Mendukilo

Wikipedia(e)tik

Mendukilo izeneko leizea Astitzen dago, Nafarroako Larraun haranan.

Leizeko tenperatura 8-10ÂșC da eta hezetasuna saturazio puntuan egoten da. Udazkena eta neguan ur ugari izaten du, zonaldeko prezipitazioak berehala iristen baitira leizera. Udan, berriz, dezente lehortzen da.

[aldatu] Historia

Mendeetan zehar mendi ukuilu gisara erabilia izan da, arkeologoek egindako indusketek berresten duten bezala (Lehen Burdin Aroko, (K. a. 900-200) aztarnak agertu dira sarrerako gelan).

Idatzizko dokumentuetara jotzen badugu, 1908 urteko Larraungo Udaleko katastro zaharrenean, Endrokillo izenarekin agertzen zaigu. Bertakoek leize betidanik ezagutu arren, gutxi ausartzen ziren sarrerako gelatik haratago joatera. Honela, 1955 urtean, Vianako Printzearen espeleologia taldeak lehen sarrera ofizialak burutu zituen.

Urte batzuk igaro behar izan ziren leizeren lehen topografia partziala gauzatzeko, egiteko hau Isaac Santestebanek bere bizkar gainean hartuz 1967 urtean. Isaacek hasitako lanak, 1974. urtean jarraipen izan zuten Carlos Akaz (Nafarroako Gobernuko topografoa) eta Conchi Mendiberen eskutik, leize osoaren topografia osatuz. Hamarkada honen hasieran, leizeak pairatzen zituen txikizio eta formazioen lapurretei aurre egiteko, Nafarroako Gobernuak leizearen ahoa horma batez itxi zuen.

Bi hamarkada luzez leize itxia mantendu ostean, 2001eko urte hasieran leizea turismoarentzat atontzea erabakitzen da, 2003ko urte amaieran obrei hasiera emanaz. Lan hauek, 2005eko uztailean amaitzen dira leize turismoarentzat uztailak 22an irekiz.

[aldatu] Bisita

2005eko udatik aurrera, erabilpen berria du leize honek, bisitariak jasotzeko moduan atondu baita. Lur azpiak dituen berezko zailtasunak edonori errazteko asmoz, zaldain flotakor, argiztapen berezi (argi dinamikoak) eta multimedia sistemez hornitu da leizea. Honela, ibilbidea bere kasa bi pisu igo eta jaitsi ditzakeen edonorentzat egokituta dago. Bisita guztiak zonaldeko giden laguntzaz gauzatzen dira, gehienez 25 pertsonaz osatutako taldeetan. 50 minutuko iraupena duten bisita hauetan hiru gelaune ikusteko parada izango da:

  • Artzainzulo: sarrerako gela izanik, argi naturala iristen da eta bere bolumen itzelari esker nahiko argiztatua egoten da. Gela honetan lehen formazio geologiko xumeak ikusi ahal dira. Gelaunearen amaierara iristean, Jentileioko tutuan sartu eta 28m jaitsi ostean (90 harmaila) leizeren erraietara heltzeko modua dago. Hartz Zuloa izeneko gelak banatzaile gisara jokatzen du, bertatik gainontzeko gelaunetarako sarrera baitago.
  • Laminosin: gelaune honen ezaugarri nagusia, formazio geologikoen aniztasun eta kopuru itzela da: estalaktitak, estalagmitak, gourgs-ak...non nahi gertu-gertutik ikusteko moduan.
  • Herensugearen Gotorlekua: bisitatu ahal den azken gelaune honen ezaugarri bereizgarria bere bolumen itzela da (60m-tako luzera eta zenbait puntutan 20m-tako altuerara iristen da).

Horrez gain, leizeen sarreran harrera etxe bat dago.

[aldatu] Kanpoko loturak