Gerra zikina

Wikipedia(e)tik

Gerra zikina deitzen zaio estatu bateko gobernuak errepresio politikorako bultzatu edo bideratutako legez kanpoko biolentziari. Berez gerra zikina estrategia errepresibo global baten barruan kokatzen da eta, zentzu horretan, jende guztia ez dator bat kontzeptu honen erabilerarekin, bestelako errepresioa zuritzen duelakoan, eta batzuek estatu terrorismoa hobetsi egiten dute. Bestela ere, Poliziaren torturak, hilketak eta beste jarduera zapaltzaile asko estatu terrorismoaren kontzeptuan sar badaitezke ere, ez dira normalean gerra zikinak hartzen duen esanahian sartzen.

Eduki-taula

[aldatu] Gerra zikina Euskal Herrian

[aldatu] Espainiako estatuaren aldetik

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Gerra zikina (kronologia)

Espainiako Gerra Zibilaren osteko garaietan galtzaileen aurkako errepresioa fronte guztietan garatu zen. Agintari frankistek, funtzionarioek, falangistek, Excombatientes, Frankoren goardiakoek, Guerrilleros de Cristo Rey... erregimenaren aurkako pertsonak mehatxatu eta zigortzea normaltzat jotzen zen, eta legez kanpoko jarduera hauek gerra zikina baino gehiago sistemaren errepresio bide normaltzat hartzen ziren. ETAren sorreraren ostean eta batez ere Frankismoaren azken aldean errepresio mota honek beste ezaugarri batzuk hartuko zituen eta gerra zikina berebiziko presentzia hartuz joan zen Euskal Herriko bilakaera politikoan, beti ere Zerbitzu Sekretuek edo Inteligentzia Zerbitzuek antolatuta.

Francisco Francok Carrero Blanco 1973ko ekainaren 9an izendatu zuen Gobernuko Presidente, eta honek, frankismoaren jarraipena segurtatzeko, Informazio Zerbitzuak berrantolatu zituen. Horrela, estatuko segurtasun zerbitzu guztiak "Gobernu Presidentziaren Dokumentazio Zerbitzua" (Servicio de Documentación de Presidencia del GobiernoSDPG)-ren menpean gelditu ziren. 1974an, Carrero Blancoren hilketaren ostean, "Dokumentazio Zerbitzu Zentrala" (Servicio Central de DocumentaciónSECED)-ek hartu zituen SDPGren funtzioak. 1977an SECED CESID (Defentsako Informazio Goi Zentroa-Centro Superior de Información de la Defensa) bilakatu zen. 2002. urtean CNI (Espainiako Inteligentzia Zerbitzua - Centro Nacional de Inteligencia) sortu zen Espainiako Zerbitzu sekretuak Eruopakoekin parekatu eta profesionalizatzeko asmoz.

Hasiera batetik SDPGk egitura paramilitar eta parapoliziala antolatu zuen errepresioa bideratzeko eta batez ere tentsio estrategiaren bidez prozesu politikoa kontrolatzeko asmoz. Espainiako eskuin muturreko elementu eta poliziez gain, egitura honetan sartu ziren frankismoaren babesen Espainian bildutako nazioarteko faxista eta mertzenarioak: OASeko kide frantsesak, PIDE portugaldarraren kideak, AAA argentinarraren kideak, Ordine Nuovo eta Avanguardia Nazionale talde faxista italiarraren kideak... Delle Chiae, Valerio Borghese (Ordine Nuovo) eta Jean Pierre Cherid (OAS) izango dira horietako pertsona aipagarrienak.

Gerra zikinerako hainbat izen sortu eta erabiliko ziren: Accion Nacional Española (ANE),Antiterrorismo ETA (ATE), Batallon Vasco Español (BVA), Triple A (AAA), Guerrilleros de Cristo Rey, Grupos Antiterroristas de Liberación (GAL)...

