Galizia
Wikipedia(e)tik
Galizia |
|||
---|---|---|---|
|
|||
Hiriburua | Donejakue Konpostelakoa | ||
Probintziak | Coruña Lugo Ourense Pontevedra |
||
Herritarra | galiziar | ||
![]() |
|||
Eremua - Espainiaren |
29.574 km² % 5,8 |
||
Biztanleria - Espainiaren Dentsitatea |
2.767.524 (2006) % 6,28 93,78 bizt/km² |
||
ISO 3166-2 | ES-GA | ||
Estatutua | 1981eko apirilaren 28 | ||
Presidentea | Emilio Pérez Touriño (PSdG) |
||
Hizkuntza ofiziala(k) | galiziera eta gaztelania | ||
Espainiako Gorteak - Kongresuan - Senatuan |
25 eserleku 19 eserleku |
||
www.xunta.es | |||
Galizia, Galicia edo Galiza Iberiar Penintsularen ipar-mendebaleko bazterrean dagoen herrialdea da. Politikoki, Espainiako autonomia erkidegoetako bat da.
Mugakideei dagokienez, mendebaldea eta iparraldea Atlantiar ozeanoak inguratzen ditu, ekialdean Asturias eta Leon mugakide ditu, eta Hegoaldean Portugal.
2.8 miloi inguru biztanle zituen (2002), gehienak hiriguneetan: Coruñan eta Vigon bereziki. Compostelako Donejakue hiriburua da.
Boterearen organorik gorena Galiziako Xunta da, Galiziako Gobernua alegia.
Eduki-taula |
[aldatu] Geografia
Sakontzeko, irakurri: Galiziako geografia
Miño da Galiziako ibairik luzeena, Lugoko probintzian sortu eta Pontevedran itsasoratzen dena.
Peña Trevinca (2.127 m) eta Cabeza de Manzaneda (1.781 m) mendirik altuneak dira, Galizia-Leongo mendigunean kokatutakoak, Ourensen.
[aldatu] Banaketa administratiboa
Galizia lau probintzia, 53 eskualde, 315 udalerri (concello) eta 3.778 parrokiatan banatuta dago.
[aldatu] Probintziak
[aldatu] Eskualdeak
Galiziako kostaldean dauden eskualdeak hauexek ditugu, hego-mendebaldetik hasita ipar-ekialderuntz:
O Baixo Miño | Vigo | O Morrazo | O Salnés | O Barbanza | Noia | Muros |Fisterra | Terra de Soneira | Bergantiños | Coruña | Ferrol | Ortegal | A Mariña Occidental | A Mariña Central | A Mariña Oriental
Barrualdekoak, aldiz, hauexek ditugu:
A Baixa Limia | A Barcala | A Fonsagrada | A Limia | A Paradanta | A Ulloa | Allariz-Maceda | Arzua | Betanzos | Caldas | Chantada | Lugo | Meira | O Carballiño | O Condado | O Deza | O Eume | O Ribeiro | O Sar | Ordes | Os Ancares | Ourense | Pontevedra | Quiroga | Santiago | Sarria | Tabeiros-Terra de Montes | Terra Cha | Terra de Caldelas | Terra de Celanova | Terra de Lemos | Terra de Melide | Terra de Trives | Valdeorras | Verin | Viana | Xallas
[aldatu] Udalerriak
Sakontzeko, irakurri: Galiziako_udalerrien_zerrenda
Hauek dira Galiziako zortzi udalerri nagusiak, biztanleei dagokienez:
- Vigo (Pontevedra) 293.255 biztanle (2006)
- Coruña 243.320
- Ourense 108.137
- Santiago de Compostela (Coruña) 93.458.
- Lugo 93.450
- Pontevedra 80.096
- Ferrol (Coruña) 76.399
- Vilagarcía de Arousa (Pontevedra) 36.519
[aldatu] Historia
- Antzinako greziarrek galiziarrei καλλαικoι (kalekós) deitzen zieten.
- 2002ko azaroaren 13an "Prestige" petroliontzia hondoratu zen Coruñako kostaldean ("Costa da Morte"), olio isuri erraldoiak hondamendi ekologiko itzela eraginez.
[aldatu] Kultura
[aldatu] Hizkuntza ofizialak
Galizian galiziera eta gaztelania dira hizkuntza ofizialak. Galizierak portugesarekin harreman estua du, Erdi Aroan hizkuntza bakarra osatu zutelarik.
[aldatu] Literatura
- Galizierazko literatura
- Gaztelaniazko idazle galiziarrak
- Asociación de Escritores en Lingua Galega
- Dia das Letras Galegas
- Galeusca
[aldatu] Musika
- Folk musika:
- Faltriqueira, Luar na lubre eta Milladoiro taldea.
- Xose Manuel Budiño eta Carlos Nuñez musikariak.
- Rock eta pop:
- Golpes Bajos, Os Resentidos eta Los Suaves taldeak.
- Anton Reixa eta Luz Casal abeslariak.
[aldatu] Pertsonaia ezagunak
- Rosalia de Castro (1837-1885), idazlea.
- Pablo Iglesias (1850-1925), politikari sozialista.
- Emilia Pardo Bazan (1851-1921), idazlea.
- Ramon Maria Valle-Inclan (1866-1936), idazlea.
- Alfonso Rodriguez Castelao (1886-1950), idazlea.
- Francisco Franco (1892-1975), militar eta diktadore espainiarra.
- Alvaro Cunqueiro. (1911-1981), idazlea.
- Celso Emilio Ferreiro (1912-1979), idazlea.
- Camilo Jose Cela (1916-2002), idazlea.
- Manuel Fraga Iribarne (1922-), politikaria. Xuntaren presidentea.
- Antonio Maria Rouco Varela (1936-), kardinala.
- Manuel Rivas (1957-), idazlea.
- Anton Reixa (1957-), musikari eta idazlea.
- Luz Casal (1958-), abeslaria.
- Luis Tosar (1971-), aktorea.
[aldatu] Ikus, gainera
[aldatu] Kanpo loturak
- Galizierazko Idazleen Elkartea
- Liburuak (CRTVG-ko webgunean)
- Diskoak (CRTVG)
- Artea (CRTVG)
- Galiziako zentruak
![]() |
Galiziako probintziak | ![]() |
---|---|---|
Coruña • Lugo • Ourense • Pontevedra |