Europar Batasuna

Wikipedia(e)tik

Europar Batasuna
EBren bandera
Europako bandera
Lema: In varietate concordia
(latinez: «Batasuna aniztasunean»)
EBren kokapena
Estatu-partaideak Alemania, Austria, Belgika, Bulgaria, Danimarka, Erresuma Batua, Errumania, Eslovakia, Eslovenia, Espainia, Estonia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Hungaria, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxenburgo, Malta, Herbehereak, Polonia, Portugal, Txekiar Errepublika, Suedia, Zipre
Kontseilua Idazkaritza nagusia: Brusela
Presidentzia aldakorra: Matti Vanhanen, Finlandia (2006ko bigarren seihilekoa)
Batzordea Egoitza: Brusela
Presidentea: Jose Manuel Durao Barroso
Parlamentua Egoitzak: Estrasburgo, Brusela, Luxenburgo
Presidentea: Josep Borrell
Azalera 4.324.301 km² (2004)
Biztanleria 489 milioi (2005)
Dentsitatea 115 biz./km²
Txanpona Euroa (€ EUR)
Ordu-eremua UTC-0-tik +2-ra,
(UTC-4-tik +4-ra itsasgaindiko eremuetan)
Ereserkia Europako Ereserkia
Europako Eguna Maiatzaren 9a
Hiztun gehieneko hizkuntzak (2000) alemana 24 %
frantsesa 16 %
ingelesa 16 %
italiera 16 %
gaztelania 11 %
neerlandera 6 %
greziera 3 %
portugalera 3 %
suediera 2 %
katalana 1 %
daniera 1 %
finera 1 %
Interneteko domeinua .eu

Europar Batasuna (EB) Europako nazioz gaindiko erakundea da. Batez ere, politika eta ekonomiako sailak indartu eta estatu-kideen artean harremanak hobetzeko sortua.

3976.372 km²-tan hedatzen da, eta 459.500.000 biztanle ditu (115.6 bizt./km²; 2005)

Estrasburgo da hiriburu ofiziala, Brusela hiriburu exekutiboa eta Luxenburgo hiriburu administratiboa. Hala ere, Londres da hiririk handiena.

Eduki-taula

[aldatu] Historia

Historian zehar hainbat inperiok Europa mailako zabalkundea izan zuten; hauen artean Erromatar Inperioa, Inperio Frankoa, Inperio Erromatar Saindua, Frantziako I. Inperioa eta Alemania nazia leudeke. Europan izandako gerren sarraskiak aintzat hartuta, 1945ean II. Mundu Gerra amaitu aurretik, hainbat politikari eta pentsalarik Europako herri eta estatuen arteko batasunean amesten zuten, besteak beste, Victor Hugo, Charles de Saint-Pierre, William Penn eta Giuseppe Manzini aipa daitezke.

Hala ere, Europako estatu eta herrien arteko batasuna bilatzeko pauso errealak II. Mundu Gerra amaitu ostean sortu ziren. Winston Churchillek Europako Estatu Batuak sortzea proposatu zuen. 1949an Europako Kontseilua sortu zen, estatuz gaindiko lehen erakunde europarra.

[aldatu] Kideak

2007an hauek dira Europako Batasuneko estatu kideak (kakotx artean EBn sartu zen urtea):

Gaur egun estatu kide izateko zerrenda ofizialean estatu hauek daude:

Beste estatu batzuk etorkizun hurbil batean hautagai izateko aukera dute:

Etorkizuneko balizko zabalkundeak Europako Merkataritza Askeko Elkarteko eta SESB ohiko estatuak har ditzakete. Lehenengoen artean Suitza, Liechtenstein, Islandia eta Norvegia egongo lirateke. Estatu hauek ekonomia maila oso altuak dituzte, EBko bataz bestekoa baino askoz altuagoak. Horrek hiritarren artean kontrako jarrera indartzen du; izan ere, EBn sartuko balira diru laguntzak ematea tokatuko litzaieke, Garapen Funtsen bidez herrialde txiroenei aurrera egiten laguntzeko. Gainera, politikoki oso estatu independenteak dira, beraien subiranotasuna gogor defendatzen dutenak.

Bigarrenen artean Ukraina, Bielorrusia, Moldava, Georgia, Armenia, Azerbaijan, Kazajstan eta Errusia leudeke, baina hauen hautagaitzak zail ikusten dira, bai ekonomikoki EBko bataz bestekotik oso atzean daudelako baita politikoki egoera ezegonkorrak nagusi direlako. Gainera, biztanle kopuru handia dutenez, Garapen Funtsetatik diru asko jasoko lukete, eta herrialde aberatsagoak EBn sartu ezean gaur egungoek ahalegin handiak egin beharko lituzkete.

Egoera berezian daude Europako mikroestatuak (Andorra, Monako, San Marino eta Vatikano Hiria). Hauek euroa erabiltzen duten arren, ez dira EBko kide. Europaz kanpoko beste estatu batzuen kidetza ere eztabaidatu izan da, hala nola, Israel eta Marokorenak, baina gaur egun ez dira aukera errealtzat hartzen.

[aldatu] Hiri nagusiak

Hauexek dira metropoli-barrutirik handienak, 2005eko datuen arabera:

1 Paris, Frantzia 10.136.000 biztanle.

2 London, Ingalaterra 8.505.000

3 Essen-Dortmund, Alemania 5.214.000

4 Madril, Espainia 5.078.000

5 Milan, Lombardia (Italia) 4.282.280

6 Bartzelona, Katalunia (Espainia) 4.043.000

7 Berlin, Alemania 3.764.000

8 Rotterdam, Herbehereak 3.345.000

9 Atenas, Grezia 3.247.000

10 Napoli, Campania (Italia) 2.905.000

[aldatu] Hizkuntzak

[aldatu] Hizkuntza ofizialak

[aldatu] Hizkuntza ez ofizialak

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Europako hizkuntza gutxituen zerrenda

Bretainiera | Euskara | Erromantxera | Frankoprovenzera | Frisiera | Galesera | Galiziera | Katalana | Kaxubiera | Korsikera | Okzitaniera | Samiera | Sardiniera | Scotsa | Etab.

[aldatu] Lan-hizkuntzak

Ingelesa, frantsesa eta alemana.

[aldatu] Kanpo loturak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Europar Batasuna