Hoả Lò

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

 Hỏa Lò trước đây vốn là một làng nghề chuyên sản xuất đồ gốm, ngày đêm rực lửa lò nung, nằm gần trung tâm thành phố Hà Nội ngày nay. Năm 1896, một nhà tù được khẩn cấp  xây dựng tại đây nhằm giam giữ những người đấu tranh chống chế độ thực dân Pháp, vốn có tên là Đề lao Trung Ương(Maison Centrale), và còn được gọi là nhà tù Hỏa Lò.
 Các nhà tù khác thường biệt lập với khu dân cư,riêng Hỏa Lò nằm tại trung tâm Hà Nội,thủ phủ của chính quyền thực dân khi đó.Nhà tù có diện tích 12908 m2, được đưa vào sử dụng năm 1899.Bên cạnh nhà tù là tòa đại hình và sở mật thám,tạo thành thế chân kiềng,sẵn sàng đàn áp phong trào Cách mạng của nhân dân ta,Hỏa Lò là loại công trình kiến trúc bậc nhất Đông Dương,đến con kiến cũng khó lòng qua nổi.Bao quanh nhà tù là bức tường đá,cốt thép cao 4m,dày 0,5m,được cắm những mảnh vỡ thủy tinh và gia cố bởi hệ thống gia thép gai có dòng điện cao thế chạy qua,bốn góc là những tháp canh có khả năng quan sát nhất cử nhất động tại toàn bộ trại giam.Riêng hệ thống cửa sắt,khóa được mang từ Pháp sang.Các phòng giam,phòng tối,xà lim chật chội thiếu không khí và những tên cai ngục khết tiếng,có thâm niên cai quản nhà tù sẵn sàng đàn áp,thậm chí cướp đi sinh mạng của tù nhân. Các tù nhân ở đây phải mặc áo màu trắng, trên có in chữ MC(Maison Centrale), bị bắt cùm chân, đeo gông trên cổ. Nhà tù Hỏa Lò thực sự là địa ngục trần gian.

 Ngay khi chưa hoàn thành,nhà tù đã đảm nhận việc giam người.Theo thiết kế ban đầu,Hỏa Lò chỉ đủ giam 500 tù nhân,nhưng nó đã mở rộng nhiều lần để giam giữ thêm tù nhân.Những năm từ 1950-1953,nó đã giam cầm đến 2000 người tù.Hiện nay khu di tích Hỏa Lò còn lưu giữ chiếc máy chém đã được thực dân Pháp dùng lưu động,tháng 1-1930 được chuyển lên Yên Bái hành hình 13 chiến sĩ Việt Nam Quốc dân trong cuộc khởi nghĩa Yên Bái(đứng đàu là Nguyễn Thái Học).Nhiều thế hệ      Việt Nam đã bị giam giữ tại Hỏa Lò như những nhà nho yêu nước như Phan Bội Châu,Luơng Văn Can...đến các đồng chí Nguyễn Văn Cừ,Nguyễn Văn Linh,Lê Duẩn,Đỗ Mười...Ngay trong nhà tù,đã có một trường học Cách mạng ra đời và nhiều tờ báo đã ra đời như Lao tù đỏ,Lao tù tạp chí... khiến kẻ thù phải khiếp sợ.Năm 1930,chi bộ Đảng Cộng sản được thành lập do đồng chí Hoàng Quốc Việt Bí thư đã phát huy vai trò người lãnh đạo,tổ chức được nhiều cuộc đấu tranh,giành thắng lợi.Từ năm 1964-1973,nơi đây dùng để giam giữ phi công Mỹ bị bắn rơi trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trong đó có P.Peterson -sau này là đại sứ Mỹ đầu tiên ở Việt Nam.  

Năm 1993, bốn, năm phần diện tích của nhà tù bị dỡ bỏ.Trên nền đất của Hỏa Lò, năm 1993, Tháp Hà Nội (Hanoi Tower), một trung tâm thương mại kèm khách sạn 5 sao và dịch vụ văn phòng, đã được xây dựng.Còn phần còn lại trở thành di tích lịch sử Thủ đô,đó là chứng tích tội ác của thực dân Pháp.

                              Tù nhân ở Nhà tù Hỏa Lò qua một số năm
                                        _1913:615
                                        _1917:800
                                        _1931:1800
                                        _1953:2000
Ngôn ngữ khác