Mateo Mujika
Wikipedia(e)tik
Mateo Mujika Urrestarazu (Idiazabal, Gipuzkoa, 1870eko irailaren 21a – Zarautz, Gipuzkoa, 1968ko urriaren 27a) euskal apaiz eta gotzaina izan zen. Gasteiz eta Bilboko gotzain izan zen.
Hil baino zenbait urte lehenago, Beasaingo Udalak herriko semeorde izendatu zuen.
Eduki-taula |
[aldatu] Haurtzaroa
Idiazabalgo Igarondo baserrian jaio zen, San Mateo egunez. Aita, Jose Domingo Muxika, Idazkaria eta Peritu Agronomoa zen; Beasaingo Udal-Idazkari izendatu zutenez, hona aldatu zuen familiaren bizilekua Mateok oraindik urtebete besterik ez zuenean. Andre Mari kaleko Don Juanenea etxean bizi izan ziren, gaur egun kale bereko hamairu zenbakidun etxea dagoen lekuan.
[aldatu] Ikasketak
Lehen ikasketak eta musika Beasainen ikasi ondoren, apaiz ikasketak egitera joan zen. Oñatiko Unibertsitatean Latina eta urtebetez Filosofia ikasi zituen, eta gero Gasteizko seminarioan sartu zen. Salamancan Teologian doktoretza egin zuen.
[aldatu] Apaizgoa
Apaiztu ondoren, Usurbilgo parrokian lan egin zuen bolada batean. Gasteizko seminarioko irakasle ere izan zen, Latin, Erretorika eta Filosofia katedretan.
1903an kalonje irakasle izendatu zuten, lehiaketa bidez, Gasteizko katedralean.
1905ean hasi zen euskal letretan, "Don Quijote de la Mancha"ren XIII. kapitulua euskaratu eta Gasteizen argitaratuz.
1911ko irailaren 24ean, sermoi eder bat egin zuen euskaraz Segurako parrokian, herri horretako Euskal Jaietan.
Pio X.a aita santuak, Erroma eta Lur Santuetarako erromesaldien Espainiako arduradun izendatu zuen.
[aldatu] Gotzain
1918. urtera arte garrantzi handiko hainbat kargu izan zituen, 1918ko maiatzaren 20an monsinore Ragonesi Nuntzioak gotzain egin zuen arte, Burgo de Osmako Apezpiku izendatuaz.
Besteak beste, Madril, Bartzelona, Zaragoza, Valladolid, Avila, Burgos, Gasteiz, Iruñea, Donostia eta El Escorialen sermoiak egin, eta Kolonia eta Maltako Batzar Eukaristikoetan hitz egin zuen.
1924ean Iruñeko gotzain izendatu zuten
1925ean Mateok, Iruñeako Gotzainak, bere eliz barrutikoei egiten dien Artzai-eskutitza, gotzain agiria, argitaratu zuen Iruñean.
1928an Gasteizko Gotzain izendatu eta ekainaren 24ean eman zion hasiera zeregin horri. Han seminario berria inauguratu zuen 1930eko irailaren 30ean.
[aldatu] Erbestea
II. Errepublikaren ezarpena zela eta, honen aurka egin zituen adierazpenengatik Espainiatik egotzi egin zuten 1931ko maiatzaren 17an; erbestean Frantziako Poitierseko La Puyen bizi izan zen
[aldatu] Itzulera
1933ko apirilaren 12an itzultzeko baimena eman zioten.
1936an gerra piztu ondoren, Iruñeko Gotzaina zen Olaechearekin batera, "Non licet" gotzain-agiria sinatu zuen abuztuaren 6an, eta bertan erasotako Errepublikari laguntzea ez zela zilegi adierazten zieten katolikoei. Baina haren hasierako eraspena desagertu egin zen altxatutakoek eginiko gehiegikeriak egiaztatu ahal izan zituenean, eta hauen aurka ere bi gotzain-agiri idatzi zituen.
[aldatu] 2. Erbestea
Euskal Estatutuari eta abertzaletasunari zeharkako laguntza eman zien, izan ere Estatutuaren aldeko botoa ematea bekatua zela aldarrikatzen zuten eskuindar batzuen aurrean, berak, Estatutuari botoa ematea ez zela gaitzesgarria aitortu baitzuen. 1936ko urriaren 14ean, Burgosko Defentsa Batzordeko Cabanellas jeneralaren egozpen agindu batek Erromatik itzultzea eragotzi zion, hara batzar batera joana baitzen.
Mateo Muxikaren izena ez zen agertu, ez eta Vidal y Barraquer eta Juan Irastorzarenak ere, 1937ko uztailean, munduko apezpikuei Francori emandako laguntza azalduz Espainiako apezpikuek egin zuten talde-gutunaren oinaldean. Bere eliz barrutia utziarazi zioten Cinnakoaren truke, eta Lapurdiko Kanbon kokatu zen, 1945ean bere "Imperativos de mi conciencia" ospetsua argitaratuz; bertan apaiz abertzaleen defentsa sutsua egiten du, "bidegabeki jazarri, laidoztatu, zigortu, ebatsi eta iraindutako" apaizak izan zirelako.
[aldatu] 2. Itzulera
Behar ziren eginbide eta zereginak bete ondoren, 1947ko maiatzaren 22an itzuli eta Zarautzen kokatu zen Mateo polizia baten zaintzapean. Han bizi izan zen, irudi agurgarri bat bailitzan, 1968ko urriaren 27an, 98 urte zituela, itsu hil zen arte. Beasaingo Udala, Loinaz Abesbatzako kideak eta beste beasaindar batzuk bertan zirela hiletak egin ondoren, haren gorpua Gasteiza eraman eta han Andre Mariaren Katedralean ehortzi zuten.
[aldatu] Beasainekin harremana
Mateok beti maitatu izan zituen Beasaingo herria eta Loinazko San Martin. Ez zuen inoiz hutsik egin ekitaldi aipagarrienetara, 1924ko Udaletxe eta Eskola berrien bedeinkapenera esate baterako, ez eta era guztietako erlijiozko egintza garrantzitsuenetara ere. 1962an, Loinazko San Martin santu egin zuteneko I. Mendeurrena zela eta, Loinaztarraren Jubileo-urtearen hasiera eta Eskualdeko Batzar Eukaristikoaren buru izan zen.
Manilan zuzen-zuzeneko azterketak egin zituen, Loinaz deituraz eta San Martinen beasaindar jatorriaz frogak eskainiz. Gasteizko eliz-barrutiko Gotzain zenez, Elizaren erabakiak bete arazi egin behar izan zizkien Bergarako herriari eta hango apaizei, eta hori zela medio atsekabe handi samarra izan zuen herri hartara egin zuen hurrengo gotzain ikustaldian.
Erbestetik itzuli eta hurrengo urtean hasita, 21 urte geroago hil zen arte, urtero parte hartu zuen Beasain Jaietan aldizkarian, gaixo egon zen urte pare batean izan ezik.