Etxeorratz

Wikipedia(e)tik

Munduko eraikinik altuena, Taipei 101 (Taipei)
Munduko eraikinik altuena, Taipei 101 (Taipei)
Petronas Dorre Bikiak (Kuala Lumpur)
Petronas Dorre Bikiak (Kuala Lumpur)
Sears Dorrea (Chicago)
Sears Dorrea (Chicago)

Etxeorratz bat, solairu edo altuera askoko eraikina da. Etxeorratz bat eraikitzearen arrazoiak asko dira, lurzoruaren kostu altua, hiriaren ikur bat eraikitzeko nahia... Etxeorratza definitzeko era asko daude, definiziorik erabilienaren arabera, 500 oin (152,5 metro) baino gehiagoko eraikina da etxeorratza. Dena dela, definizio gehiago dago.

Eduki-taula

[aldatu] Ezaugarriak

Etxeorratzak hainbat arrazoirengatik eraikitzen dira. Lurzoruaren prezioa garestia denean esaterako, eraikuntza enpresentzako ez da errentagarria izaten eraikin baxu bat altxatzea, eta horregaitik eraikin bertikalagoak eraiki ohi dira. Lurzoruaren prezioa hirien erdiguneetan izan ohi da garestien, horregaitik etxeorratzak normalean bertan egon ohi dira. Horrez gain, etxeorratzek boterea isladatzen dute, eta ikur modura ere eraikitzen dira toki askotan.

Horrez gain, auzo edo gune berrien plangintza egiten denean ere, eraikin altuak eraikitzen dira gune berri horietan. Esaterako Bilboko Abandoibarra auzo berriaren plangintzan, 165 metroko Iberdrola Dorrea auzo berriaren eraikinik altuena eta ikurra izango da.

Etxeorratzak gaur egun kontinente guztietan topa daitezke, eta hainbat eredu ezberdinen arabera eraikitzen dira. Ameriketako Estatu Batuetan esaterako, etxeorratzak hirien erdigunean kokatzen dira. Gehienetan bulegoak biltzen dituzten dorreak dira, eta noizbehinka etxebizitza dorrerenbat egon ohi da. Hiriaren erdigunea inguratuz, altuera baxuko etxe eta bestelako eraikinak ageri dira.

Asiako herri gehienetan ordea, eta askotan leku falta dela eta, etxeorratzak hiri guztian zehar eraikitzen dira. Normalean, bulegoak biltzen dituzten dorreak erdigunean egoten dira, eta hiriaren gainontzekoan etxebizitza dorreak. Hong Kong hirian esaterako, hiriaren eraikinen %90a 20 solairutik gorako dorreak dira. Azken urteetan gero eta etxebizitza dorre altuagoak eraikitzen ari dira gainera, adibidez 80 solairu dituen Sorrento dorre taldea.


[aldatu] Historia

Etxeorratza Chicagon sortu zen XIX. mende bukaeran. 1871. urtean, Chicagoko hiriak jasandako suteak, hiriaren gehiengoa deusezturik utzi zuen. Udalak, hiriaren berreraikuntzarako plangintza bat prestatu zuen hainbat arkitektu eta ingenialariren lana batuz, "Chicagoko eskola" izenaz ezagutzen den mugimendu historiografikoan. Hiriaren itxura berrian pentsatzerakoan, eraikin berriak hiriaren lehenagoko egituran zelan kokatu eta egitura seguruagoak eraikitzea erabaki zuten.

Mugimendu hartako kideen artean William Le Baronek, ordurarte ezezaguna zen tipologia berria proposatu zuen, etxeorratza. Etxeorratzak, dentsitatea bertikalki pilatzeko aukera ematen zuen, eta igogailuaren asmakizunarekin batera, teknikoki errezagoa da etxeorratzak eraikitzea. Horretarako, altzairuzko egitura metalikoak dauzkaten eraikin handiak altxatu zituzten. Munduko lehen etxeorratza 15 solairuko Reliance Building izan zen, Chicagon.

Laister etxeorratzak eraikitzeko moda New Yorkera ere zabaldu zen, XX. mende hasiera eta 1929ko krisialdi ekonomikoaren artean, Ameriketako Estatu Batuetako Chicago eta New Yorkeko hiriak, lehia bizian aritu ziren, munduko etxeorratzik altuena eraikitzeko. Lurraldeak bizi zuen egoera ekonomiko onaren islada, hainbat dorre eta eraikin berri altxatu ziren. 1933ean Empire State Buildinga inauguratu zenean, mende hasieran hasitako garaiari amaiera eman zitzaion.

Ondorengo gerrateetan etxeorratzen eraikuntzak etenaldia bizi izan zuen. 1960ko hamarkadan zehar ordea, berpiztu egin zen "etxeorratzen sukarra" eta New Yorken World Trade Centerreko dorre bikiak eraiki ziren, garai hartan munduko dorrerik altuenak 410 metrorekin. Dena den, handik gutxira Chicagon eraikitako Sears Dorreak munduko eraikinik altuenaren titulua kendu zion New Yorki.

