Đoàn Thị Điểm

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Đoàn Thị Điểm (1705-1748) là nữ sĩ đời , người dịch bản Chinh Phụ Ngâm nổi tiếng của Đặng Trần Côn.

Mục lục

[sửa] Tiểu sử

Đoàn Thị Điểm là con Đoàn Doãn Nghi và Võ thị, em danh sĩ Đoàn Doãn Luân, có hiệu Hồng Hà nữ sĩ. Bà quê xã Giai Phạm, huyện Văn Giang, nay là huyện Châu Giang, tỉnh Hưng Yên.

Dù là nữ nhi, dưới thời phong kiến khi tư tưởng trọng nam khinh nữ còn nặng nề, bà đã được gia đình chú trọng dạy dỗ từ nhỏ. Đoàn Thị Điểm cũng đã tỏ ra thông minh, hoạt bát ngay từ bé.

Năm 16 tuổi, Thượng thư Lê Anh Tuấn muốn xin bà làm con nuôi rồi ngỏ ý muốn tiến bà vào cung chúa Trịnh, nhưng chỉ ở ít lâu bà xin về. Cùng với anh, bà cần cù học tập trở nên người sành văn chương.

Bà rất kén chồng, mãi tới năm 1743, khi bước sang tuổi 39 Đoàn Thị Điểm mới kết hôn với tiến sĩ Nguyễn Kiều, người có tài văn học lỗi lạc đương thời.

Năm 1748 Nguyễn Kiều vào Nghệ An nhậm chức Tham Thị. Bà theo chồng vào Nghệ An, trên đường đi bị cảm nặng rồi qua đời nhằm ngày 11 tháng 9 năm Đinh Mão (1748).

[sửa] Sự nghiệp văn chương

Không chỉ nổi danh bởi bản dịch Nôm Chinh Phụ Ngâm, bà còn lưu truyền trong giới thi sĩ những câu đối rất hay. Có một câu đối mà người đương thời không ai có thể đối lại được là:Da trắng vỗ bì bạch.

Tương truyền câu này Đoàn Thị Điểm đã ra cho Trạng Quỳnh, khi đó Đoàn Thị Điểm đang tắm còn Trạng Quỳnh đang đợi ngoài cửa và đứng ngào đập cửa đòi vào. Đoàn Thị Điểm đã giao hẹn, nếu đối được thì đồng ý, nhưng với câu đối này, Trạng Quỳnh cũng không thể đối lại hoàn chỉnh được. Có một vế đối hay nhưng không hoàn chỉnh về luật đối như:Rừng sâu mưa lâm thâm, Trời xanh màu thiên thanh, Giấy đỏ viết chỉ chu...

Có vế đối lại khá chỉnh, hiện nay đã từng được dăng trên quyển Thế Giới Mới là : Tay tơ sờ tí ti. Người ta đã giải thích như sau : "Tí" nghĩa chữ Hán là "tay", còn "ti" nghĩa là "sợi tơ". "Tay tơ" là tay người trai trẻ. "Tí ti" còn có nghĩa là chút ít, và còn để chỉ nhũ hoa của người đàn bà. (Đây là cách giải thích của người đã ra vế đối lại).

Ngoài ra bà còn để lại cho hậu thế tác phẩm Tục truyền kỳ bằng chữ Hán.

[sửa] Những giai thoại

Hồ Xuân Hương có lần gặp ông Trạng Nguyễn và hai người cùng đi tìm đường đến phố Mía (phố chuyên kéo mía làm mật, đường). Trên đường đi, bà đã phải hỏi đường một cô hàng mật. Gần đến nơi, bà ra vế đối:

Lên phố Mía, gặp cô hàng mật,
Cầm tay kẹo lại, hỏi thăm đường.

Trạng Nguyễn không đối lại được đành cúi đầu bái biệt.

[sửa] Liên kết ngoài