Basajaun

Wikipedia(e)tik

Basajaun basoan bizi den euskal mitologiako izakia da, Olentzerorekin batera bizirik geratu zen azken jentila. Sinesmen batzuetan, Basandere du emaztetzat.

Gizakiaren aurretik nekazaritza ezagutzen zuen eta hainbat gauza erakutsi omen zizkion: zerra gaztainondoaren hostoa bezalakoa dela; boluaren ardatza haltzaren zuraz egin behar dela; burdina soldatzeko lohia erabil daitekeela... Artzainari artaldea zaindu ere egiten dio.

[aldatu] Elezaharrak

Jentilak bezala, oihan ilun eta leize sakonetan bizi zen gizaki handi, iletsu eta basatia da, baina hauek ez bezala, oso jakintsua da.

Kixmi jaio zenean, Olentzerokin batera bizirik geratu zen jentil bakarra omen da. Artaldeen jeinu babeslea da, eta ekaitz arriskua dagoenean, orro egiten du artzainek artaldea babes dezaten; gainera, otsoa artaldera hurbil ez dadin arduratzen da. Indar handiko izaki beldurgarri eta gaizto bezala ere irudikatu izan da.

Beste alegietan, ongi hitz egiten da pertsonaia honetaz. Nekazaritza zabaltzen lehenena izan omen zen; errementari eta errotaritzat ere hartu izan da; eta gizakiak beragandik ikasi omen zuen laboreak ereiten, zerra egiten eta metalak soldatzen. Berez, erromatarrak Euskal Herrira etorri zireneko garaiarekin bat egiten dute kristautasunaren (Kixmi) hasierak eta teknologia horien zabaltzeak.