Andoain
Wikipedia(e)tik
Andoain |
|||
---|---|---|---|
Gipuzkoa | |||
|
|||
Izen ofiziala | Andoain | ||
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa Lurralde Historikoa Eskualdea |
Espainia Euskal Autonomia Erkidegoa Gipuzkoa Donostialdea |
||
Posta-kodea | 20140 | ||
Koordenatuak | (?) |
||
Garaiera Eremua Biztanleria Dentsitatea |
92 m 27,17 km² 14.082 (2006) 518,29 bizt/km² |
||
Sorrera | 1614 | ||
Herritarra | andoaindar | ||
Alkatea | Jose Antonio Perez Gabarain (PSE-EE) | ||
www.andoain.org | |||
Andoain Donostialdea eskualdean (Gipuzkoa) kokaturiko herria da, eta Donostia hiriburutik 15 kilometrotara dago. Andoaingo udalerriak 27,4 km²-ko hedadura du eta Urnieta, Aduna, Lasarte-Oria, Zubieta, Villabona, Elduain eta Zizurkilekin muga egiten du. Bertako biztanleria, 13.993koa zen 2005. urtean.
Oria eta Leitzaran ibaiek, herrigunea zeharkatzen dute, azken hau Oriaren ibaiadarra delarik. Leitzaran ibaiak, bestalde, balio ekologiko handiko harana sortzen du, Leitzaraino iristen dena, hortik Leitza harana izena.
Eduki-taula |
[aldatu] Ikustekoak
- Tourseko San Martin parrokia: XVIII. mendeko maisulan barrokoa da eta gurutze latindarreko zorua edukitzeaz gain, bertako sabaiak zutabe erraldoietan euskarritzen dira. Herrigunetik oso aldenduta, Buruntza mendiaren oinean aurkitzen zen Andoaingo antzinako eliza ordezkatu zuen.
- Zumeako Santa Krutz baseliza: ia herrigunean kokatutako baseliza da. Estilo gotikoko Kristo zizelatua aurkitzen da bertan.
- Goiburuko San Esteban baseliza: Goiburu auzoan kokaturiko baseliza.
- Sorabillako parrokia: Sorabilla auzoa kokaturiko parrokia.
- Udaletxea: XVIII. mendean eraikia da. Udalaren egoitza da.
- Bastero Kulturgunea: 2003. urtean inauguratutako eraikin abangoardista da, eta udalerriaren kultura etxe bezala erabiltzen da. Luis Peña Gantxegi arkitektoaren agentziak diseinatua izan zen.
- Isturitzaga dorretxea.
- Laborde Anaiak eraikina, 1939an eraikitako arkitektura arrazionalista.
[aldatu] Administrazioa
2007 | Jose Antonio Perez Gabarain (PSE-EE/PSOE) |
2003 | Jose Antonio Pérez Gabarain (PSE-EE/PSOE) |
1999 | Jose Antonio Barandiaran Ezama (Euskal Herritarrok) |
1995 | Jose Antonio Pérez Gabarain (PSE-EE/PSOE) |
1991 | |
1987 | Carlos Sanz Diez de Ure (Euskadiko Ezkerra) |
1983 | Francisco Irigoras (EAJ-PNV) |
1979 | Jose Antonio Perez Gabarain (Euskadiko Ezkerra) |
2007ko hauteskundeetan, PSE-EE/PSOE izan zen alderdirik bozkatuena 8 zinegotzi lortu zituelarik. Honen atzetik, EAJk 4 zinegotzi lortu zituen, Ezker Batua-Aralar koalizioak 2 PPk bezala eta azkenik EAk zinegotzi bakarra lortu zuen.
[aldatu] Demografia
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2005 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2.866 | 2.850 | 3.322 | 3.710 | 3.850 | 4.647 | 7.060 | 11.818 | 16.187 | 15.265 | 14.061 | 13.993 |
[aldatu] Jaiak
- Santakrutzak: maiatzaren 3an
- Sanjuanak: ekainaren 24an
[aldatu] Kirola
Herriko futbol taldeak Andoaingo Euskalduna KE izena du. Eskubaloiko atala ere badu Euskaldunak.
Beste kirol-talde batzuk dira besteak beste: Andoaingo Bertxin A.F.T. eta Buruntza Areto Futbola; Leitzaran Eskubaloi K.T.; Andoaingo Txirrindulari Eskola, Leitz K.K.E elkartea , Leizaur Zikloturistak eta Ontza K.E. (txirrindularitza); Leitzaran Boleibol Taldea (boleibola); Andoaingo Judo Taldea (judoa); Zumeatarra K.E. (atletismoa); Andoaingo La Salleko Gazteleku eskupilota K.T.; Agustin Leitza Xake Taldea; Andoaingo Kirol Elkartuen Kluba (igeriketa eta gimnasia); Euskalduna Mendigoizale Taldea (alpinismoa eta neguko kitolak; Ontza K.E. (ehiza eta arrantza); Extremadurarren egoitza K.T..
[aldatu] Andoaindar ezagunak
- Mikel Abrego: BAP!!, Negu Gorriak, Nación Reixa, Parafünk edo Inoren Ero Ni taldeetako kidea da.