Orokorrean, ekintza asko inkontrolatuei ere egotzi izan zaizkie medio ofizialetatik, antolatu gabeko jardueraren irudia emateko. Inkontrolatuen ekintza asko, ordea, ondo antolatuta zeuden: Saenz de Santamariaren agindupean zegoen Espainiako Estado Mayor delakotik guardia zibilez eta eskuin muturreko elementuez osatutako komandoak antolatu ziren gerra zikinean jarduteko. Guardia zibilaren Grupo Operativo de Servicios Secretos (GOSSI) jardun zuen ekinbide horretan. Eta Gil Sanchez Valiente kapitaina zen Euskal Herrian jarduten zuen GOSSIk antolatutako komando horietako baten burua[1].

Izan ere, SDPGk antolatutako talde haien presentzia mantendu egin zen Espainiako estatuak bideratutako gerra zikinean, eta elementu haiek osatutako taldeez gain indar armatu desberdinen informazio zerbitzuak ere aritu izan dira gerra zikinean Zerbitzu Sekretuen egituraren barruan.

Bestela ere, gerra zikineko ekintzak bere gain hartzen zituzten izen batekin zein beste batekin, egileak berberak izanda ere. Baina, oro har ere, egituran eta denboran ere hiru izen nagusi bereiz daitezke:

ATE (Anti-Terrorismo ETA) izenekoa 1975eko ekainean agertu zen jendaurrean, ordura arte Ipar Euskal Herrian egindako ekintzak bere gain hartzeko zabaldu zuen prentsa ohar baten bidez. 1980 hamarkadako lehen urteetara luzatu zen. Urte horietan BVEk protagonismo gehiago hartzen joan zen eta aldi berean ATE desagertu egin zen.

BVE (Batallón Vasco Español) 1975etik 1982ra artean hartu zituen gerra zikineko ekintza ugari bere gain.

GAL (Grupos Antiterroristas de Liberación) 1982an sortu zen PSOE gobernura iritsi zenean, gerra zikina egitura eta jarduera profesionalagoan jarduteko asmoz, eta 1987. urtera arte ekintza ugari hartu zituen bere gain.

GALen amaierarekin gerra zikina ez da amaitu Euskal Herrian, ikusi besterik ez dago 1987tik aurrera izandako ekintzak Gerra zikinaren kronologian.

Bestela ere, espioitza politiko eta bestelako gertakari askotan nahastuta ibili dira Espainiako Zerbitzu Sekretuak bai eta Ertzaintzaren Zerbitzu Sekretuak ere [2]

[aldatu] Frantziako estatuaren aldetik

Frantziako Zerbitzu sekretuek gerra zikinean izandako jarduerak ezagunak izan arren (DST[3], RG[4], DNAT[5]eta DGSE [6]) Euskal Herriaren kasuan ez da agertu horren gaineko dokumentazioa, Espainiako zerbitzu sekretuekin duen kolaborazioa jakina izan arren. Dena dela, GALen kasuan polizia eta militar frantsesen inplikazioa agerikoa izan da eta kazetaritza munduan ere ondo dokumentatuta dago, baina Frantziako epaileek ez dute horien gaineko prozedura judizialik ireki. Bestetik Popo Larre, Iparretarrak taldeko kidea, 1983ko abuztuaren 7an desagertu zen poliziarekin izandako tiroketa baten ostean, baina horren gaineko daturik ez dira oraingoz agertu.

[aldatu] Ikusi

[aldatu] Erreferentziak

  1. Jose Luis Cervero, GOSSIko sargentoa. Interviu aldizkaria, 1985.11.20-27]
  2. [1] Gotzon Hermosilla "Zelatarien begiak" Berria 2007.04.01
  3. [2] DST
  4. [3] RG
  5. [4] DNAT
  6. [5] DGSE

[aldatu] Liburuak

  • AMEDO. El Estado contra ETA Melchor Miralles - Ricardo Arques. Plaza&Janes/Cambio16, 1989 - ISBN 84-7863-006-6
  • EL GAL. El terrorismo de Estado en la Europa de las democracias CEDRI. Txalaparta, 1990 - ISBN 84-86597-25-0
  • EUSKADI ETA ASKATASUNA. EUSKAL HERRIA Y LA LIBERTAD Txalaparta, 1993 - ISBN 84-86597-87-0
Beste hizkuntzak