Zazakiyo Standard

Wikipediya ra, ensiklopediya xosere

Zazaki de varyantê fekan zafo. Her kes be fekê mıntaqa xo qısey keno. No hal zaf normalo, hema wertey şarê teberi de yew zıwanê nuştene lazımo. No ki karê insanan be enstituyo. Uca, her mıntıqa ra merdumi yenê têhet u tesbitkerdene sero nanê werê.

Labelê heta nıka Zazakiyo dê standard çıniyo, cokao ke zıwanê nuştene sero hewna xelefe esta.

Seba zıwano standard gani çekuyê ke hetê oricinali ra nezdiyê, ê weçiniyê. Beno ke nê çekuy Zazakiyê zımey, merkezi ya ki veroci ra bê. Gegane têwerte ra, yanê pêro fekan ra bê ki… fekê kamci cay ra benê bıbê, ferq nêkeno; çıke pêro yew zıwano.

Merdum ke tenê qêret kero u hetê zanayışi ra sero gıno nê zıwani rehet fam keno u mıseno. Çekuyê ke terefê Enstituyê Zazaki ra tesbit biyê, ma inan ena pele de hê be hê anime pêser.

Tedeyi

[bıvurne] a / o, u

  • Oricinalê nê çekuyan be a nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo o ya ki u.
  • Zazaki de qese zıwan, hetê koki (rıstımi) ra Ewısta (Avesta) de hizū-, Hindkiyo Khan (Sanskrit) de jihvā- जिह्वा (bıwane: cihwā) Partki de izβān, Farskiyo Miyanên (Pehlevki) de izwān, uzwān biyo. Kurdki zıman, Farski zebān زَبان, Paşto žiba, Osetki äwzág vanê.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
ancıtene, antene, ontene, untene antene Temam
arebe, areve, ereba, erebe erebe Temam
asan, ason, asun asan Temam
astami, astomi, astumi astami Temam
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje espıce Temam
mar, mor mar Temam
nan, non, nun nan Temam
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc phanc Temam
varan, varon, varun varan Temam
zaf, zav, zehf, zof zaf Temam
jian, jion, juwan, juyan, jüan, zan, zıwan, zıwon, zıwun, zon, zun, zuwan, zuwon, zuwun zıwan Temam


[bıvurne] b / v, w

  • Oricinalê nê çekuyan be b nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo v ya ki w.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
arebe, areve, ereba, erebe erebe Temam
baba, bava baba Temam
babo, bavo, bawo babo Temam
be, bı, ebe, ebı, eve, ve be Temam
kıtab, kıtav kıtab Temam
mekteb, mektev mekteb Temam
telebe, televe telebe Temam


[bıvurne] c / j, z

  • Oricinalê nê çekuyan be c nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo j ya ki z.
  • proje de c esıl niyo.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
Arcantin, Arjantin Arcantin Temam
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje espıce Temam
dec, dej, dez dec Temam
dewıc, dewıj, dewız dewıc Temam
ercan, erjan, erzan ercan Temam
eskıcı, eskıje, eskıjı, eskıze, eşkıjı eskıce Temam
lac, laj, laz lac Temam
lacek, lajek, lazek lacek Temam
lec, lej, lez lec Temam
locıne, lojıne, lozıne dec Temam
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc phanc Temam
proce, proje proje Temam
roc, roj, roz, ruaj, ruec roc Temam
roce, roj, roje, roze, ruac, ruec, ruej roce m Temam
roce, roje, roze, ruece, ruecı, ruejı roce n Temam
aca, aja, awca, awza, ayca, uca uca Temam

[bıvurne] e / a, ay, ha, he, ı, o

varyantê çekuye çekuya standarde netice
albaz, alboz, alvaz, alvoz, embaz embaz Temam
ard, erd, hard erd Temam
Armeni, Ermeni, Hermeni Ermeni Temam
hazar, hezar, henzar hezar Temam
phaşti, phayşti, pheşti, phışti, phoşti pheşti Temam


