Francesc Ferrer i Guardia
Wikipedia(e)tik
Francesc Ferrer i Guardia, Alellan (Bartzelonan), jaio zen 1859-ko urtarrilaren 10-ean. Hezkuntza laiko eta arrazionalaren defendatzaile sutsu izandako pedagogo eta idealista izan zen. Bere ideiak praktikan jarri zituen 1901ean "Eskola Modernoa" sortuz. Honengatik eliza eta alderdi kontserbadoreen erasoak jasan behar izan zituen. Azkenik, 1909-ko urriaren 13-an heriotz zigorra ezarrita, hil zuten.
[aldatu] Biografia
Lur txikiren jabe zen familia katoliko eta monarkiko batetan jaio izan zen. Hamairu urte zituela, aitak, familia arazoetan sartzeagatik apezpikuari jarritako denuntzia zela eta,batzelonara lan egitera bidali zuen. Irina saltzaile bezala lan egiten zegoela, nagusiak, gaueko klasetara apuntatu zuen. 15 urte zituen. Bertan izan zituen errepublikarrekin lehenengo hurbilketak. Gazte zela, heldu zen I errepublika. Garai honetan, kultura eta ikasketak, gizartean bultzatzeko, ekintza ugaritan parte hartu zuen. 1883-an Bartzelona-Cevere tren lineako errebisore lana hartu zuen. Honek Frantzian zegoen Manuel Ruiz Zorrilla errepublikarraren mezulari izatea ahalbidetu zuen.
1886an Madrilen Errepublikaren aldeko altxamenduak porrot egin eta gero Parisera alde egin behar izan zuen, honetan parte hartzeagatik. Bizirauteko ardo saltzaile bezala lanean hasi zen gero jatetxe baten jabe izatera pasatzeko. Azkenik 1889-an gaztelania irasle sartu zen. Bien biartean eta soldatarik kobratu gabe Ruiz Zorrillaren idazkari izan zen. Parisen pasatako urte hauetan, ondoren sortuko zuen "eskola modernoa" -ren oinarriak ezarriko ditu. Hamabost urte Parisen eman ondoren, 1901-ean, Bartzelonara itzuli zen, ikasle ohi batengandik jasotako dirulaguntzari esker bere proiektua aurrera ateratzeko asmoz. Eskola Modernoak ateak ireki zituen.
Berehala estatu osora zabaldu zen. Internazionalki, pentsalari progresisten artean, ospe handia lortuz. Lortutako arrakasta zela eta, elizak estaitzat hartu zuen. 1906-an Alfonso XIII-ak jasandako atentatuaren ondoren atxilotuko dute. Atentatuaren egile izan zen Mateo Morral, eskolako bibliotekaria zela aitzakitzat erabiliaz. Herri mugimendu ugariei esker, hilabete batzuk kartzelan pasa eta gero 1907-an kamporatu egin zuten. Parisera bueltatu beharra izan zuen. Bertan Ikaskuntza Arrazionalistaren aldeko Liga Internazionala sortu zuen eta berak sortutako Bruselako egunkaria, L’Éducation Renouvée, agitazio eta expansiorako bide bihurtu zuen.
1909-an berriro atxilotu zuten Bartzelonako aste trajiko-an gertatutako zenbait istiluren errudun izatea leporatuz. Ez ziren frogatu. Urte bereko urriaren 13-an hil egin zuten Montjuic-en. Honek istilu asko eragin zituen kaleetan. Gainera internazionalki kritika izugarriak jasan behar izan zituen Mauraren gobernuak. Honek guztiak haren aginduaren amaiera bultzatu zuen.