Nurenbergeko epaiketak
Wikipedia(e)tik
Nurembergeko Prozesuak edo Epaiketak, Bigarren Mundu Gerraren ostean Aliatuek nazi erregimeneko buruzagi nagusienetarikoen aurka egin zituzten epaiketak dira. Paraleloki, Tokioko epaiketak eman ziren japoniar gerra kriminilen aurka. Epaiketak 1945tik 1949ra luzatu ziren Nurenbergeko hiri alemaniarrean. Bakearen aurkako krimenengatik, gerra krimenengatik eta gizadiaren aurkako krimenengatik izan ziren zigortuak.
Buruzagi naziei egindako frogak Sigmund Freudek defendatutako metodo intrapsikikoan oinarrituta egon ziren.
Eduki-taula |
[aldatu] Zilegitasuna
Epaimahaiaren zilegitasuna lehen momentutik zalantzan egon zen harren, historian antzeko aurrekaririk ez zegoenez, delituen tipifikazioreko egindako lanak eta auziaren garapenerako prozedimenduak hemendik aurrera Zuzenbide internazionalaren garapenerako balio izango zuten.
Horrela, orain arte existitzen ez ziren edota oso ondo definitu gabe zeuden delituei buruzko kontzeputak konkretatu ziren, gizadiaren aurkako krimena bezala. Nazioarteko zuzenbidearen ikuspegia ere aldatu zen, estatuen arteko erlaziotan oinarritua zegoena, baina ez gizabanakoen eskubide eta betebeharretan. Hortik aurrera, nazio bateko gizabanakoak munduan zehar egindako delituak nazioarteko auzitegiek epaituak ahal izango ziren.
[aldatu] Delituak
Bost izan ziren akusatuei leporatutako delituak:
- Bakearen aurkako krimenak eta Gerra krimenak, bakea hondatzeko nahiagatik eta hilketa, tortura eta Genevako Hitzarmenen bortxaketen existentziagatik.
- Gizadiaren aurkako krimenak, exterminioa eta erahilketa masiboagatik.
- Genozidioa talde etniko jakinen erahilketa masiboagatik.
- Gerrarako konplota, Estatu burujabe baten segurtasunaren aurka egiteagatik.
[aldatu] Akusatuak

4.850 prozesatze eskaeretatik, 611 pertsona izan ziren akusatuak. Taldeak bi zatitan banatuak izan ziren, erakunde ez gaizkileak, non Estatuaren egitura aurkitzen zen (Gobernua eta Armada) eta gaizkileak, nazien botere paraleloko erakundeak aurkitzen zirenak: Gestapoa, SSa eta Alderdi Nazia. Akusaturik esanguratsuenak honakoak izan ziren: Karl Dönitz, alemaniar itsas armadako almirantea eta Adolf Hitlerren ondorengoa honen suizidioaren ondoren; Hermann Goering, SSetako burua; Alfred Jodl, Wehrmachteko Estatu Nagusiko burua; Wilhelm Keitel, Wehrmachteko buruzagia; Alfred Rosenberg Alderdi Naziko ideologoa; Joachim von Ribbentrop, kampo ministroa; Albert Speer, Armamentu ministroa; Franz von Papen, nazi embaxadorea Austria eta Turkian.
Epaiketa baino lehen hil edo ihes egin zutenen artean honakoak aurkitzen ziren: Adolf Hitler bera, Joseph Goebbels propaganda ministroa eta Heinrich Himmler Gestapoko burua, bere buruaz beste egin zutenak; eta ihes egin zutenen artean Adolf Eichmann eta Martin Bormann.
[aldatu] Epaiketak
Epaiketa nagusitik aparte, geroago beste batzu eman ziren, Estatuko eta Armadako maila baxuagoko funtzionarioak, doktoreak eta empresagizonak epaitu zirelarik. Honakoa da epaiketa hauen zerrenda:
- Doktoreen epaiketa, 24 medikuren aurka emana kontzentrazio eremuetan egindako ikerketa makabroegatik.
- Erhard Milch mariskalaren aurkakoa, kontzentrazio eremuetan krimen larriak egitea leporatuta.
