Thảo luận:Độc thoại

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tôi nghĩ, và tôi có thể sai, là bài này muốn nói về monologue. Nếu vậy, khi bài này nói "Tuy nhiên, ở đây chỉ đề cập đến ngôn bản dạng nói." thì tôi không hiểu tại sao monologue chỉ có thể có dưới dạng nói. Tại sao lại hạn chế trong một dạng? Ngoài ra, bài này có 2 thí dụ nhưng không rõ lắm!

Bài này nên được viết lại.

Mekong Bluesman 11:06, ngày 06 tháng 12 năm 2005 (UTC)

Bài này chất lượng thấp và không được chăm sóc từ lâu nên tôi đề nghị xoá bỏ. Nguyễn Thanh Quang 11:07, ngày 02 tháng 4 năm 2006 (UTC)

[sửa] Phiên bản đầu, trước khi xóa

Chuỗi các yếu tố ngôn ngữ mà người giao tiếp tạo nên để truyền đạt nội dung giao tiếp được gọi là ngôn bản. Có ngôn bản ngắt quãng và ngôn bản liên tục.” Vì giao tiếp bằng ngôn ngữ có thể ở dạng nói hay dạng viết cho nên các ngôn bản liên tục cũng có thể ở dạng nói hay dạng viết. Tuy nhiên, ở đây chỉ đề cập đến ngôn bản dạng nói. Các bài nói chuyện của một nhà lãnh đạo trước một cuộc mít ting hay những lời phát biểu miệng trong cuộc họp là những ví dụ về dạng ngôn bản liên tục ( hay có thể nói ngôn bản liên tục chính là độc thoại ). Nói là hoạt động phát tín hiệu nhờ sử dụng bộ máy phát âm . Đầu tiên, người nói phải xác định lời nói, lựa chọn ngôn ngữ để diễn tả nội dung đó. Sau đó, người nói sử dụng bộ máy phát âm để truyền đi chuỗi lời nói đã được xây dựng. Có hai dạng nói: độc thoại và hội thoại.

Ở dạng độc thoại, người độc thoại giữ vai trò chủ động trong việc lựa chọn nội dung, định hướng nói, xác định phương pháp nói. Song người nghe, bằng cách phản ứng của mình cũng có tác động ít nhiều đến người nói, người nói tinh nhạy cần đón nhận được phản ứng này để sửa đổi hoặc có cách nói cho phù hợp . Lời độc thoại thường nói ra liên tục, do đó người nói ít có thời gian để ngừng nghỉ để chuẩn bị. Điều này đòi hỏi người nói cần chuẩn bị kĩ lưỡng nội dung thậm chí cả ngôn từ điệu bộ trước khi nói. Sự chuẩn bị không chu đáo sẽ đẫn đến tình trạng nói lộn xộn hoặc luống cuống không nói được. Người độc thoại cũng có thể sử dụng các yếu tố phụ trợ như ánh mắt, điệu bộ cử chỉ.... Lời nói độc thoại là lời nói của một người, còn người khác là người đọc hoặc người nghe.

Ví dụ như lời giảng bài của thầy cô giáo, hay lời phát biểu của học sinh trước lớp … Đây là lời nói liên tục, một chiều, ít có sự phụ thuộc trở lại của người khác và của nội dung tình huống, hoàn cảnh trực tiếp. Độc thoại gồm hai loại : độc thoại nội tâm và độc thoại ( độc thoại gián tiếp –không có người nghe trước mặt; độc thoại trực tiếp – có người nghe trước mặt ).

Độc thoại nội tâm là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; không thành lời thì không có gạch đầu dòng.

Ví dụ 1 về độc thoại nội tâm:

Trong bài thơ “ nếu thiếu trẻ thơ “ lớp 5-t2 ( tr186 ) có đoạn: ……. Pôpốp bảo tôi: “ – anh hãy nhìn xem: Có ở đâu đầu tôi to được thế ? Anh hãy nhìn xem ! Và thế này thì ghê gớm thật: Trong đôi mắt chiếm nửa già khuôn mặt Các em tô lên một nửa số sao trời !” …… Trong bài thơ trên, phần được in nghiêng là lời độc thoại. Đây là lời nói của Pôpốp với bạn nhưng không có sự trả lời, hay đáp lại bằng lời của tác giả đối với những câu nói của Pôpốp. Ví dụ 2 về độc thoại : trong văn xuôi Trong bài “ thuần phục sư tử” tv5-t2 ( tr 132) …vị tu sĩ râu tóc bạc phơ nhìn vào mắt Ha-li-ma hồi lâu, rồi bảo: - nếu con đêm được ba sợi lông bờm của một con sư tử sống về đây, ta sẽ nói cho con bí quyết. Nghe vậy, Ha-li-ma sợ toát mồ hôi. Nàng trở về vừa đi vừa khóc. Nhưng mong muốn hạnh phúc đã giúp nàng tìm cách làm quen chúa sơn lâm…. Đoạn văn trên, thì dòng in nghiêng là độc thoại. Lời tu sĩ nói ra nhưng Ha- li – ma không đáp lời lại mà nàng chỉ khóc rồi đi về. Khi ghi lại lời độc thoại cần xuống dòng gạch đầu dòng. Ở nhà trường học sinh nói trong giờ học ( trả lời câu hỏi , trình bày nội dung thảo luận…), nói khi chơi đùa trao đổi với bạn bè trong và ngoài lớp. Cũng như kĩ năng nghe nhà trường phải dạy kĩ năng nói, từ cách xưng hô đến cách trình bày hoặc trả lời câu hỏi. Chính việc dạy nói giúp học sinh biết cách nói năng có văn hoá, thể hiện trình độ văn minh lịch sự của người có học. 2. Đặc điểm lời nói độc thoại

  • Có tính triển khai mạnh: trong lời nói độc thoại, do rất ít sử dụng các thông tin ngoài ngôn ngữ để người nghe hay người đọc hiểu được, người nói cần phải nhắc đến, gợi ra hay miêu tả lại lại đối tượng được nói tới.
  • Có tính chủ ý và tính chủ động rõ ràng : lời nói độc thoại đòi hỏi phải xác định rõ nội dung truyền đạt và phải biết xây dựng nội dung đó một cách có chủ ý, phải biết thể hiện nó theo một trình tự xác định, một cách chủ động.
  • Có tính tổ chức cao: để nói độc thoại người nói phải lập chương trình kế hoạch cho từng câu hay từng phát ngôn riêng lẻ, mà là toàn bộ lời độc thoại của mình. Kế hoạch, chương trình này có khi được thảo ra trong óc, có khi được chuyển hẳn ra ngoài.