Permiar
Wikipedia(e)tik
![]() Artikulu hau Fanerozoiko eoiarekin harremanetan dago. |
Paleozoiko |
Kanbriar |
Ordoviziar |
Siluriar |
Devoniar |
Karbonifero |
Permiar |
Mesozoiko |
Triasiko |
Jurasiko |
Kretazeo |
Zenozoiko |
Paleogeno |
Paleozeno |
Eozeno |
Oligozeno |
Neogeno |
Miozeno |
Pliozeno |
Pleistozeno |
Holozeno |
Permiarra Paleozoikoko azken garai geologikoa da, 299.0 ± 0.8 Ma.tik 251.0 ± 0.4 Ma.ra hedatzen dena.
Eduki-taula |
[aldatu] Paleogeografia
Permiarrean zehar Lurraren gehiengoa (Asia ekialdeko lur eremu batzuk kenduta) Pangea izeneko superkontinente batean elkarturik zeuden. Ekuatoretik Poloetara zihoan eta itsasoetan eragin handia izan zuen.
Kontinente bakarra zegoenez klima kontinentala egongo litzateke, monzoi eta bestelako gertakariekin. Basamortuak ere ugariak ziren eta honek gimnospermak ugaritzea ekarri zuen.
[aldatu] Ozeanoak
Ozeanoak nahiko baxu mantendu ziren Permiarrean zehar eta kostaldeko inguruak urriak izan ziren Pangea superkontinentearen ingurukoak baino ez zeudelako. Egindako kalkuluek gaur egun baino 6tik 8ra aldiz kosta gutxiago zegoela esaten dute eta honek itsaso espezie askoren desagerpena ekarri zuela uste da.
Itsaso guztiak Pantalasa izeneko ozeanoan elkarturik zuden eta Asia eta Gondwana artean zegoen Paleo-Tetis itsasoa ere bazegoen. Korronteak oso ezberdinak izango ziren, kontinente bakarra egoteagatik.
[aldatu] Desagerpen masibo Permo-Triasikoa
Artikulu nagusia: Desagerpen masibo Permo-Triasikoa Permiarraren bukaera eta Triasikoaren hasiera paleontologian oso ezaguna den gertakari batekin zehazten da: desagerpen masibo Permo-Triasikoa. Itsas-espezieetan %90tik %95era desagertu ziren eta lurrazalako %70tik gora. Kalkulu batzuen arabera izaki guztien %99,5a hilik suertatu zen garai honetan.
Garai honetan magma basaltikoko isurketa handiak egon ziren, horietako batzuek milaka urtez iraun zutena, gaur egungo Siberian. Zegoen kostalde eskasa eta lehortasuna zela eta ere espezie asko hil zitezkeen. Laba kopuru handiek ere karbono dioxido asko isuri dezakete eta lurreko tenperatura 5 ºCelsius jaitsi; hala ere hau ez da nahikoa bizitzarekin bukatzeko.
Beste hipotesi batek itsasoetan hidrogeno sulfido ugari egotea da, oxigeno gutxi zegoelako eta bakterioek hau sortu zutelako. Gas hau atmosferaraino igo daiteke. Nahiz eta gas hau desager daitekeen gehiegi badago bizitzarentzako txarra izango litzateke. Ozonoa ere desagertuko litzateke eta erradiazio ultrabioleta areagotu.
2006an meteorito bat erori zenaren inguruko hipotesiak ere aurkitu zituzten.
[aldatu] Ikus, gainera
Paleozoiko | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kanbriar | Ordoviziar | Siluriar | Devoniar | Karbonifero | Permiar |