Fidel Castro

Wikipedia(e)tik

Berdez jantzitako gizona da Fidel Castro
Berdez jantzitako gizona da Fidel Castro

Fidel Alejandro Castro Ruz (Biran, Mayari,Kuba, 1926ko abuztuaren 13a - ) Kubako agintari gorena da 1959ko urtarrilaren 1etik, Kubako iraultzako buruzagi baitzen Fulgencio Batista diktadorea agintetik bota zuenean. 1961ean, gobernu iraultzaileak bere burua marxismoaren jarraitzaile moduan definitu zuen, Amerika osoko lehen gobernu sozialista sortuz. 1976 urtera arte lehen ministro kargua eduki zuen eta urte horretan, konstituzio berriarekin Estatuko Kontseiluaren eta Ministro Kontseiluaren lehendakari izendatua da. Kubako Alderdi Komunistaren sorreratik, 1965an, lehen idazkari kargua du.

Fidel Castro pertsonaia berezia da, erabateko atxikimenduak edota gaitzespen indartsuak sortzen dituena. Bere jarraitzaileek bere desberdintasun sozialak desagerrarazteko garapen programak goraipatzen dituzte. Kubako gobernuak osasun, kirol eta hezkuntzaren onurak jendarte osora heda daitezen ahaleginak egin ditu oztopo guztien gainetik, eta Estatu Batuak buruzagi duen nazioarteko politika ereduaren aurrean beste muturrean mantendu da beti. Bere etsaiek komunismo sobietarraren erako alderdi bakarreko sistema kritikatzen dute, eta giza eskubideak urratzea leporatzen diote.

2006ko abuztuaren 1etik, osasun arazoak zirela eta, bere betebeharrak Raul Castro anaiaren eskuetan utzi zituen, baina agintetik erabat aldendu gabe.

[aldatu] Gaztaroa eta hastapena politikan

Biránen jaio zen, 1926.ean. Aita, Galizian jaioa zen, eta ikasketak Jesusen Konpainiaren barnetegi batean egin zituen bere anai-arrebekin.

Zuzenbide ikasketak egin zituen eta iraultzaileen talde batean sartu zen. Urte batzuk geroago, Partido Ortodoxo taldean sartu zen. Une hartan zegoen diktadorearen aurkako talde batean parte hartu zuen, Rafael Trujillo diktadorearen aurka.

1952. urtean Fulgencio Batistak, demokrazia bat ezartzeko promesarekin estatu-kolpe bat eman zuen, baina agintea lortzean demokrazia aldarrikapenak ahaztu eta AEBko interesen zerbitzura jarririk, diktadura bat ezarri zuen.

[aldatu] Iraultza

Fidel Castrok, abokatu moduan, Batista epailen aurrean salatu zuen, baina salaketek ez zuten emaitzarik eman. Talde militar txiki batekin, historiara igaroko zen eraso bat egin zuen: Moncadako koartel militarra armen bidez hartzen saiatu ziren. Eraso hura talde harentzat erabateko porrota izan zen. Gudukatzean taldekide asko hil egin ziren, eta Castro eta beste gerlariak atxilotu zituzten. Epaiketan, bera izan zen bere buruaren eta gainerako atxilotuen defentsaz arduratu zena, eta epaileen aurrean aurkeztutako azken ondorioak, historiara igaroko zen hitzaldi luzea izan zen. Bere arabera, Batista bera zen Kubako Konstituzioa eta legeak urratu zituena, eta Castro eta bere burkideak berriz, justiziaren defendatzaileak ziren. Oso famatua da hitzaldiaren amaieran epaileei esan ziena: Condénenme. La Historia me absolverá (Kondena nazazue. Historiak errugabe egingo nau). Castrori 15 urteko espetxe-zigorra ezarri zioten, baina dengora gutxira indultu batekin atera zen eta Mexikora alde egin zuen, beste burkide batzuekin gerrilla bat antolatzera.

1956. urterako, Sierra Maestrako mendateetan, Fidelek, Raulek, Ernesto Che Guevarak eta Camilo Cienfuegosek, beste askorekin, Batistaren erregimenaren kontrako gerran zebiltzan.

Gero eta kubatar gehiago errebeldeen armadan sartzen hasi ziren, eta azkenean, Urtarrillaren 1ean, Castro La Habanan sartu zen, bizartsuz osatutako bere armadarekin. Egun batzuk lehenago, Fulgencio Batistak eta lagunek uhartetik ihes egin zuten, berekin milioika dolar zeramatela. Castroren gobernu iraultzaileak, nekazaritza erreforma sakona burutu zuen eta atzerritarren eskuetan ziren enpresak nazionalizatu zituen. Horrek, AEBen aserrea ekarri zuen. Bere inguruko gobernuetan lagunik ez zuela, Fidel Castro herrialde sozialistekin lotura estuak izaten hasi zen. Geroztik, AEBko gobernuek Kubari "bloqueo" edo setio zorrotza ezarri diote, beste herriekin hartu-eman komertzial oro oztopatuz. Gainera, AEBtik mota guztietako kontrainsurgentzia asmoak aurrera eraman dituzte, Kuba barruan atentatu terroristak egiteraino. Kubako informazio zerbitzuen arabera, Fidel Castro akabatzeko milaka saio izan dira berrogei urte hauetan.

[aldatu] Castro agintean

Latin Amerikako hainbat buruzagi politikok Fidel miresten dutela adierazi dute; esate baterako, Evo Morales eta Hugo Chaves presidenteek. Gaur egun, Castro, Hugo Chavez Venezuelako presidentearekin ezin hobeto konpontzen da, eta elkarlan aurrerabide ugari hitzartu dituzte bi nazioen artean, kontinente osorako batasun programetan aitzindari lanetan arituz. Kubak, bere mediku eta irakasleen laguntza Venezuelako petrolioarekin eta energiarekin trukatzen ditu, eta horrek Kubako egoera ekonomiko zaila apur bat lasaitu du.


Gertakaria
Azken zati hau egunotan jazotako gertakari bati buruzkoa da.
Orrialde honetako informazioa edozein unetan aldatu daiteke beraz.


Castroren osasuna nahiko ahula da gaur egun eta hiltzen bada, iritzi askoren arabera Kubako sistema ekonomikoan eta politikoan aldaketak espero dira. Hori, hala ere, usteak baino ez dira.

2006ko abuztuaren 1ean, egin behar izan zioten ebakuntza baten ondorioz behin behinekoz bere anaia Rauli utzi zion Kubako gobernuaren gidaritza, eta 1965ean iraultza sozialistaren gidaritza eman ziotenetik lehen aldiz gertatu da hau.