Wikipedia:Urteurrenak/Maiatza
Wikipedia(e)tik
Maiatza 1
- 1840 - Penny Black lehen posta seilua argitaratu zen.
- 2004 - Europar Batasunera hamar estatu gehitu ziren: Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Hungaria, letonia, Lituania, Malta, Polonia, Txekia eta Zipre.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 2
- 1808 - Napoleonen armadaren aurkako altxamendua izan zen Madrilen, Espainiako Independentzia Gerra piztuz (irudian).
- 1879 - Pablo Iglesias galiziarrak PSOE alderdia sortu zuen Madrilen.
- 1897 - Baserritarra aldizkari abertzalea sortu zuten Bilbon.
- 1945 - Bigarren Mundu Gerran Sobietarrek Berlin hartu eta alemaniarrak Italian errenditu egin ziren.
- 1999 - Mireya Moscoso Panamako lehenengo emakume presidente bilakatu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 3
- 1494 - Kristobal Kolonek lehenengo aldiz Jamaika behatu zuen.
- 1469 - Nikolas Makiavelo filosofo italiarra jaiotza zen (h. 1527)
- 1898 - Golda Meir (irudian) politikari israeldarra jaio zen (h. 1978)
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 4
- 1502 - Kristobal Kolon, Amerikarantz abiatu zen laugarren aldiz.
- 1929 - Audrey Hepburn aktoresa belgikarra jaio zen (h. 1993)
- 1932 - Atlanta (Amerikako Estatu Batuak): Al Capone espetxeratu zuten zergak ezkutatzeagatik.
- 1949 - Italia: Futboleko Selekzio Nazionaleko jokalari guztiak hil ziren aire-istripu baten ondorioz.
- 1953 - Ernest Hemingwayk Pulitzer Saria irabazi zuen The Old Man and the Sea lanagatik
- 1978 - Espainia: Senatua sortu zuten.
- 1996 - Jose Maria Aznar (PP) Espainiako presidente bihurtu zen, PSOEren 13 urteko agintaldiaren ondoren.
- Arnasestuaren Nazioarteko Eguna.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 5
- 1494 - Kristobal Kolonek gaur egungo Jamaika aurkitu zuen.
- 1818 - Karl Marx, filosofo eta politikaren teorilari alemaniarra jaio zen (h. 1883).
- 1944 - Gandhi (irudian) askatu zuten, 21 hilabetez preso egon ondoren.
- 2005 - Hauteskundeak Erresuma Batuan, Alderdi Laboristak garaipena eskuratu zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 6
Txantiloi:Maiatza 6
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 7
Txantiloi:Maiatza 7
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 8
- 1541 - Hernando de Soto esploratzaile espainiarrak, Misisipi ibaia aurkitu zuen.
- 1886 - John Styth Pembertonek Coca-Cola edari karbonoduna asmatu zuen.
- 1902 - Martinikan Pelee sumendiaren erupzioak, 30.000 hildako utzi zituen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 9
- 1429 - Jeanne d'Arcek ingelesak garaitu zituen Orleans hirian.
- 1937 - Rafael Moneo arkitekto tuterarra jaio zen, Pritzker Saria irabazi duen nafar bakarra.
- 1950 - Robert Schuman Frantziako ministroak Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Erkidegoa aurkeztu zuen, Europar Batasuna sortzea ahalbidetu zuena.
- 1994 - Nelson Mandela presidente bihurtu zen, Hego Afrikan postu hori lortu zuen lehen beltza.
- 2005 - Begoña Bilbao idazle bermeotarra hil zen (j. 1932)
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 10
- 1452 - Fernando Aragoikoa jaio zen (h.1516).
- 1774 - Luis XVI.a Frantziako errege bihurtu zen.
- 1909 - Uztapide bertsolari zestoarra jaio zen (h. 1983)
- 1933 - Naziek milaka liburu erre zituzten jendaurrean Berlinen (irudian).
- 1981 - François Mitterrand Frantziako presidente izendatu zuten.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 11
- 330 - Bizantzio hiria Erromatar Inperioko hiriburu bihurtu zen Konstantinoren agindupean, Konstantinopolis izena hartuz.
- 868 - Txinan historiako lehen liburua inprimatu zen: Diamantearen Sutra, Wang Jie.
- 1804 - Juan Antonio Mogel idazle eibartarra hil zen (j. 1745)
- 1949 - Siam erresumak ofizialki Tailandia izena hartu zuen.
- 1960 - Mossadeko agenteek Adolf Eichmann atxilotu zuten, Argentinan ezkutatzen zen buruzagi nazia eta gerra kriminala.
- 2000 - India (irudian) ofizialki 1.000.000.000 biztanlera iritsi zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 12
- 1797 - Italia: Napoleon Bonapartek Venezia (irudian) konkistatu zuen.
- 1982 - Portugal: Joan Paulo II.aren aurkako eraso baten huts egitea.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 13
- 1948 - Velcroa (irudian) asmatu zuten.
- 1950 - Stevie Wonder amerikar abeslaria jaio zen.
- 1977 - Amnistiaren aldeko astean istilu ugari Euskal Herrian. Luis Santamaria, Gregorio Maritxalar eta Jose Luis Cano Errenteriarrak eta Juan Erviti iruindarra hil zituen poliziak.
- 1982 - Jose Javier Aleman eta Jose Valencia ETAko kideak Tafallan hil ziren bonba bat jartzen ari zirela.
- 1984 - Lehenengo Herri Urrats ospatzen da.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 14
- 1500 - Portugalek Brasil hartu zuen agindupean.
- 1686 - Gabriel Fahrenheit fisikari poloniarra jaio zen (h. 1736).
- 1948 - Israelek independentzia aldarrikatu zuen.
- 1944 - George Lucas filma-zuzendari eta ekoizle estatubatuarra jaio zen.
- 1980 - Martin Zabaleta eta bere sherpa Everesteko gailurrera (irudian) iritsi ziren, munduko tontorrik garienera heldu zen lehen euskal espedizioa.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 15
- 1810 - Jean Pierre Duvoisin idazle ainhoarra jaio zen (h. 1891)
- 1811 - Paraguaik (irudian) independentzia aldarrikatu zuen, Espainiatik bereiziz.
- 1947 - Arabiar Ligako estatu ziren Egipto, Transjordania, Libano, Siria, Irak eta Saudi Arabiak elkarrekin Israel estatu jaio berriari eraso egin zioten, Lehen gerra arabiar-israeldarra hasiz.
- 1940 - McDonald´s enpresa sortu zuten.
- 1943 - Stalinek Komintern edo III. Internazionala desegin zuen.
- 1957 - Juan Jose Ibarretxe Euskal Autonomia Erkidegoko lehendakaria jaio zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 16
- 1703 - San Petersburgo eraikitzen hasi ziren.
- 1718 - Maria Gaetana Agnesi matematikari italiarra jaio zen (h. 1799).
- 1822 - Greziako Independentzia Gerra: Turkiarrek Souli hiri greziarra eskuratu zuten.
- 1825 - Simon Bolivarrek Boliviako Errepublika sortu zuen.
- 1966 - Txinako Alderdi Komunistak "Maiatzaren 16ko Albistea" plazaratu zuen: Iraultza Kulturalaren hasiera (irudian).
- 2005 - Emakumeen boto eskubidea onartu zuten Kuwaiten, Asanblada Nazionalean 35 aldeko bozka eta 23 aurkakorekin.
</noinclude>
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 17
- 1863 - Rosalia de Castro idazle galiziarrak Cantares Galegos argitaratu zuen. Horren karira, Galiziar Letren Eguna ospatzen da.
- 1905 - Norvegiak (irudian) independentzia lortu zuen, Suediatik bereiziz.
