Anakleto Ortueta

Wikipedia(e)tik

Anakleto Ortueta Azkuenaga (Olabeaga, gaur egungo Bilbon, 1877ko abenduaren 26a - 1959ko azaroaren 7a) euskal politikari, historiazale eta kazetaria izan zen.

Eduki-taula

[aldatu] Familia

Anakletoren familiak bere jatorrizko baserriaren izena berreskuratu zuen, eta abizen bihurtu zuen Anakleto jaio baino bi belaunaldi lehenago. Izatez, Anakletoren abizena Maortua izango litzateke. Izen hau erabili zuen bere idazlan asko izenpetzeko.

Anakletoren aita itsasontzien konpontzaile izatetik Bizkaiko Foru Aldundiko kontratista izatera pasa zen. Besteak beste gaur egungo Aldundiaren egoitza (Bilbon) eraikitzen parte hartu zuen. Anakletoren familia, beraz, ekonomikoki maila onean aurkitzen zen eta, horregatik, Atxuriko Arte eta Ofizioen eskolan mehatzaritza ikasketak egin ahal izan zituen.

XIX. mendearen amaieran Eulalia Arana y Vallerekin ezkondu zen eta bost seme-alaba izan zituen. Eulaliaren aita EAJ-PNVren sortzaile Sabino Aranaren lehengusua zen.

[aldatu] Jarduera politikoa

1904rako EGIk Bilbon zuen Zuzendaritza Batzordean parte hartzen zuen. 1908an EAJ-PNVren Lurralde Kontseiluko kide izan zen. 1918ko hauteskundeetan Gernikako barrutian aukeratu zuten EAJko diputatu.

1922an EAJren zatiketa gertatu zenean (Aberri edo PNV eta Comunion Nacionalista Vasca sortu zirenean) Ortueta neutral agertu zen. Primo de Riveraren diktadura garaian Euzkadi egunkariko akzioak zirela eta Comunioneko kide batzuekin gatazka gogorrak izan zituen.

Ortuetak, nahiz eta gizon katolikoa izan erabat, ez zuen ontzat hartzen EAJren ikurritza (Jaungoikoa eta Lagi Zarra). Horren ordez goiburu akonfesional bat jartzea proposatzen zuen. Iritzi berekoak ziren Luis Urrengoetxea, Julian Arrien, Jose Ignacio Arana eta Jose Domingo Arana, besteak beste.

Bergarako batzarrean (1930-11-16) Aberri eta Comunion berriz elkartu ziren, Euzko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco izena berreskuratuz. Horren aurrean, Ortuetak eta bere ildokoek alderdi akonfesional berri bat sortzea proposatu zuten.

Azaroaren 30ean San Andresko Manifestua kaleratu zuten, Eusko Abertzale Ekintza-Accion Nacionalista Vasca alderdia sortuz. Ortueta manifestu horren sinatzaile eta babesle sutsua izan zen, tradizionalismo kristaua atzean utzi eta jarrera ireki eta aurrerakoiagoak izango zituen alderdi baten beharrizana ikusten baitzuen. Ortuetaren etxean josi zuten EAE-ANVren lehen bandera.

Hala ere, 1932rako alderdia utzi zuen, sortzaile askorekin batera, EAEk hartu zuen joera ezkertiarregia iruditzen zitzaiolako. Ordundik aurrera ez zen inongo alderditako kide izan. Gerra Zibilan Eusko Jaurlaritzak Eusko Gudarostearen baitan buruzagi postu bat eman zion.

[aldatu] Historia lanak

Arturo Kanpion eta beste idazle batzuen eraginez, euskaldunen batasun politikoa historian zehar Nafarroan gauzatu zela jakin zuen, batez ere Santxo Nagusiaren erregetza garaian. Zentzu horretan, nazionalismo ofizialak Bizkaia ardatz hartzean historiaren zentzuari uko egiten ziola iruditzen zitzaion, eta gogor saiatu zen oker horiek zuzentzen.

Historiako ikasketa berezirik eduki ez arren, bere kabuz jardun zuen euskal artxiboak arakatzen eta lan ildo historizista hori zabaltzen. Berak idatzitako hiru liburuk dute gai hori: Nabarra y la unidad política vasca (Bartzelona, 1931); Vasconia y el imperio de Toledo(Bartzelona, 1935); Sancho el Mayor, rey de los vascos (Buenos Aires, 1963).

[aldatu] Bibliografia

  • ORTUETA AZKUENAGA, Anakleto: "Nabarra: Estado político de Vasconia". Pamiela argitaletxea, Iruñea, 2002. (Gaizka Arangurenek Ortuetaren lanetatik ateratako esaldi eta testuekin idazle honen ikuspegia azaltzen du).