Al compâgno Don Camél
From Wikipedia
Artécol in dialèt arzân
Al compâgno Don Camél (Il compagno Don Camillo in italiân l’é l'ûltem epişôdi ed la sèria ed félm dōve i prutagonésta în Don Camél e Pepòun, trât da i racûnt ed Giovannino Guareschi, e dirèt da Luigi Comencini.
Contents |
[edit] Stòria
Al paèiş dal séndech Pepòun e Don Camél l’é imparentê, fra mél polèmichi, cun ‘na sitadèina rósa Quând Pepòun e i cumpâgn a decèden ed fêr un viâz in Rósia, Don Camél al tèinta ed partîr sêgh. A gh’l ‘ à chêva a partîr sōl minaciând ed dîr a tót ed ‘na scapêda sentimentêla dal séndech. Don Camél a’s procûra di documèint fêls: al srà al Compâgno Tarocci, sôl Pepòun e j êter só cumpâgn sân chi al sia in realtê, al giurnalésta ch’j a cumpâgna al sà gnînt ed la vèira identitê dal “Magnaprēt” Tarocci. In Rósia a spetêri a gh’é dal j ativitê de scâmbi culturêl: balèt, ôpra, gâra ed pèsca al sturiòun, fèsti.
- Nikita_Khruščёv al vîn casê via e lôr a vînen bluchê in albêregh a stân in pèina:
"D'altronde capo, se ha liquidato Crushov, questo si butta subito coi Cinesi"
"Bene, cala la Cortina di Ferro, come hai bei tempi!"
"Si solo che adesso ci siamo dentro noi!".
A decéden acsé de scapêr, dôp èssres divîş al Lambrósch e al Grâna, i dòun ch’îven purtê in Rósia. Per furtûna, egh câten la rêva e i “compâgni Italiân” a cuntènven a èsser tratê bèin.
- Al Brósch, al gh’à un fradèl dispêrs in guèra mó ló a’s vergògna perché só fradèl l’êra ‘na Camişa Nîgra, mèinter al Brósch l’é ed fèida cumunésta. Al Brósch l’à prumés a la vècia mêdra ed piêr ‘na candèila inséma al tòmba dal fradèl môrt: al srà Don Camél a dêregh ‘na mân a catêr al pôst gióst. Mumèint mosiunânt dal félm.
- Al prēt dal paèiş al stà lughê, perché al tèm al séndech dal paeşèin rós, cumunésta ed fèr: ind la cêşa a gh’é stê més un granêr. Al srà incòra Don Camél a intervgnîr e a ublighêrel a cufesêr la mêdra dal séndech e a batzêr i tânt fiō. Un gajêrd alenamèint ed bòcs, dê da al ‘stès Don Camél, agh permetrà ed fêr frûnt cun al ‘stèsi êrmi al manèsch séndech.
- Al giurnalésta ch’al cumpâgna la trêga l’imbastés ‘na relasiòun cun la Nadia, bèla tradutōra rósa: l’ûltma sîra ed permanèinsa, l’intervèint dal sôlit Don Camél l’impedès che i dû a cunclóden cun l’andêr a lèt insèm. A srà prôpria sta mancânsa ed la conclusiòun che la cunvisrà al giurnalésta de smuntêr zò, a l’ ûltem mumèint, da l’aparèc che j arè purtê a cà in Itâlia per stêr cun la ragâsa, che dôp a la spuserà e al la purterà in Itâlia.
- Per impidîr al séndech rós ed turnêr a cà dôp l’Ôpra (e rivêr adôs a Don Camél e al prēt rós mèinter êren a drê a fêr al fusiòun religōşi), Pepòun l’al sfîda a la “gâra ed la vodka”: Pepòun al vîns mó l’à dbû acsé tânt ch’ a’s sèint mêl e a dêv èsser ciamê al dutōr rós ch’ agh dà dal pastéli e agh fà firmêr ‘na dmânda ed ricôver. Pepòun l’à ciapê ‘na bâla trésta: al piânş perché al vôl mìa èsser: "lasciato solo a morire come un cane, lontano da casa mia" l’ingògna per còst tót al bustèin dal pastèli. Al dé dôp a’s partés per turnêr in Itâlia mó Pepòun al vîn fermê dal dutōr: l’é rivêda l’ambulânsa pr’ al ricôver :
"Partito nuon vuole responsabilita'"
"Ma io ora sto bene"
"Qui dice che nuo ( egh sègna al fòi firmê da Pepòun), cuompagno Buottazzi, da questa parte prego!"
E acsé Pepòun al vîn ricoverê. Al gróp, sèinsa Pepòun e al giurnalésta, a tôrnen in Itâlia
- A pâsen al smâni, da la Rósia arîven dal cartulèini ed Pepòun: lavâg dal rêne, e dintêra nōva în dō dal cûri ch’ agh fân. Pó ânca al cartulèini an rîven pió, ed Pepòun an sà pió gnînto. A la fîn dal félm, al vèschev al ciâma Don Camél per guidêr ‘na cumitîva ed prēt in Amèrica dal gróp a fà pêrta ânca Pepòun, vistî da munsgōr, cun i şbâfi tajê e documèint fêls. Don Camél al gh’é dmânda cme al pèinsa ed cunvînsrel ed fêres purtêr in âmérica dâto che ló al pôl mìa èsser ricatê per facèndi matrimuniêli, dâto ch’an n’é mìa spuşê. Pepòun al ghe şlòunga ‘na fôto, scatêda in Rósia, dōve a s’ vèd Don Camél cun in mân ‘na spéla cun la figûra ed la “fâlce e martèl” e ‘na bèla ragâsa rósa ch’ al la bêşa inséma a la bòca: “Cosa ne direbbe il vescovo di questa foto? Potete tenerla, ne ho altre 5 copie... e trentamila sono al paese, pronte per un lancio pubblicitario". Don Camél al cêd e al pôrta sêgh Pepòun.
- Al félm al finés cun Don Camél e Pepòun (vistî da prēt) che vân in areopôrt... prôpria mèinter al giurnalésta e Nadia, apèina spuşê, a tôrnen da la Rósia. E armâgnen de stóch a vèder i dû cumunésta vistî da prēt.
[edit] J atōr
- Fernandel: Don Camél
- Gino Cervi: Pepòun
- Saro Urzì: Brósch
- Gianni Garko: Scamògia
- Marco Tulli: Smîls
- Silla Bettini: Bîş
- Graziella Granata: Nadia
- Paul Muller: Al prēt rós
- Alessandro Gottlieb: Ivan
- Riccardo Cucciolla: Vōş cla cûnta
[edit] Chiêter ed la sèria
- Don Camél, 1952;
- Al ritōren ed Don Camél, 1953;
- Don Camél e l'onorèvol Pepòun, 1955;
- Don Camél munsgnōr... mó mìa trôp, 1961.