Татăк
Википедири материал
Татăк, — предложени членĕсене е пĕтĕм предложение мĕнле те пулин сĕм паракан пуплев пайĕ. Татăк — пулăшу пĕлтерĕшлĕ сăмах, унăн хайĕн пĕлтерĕшĕ çук. Татăксем нимĕнле ыйтура та тăмаççĕ, çавăнпа предложени членĕ пулмаççĕ. Татăк предложенире ытларах хăйпе çыхăнакан сăмах çумĕнче тăрать (сахал мар, ан кай, пĕлме çук, чи вăйлă, килчĕ çеç). Хăш-пĕр сăмахсем çумĕнче икĕ е виçĕ татăк пулма пултарать (вăл çеç-и, илтĕн-çке-ха, канмалли кун мар-çке-ха).
Татăксене тĕрлĕ енчен пăхса ушкăнлама пулать. Тĕслĕхрен, предложенири позицие шута илсен татăксем виçĕ тĕрлĕ пулаççĕ:
- сăмах умĕнче тăраканнисем (ан, чи, кирек);
- сăмах хыçĕнче тăраканнисем (-ха, -çке, -ши, -и, -мĕн, мар, çук, та (те));
- тĕрлĕ вырăнта тăраканнисем (акă, авă, веç, вĕт).
Чĕлхе тĕпчевçисем татăксене пĕлтерĕшĕсене кура çакăн пек ушкăнлаççĕ:
- çĕнĕ пĕлтерĕш сĕмĕ тăваканнисем (çеç, çех, анчах, кăна, пулин);
- модальлĕх татăкĕсем (ан, мар, çук, -и, -ши, -шим);
- эмоципе экспресси татăкĕсем (-ха, -çке, чи, чăн, ах(ех), та (те)).
[тӳрлет] Литература
- Егоров В.Г. Частицы // Материалы по грамматике современного чувашского языка. Ч., 1957;
- Павлов И.П. Хальхи чăваш литература чĕлхи. Ш., 1965;
- Сергеев Л.П., Котлеев В.И. Чăваш чĕлхи. Ш., 1988.
Пуплев пайĕсем |
Япала ячĕ | Паллă ячĕ | Хисеп ячĕ | Местоимени | Глагол | Наречи | Евĕрлев сăмахĕ | Хыçсăмах | Союз | Татăк | Междомети |