn số đặc biệt về Kawabata, Sài Gòn, 1969
  • N.T.Fedorenko, "Kawabata - Con mắt nhìn thấu cái đẹp" (1974), Thái Hà dịch, tạp chí Văn học nước ngoài, số 4/1999
  • Lưu Đức Trung, Yasunari Kawabata cuộc đời và tác phẩm, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1997
  • Nhật Chiêu, "Thế giới Kawabata Yasunari (hay là cái đẹp: hình và bóng)", tạp chí Nghiên cứu Văn học, Viện Văn học, số 3/2000.
  • Tuyển tập Văn chương 6 - Đọc Kawabata, Nxb Thanh Niên, Hà Nội, 2000
  • Khương Việt Hà, "Mỹ học Kawabata Yasunari", tạp chí Nghiên cứu Văn học, Viện Văn học, số 6/2006.

[sửa] Liên kết ngoài

Tiếng Việt:

Tiếng Anh: