Balea
Wikipedia(e)tik
Balea | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Jubarta balea
|
||||||||||
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||
|
Baleak edo mistizetoak (lat. mysticeti) itsas-ugaztunak dira, zetazeoen barnean. Sei generotan banaturiko hamahiru espezie daude, aldi berean, lau familiatan banaturik.
Eduki-taula |
[aldatu] Espezieak
- Balea grisa (Eschrictius gibbosus).
- Balea groenlandiarra (Balaena mysticetus).
- Balea urdina (Sibbaldus musculus).
- Euskal balea edo sardako balea (Eubalaena glacialis).
[aldatu] Munduan
Balea urdina Ozeano Pazifikoan bizi da, Alaskatik Costa Ricara. Atlantikoan, bestela, Groenlandian, Eskozia Berrian eta Ternua eta Labradorren topa daitezke alde batetik, eta bestetik Azoreetatik Islandiaraino.
Hego hemisferioan, Argentina, Hego Afrika eta Zeelanda Berriko kostaldeetan ikus daitezke.
[aldatu] Euskal Herrian
Bizkaiko Golkoan, gaur egun ere zetazeo mota batzuk bizi dira, Euskal Herriko kostaldetik ez oso urrun.
Beste garai batzuetan, balea espezie handiak arruntak ziren Euskal Herriko uretan. Lotura estua zegoen beraz herri arrantzaleetan animalia hauekin. Horren erakusgarri dira kostaldeko hainbat herritako armarriak, non balea agertzen baita. Bermeo, Lekeitio, Mutriku, Getaria, Zarautz, Hondarribia eta Biarritz herrietako kasuak dira.
A
Mutriku |
A
Getaria |
A
Hondarribia |
|
[aldatu] Ehiza
Gaur egun, balea handien 13 espezietatik 5 desagertzeko arriskuan daude. Hori dela eta, ehiza debekatuta dago, salbuespenak salbuespen.
Norvegia, Japonia eta Groenlandia dira herrialde ehiztari nagusiak.
[aldatu] Literaturan eta zineman
Herman Melville idazle estatubatuarrak "Moby Dick" eleberri famatua idatzi zuen 1851n, balearen harrapaketaren inguruan. Urteekin, behin baino gehiagotan zinemaratu dute lan hau, eta mundu osoan famatua da istorioa.
Bestela, 2002an "The Whale Rider" pelikula zeelanda berritarra pantailaratu zuten, maorien kulturan baleak daukan garrantzi kulturala ondo islatzen duena.