Etxeorratz
Wikipedia(e)tik


Etxeorratz bat, solairu edo altuera askoko eraikina da. Etxeorratz bat eraikitzearen arrazoiak asko dira, lurzoruaren kostu altua, hiriaren ikur bat eraikitzeko nahia... Etxeorratza definitzeko era asko daude, definiziorik erabilienaren arabera, 500 oin (152,5 metro) baino gehiagoko eraikina da etxeorratza. Dena dela, definizio gehiago dago.
Eduki-taula |
[aldatu] Ezaugarriak
Etxeorratzak hainbat arrazoirengatik eraikitzen dira. Lurzoruaren prezioa garestia denean esaterako, eraikuntza enpresentzako ez da errentagarria izaten eraikin baxu bat altxatzea, eta horregaitik eraikin bertikalagoak eraiki ohi dira. Lurzoruaren prezioa hirien erdiguneetan izan ohi da garestien, horregaitik etxeorratzak normalean bertan egon ohi dira. Horrez gain, etxeorratzek boterea isladatzen dute, eta ikur modura ere eraikitzen dira toki askotan.
Horrez gain, auzo edo gune berrien plangintza egiten denean ere, eraikin altuak eraikitzen dira gune berri horietan. Esaterako Bilboko Abandoibarra auzo berriaren plangintzan, 165 metroko Iberdrola Dorrea auzo berriaren eraikinik altuena eta ikurra izango da.
Etxeorratzak gaur egun kontinente guztietan topa daitezke, eta hainbat eredu ezberdinen arabera eraikitzen dira. Ameriketako Estatu Batuetan esaterako, etxeorratzak hirien erdigunean kokatzen dira. Gehienetan bulegoak biltzen dituzten dorreak dira, eta noizbehinka etxebizitza dorrerenbat egon ohi da. Hiriaren erdigunea inguratuz, altuera baxuko etxe eta bestelako eraikinak ageri dira.
Asiako herri gehienetan ordea, eta askotan leku falta dela eta, etxeorratzak hiri guztian zehar eraikitzen dira. Normalean, bulegoak biltzen dituzten dorreak erdigunean egoten dira, eta hiriaren gainontzekoan etxebizitza dorreak. Hong Kong hirian esaterako, hiriaren eraikinen %90a 20 solairutik gorako dorreak dira. Azken urteetan gero eta etxebizitza dorre altuagoak eraikitzen ari dira gainera, adibidez 80 solairu dituen Sorrento dorre taldea.
[aldatu] Historia
Etxeorratza Chicagon sortu zen XIX. mende bukaeran. 1871. urtean, Chicagoko hiriak jasandako suteak, hiriaren gehiengoa deusezturik utzi zuen. Udalak, hiriaren berreraikuntzarako plangintza bat prestatu zuen hainbat arkitektu eta ingenialariren lana batuz, "Chicagoko eskola" izenaz ezagutzen den mugimendu historiografikoan. Hiriaren itxura berrian pentsatzerakoan, eraikin berriak hiriaren lehenagoko egituran zelan kokatu eta egitura seguruagoak eraikitzea erabaki zuten.
Mugimendu hartako kideen artean William Le Baronek, ordurarte ezezaguna zen tipologia berria proposatu zuen, etxeorratza. Etxeorratzak, dentsitatea bertikalki pilatzeko aukera ematen zuen, eta igogailuaren asmakizunarekin batera, teknikoki errezagoa da etxeorratzak eraikitzea. Horretarako, altzairuzko egitura metalikoak dauzkaten eraikin handiak altxatu zituzten. Munduko lehen etxeorratza 15 solairuko Reliance Building izan zen, Chicagon.
Laister etxeorratzak eraikitzeko moda New Yorkera ere zabaldu zen, XX. mende hasiera eta 1929ko krisialdi ekonomikoaren artean, Ameriketako Estatu Batuetako Chicago eta New Yorkeko hiriak, lehia bizian aritu ziren, munduko etxeorratzik altuena eraikitzeko. Lurraldeak bizi zuen egoera ekonomiko onaren islada, hainbat dorre eta eraikin berri altxatu ziren. 1933ean Empire State Buildinga inauguratu zenean, mende hasieran hasitako garaiari amaiera eman zitzaion.
Ondorengo gerrateetan etxeorratzen eraikuntzak etenaldia bizi izan zuen. 1960ko hamarkadan zehar ordea, berpiztu egin zen "etxeorratzen sukarra" eta New Yorken World Trade Centerreko dorre bikiak eraiki ziren, garai hartan munduko dorrerik altuenak 410 metrorekin. Dena den, handik gutxira Chicagon eraikitako Sears Dorreak munduko eraikinik altuenaren titulua kendu zion New Yorki.
