Soziologia

Wikipedia(e)tik

Soziologiak gizarte adierazpenak aztertzen ditu. Irudian, jendetza Bresten.
Soziologiak gizarte adierazpenak aztertzen ditu. Irudian, jendetza Bresten.

Soziologia, era formal batean, gizartearen azterketa sistematikoa, zehatza eta zientifikoa burutzen duen zientzia da. Beste modu batera esanda, soziologia gizartea eta gizabanakoen portaera sozialak ulertzen saiatzen den gizarte zientzia da. Soziologia, hortaz, gizartea ulertzeko ikuspuntu edo perspektiba zehatz bat da.

Eduki-taula

[aldatu] Historia

Soziologia kontzeptua Auguste Comtek sortu zuen 1838an, munduaz hausnartzeko forma berri bat definitu asmoz. Latinezko Socius eta grezierazko Logos-en baturaz sortzen da.

Soziologiaren sustraiak gizarteaz hausnartu duten lehen teorialari guztietan aurkitzen badira ere (Confucius, Platon, Aristoteles...), bereziki aipatu beharrekoak Saint Simon, Auguste Comte bera, Alexis de Tocqueville eta Karl Marx dira.

Soziologiaren jaiotza mendebaldeko gizarte modernoaren krisiaren baitan eman zen. Soziologiak errealitate sozialaren kosifikazioa suposatzen du, hots, gizartea aztertu, behatu... daitekeen errealitate espezifiko gisa ikustea (gizartea gauza gisa ikustea). Hasiera honetan, beraz, soziologia positibismoarekin erabat lotua dago.

Soziologiaren instituzionalizazioa zientzia gisa Emile Durkheim eta Max Weberren eskutik eman zen, soziologiaren oinarriak finkatu zituzten bi soziologoak. Durkheimek gizarte egitateen objektibotasuna azpimarratuko du (egintza soziala). Weberrek, berriz, subjektibotasuna eta subjektuen ekiteko ahalmena (ekintza soziala).

[aldatu] Marko teorikoak

Teorialari gehienez aburuz, gaur egungo soziologiaren baitan lau marko teoriko nagusi bereiz daitezke, nahiz eta hauen baitan korronte ugari desberdintzen diren:

[aldatu] Funtzionalismoa

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Funtzionalismo

Funtzionalismoak gizartea sistema gisa ikusten du; sistemek, aldi berean, azpisistemak izango dituzte, eta gizartearen osagai bakoitzak bere funtzioa izango du. Horrela, ekintza sozialaren ikuspegi sistemiko bat garatuko du.

Funtzionalismoaren baitan hiru korronte nagusi bereiz daitezke: Malinowskiren funtzionalismo absolutua, Mertonen funtzionalismo erlatibizatua eta Parsonsen estruktural-funtzionalismoa.

Funtzionalismoak gizartearen oreka eta izaera harmoniatsua defendatuko du. Gizarteratzearen bidez (bigarren sozializazioa azpimarratuko dute batez ere) gizabanakoek gizartea bereganatuko dute. Bere kontzeptu nagusiak funtzioa (disfuntzioa, ageriko funtzioa zein izkutuko funtzioa), errola nahiz estatusa izango dira, besteak beste.

[aldatu] Estrukturalismoa

[aldatu] Elkarrekintza sinbolikoa

Hau mikrosoziologian eta gizarte psikologian erabiltzen den ikuspegia da gehienbat. AEBetako pragmatismoan eta George Herbert Meaden teorietan oinarritzen da. Bere iritziz, pertsonak beraiek produktu sozialak izateaz gain, helburudun zerbait sortzaileak dira. Herbert Blumerrek honela azaldu zuen: gizakiek gauzekiko edo besteekiko duten harremana beraien zentzu eta esanahiean oinarritzen da. Esanahi hori gizarte elkarrekintzatik sortzen da, eta horri egiten zaion interpretazioak alda dezake.

Elkarrekintza sinbolikoaren jarraitzaileek metodo koalitatiboak erabili ohi dituzte, pertsonek beraien ekintzei ematen dieten zentzua ulertzeko teknikak baitira.

[aldatu] Marxismoa

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Marxismo

Karl Marx
Karl Marx

Marxismoak Karl Marx eta Friedrich Engelsen pentsamenduan eta obretan oinarritutako doktrina filosofiko eta politikoetan oin hartuz aztertzen du gizartea. Hegelen filosofiaren, Adam Smithen ekonomia politikoaren eta XIX. mendeko sozialismo frantziarraren eragina nabaria izango da, gizartearen kritika zientifiko eta iraultzailea eginez. Kritika honen adierazpenik sistematikoena Kapitala obran eman zen.

[aldatu] Soziologiaren azpidiziplinak

Emile Durkheim
Emile Durkheim

Soziologiaren baitan, zientzia ororen baitan bezala, azpidiziplina desberdinak daude. Soziologiaren kasuan, gizarte eremu zehatzak aztertzen dituzten soziologiaren adarrak dira. Asko badira ere, ondokoak aipa daitezke:

  • Adinaren soziologia
    • Zahartzaroaren soziologia
  • Artearen soziologia
  • Enpresaren soziologia
  • Erakundeen soziologia
  • Erlijioaren soziologia
  • Ezagutzaren soziologia
  • Familiaren soziologia
  • Generoaren soziologia
  • Hizkuntzaren soziologia
  • Hiri soziologia
  • Hezkuntzaren soziologia
  • Lanbideen soziologia
  • Komunikazioaren soziologia
  • Kulturaren soziologia
  • Soziologiaren soziologia
  • Zientziaren soziologia
  • Zuzenbidearen soziologia

[aldatu] Erreferentziak

  • Urteaga, Eguzki (2002): Soziologia modernoa eta garaikidea, Zarautz: Dakit
  • Berger, Peter L. (1998): Soziologiarako gonbitea. Ikusmodolde humanistiko bat, Leioa: EHUko Argitalpen Zerbitzua

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak