Bizkaiko Jaurerria
Wikipedia(e)tik
Bizkaiko Jaurerria XI. mendetik XIV. menderarte Bizkaian eta inguruko lurralde batzuetan garatu zuten Erdi Aroko aginte sistema izan zen.
Iñigo Lopez Ezkerra Bizkaiko lehen jauna izan zen (1040an hasita) eta Juan I.a Gaztelakoa (1379an amaituz).
Lau etxe edo leinu nagusi egon ziren Jaurerriaren historian: Haro, Borgoña, Lara eta Trastamarakoak.
Lurraldea garai hartan guztian bi multzo handitan banatzen zen:
- Herri xehea, baserrietan eta landa munduan bizi zena eta elizatetan bizi zirenak.
- Hiribilduak eta hiria, hiri-gutunak eta foru bereziak zituztenak, aparteko batzarrak antolatzen zituztenak: Balmaseda, Bermeo, Bilbo, Durango, Ermua, Gernika-Lumo, Lanestosa, Lekeitio, Markina-Xemein, Ondarroa, Otxandio, Portugalete, Plentzia, Urduña (hiria).
Enkarterria geroxeago batu zen Bizkaira.
Eduki-taula |
[aldatu] Bizkaiko jaunen kronologia
[aldatu] Haroko leinua
- 1040-1077 Eneko Lopez "Ezkerra"
- 1077-1093 Lope Eneko
- 1093-1124 Diego Lopez I.a "Zuria"
- 1124-1170 Lope Diaz I.a
- 1170-1214 Diego Lopez II.a "Zintzoa"
- 1214-1236 Lope Diaz II.a "Buruberoa"
- 1236-1254 Diego Lopez III.a
- 1254-1288 Lope Diaz III.a
- 1288-1289 Diego Lopez IV.a
- 1289-1295 Maria I.a, lehen agintaldia
- 1295-1310 Diego Lopez V.a "Arrotza"
- 1310-1322 Maria I.a, bigarren agintaldia
[aldatu] Gaztela-Haroko leinua
[aldatu] Okupazioa
[aldatu] Larako leinua
- 1334-1349 Maria II.a
- 1334-1350 Joanes Nuñez, Larako etxekoa, Maria II.aren senarra.
- 1350-1355 Nuño I.a
- 1355-1359 Joana I.a
- 1359 Ixabel I.a
- 1359 Joanes, Aragoiko infantea, Ixabel I.aren senarra.
[aldatu] Jaurerrirako hautagaiak
- Bizkaiko jaurerriaz jabetzeko hautagai asko aurkezten dira, gerla egoera batean.
- Piarres I.a, Gaztelako erregea, Alfontso XI.aren semea.
- Piarres, Biarnoko sasikoa, Ixabel I.aren suhia.
- Maria, Joanes Nuñezen arreba, Etampes-eko eta Alençon-eko kondeen alarguna.
- Tello I.a, Joana I.aren alarguna.
- Joana Manuel, Joanes Nuñezen iloba, Trastamarako kondea zen Henrikeren emaztea. Henrike, Gaztelako koroaz jabetzen da 1369an (Henrike II.a)
[aldatu] Trastamarako leinua (Gaztelako erregeak)
- 1369-1379 Joanes I.a, Joana Manuelen eta Henrike II.aren semea, Bizkaiko jaurerriaz jabetzen da. Geroxeago, 1379an, Gaztelako errege izendatua da, Bizkaia koroari lotuz.