[aldatu] Etxeorratzak Asian
Gaur egun ehundaka etxeorratz dago mundu osoan. Urteetan zehar Estatu Batuetan eraikitzen baziren ere, laister Europa eta Hego Amerikan ere eraikitzen hasi dira. Hong Kong hiriaren garapena 1960ko hamarkadan hasi zen, oraindik Erresuma Batuko kolonia zela. Horrez gain, Singapur, Hego Korea eta Japonian dorre itzelak altxatu ziren. Etxeorratzak Asiako hiri bizimoduaren parte bilakatu dira, ohikoak dira etorbide zabalak eta 50 solairutik gorako dorreak.
[aldatu] Txina
1990eko hamarkadatik aurrera Txinak gogor ekin dio etxeorratzak eraikitzeari. Herrialdeak bizi duen egoera ekonomiko onak (urtero BPGa %10 baino gehiago hazten da), eta nekazal guneetatik hirietara doan inmigrazio handiak eraginda, dorreak eraikitzeko eskaria oso altua da. Hong Kongez gain, beste hiri askotan ere eraikitzen ari dira, Shanghai, Peking, Taipei, Chongqing eta abar. Shanghaiko hirian da nabarmenen eraikuntza altuetarako grin hori, duela hamar urte nekazal ortuak baino ez zeuzkan Pudongeko barrutian, gaur egun 500 etxeorratz baino gehiago daude, euretariko batzuk, Jin Mao Dorrea esaterako 400 metrotik gorakoak.
Horrez gain, 300 eta 400 metro inguruko dorreak eraikitzeko proiektuak Txinako hiri askotan ageri dira, Chongqing, Guangzhou, Harbin, Shenzhen, Pekin eta abar. Etorkizunean, etxeorratzaren paradisua izango da Txina
[aldatu] Etxeorratzak munduan
Txinaz gain ordea, beste hiri eta herrialde askotan ari dira etxeorratz berriak eraikitzen. Horren adierazgarri nagusiena Dubai da. Duela hogei urte, hiri txikia baino ez zena, gaur egun milioi t'erdi biztanle baino gehiago dituen hiria da, etxeorratzak eraikitzeko dozenaka proiektu daude Dubain. Eraikuntzako sektorearen adituen arabera, munduko garabien %15a hiri honetan aurkitzen da. Dorre berri horietako batzuk gainera, munduko eraikinik altuenak izango dira, Burj Dubai dorrea esaterako, 700 metro baino gehiago izango dituela aurrikusten da.
Panama Hirian bestalde, etxebizitza dorre asko altxatzen ari dira. Ameriketako Estatu Batuetako bizilagun askok euren bizitokia ezartzen du hirian, behin jubilatu eta gero. Higiezinen merkatuak eskaintzen dituen prezio merkeak direla eta, hainbat proiektu aurkeztu dira, 200 eta 400 metro bitarteko dozenaka dorre berri.
[aldatu] Munduko etxeorratzik altuenak
Eraikinaren izena | Udalerria | Altuera metrotan | Solairuak | Urtea |
---|---|---|---|---|
Taipei 101 | Taipei | 509 metro | 101 | 2004 |
Petronas Dorrea 1 | Kuala Lumpur | 452 metro | 88 | 1998 |
Petronas Dorrea 2 | Kuala Lumpur | 452 metro | 88 | 1998 |
Sears Dorrea | Chicago | 442 metro | 108 | 1974 |
Jin Mao Dorrea | Shanghai | 421 metro | 88 | 1998 |
Two International Finance Centre | Hong Kong | 415 metro | 88 | 2003 |
CITIC Plaza | Guangzhou | 391 metro | 80 | 1997 |
Shun Hing Square | Shenzhen | 384 metro | 69 | 1996 |
Empire State Building | New York | 381 metro | 102 | 1931 |
Central Plaza | Hong Kong | 374 metro | 78 | 1992 |
Txinako Bankuaren Dorrea | Hong Kong | 367 metro | 70 | 1990 |
Emirates Office Tower | Dubai | 355 metro | 54 | 2000 |
Tuntex Sky Tower | Kaohsiung | 348 metro | 85 | 1997 |
Aon Center | Chicago | 346 metro | 83 | 1973 |
The Center | Hong Kong | 346 metro | 73 | 1998 |
John Hancock Center | Chicago | 344 metro | 100 | 1969 |
Shimao International Plaza | Shanghai | 333 metro | 60 | 2006 |
Minsheng Bank Building | Wuhan | 331 metro | 68 | 2006 |
Ryugyong Hotel | Pyongyang | 330 metro | 105 | 1992 |
Q1 Tower | Gold Coast City | 323 metro | 78 | 2005 |
Burj Al Arab | Dubai | 321 metro | 60 | 1999 |
Chrysler Building | New York | 319 metro | 77 | 1930 |
Nina Tower 1 | Hong Kong | 319 metro | 80 | 2006 |
Bank of America Plaza | Atlanta | 312 metro | 55 | 1992 |
US Bank Tower | Los Angeles | 310 metro | 73 | 1989 |
Iturria: Emporis.com