[bıvurne] -e / -, -ı, (-y), -ye

  • Peybend -e çekuya de maykiye ifade keno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı ya ki nêmendo, erziyo u biyo vindi.
varyantê çekuye çekuya standarde netice note
dae, daye dae Temam → ae
ma, mae, may, maye mae Temam


[bıvurne] -ene / -yene

  • Peybend -ene zıwano standard de wextqısan ifade keno.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
ancıtene, antene, ontene, untene antene Temam
gırewtene, gırotene, gırowtene, guretene, gurotene gırewtene Temam
kerdene kerdene Temam
kewtene, kotene, kutene kewtene Temam


[bıvurne] ew / aw, e, o, ow, u, ü

varyantê çekuye çekuya standarde netice
gırewtene, gırotene, gırowtene, guretene, gurotene gırewtene Temam
hewn, hon hewn Temam
hewr, hor hewr Temam
hawt, hewt, hot, howt hewt Temam
kewtene, kotene, kutene kewtene Temam
vare, vewrı, vore vewre Temam
jew, jo, ju, jü, yo, yü, zew, zu, zü yew Temam


[bıvurne] ey / ê

  • Koka keyneke resena hindo-irankiyo khan kanyâ.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
çêver, çêwer, keyber, kêver keyber Temam
çeye, çê, keye keye Temam
çêna, keyna, kêna keyna Temam
çêneke, keynekı, kênek, kêneke keyneke Temam
teysan, teyşan, têsan, têşan teyşan Temam
veysan, veyşan, vêsan, vêşan veyşan Temam


[bıvurne] -ê / -yê

  • vocative, halê vengdayışio mayki
varyantê çekuye çekuya standarde netice
daê!, dayê! ?
waê, wa ?


[bıvurne] g / c

  • Oricinalê nê çekuyan be g nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo c.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
cani, dıgani dıgani Temam
can, gan gan Temam
cêraene, geyraene geyraene Temam
ci, gı Temam


[bıvurne] ı / i

  • Oricinalê nê çekuyan be ı nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo i.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
ci, gı Temam
gırê, gire gırê Temam
kır, kir kır Temam


[bıvurne] -ış / -yış, -is

  • Peybend -ış zıwano standard de naman ifade keno.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
ancıtış, ancıtis, antış, antis, ontış, ontis, untış, untis antış Temam
gırewtış, gırewtis, gırotış, gırotis, gırowtış, gırowtis, guretış, guretis, gurotış, gurotis gırewtış Temam
kerdış, kerdis kerdış Temam
kewtış, kewtis, kotış, kotis, kutış, kutis kewtış Temam


[bıvurne] k / ç

  • Oricinalê nê çekuyan be k nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ç.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
çêver, çêwer, keyber, kêver keyber Temam
çeye, çê, keye keye Temam
çêna, keyna, kêna keyna Temam
çêneke, keynekı, kênek, kêneke keyneke Temam


[bıvurne] -o

  • vocative, halê vengdayışio neri
varyantê çekuye çekuya standarde netice
apo apo Temam
babo, bavo, bawo babo Temam


[bıvurne] s / ş

  • Oricinalê nê çekuyan be s nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ş.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
sêm, şêm sêm Temam
sêne, şêne sêne Temam
sıliye, şiliye sıliye Temam


[bıvurne] ş / s

  • Oricinalê nê çekuyan be ş nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo s.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
teysan, teyşan, têsan, têşan teyşan Temam
veysan, veyşan, vêsan, vêşan veyşan Temam


[bıvurne] şt / st

  • Oricinalê nê çekuyan be şt nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo st.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
gost, goşt goşt Temam
wastene, waştene waştene Temam


[bıvurne] u / ı

  • Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
merdım, merdum, mordem merdum Temam


[bıvurne] u / ü

  • Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ü.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
du, dü du Temam
duri, düri duri Temam


[bıvurne] x / h, xw

  • ho ki oricinal ra nezdiyo. Zazaki de gorê resaena tarixi gereke we bıbiyêne, labelê çıniyo.
varyantê çekuye çekuya standarde netice
ho, hu, xo, xu, xwı ho, xo Temam