Laguntza eztabaida:Wikipediari buruz
Wikipedia(e)tik
ZENBAKIZKO KOGNIZIOA :MATEMATIKA ARLOKO EZAGUERAN OINARRITURIKO EZAGUTZA AHALBIDETZEN DUEN EKINTZA DUGU.
ORAIN JARRAIEAN, AZTERTUKO DUGU, NOLA GAUZATZEN DEN, EKINTZA HAU:
.-KOGNIZIOA: Definizioaz, ezagutza ahalbidetzen duen ekintzari deitzen zatzaio. Izond., ezagutzari dagokiona.
Hainbat teoria aurki ditzazkegu : Jose Luis Bermudez.en arabera honela definitzen du egoera kognitiboa, esperinetzia pertzeptibo pertsonal gisara jazotzen den ekintza fisikoa zeinak, esanahia ematen saiatzen den ondoren edukiez objektu, hitz, gauzei,… Ikuspegi abstraktua erreparatuz gero, sarritan filosofoek argudiatzen gaituzte adierazpen bera kasu zehatz hau deskribatzeko orduan. Pertsonaren egoera psikologiko egoki edo baikorra denean ematen dela, beti ere, bere garunak oso pertzeptibo unean daudelako. Baita ere, familiakoen harremana zein egoeran ageri, ze estatu animiko eta emozionalean egon eraginkorra bada eta gainera, une aproposenean, gure gune kognitiboaren bilkuran prozesatzen da ekintza hori. Baita ez dugu ahaztu behar, egoera animiko eta emozionalek prozesu hau garatzeko eta luzatzeko bermotasunera garamatzatela.Beraz, egoera baikor honetan, testuinguru ez kontzeptuala harremanean jartzen da esperientzia pertzeptual eta informazio subjetiboarekin batera, eta aktiboki prozesatzen dihoaz sistema bat eratzen dute kognoszitboa, numerikoa, espaziala,…eta elkarlotuaz, deszifratua eta izendatua gelditzen da. Prozesu kognitiboa, desberdindurik legoke momentuko desioen, nahien, esperantza eta beharren egoerak badira. Beraz, nola lortzen ditugu kontzeptuak ? Azken ikerketa lanari esker hainbat adituk, horien artean filosofo, psikologo eta zientzia kognitiboen jakitunen lanaren aburuz, kognizio mota desberdinak aurki ditzazkegula izanen da. Sugestio eta faktore desberdinen loturez lortzen direnak, kontzeptuen edukiak eta definizioak lortzeko.Eta ados daude ere, familiaren jokaerak, era zuzenean eragiten duela prozesu kognitiboa eraikitzen edo ez. Haur hezkuntzako haurretan aurki dezakegun kognizioa aztertu duten, teorigileen definizioak aztertuko ditugu jarraiean :
PEACOKE : “ Autonomia tesia” .n oinarrituriko ikerketa baten arabera, sormenetik datorren ezaguera bat da zeina eduki “nonconceptual” batetik eratorria dagoen. Gainera uste da, barne sormenetik sortzen den kontzeptzioei bere izenez identifikatzeko egoera dela.
Hainbat psikologoek, teoria hau lantzen saiatu badira ere, haurtzaroan garai egokia dela deskubrimendurako ondorioztatzen dute eta zuzeneko lotura bat ematen dela garunean uste dute, zeina garunen arteko loturen ekuazio horretatik, eta egoera psikologiko hori gauzatzean kontzeptuak ezagutzeko ariketa aproposa bat bilakatzen den. Haurrak, munduan jazotzen diren pertzeptzio nahi horretatik ezagutzarako bitartekoa martxan jartzeko erraztasuna bizitzen dute.
PIAGET : aldi desberdinak bereizi behar direla usten du, egoera horretatik iragateko. Objetuak berez existitzen direnez, eta bat-batean ageri direnez haurraren ikuspegian. Identifikatzeko nahi horren erabileran hasten da, lehen aldia, eta garunetako lehen susperkuntza ematen da. Praktikan jartzen du, deskubritzeko aldia, zeinetan garunak lotzen hasten dira eta, hau izanen da bigarren aldia. Azken aldiari, sentsorial motore gunean ematen den kimikaren deszifratze aldia dugu.Egoera psikologiko mental lanaren aldia ere, ezagutzen dena. Bertan, objetua zer den eta zer esanahia duen, detektatzen eta azaltzen duen ikertze unea dugu. Fisikako arrazoiean oinarritzen da Piaget, esperimentu argia dela, haurren garaikoa zeren gaitasun haundiago dute ikusmenezko esperientziak, espazioko esperientziak bihurtzeko eta objetuaren deskubrimendua, gauzatzeko.