Eusko Abertzale Ekintza
Wikipedia(e)tik
Siglak: | EAE-ANV |
---|---|
Historia: | 1930 (sorrera); 1977 (legeztapena) |
Burua: | Kepa Bereziartua (presidentea), Antxon Gomez (idazkari nagusia) |
Ideologia: | abertzalea eta sozialista |
Europan: | |
Eremua: | Hego Euskal Herria |
Egoitza zentrala: | Portugalete (Euskal Etxea) |
Ekintzaileak: | |
Koloreak: | gorria, zuria eta berdea |
Ikurra: | lauburua, sei puntako izar baten eta zirkulu baten barnean |
Webgunea: | www.eae-anv.org |
Eusko Abertzale Ekintza (EAE-ANV) (gaztelaniaz: Acción Nacionalista Vasca) 1930ean sortutako euskal alderdi abertzale eta sozialista da. Bere sorrerako agiria San Andresko manifestua da, 1930eko azaroaren 30ean argitaratuta.
Eduki-taula |
[aldatu] Historia
[aldatu] Sorrera eta hastapenak
EAEren jaiotzak EAJren nazionalismoarekiko berritasun nabaria eta etena suposatu zuen, bere burua akonfesional, errepublikazale eta aurrerakoi bezala definitu baitzuen. Aldi berean, Euskal Herriko izaera nazionala bertako herritarren borondatean ezarri zuen (autodeterminazio eskubidea) eta ez arrazan edo historian, EAJ bezala. Horrela, EAEk abertzaletasunaren ateak ireki zizkion etorkinei, militante abertzalea izateko abizen euskaldunak izateko derrigortasuna kendu baitzuen alderdi berriak.
Alderdiaren fundatzaileen artean Anakleto Ortueta, Luis de Urrengoetxea, Jose Manuel Izpizua, Claudio Ibañez de Aldekoa, Julian Arrien, Jose Ignacio Arana, Jose Maria Belaustegigoitia eta abar zeuden. 1933. urtean, Tierra Vasca-Eusko Lurra egunkaria argitaratu zuten, baina arazo ekonomikoak zirela medio, itxi behar izan zuten. Tierra Vasca egunkaria berriro agertu zen 1936. urtean, gerla betean eta Bilbon, baina Bizkaiko hiriburua frankisten eskuetan erortzerakoan berriro itxi zuten.
[aldatu] 1936ko Gerra eta diktadura
36ko gerra aurreko urteetan, barneko krisia, aldaketa eta eztabaida ideologiko ugari eman zen alderdiaren barnean ideologia finkatzeko. Azkenean 1936ko ekainean, eta 1935eko Eibarko batzarra eta gero, kongresu berezi batean, Eusko Abertzale Ekintzak abertzaletasunean oso berritzailea zen programa bat onartu zuen, sozialismoan, Euskal Herriko lurraldetasunean eta autodeterminazio eskubidean oinarriturik.
Ezkerreko lehen alderdi politiko abertzalea izan zen, beraz. Bere burua ezker abertzalearen sortzailetzat jotzen du.
Gerra garaian 4 batailoi sortu zituen Errepublikaren alde eginez. Donostian, esaterako, altxamendu militarraren aurkako erasoetan parte hartu zuten bere partaideek. Mario Salegik idazle eta ekintzale politiko ezaguna borroka haietan parte hartu zuen eta gero gerla guztia Eusko Indarra EAE-ANVko batailoian egin zuen. Legutio aldeko borroketan ere parte hartu zuten. Alderdiak urtero omentzen ditu Albertian EAEko eta, oro har, faxismoaren aurkako gudariak. Bataz beste, alderdiak 550 militante galdu zituen 36ko gerran, eta horregatik bere egitura oso ukitua geratu zen.
