Irlandako Errepublika

Wikipedia(e)tik

Artikulu hau Europako estatuari buruzkoa da, esanahi ezberdinentzako ikus Irlanda (argipena)

Irlanda


Éire
Ireland

Irlandako bandera Irlandako armarria
Bandera Armarria
Goiburu nazionala: Ez du
Ereserkia: Amhrán na bhFiann (Gudariaren Abestia)
Irlandaren kokapena
Hiriburua Dublin
53°26′ N 6°15′ W
Hiri handiena Dublin
Hizkuntza ofiziala(k) Irlandera, Ingelesa
Gobernua
Presidentea
Taoiseach
Demokrazia parlamentarioa
Mary McAleese
Bertie Ahern
Independentzia
- Aldarrikatua
- Onartua
Erresuma Batutik
1919ko urtarrilaren 21
1921eko abenduaren 6
Eremua
 - Guztira
 - ur %

70.273 km² (117.)
2,00%
Biztanleria
 - Estimaketa ([[2005]])
 - Errolda (2002)
 - Dentsitatea

4.130.000 (122.)
3.917.203
57 biztanle/km² (143.)
Dirua Euroa31 (€) (EUR)
Ordu eremua
 - Udan (DST)
UTC (UTC +0)
Bai (UTC +1)
Interneteko domeinua .ei
Telefono aurrezenbakia +353
Herritarra irlandar
11999 baino lehen irlandar libera

Irlandako Errepublika Europa ipar-mendebaldeko Irlandako uhartean eta Europar Batasuneko kide da.

Hiriburu eta hiri handiena Dublin (irlanderaz Baile Átha Cliath) du, 1.661.185 biztanlerekin. Beste hiri nagusiak Cork/Corcaigh (380.000), Limerick/Luimneach (93.321), Galway/Gaillimh (71.983), Waterford/Port Láirge (45.775), Ennis/Inis (24.253) eta Kilkenny/Cill Chainnigh (23.967) dira.

Uhartearen iparraldeko seiena Ulster deritzo, horren zati nagusia (Ipar Irlanda) Erresuma Batuarena izanda.

Eduki-taula

[aldatu] Geografia

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandako uhartea

Irlandako topografia
Irlandako topografia

Irlandako uhartea Britainiar uharteetako bi uharte nagusien artean txikiena da, Britainia Handiaren mendebaldean kokatua.

Uhartearen erdialdeko ordokian, mila metro inguruko mendixka ugari altxatzen da. Horien artean garaiera Carrauntuohill mendia da (irlanderaz Carrán Tuathail), guztira 1.041 metroko garaiera dauka. Bestalde Shannon ibaiak, (Irlandako luzeenak alegia, uhartea 386 kilometrotan zehar zeharkatzen du.

[aldatu] Historia

[aldatu] Banaketa administratiboa

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandako banaketa administratiboa

Irlandako konderriak
Irlandako konderriak

Errepublika lau probintziatan eta 26 konderritan banatuta dago. Biztanle-dentsitaterik handiena ekialdeko kostaldean eta hegoaldean dugu:

1. Iparraldean, Ulster, hiru konderri Irlandakoak dituela eta sei Erresuma Batukoak.

2. Hegoaldean, Munster (Cork): 1.172.170 biztanle eta 6 konderri.

3. Ekialdean, Leinster (Dublin): 2.292.939 biztanle eta 12 konderri. Probintziarik populatuena.

4. Mendebaldean, Connacht (Galway): 503.083 biztanle eta 5 konderri.

[aldatu] Kultura

[aldatu] Dantzak

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandar dantzak

Irlandak dantza propioak ditu, horien artean irlandar zapatatua da ezagunenetakoa.

[aldatu] Hizkuntzak

Herrialde ofizialki elebiduna bada ere, ingelesa da hizkuntza nagusia ia arlo guztietan.

Irlanderari dagokionez, 250.000 hiztun aktibo bizi dira gaur egun guztira. Hizkuntza nagusia da oso leku gutxitan, eta eremu gutxitu horrek Gaeltacht izena hartzen du. Bertan 85.000 pertsona kontzentratzen direla, batez ere Donegal, Mayo, Galway, Kerry eta Cork mendebaleko konderrietan.

[aldatu] Literatura

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandako literatura

Irlandako idazle ezagunen artean Oscar Wilde, George Bernard Shaw eta James Joyce ditugu, besteak beste.

[aldatu] Musika

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandako musika

Herrialdeak oso estilo desberdineko talde eta abeslariak eman ditu, folk musikatik (The Chieftains edo Clannad) rockera (U2).

Halaber, Van Morrison edo Sinead O'Connor moduko abeslari handiak irlandarrak izan dira.

[aldatu] Ospakizunak

Martxoaren 17a San Patrizioren eguna da (Saint Patrick ingelesez edo Naomh Pádraig gaeleraz), Irlandako patroia izanda herrialdeko festa egun nazionala dena, diasporan ere ospatutakoa.

[aldatu] Inguru naturala

  • Carrauntuohill edo Carrán Tuathail mendirik altuena du (1.041 m), Kerryko konderrian dagoena.

[aldatu] Hedabideak

[aldatu] Irlandar ezagunak

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Irlandar ezagunak

Oscar Wilde eta James Joyce moduko idazleak, Enya, Bono eta Van Morrison kantariak eta Peter O'Toole aktorea irlandarrak dira.

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Irlandako Errepublika