- Epaileen epaiketa, 16 abokatu eta epaileen aurkakoa, nazien aparatu judiziala osatu zutenak.
- Pohlen epaiketa, Endlösung ofizinaren aurka emana, kontzentrazio eremuen arduradun administratiboa.
- Flicken epaiketa, Friedrich Flick empresagizon alemaniarraren aurka egina, esklabuen lana erabiltzeagatik.
- IG Farbenen epaiketa, esklabuen lana erabiltzeagatik.
- Kasu australa, non alemaniar buruzagien erantzunkizuna aldarrikatu zen Balkanetako Kanpainako sarraskiegatik.
- RuSHA epaiketa, arraza garbitasunaren eta Lebensborn programaren bultzatzaileen aurka.
- Einsatzgruppenei epaiketa, SSetako heriotzaren brigaden aurka emana.
- Ministerioen epaiketa, Estatu Naziko buruzagien aurka bai Alemania bai okupatutako lurraldeetan egindako basakeriegatik.
[aldatu] Akusatuak eta zigorrak
Fiskaltzak 24 buruzagi naziren aurkako akusazioa aurkeztu zuen. Hauetatik, Albert Speer, Hans Frank eta Baldur von Schirachk bakarrik damutu ziren egindakoaz. Epaimahaiak 11 heriotza zigor, 3 biziarteko kartzela zigor, 2 hogei urteko, 15eko bat eta 10 beste bat eman zituen.Hans Fritzsche, Franz von Papen eta Hjalmar Schacht absolbituak izan ziren.
Izena | Kargua | Zigorra |
---|---|---|
Martin Bormann | Hessen ondorengoa Alderdi Naziko sekretario bezala. | Heriotza |
Karl Dönitz almirantea | Hitlerren ondorengo eta itsas armadako burua | 10 urte |
Hans Frank | Poloniako gobernadorea | Heriotza |
Wilhelm Frick | Barne ministroa | Heriotza |
Hans Fritzsche | Goebbelsen laguntzailea | Absolbitua |
Walter Funk | Ekonomia ministroa | Biziarteko kartzela |
Hermann Göring generala | Luftwaffeko komandantea | Heriotza |
Rudolf Hess | Hitlerren laguntzailea | Biziarteko kartzela |
Alfred Jodl generala | Ekialdeko Armaden buruzagia | Heriotza |
Ernst Kaltenbrunner SSa | Einsatzgruppen eta exterminio eremuen komandante | Heriotza |
Wilhelm Keitel generala | Alemaniar armadako komandantea | Heriotza |
Gustav Krupp | Esklabo lanaz aprobetxatu zen enpresagizona | Zigorrik gabe |
Robert Ley | Lanaren Talde Alemaniarren burua | Zigorrik gabe |
Konstantin von Neurath | Bohemia eta Moraviako babeslea | 15 urte |
Franz von Papen | Kanpo Aferetako ministrordea | Absolbitua |
Erich Raeder almirantea | Alemaniar itsas armadako komandante nagusia | Biziarteko kartzela |
Joachim von Ribbentrop | Kanpo Aferetako ministroa | Heriotza |
Alfred Rosenberg | Arrazismoaren ideologoa eta ekialdeko lurraldeen babeslea | Heriotza |
Fritz Sauckel | Esklabo lanaren programaren nagusia | Heriotza |
Hjalmar Schacht | Reichsbankeko zuzendari ohia | Absolbitua |
Baldur von Schirach | Gaztedi Hitleriarreko burua | 20 urte |
Arthur Seyss-Inquart | Austriaren jabetzearen burua eta Herbereetako buruzagia okupazioan zehar | Heriotza |
Albert Speer | Arma ministroa | 20 urte |
Julius Streicher | Der Stürmer egunkariko nagusia | Heriotza |
[aldatu] Zigorren betetzea
Heriotzera zigortuak 1946eko urriaren 17an ahorkatuak izan ziren. Hermann Göring bezperan suizidatu zen zianura kapsula batekin eta Robert Ley 1945eko urriaren 25ean, epaiaren aurretik. Biziarteko kartzela zutenak, Spandaueko kartzelak bete zuten bere zigorra, 1987 azkena, Rudolf Hess hil zen arte.