Kinh tế sức chú ý
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Kinh tế sức chú ý là thuật ngữ tạm dịch từ cụm từ "Attention economy" trong tiếng Anh.
Michael H. Goldhaber là người đầu tiên [cần chú thích] đề xuất thuật ngữ này qua bài báo The Attention Economy and the Net đăng ngày 27 tháng 11 năm 1997 trên tờ Telepolis.The Economy of Attention - Telepolis.(2nd)Draft version of a talk to be presented at the conference on "Economics of Digital Information," Cambridge, MA, Jan. 23-26, 1997. Theo quan điểm của ông, trong thời đại số hoá thông tin-kết nối mạng thì sức chú ý của con người là một tài nguyên thiếu hụt trong khi thông tin đã dư thừa.
Sức chú ý là một tài nguyên thể không thể chuyển đổi giữa các cá nhân, nó biểu thị cho phong cách thẩm mỹ (“gu thẩm mỹ”), quan niệm sống, nếp suy nghĩ, tâm lý nhóm v.v. Theo đó, một sản phẩm có giá trị hay không được quyết định từ sức chú ý của con người. Thí dụ: Một cốc café mang nhãn hiệu A mặc dù có cùng hàm lượng cafein, cùng độ thơm ngon, với một cốc cafe B nhưng chưa chắc có giá trị bằng. Tại sao? Bởi sự quan tâm của con người đến hai cốc café này là khác nhau và thật khó có thể chuyển đổi được cho nhau.
Trong phân tích của Michael H. Goldhaber cũng chỉ ra rằng sức chú ý của mỗi cá nhân còn tuỳ thuộc vào xu thế thẩm mỹ, văn hoá, nghệ thuật của cộng đồng. Xem chi tiết tại đây, hoặc tham khảo thông tin tại Blog cá nhân của Goldhaber hay tại đây và tại đây.
Cũng theo tác giả, ông đã đề xuất quan điểm rằng hiện nay chúng ta đang sống trong thời đại của nền kinh tế sức chú ý. Cái mà ta quen gọi là thời đại kinh tế tri thức cũng chỉ là một trong những giai đoạn của kinh tế sức chú ý.
Một thí dụ cụ thể minh chứng cho sự thành công trong việc thu hút sức chú ý của cá nhân và cộng đồng. Đó là tác phẩm Harry Poster.
Thập niêm 1950 được các học giả phương Tây coi như là mốc đánh dấu nhân loại tiến bước vào nền kinh tế tri thức (ở những nước công nghiệp phát triển). Khi đó người ta còn mơ hồ và tranh cãi nhiều về thuật ngữ này, bởi những đặc trưng của nền kinh tế tri thức lúc đó còn chưa thể hiện rõ. Đến năm 1992, khi tổng giá trị cổ phiếu của tập đoàn Microsoft lần đầu tiên vượt qua tổng giá trị cổ phiếu của tập đoàn công nghiệp General Motor, một công ty thành công và phát đạt trên nền tảng của sản xuất công nghiệp, thì người ta mới ghi nhận như một minh chứng rõ ràng cho một thí dụ điển hình của kinh tế tri thức.
Chưa đầy một thập niên sau, sự thành công rực rỡ về mặt thương mại của tác phẩm Harry Poster khiến nhiều người giật mình thức tỉnh vì một câu chuyện không hẳn đã đặc sắc về mặt nghệ thuật, chỉ là lối viết vay mượn phong cách thần thoại, giá trị nhân văn không hẳn đã nổi bật hơn so với hàng loạt tác phầm kinh điển trước đó chứ chưa nói gì đến những tác phầm văn học cổ điển. Vậy mà Harry Poster đã vượt mặt tổng số ấn bản được in ra của tất cả các nhà tư tưởng lỗi lạc đông tây kim cổ cộng lại. Ngay trong tập chuyện gần đây nhất, hơn 250 triệu ấn bản đã được bán hết veo chỉ trong một tuần sau khi phát hành, vượt qua hẳn tổng số ấn bản của nhà tư tưởng Lenin, người được ghi nhận là có số ấn bản sách dịch ra các ngôn ngữ trên thế giới nhiều nhất.
Richard Lanham là một trong những tác giả cũng đề cập đến thuật ngữ “Economics of Attention” đăng trên tạp chí The Independent Online Edition (14 tháng 2006). Ông quan niệm nền kinh tế sức chú ý như là "allocation of scarce resources” (sự phân phối nguồn lực khan hiếm) như trích dẫn dưới đây.
- "...If the definition of economics is the allocation of scarce resources, then Richard Lanham suggests we might need a new version of that dismal science to account for our hyper-mediated lives…"
Ông đề cập nhiều đến hai khái niệm style (phong cách) và substance (bản chất) và cho rằng người ta đang đầu tư nhiều vào sức chú ý bên cạnh việc đầu từ vào fluff và stuff.
- "His agenda is familiar enough. Modern capitalism succeeds by the promotion of brands as much as by the delivery of products and services: we're buying narrative and symbolism with our mobiles or cars, as well as functionality. Or, as Lanham puts it a little too winsomely, we invest in "fluff" (the attention we pay to things) as much as in "stuff" (the things)".
[sửa] Liên kết ngoài
- The Economy of Attention - Telepolis.
- (2nd)Draft version of a talk to be presented at the conference on "Economics of Digital Information," Cambridge, MA, Jan. 23-26, 1997.
- An excerpt from The Economics of Attention Style and Substance in the Age of Information Richard A. Lanham
- An interview with Richard A. Lanham- author of The Economics of Attention: Style and Substance in the Age of Information
- The Economics of Attention: Style and Substance in the Age of Information by Richard Lanham, Ấn bản Đại học Chicago, tháng 4 năm 2006, 326 trang.
- Richard Lanham's Economy of Attention
- Cuốn sách của Lanham trên Amazon