Santurtzi
Wikipedia(e)tik
Santurtzi |
|||
---|---|---|---|
Bizkaia | |||
|
|||
Izen ofiziala | Santurtzi | ||
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa Lurralde Historikoa Eskualdea |
Espainia Euskal Autonomia Erkidegoa Bizkaia Bilbo Handia |
||
Posta-kodea | 48980 | ||
Koordenatuak | (?) |
||
Garaiera Eremua Biztanleria Dentsitatea |
- m 6,8 km² 47.320 (2006) 6934 bizt/km² |
||
Herritarra | santurtziar | ||
Alkatea | Ricardo Ituarte (EAJ/PNV) | ||
http://www.santurtzi.net | |||
Santurtzi Bilbo Handia eskualdeko udalerria da. Nerbioi ibaiaren ezkerraldean kokaturik dago.
2005. urtean 47.155 biztanle zituen. Bizkaiko bosgarren eta Euskal Herriko bederatzigarren herririk populatuena da.
Arrantzarekin duen lotura historikoagatik gaztelaniaz "villa sardinera" izena hartu du, sardina-saltzailea alegia.
Eduki-taula |
[aldatu] Inguru naturala eta Klima
Santurtziko herria, Ibaizabal ibaiaren mendebaldean aurkitzen da. Mendebaldean, Ortuella eta Zierbenako udalerriekin egiten du muga, ekialdean Ibaizabal ibaiarekin, hegoaldean Portugaleterekin, eta iparraldean Bizkaiko Golkoarekin.
Serantes mendiaren (452 m.) magalean, Santurtziren erdigunea, antzinako arrantza portu zaharraren inguruan aurkitzen da, leunki Kabiezeseko auzoaraino altuera irabazten doana. Herriaren ezaugarrietako bat Ezkerraldeko hainbat herrietan bezala, aldapak dira. Herriaren itsasoko gunea Bilboko portuak erabat hartua dago gaur egun. 1960ko hamarkadan eraikitako kanpo portuarekin lehenik, eta ondoren eraikitzen ari den Superportuarekin.
Santurtziko klima ozeaniko hezea da, korrente bero baten eraginarekin, eta urte osoan zehar temperatura lasaiekin. Euriak udazkenean eta udaberrian ugariak izaten dira, negu onberarekin eta uda ez oso beroekin. Kostaldean egoteagatik Bilbon baino ugariagoak izaten dira prezipitazioak.
Tenperaturak epelak izaten dira urte osoan zehar. Nekez igotzen dira termometroak 35ºC-etatik gora udan.
[aldatu] Auzoak
- Balparda-Villar
- Kabiezes
- Mahastiak / Las Viñas
- Mamariga
- San Juan del Rompeolas eta San Juan de Regales
- Santurtzi Zaharra
[aldatu] Demografia eta biztanleria
Biztanleriaren bilakaera | ||
---|---|---|
Errolda urtea |
Biztanleria | |
|
||
1910 | 3.370 | |
1920 | 4.646 | |
1930 | 8.074 | |
1940 | 8.466 | |
1950 | 10.224 | |
1960 | 25.570 | |
1970 | 46.194 | |
1981 | 53.329 | |
1991 | 50.124 | |
2001 | 47.736 | |
2005 | 47.155 | |
2006 | 47.320 |
Santurtzik 47.155 biztanle dauzka (2005) gaur egun. Udalerri moduan historia laburra dauka, izan ere XX. mende hasieran banandu zen Ortuellako udalerretik. Dena dela, industrializazio prozesuak eraginda hainbat gorabera izan ditu biztanleriak XX. mende osoan zehar.
Herriaren iharduera ekonomikoa portuarenarekin oso loturik egon izan da beti, gaur egun Bilboko Portuko instalaziorik gehienak Santurtzin aurkitzen dira eta. Industrializazioak eragindako etorkinen etorrerak herriaren biztanleria. Urte gutxiren buruan biztanleria hamabostkoiztu egin zen, 50.000 biztanle baino gehiago zenbatuz.
Hazkundea Espainiako Gerra Zibilaren ondoren areagotu egin zen, eta biztanleriaren maximoa 1981. urtean eskuratu zen, 53.336 biztanlerekin. Ordutik biztanleria urtero jaitsi da, krisialdi ekonomikoak eta etxebizitza gabezi eta garestitzeak eraginda.
Azken urteetan biztanleriaren jaitsiera eten den arren, herriak hazteko aukera gutxi ditu eta etxebizitza asko eraikitzen ari den arren, laister agortuko dira eraikitzeko orubeak Santurtzin.
[aldatu] Kultura
Serantes Kultur Aretoa (SKA) Santurtziko eskaintza kulturalaren osagai nagusia da. SKAk hiru gelatako zinema eta antzokia eskaintzen du.
Horrez gain, Kresala aretoan, hitzaldiak, antzerkiak eta topaketak burutzen dira eta Juan Jose Mendizabal plazan Santurtziko Liburutegi nagusia dago. Ekainaren 16tik 25era Liburu Azoka ospatzen da.
Bestalde, Santurtzin badaude gune okupatu bi: Mamarigako Kultur Etxea (Nafarroa auzunea z/b), 1991ean okupatuta Mamariga auzoan, batez ere auzoari begira lan egiten duena (tailerrak, hitzaldiak...) eta La Kelo gaztetxea(Las Viñas 63) 1999an okupatuta, hitzaldiak, kontzertuak, antzerkiak eta abar antolatzen dituena. Gaur egun biak kanporaketa mehatxupean daude.
[aldatu] Hauteskundeak
Ricardo Ituarte (EAJ/PNV) da Santurtziko alkatea, 2007ko hauteskundeen ondoren. EAJ-PNVk 9898 bozka eta 11 zinegotzi lortu zituen, PSE-EEk 7018 eta 7 zinegotzi, PPk 2624 eta 2 zinegotzi, EB-Bk 1582 eta zinegotzi bat eta EAk 327 eta zinegotzirik ez. Aipatu behar da EA aurkeztea Bizkaiko batzarraren erabakia izan zela, Ortuellako kideek osatutako zerrenda ezarriz, eta Santurtziko EAk berak alderdiari ez bozkatzea eskatu zuen. Ezker Abertzaleari dagokionez EAEk aurkeztutako zerrenda legez kanpo utzi zuen Auzitegi Nazionalak, baina hala ere 2074 bozka bildu zituen. Honen ondorioz, EAJk lortutakoetako zinegotzi bi egokituko zitzaizkiokeen.
2003koetan, ordea, EAJ-EA koalizioak 8 zinegotzi lortu zituen, PSEk 8, PPk 3, EBk 2 eta EAk 1.
Boto kopuruari dagokionean, EAJ-EAk 9.640 boto lortu zituen orduan, PSEk 8.641, PPk 3.883, EBk. Baliogabeko botoak 2.034 izan ziren eta zuri bozkatu zutenak 417. Aipagarria da baliogabeko botoek izan zuten gorakada, ezker abertzaleak hauteskundeetara aurkezturiko zerrendak (Santurtziarrak) Espainiako Auzitegi Nazionalak baliogabe utzi eta gero.
[aldatu] Garraiobide eta Azpiegiturak
Bilboko portuak bertan ditu azpiegitura nagusiak, Europako hegoaldearen gune garrantzitsua izanda garraiobide moduan. Gainera, ferry zerbitzuak ("Pride of Bilbao") baditu Portsmouthekin (Ingalaterra) lotzeko. Halaber, arrantza portua ere nabarmena izan da historikoki.
Trenbideek zeharkatzen dute Santurtziko herria. Batetik Bilboko portuaren langaiak garraiatzeko erabiltzen den trenbidea, eta bestetik Renfe Aldiriakeko trenak ibiltzen diren trenbidea. Bilbao Ria 2000 erakundearen bitartez geltoki berria eraiki zen 2004. urtean, aurretik zegoena ordezkatuz.
Bilboko metroaren bigarren linea Kabiezeseko auzoan amaituko da, obrak honezkero hasiak dira. 2008an metroa Santurtzi erdiguneraino iritsiko da, eta 2010ean Kabiezeseko auzora. Bestalde Mamarigako auzoa eta metroa elkartuko dituen 500 metroko "people-mover" bat eraikiko da.
[aldatu] Hiri eta herri anaiak
[aldatu] Elkarteak
- Itsasoko Ama, arraun elkartea.
- Bai esan, euskara elkartea
[aldatu] Pertsonaia ezagunak
- Andolin Eguzkitza (1953-2004), euskal idazlea eta Ezkerraldeko lehen euskaltzaina.
- Roberto Moso (1960-), "Zarama" taldeko abeslaria.