Kristal hautsien gaua

Wikipedia(e)tik

Kristal hautsien gaua (alemanieraz Kristallnacht) 1938ko azaroaren 9an Alemanian eta Austrian izan ziren gertaerei deritze. Herrialde guztiko hiritar judutarren aurkako indarkeria ekintzak eman ziren, eta askorentzat Holokaustoaren lehen pausoa izan zen.

SSek milaka judutar atxilotu zituzten Alemanian eta denda eta negozio asko txikitu zituzten. 50 judutarretik gora erailak izan ziren gau hartan.

Egun batzu lehenago, urriaren 28an, 17.000 judutar bahituak izan ziren eta Poloniara deportatuak. Gertaera hauen erantzun gisa, judutar batek Frantziako alemaniar enbaxadorea erail zuen. Atentatu honek Nazi alderdiari behar zuen aitzakia eman zion judutarren aurka gogorrago egiteko.

Alemania guztian zehar indarkeri ekintzak eman ziren. 1.574 sinagoga txikitu ziren (praktikoki herrialdean zeuden guztiak), hilerri judutar asko, 7.000 denda eta 29 almazen. 20.000 judutar atxilotuak eta konzentrazio eremuetara eramanak izan ziren, batzu hil arte kolpatuak izan zirelarik. Hildakoen kopurua 36 eta 200 artekoa izan zela uste da. Judutarrak ez ziren alemaniar batzu ere erail zituzten, "judutar itxura" zutelako.

Ekintza espontaneo gisa saldu nahi izan zen arren, mundu osoak oso garbi zuen alderdi Naziak antolatutako ekintza izan zirela. Guzti hau gutxi balitz, gobernuak judutar biztanlegoari liskarren kalte ordainak ordainarazio zizkion, mila miloi markotik gora.

Gertaera hauen albistea mundu osoan zehar zabaldu zen. Europako eta Estatu Batuetako nazi mugimenduaren desakreditazioa eragin zuen eta hainbat herrialdek Alemaniarekin harremanak moztu zituzten.