Frantziako Filipe IV.a
Wikipedia(e)tik
Filipe IV.a Ederra Frantziako erregea izan zen (1285-1314). Nafarroako Joana I.aren ezkontzaren bidez Nafarroako erregea izan zen (1284-1305). Ederra ezizena itxura fisikoarengatik zetorkion, nahiz eta nortasun malgugaitzak beste izen batzuk ekarri zizkion. Bernard Saisset, Pamiersko apezpiku, aurkariaren hitzetan, "ez da gizona ezta piztia, estatua baizik."
Boterea hartuta, Frantziako monarkia kosta ahala kosta indartzea erabaki zuen. Horretarako, legegizonen burokrazian oinarritu zen, aurreko erregeak baino gehiago.
Nafarroako Joana I.arekin ezkontzean, Frantziarako Xanpaina eta Brie eskualdeak bereganatu zituen. Honela erregetzaren lurraldea batu zen. Nafarroako erresuma bera ez zen hain garrantzitsua, ez ekonomikoki ezta estrategikoki behintzat, Frantziako kororako.
Eduki-taula |
[aldatu] Gerrak
Ingalaterraren kontrako gerra 1294an piztu zen, bi monarkien handitzeko nahiek talka egitean. Gaskonia kontrolatzeko kanpainiak 1294-98 eta 1300-03 borrokatu ziren. Europan aspalditik ez zegoen maila handiko gerrarik, eta bitartean, gerragintza aldatu zen: profesionalago, teknologikoki aurreratuago eta askoz garestiago bilakatu zen. Diru gehiagoren bilketak Filipen erregetza markatu zuen: juduak atxilotu zituen bere ondasunak bahitzeko. 1306an Frantziako lurraldeetatik bota zituen. Lonbardiako bankariak eta abade aberatsak ere bere biktimak izan ziren. Zergak handitu zituen eta monetaren balioa jaitsi.
Bakea lortzeko, Filiperen alaba, Isabella, Ingalaterrako Edward II.arekin ezkondu zen 1308ko urtarrilaren 25ean. Baina honela Ingalaterrako erregeak Frantziako koroa aldarrikatu ahal izan zuen urte batzuk geroago, Ehun Urteko Gerra piztuko zuen txinparta gisa.
Herbeheretan ere borraka egin zuen Filipek. Matxinada itzaltzeko, 2.500 gizoneko zalditeria eta 4.000ko infanteria bidali zituen. Alabaina, Urrezko Lantzen Borrokan, 1302ko uztailaren 11n, Kortrijk-etik hurbil, nekazariek eta artisauek osatutako armada garaitu zituen. Erromatar garaietatik zalditeriak ez zuen bataila bat galtzen. Nolanahi ere, flamenkoei 1304an eta 1305ean irabazi zien eta baldintza umiligarriak ezarri zizkien bake-hitzarmenean.
[aldatu] Elizaren aurrean
Frantziako elizgizonei zergak handitzean, Erromako Eliza Katolikoaren haserrea eragin zuen. Bonifazio VIII.ak Clericis laicos izeneko bula plazaratu zuen, elizako edozein ondasun Frantziako erregearen eskuetara igarotzea debekatzeko. Filipek Aita Santua bera atxilotu zuen Anagnin. Eta Bertrand de Goth artzapezpiku frantziarra Klemente V.a izeneko Aita Santu berria hautatuakoak Avignonera, Frantziako erregearen lurraldeek inguratzen zuten irlara, Elizako egoitza mugitu zuenean, denen begietara garaile atera zen Filipe IV.a.
Gainera, Klemente V.aren gaineko eragina 200 urteko Tenpleko Zaldunen Ordena suntsitzeko erabili zuen Filipe IV.ak. 1307ko urriaren 13an, Orden horretako ehundaka zaldun atxilotu zituen batera. Nahiz eta Tenpleko Ordenekoek Aita Santuaren aurrean baino erantzuleak ez izan, Filipek torturatu zituen herexia burutu zutela aitortzeraino.
[aldatu] Familia
Aitona![]() Frantziako errege |
Amona![]() Probintziakoa |
Aitona![]() Aragoiko errege |
Amona![]() Hungriakoa |
Aita![]() Frantziako errege |
Ama![]() Aragoikoa |
||
![]() Frantziako errege Nafarroako errege |
[aldatu] Ezkontza eta seme-alabak
1284ko agorrilaren 14an, Filipe ezkondu zen Nafarroako erregina eta Xanpainiako kondesa zen Joana I.arekin.
Zazpi seme-alaba izan zituzten:
- Luis X.a (1289-1316)
- Margarita (1290-1294)
- Filipe V.a (1291-1322)
- Ixabel (1292-1358), Inglaterrako Eduardo II.arekin ezkondua 1308an. Eduardo III.aren ama.
- Blanka (1293-1294)
- Karlos IV.a (1294-1328)
- Roberto (1296-1308)
[aldatu] Ikus, gainera
Aurrekoa: |
![]() Filipe IV.a Frantziako errege (1285-1314) |
Ondorengoa: |
Aurrekoa: |
![]() Joanes I.a Nafarroako errege (1284-1305) |
Ondorengoa: |
![]() |
Nafarroako errege-erreginak | ![]() |
---|---|---|
Iruñeko buruzagiak Eneko Aritza • Gartzia Eneko • Fortun Gartzia Iruñeko erregeak Antso I.a • Gartzia I.a • Antso II.a • Gartzia II.a • Antso III.a • Gartzia III.a • Antso IV.a • Antso V.a • Peru I.a • Alfontso I.a • Gartzia IV.a Nafarroako erregeak Antso VI.a • Antso VII.a • Tibalt I.a • Tibalt II.a • Henrike I.a • Joana I.a eta Filipe I.a • Lois I.a • Joanes I.a • Filipe II.a • Karlos I.a • Joana II.a eta Filipe III.a • Karlos II.a • Karlos III.a • Blanka I.a eta Joanes II.a • Leonor I.a • Frantzisko I.a • Katalina I.a eta Joanes III.a Behe Nafarroako erregeak |