Amerikaren Aurkikuntza
Wikipedia(e)tik
Amerikaren aurkikuntza deritzo 1492ko urriaren 12 an Europear kolono talde batek, Kristobal Kolon buru zutela, Asiara iritsi zirela pentsatuz, Karibeko itsasoko Guanahani uhartera iristeari, Espainiako Errege Katolikoen agindupean. Historia unibertsaleko momentu gorenetariko bat dela esan ohi da, aurkikuntza hark, bortitza izan zen arren, bi giza mundu oso desberdinen topaketa ekarri zuen, ordura arte bakoitzak bere bidea jarraitu zuen bestea existitzen zela ere jakin gabe. Aurkikuntzak oso eragin haundia izan zuen Europan, eta mundu modernoaren abiapuntu izan zen.
Kristobal Kolonek uste zuen Asiara -garai hartan Indiak- iritsi zela, eta uste horrekin utzi zuen mundua, Europarrentzat ezezaguna zen kontinente bat aurkitu zuela jakin gabe.
Amerikaren aurkikuntza hitza ez dute egokitzat jotzen Amerikar gehienek. Kolon Amerikara iritsi zenererako Amerika ia oso populatuta baitzegoen eta Amerikako bertakoek esploratuta baitzuten lurralde guztia Kolon iritsi zenerako.
Historialari batzuk Kolon Ameriketara iritsi edo espainiolak Amerikara heldu izenaz deitzea gomendatzen dute.
Aurkikuntzaren ondoren Amerikaren Kolonizazio prozesu bat eman zen Europar estatu batzuren eskutik. Europarrak teknologikoki aurreratuagoak zirela aprobetxatuz, Espainiak, Portugalek, Holandak, Ingalaterrak eta Frantziak Amerikar lurrak kolonizatu zituzten.
[aldatu] Garaiko aurkikuntzen arrazoik
Garai horretan Espainiak eta Portugalek hainbeste lur berri aukitzearen arrazoi nagusiak hauexek izan ziren:
- Konstantinopla turkiarren esku gelditu zen 1453an, eta gorrela europarrek espeziak lortzeko lurreko bide seguru bakarra galdu zuten. Marinelak ordurako itsasoz joan zitekeela pentsatzen hasiak ziren.
- Nabigazio tresnak hobetzea, garai hartan iparrorratza, nabigazio-kartak eta astrolabioa erabiltzen hasi ziren, hirurak horientatzeko. Gainera bi erreinuek itsasontziak hobetu zituzten eta karabela sortu, horrela kostaldetik hurrundu eta itsaso zabalean nabigatzea seguruagoa zen.
- Lur biribila, liburuak azaldu ziren mundua biribila zela esanez: Imago Mundi adibidez. Liburu honen eragina handia izan zen oso, eta nabigatzaile eta abenturazale irten ziren itsasora ospea eta izen ona lortzeko.
[aldatu] Kolonen aurreko kulturak
Sakontzeko, irakurri: Kolonen aurreko kulturak (Amerika)
Espainolak Amerikara iritsi zirenean, kontinenteko biztanleak tribu sakabanatuetan zeuden taldekatuta. Tribu horien bizimodua Neolitokoaren parekoa zen, ehizatik eta bilketatik bizi ziren. Aztekek, maiek, eta inkek bakarrik zuten historia eta gizarte eta politika antolamendu konplexua.
![]() |
Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |