Wikipediya ra, ensiklopediya xosere
Zazaki de varyantê fekan zafo. Her kes be fekê mıntaqa xo qısey keno. No hal zaf normalo, hema wertey şarê teberi de yew zıwanê nuştene lazımo. No ki karê insanan be enstituyo. Uca, her mıntıqa ra merdumi yenê têhet u tesbitkerdene sero nanê werê.
Labelê heta nıka Zazakiyo dê standard çıniyo, cokao ke zıwanê nuştene sero hewna xelefe esta.
Seba zıwano standard gani çekuyê ke hetê oricinali ra nezdiyê, ê weçiniyê. Beno ke nê çekuy Zazakiyê zımey, merkezi ya ki veroci ra bê. Gegane têwerte ra, yanê pêro fekan ra bê ki… fekê kamci cay ra benê bıbê, ferq nêkeno; çıke pêro yew zıwano.
Merdum ke tenê qêret kero u hetê zanayışi ra sero gıno nê zıwani rehet fam keno u mıseno. Çekuyê ke terefê Enstituyê Zazaki ra tesbit biyê, ma inan ena pele de hê be hê anime pêser.
Tedeyi
- 1 a / o, u
- 2 b / v, w
- 3 c / j, z
- 4 e / a, ay, ha, he, ı, o
- 5 -e / -, -ı, (-y), -ye
- 6 -ene / -yene
- 7 ew / aw, e, o, ow, u, ü
- 8 ey / ê
- 9 -ê / -yê
- 10 g / c
- 11 ı / i
- 12 -ış / -yış, -is
- 13 k / ç
- 14 -o
- 15 s / ş
- 16 ş / s
- 17 şt / st
- 18 u / ı
- 19 u / ü
- 20 x / h, xw
|
- Oricinalê nê çekuyan be a nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo o ya ki u.
- Zazaki de qese zıwan, hetê koki (rıstımi) ra Ewısta (Avesta) de hizū-, Hindkiyo Khan (Sanskrit) de jihvā- जिह्वा (bıwane: cihwā) Partki de izβān, Farskiyo Miyanên (Pehlevki) de izwān, uzwān biyo. Kurdki zıman, Farski zebān زَبان, Paşto žiba, Osetki äwzág vanê.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
ancıtene, antene, ontene, untene |
antene |
Temam |
arebe, areve, ereba, erebe |
erebe |
Temam |
asan, ason, asun |
asan |
Temam |
astami, astomi, astumi |
astami |
Temam |
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje |
espıce |
Temam |
mar, mor |
mar |
Temam |
nan, non, nun |
nan |
Temam |
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc |
phanc |
Temam |
varan, varon, varun |
varan |
Temam |
zaf, zav, zehf, zof |
zaf |
Temam |
jian, jion, juwan, juyan, jüan, zan, zıwan, zıwon, zıwun, zon, zun, zuwan, zuwon, zuwun |
zıwan |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be b nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo v ya ki w.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
arebe, areve, ereba, erebe |
erebe |
Temam |
baba, bava |
baba |
Temam |
babo, bavo, bawo |
babo |
Temam |
be, bı, ebe, ebı, eve, ve |
be |
Temam |
kıtab, kıtav |
kıtab |
Temam |
mekteb, mektev |
mekteb |
Temam |
telebe, televe |
telebe |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be c nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo j ya ki z.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
Arcantin, Arjantin |
Arcantin |
Temam |
aspıcı, aspıje, aspıze, espıce, espıcı, espıci, espıje |
espıce |
Temam |
dec, dej, dez |
dec |
Temam |
dewıc, dewıj, dewız |
dewıc |
Temam |
ercan, erjan, erzan |
ercan |
Temam |
eskıcı, eskıje, eskıjı, eskıze, eşkıjı |
eskıce |
Temam |
lac, laj, laz |
lac |
Temam |
lacek, lajek, lazek |
lacek |
Temam |
lec, lej, lez |
lec |
Temam |
locıne, lojıne, lozıne |
dec |
Temam |
phanc, phanj, phanz, phoj, phonc, phonj, phonz, phunc |
phanc |
Temam |
proce, proje |
proje |
Temam |
roc, roj, roz, ruaj, ruec |
roc |
Temam |
roce, roj, roje, roze, ruac, ruec, ruej |
roce m |
Temam |
roce, roje, roze, ruece, ruecı, ruejı |
roce n |
Temam |
aca, aja, awca, awza, ayca, uca |
uca |
Temam |
[bıvurne] e / a, ay, ha, he, ı, o
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
albaz, alboz, alvaz, alvoz, embaz |
embaz |
Temam |
ard, erd, hard |
erd |
Temam |
Armeni, Ermeni, Hermeni |
Ermeni |
Temam |
hazar, hezar, henzar |
hezar |
Temam |
phaşti, phayşti, pheşti, phışti, phoşti |
pheşti |
Temam |
[bıvurne] -e / -, -ı, (-y), -ye
- Peybend -e çekuya de maykiye ifade keno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı ya ki nêmendo, erziyo u biyo vindi.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
note |
dae, daye |
dae |
Temam |
→ ae |
ma, mae, may, maye |
mae |
Temam |
[bıvurne] -ene / -yene
- Peybend -ene zıwano standard de wextqısan ifade keno.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
ancıtene, antene, ontene, untene |
antene |
Temam |
gırewtene, gırotene, gırowtene, guretene, gurotene |
gırewtene |
Temam |
kerdene |
kerdene |
Temam |
kewtene, kotene, kutene |
kewtene |
Temam |
[bıvurne] ew / aw, e, o, ow, u, ü
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
gırewtene, gırotene, gırowtene, guretene, gurotene |
gırewtene |
Temam |
hewn, hon |
hewn |
Temam |
hewr, hor |
hewr |
Temam |
hawt, hewt, hot, howt |
hewt |
Temam |
kewtene, kotene, kutene |
kewtene |
Temam |
vare, vewrı, vore |
vewre |
Temam |
jew, jo, ju, jü, yo, yü, zew, zu, zü |
yew |
Temam |
- Koka keyneke resena hindo-irankiyo khan kanyâ.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
çêver, çêwer, keyber, kêver |
keyber |
Temam |
çeye, çê, keye |
keye |
Temam |
çêna, keyna, kêna |
keyna |
Temam |
çêneke, keynekı, kênek, kêneke |
keyneke |
Temam |
teysan, teyşan, têsan, têşan |
teyşan |
Temam |
veysan, veyşan, vêsan, vêşan |
veyşan |
Temam |
- vocative, halê vengdayışio mayki
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
daê!, dayê! |
? |
 |
waê, wayê |
? |
 |
- Oricinalê nê çekuyan be g nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo c.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
dıcani, dıgani |
dıgani |
Temam |
can, gan |
gan |
Temam |
cêraene, geyraene |
geyraene |
Temam |
ci, gı |
gı |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be ı nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo i.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
ci, gı |
gı |
Temam |
gırê, gire |
gırê |
Temam |
kır, kir |
kır |
Temam |
[bıvurne] -ış / -yış, -is
- Peybend -ış zıwano standard de naman ifade keno.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
ancıtış, ancıtis, antış, antis, ontış, ontis, untış, untis |
antış |
Temam |
gırewtış, gırewtis, gırotış, gırotis, gırowtış, gırowtis, guretış, guretis, gurotış, gurotis |
gırewtış |
Temam |
kerdış, kerdis |
kerdış |
Temam |
kewtış, kewtis, kotış, kotis, kutış, kutis |
kewtış |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be k nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ç.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
çêver, çêwer, keyber, kêver |
keyber |
Temam |
çeye, çê, keye |
keye |
Temam |
çêna, keyna, kêna |
keyna |
Temam |
çêneke, keynekı, kênek, kêneke |
keyneke |
Temam |
- vocative, halê vengdayışio neri
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
apo |
apo |
Temam |
babo, bavo, bawo |
babo |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be s nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ş.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
sêm, şêm |
sêm |
Temam |
sêne, şêne |
sêne |
Temam |
sıliye, şiliye |
sıliye |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be ş nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo s.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
teysan, teyşan, têsan, têşan |
teyşan |
Temam |
veysan, veyşan, vêsan, vêşan |
veyşan |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be şt nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo st.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
gost, goşt |
goşt |
Temam |
wastene, waştene |
waştene |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ı.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
merdım, merdum, mordem |
merdum |
Temam |
- Oricinalê nê çekuyan be u nuşiyeno. No veng taê fekanê Zazaki de vurriyo, biyo ü.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
du, dü |
du |
Temam |
duri, düri |
duri |
Temam |
- ho ki oricinal ra nezdiyo. Zazaki de gorê resaena tarixi gereke we bıbiyêne, labelê çıniyo.
varyantê çekuye |
çekuya standarde |
netice |
ho, hu, xo, xu, xwı |
ho, xo |
Temam |