Nepal

Wikipedia(e)tik

Nepalgo Erresuma
नेपाल अधिराज्य
Nepal Adhirajya

Nepalgo bandera Nepalgo armarria
Bandera Armarria
Goiburu nazionala: जननी जन्मभूमिष्च स्वर्गादिप गरियिस
( Ama eta Aberria Zeruetako Erresuma baino handiagoak dira)
Ereserkia: Rastriya Gaan
Nepalren kokapena
Hiriburua Katmandu
27°42′N 85°19′E
Hiri handiena Katmandu
Hizkuntza ofiziala(k) Nepalera
Gobernua
Erregea
Lehen Ministroa
Monarkia konstituzionala
Gyanendra
Girija Prasad Koirala
Bateratzea
1768 abenduaren 21
Eremua
 - Guztira
 - ur %

147.181 km² (94.)
2,8
Biztanleria
 - Estimaketa (2005)
 - Errolda (2002)
 - Dentsitatea

27.676.547 (40.)
23.151.423
196 biztanle/km² (39.)
Dirua Rupia (NPR)
Ordu eremua
 - Udan (DST)
NPT (UTC +5:45)
Ez (UTC +5:45)
Interneteko domeinua .np
Telefono aurrezenbakia +977
Herritarra nepaldar

Nepal Asia erdialdeko estatu kostagabea da, lurren gehiengoa Himalaian kokatua. Bertan aurkitzen da Everest mendia, munduko garaiena (8.848 m). Mugakide ditu Txina (Tibet) iparraldean eta India hego, eki eta menbebaldean. Munduko erresuma hindu bakarra da, biztanleen %80a erlijio horretakoa da.

Hiriburua eta hiri handiena Katmandu da.

Historikoki, agintari absolutupean egon da herrialdea urte luzez. Hala ere, 1990ean monarkia konstituzionala bihurtu zen, erregeak botere garrantzitsuak eta lausoak gordetzen bazituen ere. Ezegonkortasun politikoa areagotu baino ez da egin, batik bat 1996tik, alderdi komunista eta maoista matxinotu zenetik hain zuzen ere. Monarkia eta sistemako alderdi nagusiak ditu jomugan, instituzio feudalak eraitsi eta errepublika eraikitzeko nahian. Horrek guztiak gerra zibila eragin du, non 13.000 lagun hil diren. Matxinoak kontrolatzeko aitzakian (herrialdearen %60 dute hain menpe), erregeak parlamentua itxi du eta 2002an hautatutako lehen ministroa kaleratu du, berak agindutako lehen ministroa jartzeko. 2005ean "larrialdi egoera" deituta, botere exekutibo osoak eskuratu zituen. Nolanahi ere, 2006ko apirilaren 24an, subiranotasuna herriari bueltatu zion eta itxitako Ordezkarien Etxea indarrean ezarri zuen berriro. Lortutako botere berri honi esker, parlamentuak aho batez erregearen eskumenak murriztu zituen, eta Nepali estatu laiko deitu zion. Konstituzioa ere eraberritzekoa da.

[aldatu] Kanpo loturak