Gaius Julius Cäsar

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

De Gaius Julius Cäsar(100-44 v.Chr) isch a römischer Politiker, Triumvir, Outor, Fäudherr u Diktator gsi. Är het under anderum Gallie eroberet, d Helvetier unterworfe, de römisch Bürgerchrieg gwunne u Ägypte eroberet.

Inhaltsverzeichnis

[ändere] Läbe vor de Politik

Am 14. Juli im Jahr hundert vor Chrischtus isch de Gaius Julius Caesar us Sohn vomne verarmte aber hochadelige Gschäftsma uf d Wäut cho. Caesar stammt nämlich vom Gschlächt vode Julier ab, dass si nachfhre vom Julus, wo dr Sohn vom Aeneas isch. Es si schwirigi Zite gsi: De Marius (si Onku) hets i däm Jahr nit gschafft zum sübete Mau us Konsul gwäut z cho u de Lucius Cornelius Cinna isch a gueta Fründ vo de Familie Caesar gsi. Im Jahr 88 v.Chr. isch de Sulla in Rom igmarschiert u het sich us Diktator la usrüeffe. De Sulla het no a di auti Repulik gloobt u het si därum omi igfüert. Är het aber nai no mau gäge Marius verlore, bevor dä wiederum het chönne Konsul cho, isch er 86 v.Chr. gwäut gschtorbe. De Sulla isch jetz beschtätigt gsi. U zu däm Zitpunkt het de Caesar d Tochter vom Lucius Cornelius Cinna ghürate. U het müesse diversi Militärdienscht leischte bis de Sulla zrüggträte isch. Churz nach däm si Tod 78 v. Chr., isch er zrügg cho. Isch zimlich schnäu i de Rat vo de Pontifices ufgnocho.

[ändere] Erschti Politischi Aktivität u Triumvirat

Scho baud derna isch er zum Pontifex Maximus gwäuta cho, u zwar 73 v. Chr., i där Gschwinidikeit isch vorhär no nie eper so hoch ufgschtige. De Caesar het aber meh politischi Macht welle. Är isch de baud amau omi zrüggträte u fasch sogort i Senat gwäuta cho. Aber si Ehrgiz isch unersättlich gsi. Er het sich de mit de fruschtrierte, politisch lahmgleite ehemalige Konsuln Gnaeus Pmpeius Magnus u Marcus Crassus zäme ta. Zäme hi si z erschta Triumvirat büudet. U siehe da de Pompeius u de Crassus si grad as Jahr später omi Konsul gsi. No as Jahr später, 59 v.Chr. isch de Caesar Konsul cho. Am schluss vo sire Amtsperiode het er im Ustusch vo 50000 Ma sini Tochter am Pompeius zur Hochzyyt übergä. De Pompeius u de Crassus si 55 v.Chr. nomau zäme Konsul gsi, as Jahr später aber isch de Crassus gschtorbe uz Triumvirat isch usenandkit.


[ändere] Prokonsul u de Fäudzug gäge d Helvetier

Im aute Rom het mu nach sim Jahr us Konsul z Amt vomene Prokonsul übertrage becho u het sich müesse um irgend eini va de römische Provinze kümmere. De Caesar het nach sim Amtsjahr d Provinz Gallia Cisalpina gwäut. Si Plan isch es gsi nüi Territorie fürz Imperium z gwünne. U im Norde isch immer no z auta Fiindbüüd va de Gallier gsi. Aber nachdäm fasch es Jahr vergange isch, u är immerno i de Vorbereitig vam Chrieg gsi isch, hetener unverrichteter Dinge omi müesse ga, es sei denn, as gebi dä chrieg. Da isch mu grad gläge cho, dass sich di helvetische Stämm 58 v.Chr. zäme ta hi, ines Dörfer verbrennt hi u sich underum Grossheuptling Orgetorix i Richtig Weschte ufe Wäg begä het. Bi Gänf het de Caesar uf si gwartet u het ne gseit, dass si übere Jura müesse ga. De Orgetorix het igwilliget u isch übere Jura gange. Bi Bibracte het de Caesar mit sim gsamte Heer gwartet u het si bäte zrüggzga, da hets a grossi schlacht gä.Di zahlemässig wit underlägene Helvetier hi kämpft bis uf wi d Löie, aber am ändi isch de Caesar sigrich blübe u het d Helvetier zwunge zrügga u va den an het mu si nadisna latinisiert. De Caesar het jetz si grund ghäbe im Amt z blibe, u het glichzitig eina va de gröschte gallische Stämm bereits usgschaute ghäbe. Etz heter sich numeno müesse um di witer weschtlich glägene Aquitaner, Averner, Bretone u Belger müesse kümmere. De Caesar het sis Amt so bis 50 v. Chr. chenne verlängere

[ändere] Gallischa Chrieg gäge Vercingetorix

[ändere] Römischa Bürgerchrieg, Unterwärfig vo Ägypte u Sieg gäge Pompeius

[ändere] Kalenderreform

Als Pontifex Maximus (oberschter Priischter) isch dr Caesar au fer dr Kalender zueständig gsi. Under ihm isch dr uf ihn daift Julianisch Kalender igfüehrt worde. Dr underem Pabscht Gregor 1582 igfüehrt Gregorianisch Kalender, wo hüt in vilene Länder giltet, isch eigetlich numme e verbesserte Julianische Kalender.


[ändere] Ermordig vom Cäsar

Nadäm, dass de Caesar de römisch Bürgerchrieg gwunne het, isch är unumstrittena Herrscher vo Rom gsi.Är hets aber vermide Aschpruch uf d Königskrona z erhäbe( as git Historiker wo behoupte, er heigi das no welle nahole), trotzdäm hei diversi Senatore daicht är welli sich zum König la usrüefe. Drum hi Brutus (Caesars Neffe) u Cassius a Mordplan afa schmide. A de Ide vom März (15.) hi di wö u zä witeri Senatore de Caesar erstoche. De Marcus Tullius Cicero isch obwoler de politisch Gägner vom Caesar gsi isch nit debi gsi.

[ändere] Di nüi Ära unterem Octavian Augustus