Inauteriak Euskal Herrian
Wikipedia(e)tik
Inauteriak Euskal Herrian neguko janari erreserbak Aste Santuaren aurreko baraua baino lehen jateko (bereziki haragia eta arrautzak) beharrarekin harremanduta daude. Inauteriak Asteartean bukatzen dira eta hurrengo egunean hasten da ofizialki baraua. Hainbat lekutan hurrengo larunbata ere erabiltzen da inauterietarako, adibidez Algorta eta Altsasun Euskal Herrian, eta igandea erabiltzen da Bilboko Santutxu auzoan. Zubieta eta Iturenen urtarrileko azkeneko igandearen osteko lehen astelehen eta asteartean izaten dira (Astelehenean Zubietatik Iturenera eta asteartean alderantziz).
[aldatu] Jatorria
Inauteri, ihauteri eta iyote bezalako ahotsak gehiagotan erabiltzen dira. Inauteri eleak "inausi" aditzarekin harremana bide dauka, arbolak inauteko garaiarekin, alegia.
Euskal Herrian zaratarekin ere Lurra esnatzeko deia zegoela uste da eta horregatik ereite jai batekin harremandu da askotan. Honen adibideak ikusi ahal dira Sakanako inauterietan (Olaztin simaurra botatzen da gurdi batetik, Altsasuko momotxorroek goldea erabiltzen dute lurra esnatzeko) eta Ituren eta Zubietako ihoaldunekin (zanpantzarrak), non zarata erritmikoan duen garrantzia. Hainbat herritan, batez ere Araban Porretero izeneko pertsonaia epaitu egiten da, kasu batzuetan putreek jan dezaten eta beste batzuetan errekara botatzen da.
[aldatu] Jaiak
Euskal Herrian esan bezala Inauteriek tradizio luzea zuten. Hala ere Hego Euskal Herrian Francoren diktaduran zehar jai hauek debekatu eta asko galzorian egon ziren. Nafarroan gehienek jarriapena izan zuten garai hartan Udaberri jai moduan.
Gipuzkoan Tolosa (ikus Tolosako inauteriak) eta Donostian dute garrantzi berezia eta biak ala biak inauteri hiritarrak dira. Inauterietako denbora arruntaz gain Ituren eta Zubietako inauteriak diren egun bertsuetan (Otsailaren 2a, Kandelaria) inude eta artzainen konpartsa ateratzen da Donostian. Antzuolan mantendu da sorgin dantza izeneko dantza, non mutilak neskaz mozorrotzen diren.
Zuberoan Maskaradak izaten dira garai honetan. Maskarada bi ataletan banatuta dago, beltza eta gorria. Bigarrena guztiz ordenatua da eta dantzari finek hartzen dute parte. Lehenengoa zikina eta baldarra da.