Zalla
Wikipedia(e)tik
Zalla |
|||
---|---|---|---|
Bizkaia | |||
|
|||
Izen ofiziala | Zalla | ||
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa Lurralde Historikoa Eskualdea |
Espainia Euskal Autonomia Erkidegoa Bizkaia Enkarterri |
||
Posta-kodea | 48860 | ||
Koordenatuak | - | ||
Garaiera Eremua Biztanleria Dentsitatea |
96 m 31,03 km² 8.010 (2006) 258,20 bizt/km² |
||
Sorrera | XII. mendea | ||
Herritarra | zallatar | ||
Alkatea | Leandro Kapetillo Larrinaga (EAJ) | ||
www.zalla.org | |||
Zalla Bizkaiko udalerria da. Enkarterriko eskualdean kokatua, gaur egun eskualdeko herririk populatuena da, eskualdeko biztanleriaren laurdena biltzen du. Bilbotik 24 kilometrora kokatzen da.
Eduki-taula |
[aldatu] Inguru naturala
Zalla Salcedo haranean kokatzen da, haranaren ertzetan Artegi, La Cabaña, Basoaga, Bizkarlehor, Rioya eta Ilso mendiak aurkitzen dira. Zallak Sopuertarekin egiten du muga iparraldean, Balmasedarekin mendebaldean, Burgoseko probintziarekin hegoaldean, Gordexolarekin hegoekialdean, eta Gueñeseko udalerriarekin ekialdean.
Kadagua ibaiak harana bitan banatzen du, alde bakoitzaren ertzetan esan bezala mendi nahiko altuak aurkitzen dira, 1.000 metroko altuerainokoak. Harana eta mendien arteko altuera desberdintasun handia dela eta, malda handiak daude mendietatik haranera.
[aldatu] Banaketa administratiboa
Zallako udalerria bost barruti edo kuadrilek osatzen dute. Herriaren erdigunea eta biztanle gehien dituena Mimetiz da.
- Mimetiz
- Aranguren
- Sollano
- La Herrera-Ibarra
- Otxaran
- La Magdalena
[aldatu] Historia
Alfonso I.a errege asturiarraren garaietan (VII. mendean), enkarterriko eskualdearen berpopulaketa prozesuari ekin zitzaion. Berpopulaketa prozesu hartan, Karrantza eta Sopuertako udalerriak ere aipatzen dira. [[XII. mende]an udalerria sortu eta San Migel Eliza eraiki zen. Behe Erdi Aroko bandoen gerraren borroken lekuko izan zen eliza.
1630 eta 1640. urteen artean Zalla Bizkaiko jaurerrira batu zen. Herriaren iharduera ekonomiko nagusia nekazaritza zen, gehienbat artoaren landaketa. Horrez gain, basogintza ere garatu zen egur-ikatza ekoizteko. Bizkaiko beste eskualde batzuetan bezala burdinolek garrantzi handia izan zuten, siderurgiaren hastapenetan hainbat ustiapen eraiki ziren ibaien ertzetan. Merkataritzari dagokionez, Balmasedak izan zuen garrantzia handiagoa, Erdi Arotik bidegurutze tradizionala izateagatik.
XIX. mendetik aurrera Bilbo Handiak bizi izandako hazkune ekonomiko handiari aurre egin ezinik, errota eta burdinola gehienek ateak itxi zituzten Bilbo Handiko industriekin lehiatu ezinean. Gainbehera horrekin batera bestelako industriak garatu ziren, gehienbat papergintzari lotuak. Industria berri horietako batzuk, Papelera del Cadagua, Sociedad Eléctrica Urrutia eta Fábrica de Papel de Fumar izan ziren.
[aldatu] Jaiak eta ospakizunak
Auzo desberdinek urte osoan zehar ospatzen dituzte jaiegun desberdinak. Zallako jai garrantzitsuenak Uztaileko Karmengo jaiak dira. Horrez gain, udalak errege magoak, olentzero, haratusteak eta bestelako jaialdi eta ospakizunak antolatzen ditu.
[aldatu] Zallatar ospetsuak
- José de Urrutia y de las Casas, militarra eta ingeniaria (XVIII. mendea).
- Aketza Peña, txirrindularia.