Euzko Alderdi Jeltzalea

Wikipedia(e)tik

Euzko Alderdi Jeltzalea
Irudi:EAJ-PNV.gif
Siglak: EAJ-PNV
Lehendakaria: Josu Jon Imaz
Sorrera: 1895
Ideologia: Abertzalea zentrista
Ereserkia: Euzko Abendaren Ereserkia
Europa: Europako Alderdi Demokrata
Eremua: Euskal Herria
Egoitzak: Gipuzkoa:
Hernani kalea 15, 20004 DONOSTIA

Bizkaia:
Sabin Etxea', Ibáñez de Bilbao,16 (Bilbo)
Araba:
Abendaño, 26 (Gasteiz)
Iparraldea:
25 Thiers karrika (Baiona)
Nafarroa:
Zapateria, 50 (Iruñea)

Afiliatuak: 32000
Koloreak: Gorri eta Berdea
Egoera: Aktiboak
Webgunea: www.eaj-pnv.com

Euzko Alderdi Jeltzalea (gaztelaniaz Partido Nacionalista Vasco eta frantsesez Parti Nationaliste Basque) euskal alderdi politiko abertzale eta jeltzalea da. Alderdiak Euskal diasporan zenbait ordezkaritza ditu, nagusienak Venezuelan, Argentinan, Mexikon eta Uruguain dauzka. EAJren gaztediak Euzko Gaztedi-EGIn biltzen dira.

Eduki-taula

[aldatu] Lehenengo urteak

Alderdia Sabino Arana Goirik sortu zuen 1895. urtean. Jatorriz alderdi separatista katolikoa, Foruak berriz ezartzeko helburua defendatzen zuen. Egun EAJk euskaldun, demokratiko, parte hartzaile, plural, akonfesional eta humanista modura definitzen du bere burua. Alderdi nazionalista moderatua da, Euskal Herriaren burujabetza helburu duena eta biolentziaren kontrakoa.

1913ko otsailaren 1ean "Euzkadi" egunkaria kaleratu zuten lehenengo aldiz.

1921. urtean Aranaren mugimendua banandu egin zen: Comunión Nacionalista Vasca moderatuak, eta Aberri independentistak.

Miguel Primo de Riveraren alderdi bakarreko diktadurapean, alderdi nazionalistak legez kanpo utzi zituzten. Hala ere, EAJak bere lanetan jarraitu zuen, mendigoizale bezalako folklore-taldeetan.

1930 amaieran, Aberri eta CNV berriz elkartu ziren. Hala ere, talde txiki batek Eusko Abertzale Ekintza (Acción Nacionalista Vasca bezala ere ezagutua, EAE-ANV) eratu zuen Alderdi nazionalista moderatu ezkertiarra zen, akonfesionala, eta aliantzei irekia errepublikar eta sozialistekin, diktaduraren aurkako borrokan.

[aldatu] Espainiako bigarren errepublika

[aldatu] 1934-1935

Espainiako bigarren errepublikan autonomista eta independentisten arteko banaketa agertu zen. Eli Gallastegi buru zelarik, talde independentista bat, Jagi-Jagi astekarian eta Bizkaiko mendizale federazioaren inguruan mugitzen zena, alderditik kanporatu zuten. Hauek EAJko zuzendaritzari epelkeria egozten zioten.

[aldatu] Espainiako guda zibila eta Frankoren diktadura

1936. urteko Uztailaren 18ko altxamenduaren aurrean EAJk barne tentsioa izan zuen. Klerikalismoan errebeldeekin bat zetorren, eta Vatikanotik presioa zegoen katolikoak Errepublikatik aldentzeko. Hala ere, hitzartutako autonomiak zekarren konpromisaoagatik eta anti-faxismoak alderdian zuen indarraren ondorioz, Errepublikako gobernuaren alde jarraitzea erabaki zuen:

  • Gipuzkoar eta bizkaitarrek, garrantzitsuenak kopuruan, errepublikari, demokraziari eta anti-faxismoari eman zioten bere babesa Espainiako Guda Zibila hasi zenean.
  • Errebeldeek zeuzkaten lurraldeetan jelkideek askotariko aukerak hartu zituzten:
    • Arabar eta nafar "batzek" oharrak idatzi zituzten errepublikari euskarria ukatuz, herrialde hauek jadanik matxinatuen eskuetan zeudenean.
    • Nazionalista batzuk Frantziara edo errepublika aldera ihes egin zuten.
    • Batzuk errebeldeei aurka egin zieten, gehienek kartzelan edo afusilaturik amaitu zutelarik.
    • Batzuk gudaloste Karlistetara batu ziren, konbentzimenduagatik edo hala behartuta.
    • Errepresioa bereziki ezkertiarren aurka izan zen gupidagabea, jainkogabe arriskutsutzat hartzen baitzituzten, baina nazionalista asko ere afusilatu zituzten.

[aldatu] Euzko Alderdi Jeltzaleko lehendakariak 1895etik aurrera

Sabin-Etxea, EAJren egoitza nagusia (Bilbo)
Sabin-Etxea, EAJren egoitza nagusia (Bilbo)

Oharra: Euzkadi-Buru-Batzarra 1911n sortu zen. Horrek esan nahi du Sabino Arana eta Aingeru Zabala bakarrik Bizkai-Buru-Batzareko lehendakariak izan zirela.

  • 1895-1903 Sabino Arana Goiri
  • 1903-1906 Aingeru Zabala Ozamiz
  • 1906-1908 Santiago Aldak, Alipio Larraurik, Antonio Arroyok, Vicente Larrinagak etaEduardo Arriagak osaturiko Diputazioa.
  • 1911?-1916 Luis Arana Goiri
  • 1916-1920 Ramón Bikuña
  • 1920-1930 Ignacio Rotaeche (Comunión Nacionalista Vasca)
  • 1922-1930 Luis Arana Goiri (Aberri)
  • 1930 Ceferino de Jemein (Aberri)
  • 1931-1932 Ramón Bikuña
  • 1932-1933 Luis Arana Goiri
  • 1933-1934 Jesús Doxandabaratz
  • 1934-1935 Isaac López Mendizábal
  • 1935-1951 Doroteo Ciáurriz
  • 1951-1953 Juan Ajuriaguerra
  • 1957-1962 José Aguerre
  • 1975-1977 Ignacio Unceta
  • 1977-1980 Carlos Garaikoetxea
  • 1980-1984 Xabier Arzalluz
  • 1984-1985 Román Sudupe
  • 1985-1986 Jesús Insausti
  • 1986-2004 Xabier Arzalluz
  • 2004tik Josu Jon Imaz

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak