Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha diễn ra trong giai đoạn 1701-1714 giữa Đại Liên minh gồm Anh, Áo, Bồ Đào Nha, Đan Mạch và Hà Lan, chống lại liên quân Pháp và Tây Ban Nha cùng một số công quốc nhỏ của Ý và Đức.
Hoàng thân của dòng họ Oranje-Nassau (1650-1702), cũng là Tổng đốc Hà Lan và sau này là vua William III nước Anh, là người kiên trì thành lập một liên minh chống lại nước Pháp. Trong vòng hai năm sau khi William III lên ngôi năm 1689, Anh gây chiến tranh với Pháp. Cuộc chiến chín năm không ngã ngũ, và kết thúc bằng Hòa ước Ryswick, ký kết ở Den Haag năm 1697 giữa một bên là Pháp, bên kia là Anh, Áo, Đan Mạch, Hà Lan, Tây Ban Nha, Thụy Điển và vài công quốc của Đức. Hòa ước này không thay đổi đường biên giới, nhưng vua Pháp Louis XIV công nhận William III là vua nước Anh.
Nền hòa bình ngắn ngủi bị xáo trộn khi vua Tây Ban Nha Carlos II mất năm 1700 không có người kế vị, để lại đất nước cho Philip V, Công tước của Anjou và cháu nội của Louis XIV. Cùng lúc, vua Pháp xé bỏ hòa ước Ryswick. Lẽ đương nhiên là William III không chấp nhận sự hợp nhất về lãnh thổ và quyền lực của Pháp và Tây Ban Nha: nếu Philip V kế vị sẽ làm thay đổi cán cân quyền lực được thiết lập theo Hòa ước Ryswick. Vì thế, các nước chống Pháp tranh chấp tính pháp lý của Philip V. Một lần nữa, William III lại nỗ lực một cách không mệt mỏi để đứng ra thành lập Đại Liên minh nhằm hạn chế ảnh hưởng của Pháp.
William III đạt được mục tiêu trong giai đoạn trung hạn: đẩy Pháp lui về biên giới của họ, giữ vững nền độc lập của Hà Lan, và duy trì đạo Tin lành ở châu Âu. Nhưng William không còn sống để chứng kiến những thành quả này. Mùa xuân 1702, trước ngày ông định tuyên chiến, con ngựa ông cưỡi bị vấp, ném ông xuống đất. Ông qua đời ngày 19 tháng 3 năm 1702, hưởng thọ 50 tuổi.
Chiến tranh kéo dài 11 năm và đánh dấu mốc chuyển tiếp giữa hai thế kỷ 17 và 18. John Churchill, Quận công Marlborough thứ nhất, của Anh chỉ huy liên quân Anh-Hà Lan-Đức, lập những chiến công hiển hách. Ông thắng quân Pháp trong bốn trận đánh lớn, nhưng trong khi ông gần như đánh đuổi Louis XIV ra khỏi Điện Versailles thì chính phủ Anh thình lình quyết định chấm dứt cuộc chiến. Phía liên minh cũng thêm sức mạnh với Eugene xứ Savoy (1663-1736), Nguyên soái và Tổng Tư lệnh quân đội của Đế quốc La Mã Thần thánh. Ông lập được nhiều chiến công lớn khi làm tư lệnh mặt trận nước Ý. Sau đó, ông hợp cùng Quận công Marlborough đánh bại quân Pháp.
Chiến tranh có sự chuyển biến năm 1711, khi Hoàng đế Joseph I của Đế quốc La Mã Thần thánh qua đời mà không có con kế vị. Người có tư cách lên ngôi là Karl VI, cũng có tư cách là vua Tây Ban Nha. Việc này làm thay đổi những mối quan hệ chính trị có lợi cho Pháp. Nước Anh e rằng nếu đánh Pháp, hoàng tộc La Mã sẽ thống trị chính trường châu Âu, nên muốn sử dụng Pháp làm đối trọng. Do đó, Anh quyết định chấm dứt cuộc chiến, giải tán Đại Liên minh. Mỗi nước trong Đại Liên minh phải tự lo đàm phán riêng rẽ với Pháp. Những hòa ước riêng rẽ này được gọi chung là Hòa ước Utrecht.
Cuộc chiến kết thúc năm 1714 dựa trên cơ sở tái công nhận Hòa ước Ryswick.