- 1927 - Jose Maria Jimeno Jurio historialaria jaio zen.
- 1940 - Bigarren Mundu Gerra: Alemaniak Brusela okupatu zuen.
- 1959 - Kubako Iraultza: Gobernu iraultzaileak Nekazal Erreformaren Legea onartu zuen.
- 1980 - Peruko Alderdi Komunistak (Sendero Luminoso bezala ezagutua) bere lehen eraso armatua burutu zuen Ayacuchon.
- 1981 - Munduko Osasun Erakundeak homosexualitatea gaixotasun psikikoen zerrendatik atera zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 18
- 1765 - Sute batek Montreal (Quebec, Kanada) (irudian) suntsitu zuen.
- 1804 - Napoleon Bonaparte Frantziako Enperadore izendatu zuen Senatuak.
- 1897 - Bram Stoker irlandarraren Dracula eleberria argitaratu zen.
- 1980 - Gwangju-ko sarraskia: demokrazia eskatzeko Hego Koreako ikasleen protesta zanpatu zuten.
- 1991 - Somaliako iparraldeak independentzia aldarrikatu zuen Somalilandia izenarekin.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 19
- 1881 - Mustafa Kemal Atatürk Turkiako lehen presidentea jaio zen (h. 1938).
- 1890 - Ho Chi Minh Vietnamgo buruzagi nazionalista eta komunista jaio zen (h. 1969).
- 1922 - Sobietar Batasuneko Pionero Gazteen Erakundea sortu zuten, herrialdeko haurrak bertan batzeko.
- 1925 - Malcom X (irudian) AEBetako beltzen eskubideen aldeko ekintzailea jaio zen (h. 1965).
- 1925 - Pol Pot Kanbodiako buruzagia eta Khemer Gorrien burua jaio zen (h. 1998).
- 2003 - Indonesiako armadak Aceheko independentisten aurkako ofentsiba bati ekin zion.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 20
- 1498 - Vasco da Gama Indiara iritsi zen.
- 1521 - Loiolako Inazio (irudian) zauritu zuten, Iruñea setiatzen ari zela.
- 1883 - Krakatoa sumendiak eztanda egiten du.
- 1902 - Kubak independentzia lortu zuen, AEBetatik bereiziz.
- 2002 - Ekialdeko Timorrek independentzia lortu zuen, Indonesiatik bereiziz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 20
- 1871 - Frantziako Gobernuaren tropek Parisko Komunaren aurka ekin zuten. Kale borroka gogorretan 20.000 komunazale hil eta 38.000 atxilotu zituzten.
- 1887 - Secundino Zuazo arkitektoa jaio zen Bilbon (h. 1971).
- 1904 - FIFA futbolaren nazioarteko elkartea sortu zuten Parisen.
- 1998 - Indonesian 32 urtez boterean egondako Suhartok agintea utzi zuen.
- 2006 - Montenegrok (irudian) Serbiarekiko independentziaren alde egin zuen erreferendum batean, %55ak baiezkoa bozkatuz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 21
- 1813 - Richard Wagner musikagile alemaniarra jaio zen.
- 1885 - Victor Hugo idazle frantziarra hil zen.
- 1920 - Jesus Guridik egindako Amaia opera estreinatu zen Bilbon.
- 1998 - Irlandako Bake Akordioak babes zabala jaso zuen Ulsterren egindako erreferendumean.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 22
- 1568 - Holanda Espainiatik independizatu zen.
- 1707 - Carolus Linnaeus, suediar botanikaria eta Sailkapen Zientifikoaren sortzailea jaio zen.
- 1844 - Lehenengo Morse kodezko mezua:What hath God wrought.
- 1945 - Heinrich Himmler, ofizial Naziak bere buruaz beste egin zuen.
- 1980 - Gasteiz, Euskal Autonomi Erkidegoko hiriburu aukeratu zuten.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 23
- K.a. 15- Julius Caesar Germanicus, Erromatar komandantea jaio zen.
- 1543 - Nikolas Koperniko astronomoa hil zen.
- 1626 - Peter Minuitek Manhattan (New York) erosi zuen (irudian).
- 1993 - Eritrea Etiopiatik independizatu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 24
- 1543 - Copernico hil zen.
- 1686 - Daniel Gabriel Fahrenheit fisikalaria jaio zen.
- 1819 - Ingalaterrako Victoria erregina jaio zen.
- 1883 - New Yorkeko Brooklyneko zubia zabaldu zuten.
- 1941 - Bob Dylan abeslaria jaio zen.
- 1974 - Duke Ellington musikalaria hil zen.
- 1999 - Ramon Rubial politikaria hil zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 26
- 1805 - Napoleon Bonaparte Italiako errege koroatu zuten, Milango katedralean.
- 1918 - Georgiaren independentzia aldarrikapena, Errusiatik bereiziz.
- 1986 - Europako Erkidegoak Europako bandera urdin eta izarduna (irudian) onetsi zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 27
- 1564 - Jean Calvin kalvinismoaren sortzailea hil zen (j. 1509)
- 1703 - Petri I Errusiakoak San Petersburg hiria sortu zuen Neva ibaiaren itsasoratzean.
- 1878 - Isadora Duncan dantzaria jaio zen.
- 1941 - Toribio Altzaga antzerkilaria hil zen Donostian (j. 1861)
- 1964 - Jawaharlal Nehru Indiako independentziaren bultzatzailea hil zen (j. 1889)
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 28
- 1787 - Leopold Mozart konpositorea, Wolfgang Amadeus Mozarten aita zena, hil zen.
- 1805 - Luigi Bocherini konpositorea hil zen.
- 1908 - Ian Fleming idazlea jaio zen.
- 1963 - Lurrikara eta ondorengo tsunami batek 30.000 hildako eragin zituen Pakistanen
- 1978 - Abortoa legeztatu zen Italian.
- 1985 - Belgikako Heyssel futbol zelaian zale italiar eta britainiarren arteko istiluetan 38 hildako.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 29
- 1453 - Otomandarrek Konstantinopla hiria bereganatu zuten, Bizantziar Inperioari amaiera emanez.
- 1829 - Humphry Davy kimikalaria hil zen.
- 1860 - Isaac Albeniz konpositorea jaio zen.
- 1917 - John Fitzgerald Kennedy (irudian) Amerikako Estatu Batuetako presidentea jaio zen.
- 1952 - Emakumeek Grezian bozkatzeko eskubidea lortu zuten.
- 1958 - Juan Ramon Jimenez poeta hil zen.
- 1982 - Romy Schneider aktorea hil zen.
- 1990 - Boris Yeltsin Errusiako presidente aukeratu zuten.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 30
- 1431 - Jeanne d'Arc (irudian) erre zuten 19 urte zituela Erruanen.
- 1744 - Alexander Pope idazlea hil zen.
- 1778 - Voltaire filosofo frantziarra hil zen (j. 1694).
- 1998 - 4.000 hildako Afganistanen egondako lurrikara baten ostean.
- 2005 - Juan San Martin, euskal idazlea eta Euskaltzaindiako kidea hil zen (j. 1922).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Maiatza 31
- 1542 - Hernando de Soto konkistalaria hil zen, Mississippi ibaian.
- 1556 - Inazio Loiolakoa erlijioso gipuzkoarraren (irudian) heriotza.
- 1594 - Tintoretto margolaria hil zen.
- 1809 - Joseph Haydn konpositorearen heriotza.
- 1819 - Walt Whitman poeta jaio zen.
- 1970 - 50.000 hildako Perun egondako lurrikara baten ondorioz.
- 1986 - ETBk ETB2 kanalaren emisioa hasi zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia