Uruguaiko historia
Wikipedia(e)tik
Uruguaiko historia ez zen hasi europarren etorrerarekin. Portugalgo eta Espainiako esplorazioen aurretik, lurraldea zenbait etnia ehiztari-biltzailek, txarruek eta guaraniek besteak beste, okupatuta zegoen.
Europarrak egungo Uruguai lurraldera 1516an heldu ziren estreineko aldiz. Alabaina, urre eta zilar urritasunak kolonien sorrera eragotzi zuen XVI. eta XVII. mendeetan. Lurralde horiek Portugal eta Espainiako inperioen arteko muga zen. Espainiarrek 1603an behia sartu zuten, zeinek eskualde horretan aberasteko iturri bilakatu zen.
Lehendabiziko bizilekua finkoa Soriano izan zen, 1624an Negroko hego-mendebaldeko ibaiertzean espainiarrek fundatuta. Portugaldarrek 1669-1671n Colonia del Sacramento sortu zuten. Espainiako kolonizazioa areagotu zen orduan, Brasilgo mugen hedapena murriztu nahi izaten zutelako. Hori zela eta, Montevideoren sorrera (1730) zio militarrei zor zitzaien, baina merkataritza-gune garrantzitsu bilakatu zen XVIII. mendeak aurrera egin ahala. Platako Erregeorderriko portu nagusia izanda, Erregeorderriko hiriburuarekin, Buenos Airesekin hain zuzen ere, gorabehera batzuk izatera iritsi zen.
Hego Amerika osoan bezala, XIX. mendearen hasieran independentziaren aldeko mugimenduak sortu ziren. Egungo Uruguaiko lurraldea Brasilek aldarrikatu zuen. 1821ean lurraldea bereganatu arren, Uruguaik independentzia aldarrikatu zuen 1825ean. 1828an herrialde independientea izatea lortu zuen.
XIX. mendean ezegonkortasun politiko zein ekonomikoa ezagutu zituen Uruguaik. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, ekonomiak hondoa jo zuen zenbaitetan, eta gobernuak herritarren babesa galdu zuen. Los Tumamparos izeneko talde ezkertiarra bortizkeria erabiliz saiatu zen krisialdiari amaiera ematen. Gobernuak errepresioa areagotuz eta gizabanako eskubideak bertan behera utziz erantzun zuen. Azkenean, 1973an, armadak boterea hartu zuen. Hamaika urteko diktaduraren ostean, 1984an demokrazia-sistema itzuli zen.