Ill (Elsass)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

De Ill z'Strosburi
De Ill z'Strosburi
Dialäkt: Unter-Elsassisch

De Ill ésch de Fluss vum Elsass. Se fliesst pàrallel züe´m Rhin, wo nadiirli de Höiptg´wäss´r vun de gànz Region ésch, bis unt´rhalb vun Strosburi un mindet in´ne bi Offedorf. Die Ill het f´r de Ditschi e Längi vun ca. 208 km un f´r de Franzose vun 223 km. Se entspréngt ém Sundgöi nah´ vun de Schwizer Grenz in Atterschiller ém elsass´r Jura, ze Winkel mét e Newequell fr:résurgence (?) bi Ligsdorf. Se fliesst östli um Pfirt/Ferrette erum, béjt nooch Norde un geht nooch´m Waj durich´s gànz Elsass fluessàbwarts vun Strosburi en de Rhin glich unt´rhalb vun de Stöiwerik vun Gambse. Uff´m Wäj "b´wäss´rt" ("arrose") se (il!!) noochenand (successivement) Altkirich, Milhüse/Mulhouse, Colmer (vorbei an Colmar), Schlettstadt/Sélestat. In Strosburi (dans la traversée de Strasbourg) teilt sich `s Flessel (il se divise en plusieurs bras), un fliesst um d´Altstadt... et concourt à la renommée touristique du quartier de la Petite France. Kurz vor´m Stäedtele Altkirich speist se de Rhin-Rhone-Kànal uff e pààr Kilometer.

Nàmme vun Commune (G´meinde), wo uff de Flüess "verwijzen":

  • Haut-Rhin: Illfurth, Illhaeusern, Illzach
  • Bas-Rhin: Illkirch-Graffenstaden

De wichtigschti Züefless (nàdiirli numme vun links, vum Gebiri sin de Larg (Largue), de Doller, de Thur, de Löich (Lauch), de Fecht, de Giesse (Giessen), d’Andlau, de Liepvrette, d'Ehn, de Brisch (Bruche) un de Suffel (Souffel). D´Ill kriejt àww´r öi züem Teil Wàss´r üss´m Grundwàss´r, wo greeschteteils vum Rhin regülért wurd un àbhängt un wo züem-e Teil owwerflächli (rachts) züefliesst - in Giesse.

`S Regime vun d’Ill esch pluvio-océanisch, characterisért vun hohi Wass´rstäend ém Wint´r un Friehjohr un niiderichi ém Summ´r un Herbscht. Uff d´Heh vun Erstein, ésch d’Ill éww´r e Canal de décharge un e Canal d’alimentation mét´m Rhin v´rbunde womét m´r `s Débit, de Züefluss àm Ingàng no´ Strosburi kontrolléere kann.