[aldatu] Etxeorratzak Asian

Gaur egun ehundaka etxeorratz dago mundu osoan. Urteetan zehar Estatu Batuetan eraikitzen baziren ere, laister Europa eta Hego Amerikan ere eraikitzen hasi dira. Hong Kong hiriaren garapena 1960ko hamarkadan hasi zen, oraindik Erresuma Batuko kolonia zela. Horrez gain, Singapur, Hego Korea eta Japonian dorre itzelak altxatu ziren. Etxeorratzak Asiako hiri bizimoduaren parte bilakatu dira, ohikoak dira etorbide zabalak eta 50 solairutik gorako dorreak.

[aldatu] Txina

1990eko hamarkadatik aurrera Txinak gogor ekin dio etxeorratzak eraikitzeari. Herrialdeak bizi duen egoera ekonomiko onak (urtero BPGa %10 baino gehiago hazten da), eta nekazal guneetatik hirietara doan inmigrazio handiak eraginda, dorreak eraikitzeko eskaria oso altua da. Hong Kongez gain, beste hiri askotan ere eraikitzen ari dira, Shanghai, Peking, Taipei, Chongqing eta abar. Shanghaiko hirian da nabarmenen eraikuntza altuetarako grin hori, duela hamar urte nekazal ortuak baino ez zeuzkan Pudongeko barrutian, gaur egun 500 etxeorratz baino gehiago daude, euretariko batzuk, Jin Mao Dorrea esaterako 400 metrotik gorakoak.

Horrez gain, 300 eta 400 metro inguruko dorreak eraikitzeko proiektuak Txinako hiri askotan ageri dira, Chongqing, Guangzhou, Harbin, Shenzhen, Pekin eta abar. Etorkizunean, etxeorratzaren paradisua izango da Txina

[aldatu] Etxeorratzak munduan

Txinaz gain ordea, beste hiri eta herrialde askotan ari dira etxeorratz berriak eraikitzen. Horren adierazgarri nagusiena Dubai da. Duela hogei urte, hiri txikia baino ez zena, gaur egun milioi t'erdi biztanle baino gehiago dituen hiria da, etxeorratzak eraikitzeko dozenaka proiektu daude Dubain. Eraikuntzako sektorearen adituen arabera, munduko garabien %15a hiri honetan aurkitzen da. Dorre berri horietako batzuk gainera, munduko eraikinik altuenak izango dira, Burj Dubai dorrea esaterako, 700 metro baino gehiago izango dituela aurrikusten da.

Panama Hirian bestalde, etxebizitza dorre asko altxatzen ari dira. Ameriketako Estatu Batuetako bizilagun askok euren bizitokia ezartzen du hirian, behin jubilatu eta gero. Higiezinen merkatuak eskaintzen dituen prezio merkeak direla eta, hainbat proiektu aurkeztu dira, 200 eta 400 metro bitarteko dozenaka dorre berri.

[aldatu] Munduko etxeorratzik altuenak

Eraikinaren izena Udalerria Altuera metrotan Solairuak Urtea
Taipei 101 Taipei 509 metro 101 2004
Petronas Dorrea 1 Kuala Lumpur 452 metro 88 1998
Petronas Dorrea 2 Kuala Lumpur 452 metro 88 1998
Sears Dorrea Chicago 442 metro 108 1974
Jin Mao Dorrea Shanghai 421 metro 88 1998
Two International Finance Centre Hong Kong 415 metro 88 2003
CITIC Plaza Guangzhou 391 metro 80 1997
Shun Hing Square Shenzhen 384 metro 69 1996
Empire State Building New York 381 metro 102 1931
Central Plaza Hong Kong 374 metro 78 1992
Txinako Bankuaren Dorrea Hong Kong 367 metro 70 1990
Emirates Office Tower Dubai 355 metro 54 2000
Tuntex Sky Tower Kaohsiung 348 metro 85 1997
Aon Center Chicago 346 metro 83 1973
The Center Hong Kong 346 metro 73 1998
John Hancock Center Chicago 344 metro 100 1969
Shimao International Plaza Shanghai 333 metro 60 2006
Minsheng Bank Building Wuhan 331 metro 68 2006
Ryugyong Hotel Pyongyang 330 metro 105 1992
Q1 Tower Gold Coast City 323 metro 78 2005
Burj Al Arab Dubai 321 metro 60 1999
Chrysler Building New York 319 metro 77 1930
Nina Tower 1 Hong Kong 319 metro 80 2006
Bank of America Plaza Atlanta 312 metro 55 1992
US Bank Tower Los Angeles 310 metro 73 1989

Iturria: Emporis.com

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak