Zizur Zendea

Wikipedia(e)tik

Zizur Zendea

Nafarroa Garaia
Zizur Zendeako bandera Zizur Zendeako armarria
Izen ofiziala Cendea de Cizur
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa
Merindadea
Eskualdea

Espainia
Nafarroako Foru Erkidegoa
Iruñeko merindadea
Iruñerria
Posta-kodea 31xxx
Garaiera
Eremua
Biztanleria

Dentsitatea
Euskaldunak

459 m
43,49 km²
2.238 (2006)

51,46 bizt/km²
%7,75 (2001)

Herritarra zizurtarra
[]

Zizur Zendea Nafarroako zendea eta udalerria da. 2005eko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, 1977 biztanle ditu. 48.64 km² azalera du. Mugakideak hauek dira: iparraldean Oltza Zendea, Barañain eta Iruñea; ekialdean Galar Zendea; hegoaldean, Izarbeibarko Ukar, Uterga, Adios, Legarda eta Gares; eta mendebaldean, Zabaltza eta Etxauri.

Zizur Zendea ondoko herri hauek osatzen dute: Astrain, Gazolatz, Larraia, Muru-Astrain, Paternain, Sagues, Undio, Zarikiegi eta Zizur Txikia. Zizur Nagusia ere Zizur Zendeako herria izan da, baina berriki bereizi zen. Eriete eta Gendulain ere zendeako beste herriak dira, baina berriki hustu ziren.

[aldatu] Historia

Aurrehistoriako garaietatik bizi dira gizakia lurralde honetan, Barañain-Eultzako ordokian aurkitutako silexezko tresnek erakusten duten bezala. Muru-Astrainen I. eta II. Burdin Aroko aztarnak aurkitu dituzte.

Zendeako herriak muinoetan eta leku altuetan kokatu ziren, ziurrenik hobeki defendatu ahal izateko. Larraia baino ez dago sakonune batean, eta horko eliza eta jauregia leku garaienetan eraiki ziren. Bizileku horiek guztiak XI., XII. eta XIII. mendeetan finkatu ziren, Zendeako erlijio-arkitekturak erakusten duen bezala.

Jaurerri sekularrak bazeuden ere, elizako instituzio frankok ondasunak izan zituzten zendean, besteak beste, Iruñeko San Lorentzo elizak, edota Iratxe, Irantzu edo Orroagako monasterioek. Dena den, Jerusalemgo San Joan Ordeneko Prioretza, Zizur Txikiko gomendioren bidez, zen lur eta errenta gehien zituena.

XVI. eta XVII. mendeetan, hazkunde ekonomikoa zela medio, arkitektura erlijiosoa zein zibila dezente eraiki zen. 1553an, 208 sutondotara iritsi zen. Hurrengo hiru mendeetan, populazioak nahiko egonkor iraun zuen. XX. mendean, hala ere, egonkortasun hori aldatu zen. Iruña ondoko herriak izugarri hazi ziren -Zizur Nagusiak bere udalerria osatu zuen- eta Eriete edo Gendulain hustu ziren. Nolanahi ere, azken hilabeteotan Gendulainen Nafarroako bigarren hiria sortzeko proiektua erakutsi du Nafarroako Gobernuak. Egun, Zizur Zendeako udalak zein kontzejuek muzin egin diote asmo horri.

[aldatu] Kanpo loturak

[aldatu] Bibliografia

  • Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. LI, Iruñea, 1998. ISBN: 84-235-1715-2


Zizur Zendea
Astrain | Eriete | Gazolatz | Gendulain | Larraia | Muru-Astrain | Paternain | Sagues | Undio | Zarikiegi | Zizur Txikia


Nafarroa Artikulu hau Nafarroako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.