Victor Tardieu
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Victor Tardieu (1870-1937) là một họa sĩ người Pháp. Năm 1924, cùng họa sĩ Việt Nam Nam Sơn, ông thành lập Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, tiền thân của Đại học Mỹ thuật Hà Nội ngày nay.
[sửa] Tiểu sử
Victor Tardieu sinh tại Lyon vào tháng 4 năm 1870. Từ năm 1887 tới 1889, ông theo học trường Mỹ thuật của thành phố Lyon, sau đó theo học tại trường Mỹ thuật Paris, xưởng vẽ Bonnet năm 1889 đến năm 1891.
Thời gian ở Paris, Victor Tardieu đã có những tác phẩm lớn, trong đó tác phẩm đầu tay là bức họa làm bằng kính màu tại Tòa Thị-Chính tỉnh Dunkerque. Nhiều tác phẩm của ông hiện được trưng bày ở các bảo tàng Lyon, Rennes và Bảo tàng Quân đội tại Paris (Musée de l’Armée à Paris). Năm 32 tuổi, Tardieu giành giải thưởng hội họa quốc gia với tác phẩm có kích thước lớn (4,05 ' 4,80 m) thể hiện những người công nhân trên công trường xây dựng. Nhờ giải thưởng này, ông đã đi du lịch châu Âu trong suốt hai năm. Ông vẽ chủ yếu về các thành phố cảng lớn như Gênes, London, Liverpool với khung cảnh nhộn nhịp, phồn thịnh của châu Âu những năm đầu thế kỷ 20. Sau đó, ông đã nhận vẽ trang trí cho một số công trình lớn của Toà thị chính Lilas và một số nhà thờ ở Pháp-quốc.
Trong Thế chiến thứ nhất, Tardieu tham gia trên chiến trường phía Bắc nước Pháp. Năm 1920, ông được nhận giải thưởng Indochine và phần thưởng là chuyến du lịch đến Đông Dương trong vòng một năm.
Tháng 1 năm 1921, Tardieu xuống tàu tại Marseille đi Việt Nam. Ngày 2 tháng 2 1921, Victor Tardieu đặt chân tới Sài Gòn rồi sau đó đi lên phía Bắc, tới Hà Nội. Tại đây ông đã nhận lời vẽ một bức tranh khổ lớn cho cho giảng đường chính của Đại học Đông Dương đang được xây dựng, một công trình kiến trúc đẹp của trường đại học lớn nhất xứ Đông Dương vừa mới hồi phục và phát triển nhờ chương trình cải cách giáo dục của Toàn quyền Albert Sarraut. Tardieu đã phải mất 6 năm làm việc cho bức tranh đó. Ngoài ra ông còn vẽ trang trí trên tường tiền sảnh và mái vòm của toà nhà, tổng cộng gần 270m².
Tác phẩm của Tardieu được coi là tác phẩm mỹ thuật hiện đại lớn nhất Việt Nam. Trên một diện tích 77m², Tardieu đã tái hiện lại khung cảnh xã hội Hà Nội hồi đầu thế kỷ 20, với sự hiện diện của 200 nhân vật đại diện cho xã hội thời bấy giờ. Trong số đó có mặt cả bốn vị Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer, Jean Baptiste Paul Beau, Albert Sarraut, Maurice Long, một số nhân vật từng lãnh đạo và giảng dạy tại Đại học Đông Dương, thậm chí con trai họa sĩ - ông Jean Tardieu, cùng sống với cha tại Hà Nội từ năm 1929 đến 1931.
Ở vị trí trung tâm tác phẩm là chiếc cổng tam quan truyền thống của làng quê Việt Nam nằm dưới tán cây cổ thụ. Trên hai hàng cột chính có đôi câu đối:
- Nhân tài quốc gia chi nguyên khí
- Đại học giáo hóa chi bản nguyên
Tức:
- Nhân tài là nguyên khí quốc gia
- Đại học là gốc của giáo hóa
Ẩn hiện giữa cổng tam quan là Allégorie du Progrès - bà mẹ của trí tuệ, tay cầm sách, thể hiện tinh thần hướng đến sự tiến bộ. Trên khoảng không gian rộng trước cổng tam quan, họa sĩ tái hiện một cách sinh động chân dung những con người đương thời gồm nhiều tầng lớp, cả người Pháp lẫn những cư dân bản xứ. Mỗi nhân vật xuất hiện với một gương mặt, một cách biểu hiện cảm xúc khác nhau.
Năm 2006 họa sĩ Hoàng Hưng, với những bức ảnh chụp nguyên mẫu họa phẩm, đã phục dựng lại bức tranh này trên giảng đường lớn của Đại học Đông Dương cũ, tại 19 Lê Thánh Tông, Hà Nội.
[sửa] Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương
Cũng trong khoảng thời gian đó, Tardieu làm quen và hòa nhập với cuộc sống ở đây. Nhờ những mối quan hệ rộng rãi với những nhân vật cao cấp, ông thuyết phục được Toàn quyền Đông Dương Merlin ra sắc lệnh ngày 27 tháng 10 năm 1924 thành lập Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, một bộ phận của Đại học Đông Dương. Cùng với sự cộng tác của họa sĩ Nguyễn Nam Sơn, ngày 24 tháng 11 năm 1924, Victor Tardieu đã trở thành hiệu trưởng đầu tiên của ngôi trường này. Sau đó Tardieu về Pháp trong vài tháng để tuyển giáo viên giảng dạy.
Tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Victor Tardieu đã không áp đặt cho học trò của mình một trường phái nào mà chỉ truyền cho họ lòng say mê và những kỹ thuật hội họa cơ bản, đặc biệt là sử dụng sơn dầu. Bên cạnh những ví dụ mẫu mực của các họa sĩ nổi tiếng phương Tây, Victor Tardieu lại nhấn mạnh nhiều hơn tới chính truyền thống nghệ thuật của Việt Nam như là điểm khởi đầu cho sự phát triển phù hợp với xu hướng thế giới. Ngay tại Triển lãm nghệ thuật quốc tế ở Paris năm 1931, những sinh viên này đã tạo được ấn tượng mạnh với khán giả và giành liền 3 giải thưởng lớn.
Victor Tardieu mất tại Hà Nội ngày 12 tháng 6 năm 1937.
[sửa] Tham khảo
- Victor Tardieu trên trang của Đại sứ quán Pháp
- Victor Tardieu trên trang của Đại học Quốc gia Hà Nội
- Hành trình trở về của một bức tranh