Kubako historia

Wikipedia(e)tik

El Morro, 1598an eraikitako gotorlekua, Habana
El Morro, 1598an eraikitako gotorlekua, Habana

Kubako historia lehen gizakiak karibe itsasoko uharte handienera iritsi zirenean hasten da. Bertako historia jatorrizko Taino herria, Espainiar Inperioaren garaia, Afrikatik ekarritako esklaboak, Estatu Batuen eragina eta Iraultza ditu ardatz nagusi.

Eduki-taula

[aldatu] Espainiar Inperioa

Espainiak XVI. mendean konkistatu zuen uhartea, Kristobal Kolonek 1492an deskubritu ostean. Espainiaren agintea 1898 arte iraun zuen, Parisko Ituna izenpetu zenean. Lau mendez hainbat hiri sortu zitusten espainiarrek Kuban, hala nola Santiago de Cuba (1514) eta Habana (1515). Baina bertako jatorrizko biztanleek, tainoek, garesti ordaindu zuten, ehun uretern buruan guztiz desagertu baitziren esklabotza eta europarren ekarritako gaixotasunak zirela-eta. Horregatik, lan-indar berria lortzeko esklabo afrikarrak erabiltzen hasi ziren, batez ere tabako, kafe eta azukre kanabera landaketak ustiatzeko. 1620an Kubak 550 tona azukre ekoitzi zituen. nahiz eta esklabotza debekatua egon, ez zen bertan behera utzi 1886ko azaroaren 7a arte.

[aldatu] Independentzia

Independentzia lortzeko borrokak 1868an hasi ziren eta 1989ra arte iraun zuten, Espainia eta Estatu batuen arteko gerra arte, alegia. Maine itsasontzi korazatu estatubatuarra lehertu zenean piztu zen gerra. AEBko hedabideek presio handia egin zuten, leherketa espainiarrei leporatuz. Horrela, William McKinley presidenteak Espainiari gerra deklaratu eta armada bidali zuen uhartera, independentista kubatarrak laguntzeko asmoz. 1899ko urtarrilaren 1ean Espainiak Estatu Batuei eman zien lurraldea. Estatu Batuek uhartea okupatu zuten 1898-1902 artean eta, gero, 1905-1909 artean. Esku-sartzea zuzena 1934 arte iraun zuen. 1952an Fulgencio Batista militarrak estatu kolpe baten bidez herrialdeko agintari bilakatu zen bigarren aldiz, diktadura gogorra ezarriz.

[aldatu] Iraultza

Fidel Castro iraultza garaian
Fidel Castro iraultza garaian
Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Kubako Iraultza

1956an Fidel Castro legelariak armada matxinoaren buru bihurtu zen, Kubako Iraultza hasiz. 1959ko urtarrilaren 2an Fulgencio batista agintetik bota eta agintea hartu zuen. Estatu batuetako gobernua izan zen erregimen berria onesten lehenengoa, baina harremanak laster eten ziren atzerritarren ondasunak konfiskatzean (horien artean United Fruit Co estatubatuarra). Horrela, 1961eko apirilaren 19an, Estatu Batuek lehorreratze saio bat egin zuten Bahia de Cochinos delakoan (baita ere Playa Girón izenez ezaguna), 1.400 iheslariz osatua, CIAk bildu, hezi eta ordainduak. Operazioa desegigo handia izan zen. hori dela eta, AEBk ez zuen inbasio saio gehiago egin, baina enbargo zorrotza ezarri zion uharteari, batez ere Kubako misilen krisiaren ostean.

[aldatu] Kuba iraultzailea

Urteetan zehar Sobiet Batasunak laguntza politiko eta ekonomikoa eskeini zion (1990 arte 4.000 eta 6.000 milioi dolar artean inguru), Kuba harekin lerrokatua egoteko (Amerikako mugimendu iraultzaileak laguntzen, Afrikara tropak bidaltzen). Baina SESB desegin zenean zailtasun ekonomiko larriak jasan behar izan zituen.