Frankismoan klandestinitatean jardun zuen alderdiak. Bere aktibitateen artean, atzerriko Eusko Jaurlaritzan aritzea (Gonzalo Nardiz Jose Antonio Agirreren gobernuko sailburua izaten jarraitu zen, gerlako jaurlaritzan bezala) eta Argentinako Buenos Airestik Eusko Lurra-Tierra Vasca aldizkaria argitaratzea. Atzerriko euskal diasporara bidaltzeaz gain, aldizkaria Hego Euskal Herrian sartzen zuten isilpean.
[aldatu] 1977tik aurrera
1977ko hauteskundeetan (Gipuzkoa eta Bizkaian soilik aurkeztu zen) emaitza txarrak lortu zituen, bozen %1a baino gutxiago. 1978an EAEk Euskal Sozialista Biltzarrearekin (ESB) bat egin zuen, EAE-ESE (Euskal Sozialista Ekintza) sortuz. Formula honek, halere, gutxi iraun zuen eta azkenik Herri Batasunan sartu ziren bi alderdietako jarraitzaileak, gaur egungo Batasunean alegia.
Eusko Abertzale Ekintza Herri Batasunaren parte izan zen koalizioaren sorreratik, Mahai Nazionalean eserleku bat EAErena zelarik. 2001ean, EAEk Batasuna prozesuan parte ez hartzea erabaki zuen, alderdi bezala berezko egitura mantendu nahi baitzuen, ezker abertzalearen erreferente historiko gisa.
[aldatu] 2002tik aurrera
2002ko ekainaren 1ean, Barakaldon, EAEk X. Kongresua burutu zuen, 29 kidez osaturiko nazio zuzendaritza berria izendatuz: Kepa Bereziartua presidente izendatu zuten, Antxon Gomez idazkari nagusi eta Seber Ormaza Komite Historikoko buru[1].
2005eko uztailean Eusko Ekintza aldizkaria berrargitaratzen hasi ziren. Urtero, 1936ko Gerran hildako EAEko gudariei omenaldia egiten die alderdiak, lehenik Legution eta, azkenaldian, Oiartzunen.
2003an, hamarkada batzuk hauteskunde batzuetara ofizialki aurkeztu gabe egon eta gero, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako Hauteskunde Batzetan ordezkariak aurkeztu zituen, foru eta herri hauteskundeetan parte hartzeko asmoz, nahiz eta azkenean ez zen bozketetara aurkeztu.
2007ko apirilaren 12an berdin egin zuen, nahiz eta kasu horretan hautes zerrendak ere aukeztu zituen[2]. Zerrenda horietatik 133 (tartean Gasteiz, Bilbo eta Donostiakoak eta Nafarroako Parlamentukoa) hautes lehiatik kanporatzeko eskatu zuen Estatuko Fiskaltzak, EAE-ANVko zerrenda horiek Batasuneko kideek kontrolatzen zituztela argudiatuta. Eskaera hori Epaitegi Gorenak, lehenago, eta Epaitegi Konstituzionalak, ondoren, baieztatu zuten, maiatzaren 11ko gauean 133 hautes zerrenden inpugnazioa berretsiz[3]. EAE-ANVk, baina, hautes eremu orotan zerrendak mantentzeko borondatea agertu zuen.
Maiatzaren 13an Batasunak, bere aldetik, EAE-ANVrentzat eskatu zuen botoa Hego Euskal Herriko instituzio guztietan, berak bultzatutako Abertzale Sozialistak tokiko plataformak hautes lehian parte hartzea debekatu ondoren[4]. EAE-ANVk 187.000 bat bozka -baliogabekoak barne- eta hainbat hautetsi eskuratu zituen hauteskunde horietan [5] (Ikus "EAE-ANV erakundeetan").
[aldatu] EAE-ANV erakundeetan
[aldatu] Udalak
2007ko maiatzaren 27an burututako udal eta foru hateskundeen eraginez, Eusko Abertzale Ekintzak 719 zinegotzi eskuratu zituen Hego Euskal Herrian, horietatik 282 (inpugnatutako zerrendei zegozkionak) baliorik gabeak kontsideratu baziren ere[6]. Gipuzkoan, horrela, zinegotzi kopurutan lehenengo alderdia izango zen, baliogabetutako hautes zerrendak kontuan hartuz gero. Legezko zerrendak aintzakotzat hartuz, zentzu honetan, EAE-ANVk 193 zinegotzi lortu zituen (EAJk baino zazpi hautetsi gutxiago) [7]. Halaber, EAE-ANV hainbat udaletako alderdi bozkatuena izan zen, besteak beste: Hernani, Bergara, Oiartzun, Arrasate, Soraluze, Ordizia (legez kanpo), Pasaia, Usurbil, Ondarroa (legez kanpo), Elorrio, Aramaio, Arbizu, Bera, etab.
Era berean, ofizialko Burgoseko lurraldea diren Trebiñu eta Argantzunen, zinegotzi bana eskuratu zuen EAE-ANVk.
[aldatu] Foru aldundiak eta Nafarroako Parlamentua
- Arabako Foru Aldundian, EAE-ANVk 4 hautetsi lortu zituen. Baliogabetutako bozkak kontuan hartuz gero, ordezkaritza hori bostekoa izango zatekeen, EAE-ANVren zerrenda legez kanporatua izan baitzen Aiarako hautes barrutian.
- Bizkaiko Foru Aldundian, hautetsi bat lortu zuen Enkarterriko hautes eremuan legalki aurkeztu ondoren. Gainontzeko hautes eremutan beste lau hautetsi lortu zituen, baliogabeko bozken arabera.
- Gipuzkoako foru instituziora ezin izan zuen aurkeztu, baina baliogabeko bozkak (72.880 boto, % 21,60a) kontuan hartuta 12 hautetsi zegozkion, Gipuzkoako bigarren alderdia izango zelarik.
Hiru foru erakunde hauetan, EAE-ANVk 28.128 legezko bozka lortu zituen.
- Nafarroako Parlamentuan EAE-ANVko hautes zerrendak legez kanporatu zituzten. Baliogabetutako bozka guztiak ANVkoak izango balira, bi hautetsi zegozkion.
[aldatu] Erreferentziak
- ↑ Setenta y siete años después, Diario Vasco, 2007ko apirilaren 13a
- ↑ EAE-ANVk hautagai zerrendak aurkeztu ditu maiatzeko bozetarako, Berria, 2007ko apirilaren 24a
- ↑ EAE-ANVko 133 zerrenda eta ASren guztiak bozetatik kanpo utzi dituzte, Berria, 2007ko maiatzaren 11
- ↑ Barrena emplaza a apoyar a ANV en los cuatro herrialdes, Gara, 2007ko maiatzaren 14a
- ↑ EAE-ANV ha logrado 187.000 votos y 719 electos en Hego Euskal Herria, Gara, 2007ko maiatzaren 28a
- ↑ Ibidem.
- ↑ EAE-ANV, segunda fuerza, a 4.000 votos del PSE, Gara, 2007ko maiatzaren 28a
[aldatu] Bibliografia
- Granja, José Luis de la: Nacionalismo y II República en el País Vasco. Historia de Acción Nacionalista Vasca: 1930-1936, Madril: CIS.
- Renobales, Eduardo: ANV. El otro nacionalismo, Tafalla: Txalaparta. ISBN: 84-8136-326-X
[aldatu] Ikus, gainera
[aldatu] Kanpo loturak
EAE-ANVren webgune ofiziala
EAE-ANV, beste nazionalismoa, Eduardo Renobalesen artikulua, Berria-n.
EAE-ANV Parisko askapenean, Gaur 8-n.
EAE-ANV euskal erresistentziaren historian, Antonio J. Torresen artikulua.
![]() |
Euskal Autonomia Erkidegoko alderdi politikoak | ![]() |
---|---|---|
Legebiltzarrean ordezkapena duten alderdi politikoak: |
![]() |
Nafarroako Foru Erkidegoko alderdi politikoak | ![]() |
---|---|---|
Nafarroako Parlamentuan ordezkapena duten alderdi politikoak: |