- Pello Irazu (1963): eskultorea.
- Joseba Egibar (1959): EAJko kidea.
- Pello Artola (1948): Nazioarteko futboleko atezaina 70. eta 80. urteetan.
- Joseba Arregi (1946): Eusko Jaurlaritzan kultura sailburua izan zen. EAJ utzi ondoren, Aldaketa kultura elkartea sortu zuen, nazionalismo gobernatzailea kritikatzen duelarik.
- Martin Ugalde (1921-2004): euskal kulturaren idazle, kazetari eta sustatzaile ospetsua. Bere omenez, "Martin Ugalde ipuin lehiaketa" ospatzen da, eta Andoaingo kale batek bere izena darama, kultur parkeaz gain. Kultur parke horretan aurkitzen da besteak beste Berria euskal egunkariaren egoitza nagusia.
- Patxi Etxeberria (1900-1989): apaiz jesuita eta euskal idazlea.
- Rikardo Arregi (1942-1969): Euskaltzain eta kazetari garrantzitsua. Bere omenez, Andoaingo kale batek bere izena darama eta "Rikardo Arregi kazetaritza saria" banatzen da.
- Carmelo Balda (1897-1963): pilota jokalaria (palaria) eta Nazioarteko Eskupilota Federakuntzaren lehendakari-sortzailea izan zen.
- Modesto Huitzi (1878-1919): medikua
- Juana Josefa Zipitria, Ama Kandida (1854-1912): Jesuitinak ordena erlijiosoaren sortzailea eta Eliza katolikoko dohatsua.
- Anbrosia Olabide (1829-1913): Berrerosle Handiaren Ahizpa Oparigaien kongregazioan, bigarren ama nagusia izan zen.
- Joakin Larreta (-1910): ingeniari eta euskal idazlea.
- Juan Bautista Erro (1773-1854): apaiza, idazlea eta Fernando VII.a Espainiakoa erregearen eta Carlos Maria Isidro Borboikoa erregegai karlistaren Ogasun ministroa.
- Pedro Manuel Ugartemendia (1770-1835): arkitektoa. Donostia hiriko berreraikitze lanen arduraduna izan zen. San Fernandoko Arte Aderren Ikastegi Nagusiko kide ere bazen.
- Aita Manuel Larramendi (1690-1766): apaiz jesuita eta filologoa. Euskal idazle, suspertzaile eta apologista ere izan zen.
- Agustin Leitza (1694-1763): Ongile andoaindarra. San Salvador de Jujuyn, Argentinan, aberastu egin zen ganadu negozioekin eta bertan lortutako diruarekin, Andoainen eliza berri bat eraikitzen lagundu zuen, egungo Tourseko San Martin Parrokia. Bi kalek eta enparantza txiki batek bere izena daramate.
[aldatu] Kanpo loturak
- http://www.andoain.org/ Andoaingo udalaren webgunea.
- http://www.andoain.com/ Andoaingo webgunea.
- http://www.eajpnvandoain.com/ Andoaingo Euzko Alderdi Jeltzalearen webgunea.
- http://www.gipuzkoa.net/ Gipuzkoako Foru Aldundiaren webgunea.
- http://gestorcontenidosim.gipuzkoa.net/udalweb/eu/html/ Gipuzkoako Foru Aldundiaren webguneak, herriei buruz eskaintzen duen atala.
- http://b5m.gipuzkoa.net/kaletegia/andoain/ Gipuzkoako Foru Aldundiaren webguneak eskaintzen duen Andoaingo kaleen planoa.
- http://www.kulturparkea.com/ Martin Ugalde Kultur Parkearen webgunea.
- http://www.leitzaran.net/ Leitzaran bailarari buruzko informazio zabala.
- http://www.fotosdonosti.com/thumbnails.php?album=17&lang=basque/ Andoaingo hainbat argazki.
- http://www.festak.com/ Andoaingo jaien, kirolen eta kulturaren argazkiak.
- http://www.aiurri.com/ Beterri-Aiztondoko Aiurri hamaboskariaren webgunea.
![]() |
Gipuzkoako udalerriak | ![]() |
---|---|---|
Abaltzisketa • Aduna • Aia • Aizarnazabal • Albiztur • Alegia • Alkiza • Altzaga • Altzo • Amezketa • Andoain • Anoeta • Antzuola • Arama • Aretxabaleta • Arrasate • Asteasu • Astigarraga • Ataun • Azkoitia • Azpeitia • Baliarrain • Beasain • Beizama • Belauntza • Berastegi • Bergara • Berrobi • Bidegoian • Deba • Donostia • Eibar • Elduain • Elgeta • Elgoibar • Errenteria • Errezil • Eskoriatza • Ezkio-Itsaso • Gabiria • Gaintza • Gaztelu • Getaria • Hernani • Hernialde • Hondarribia • Ibarra • Idiazabal • Ikaztegieta • Irun • Irura • Itsasondo • Larraul • Lasarte-Oria • Lazkao • Leaburu • Legazpi • Legorreta • Leintz Gatzaga • Lezo • Lizartza • Mendaro • Mutiloa • Mutriku • Oiartzun • Olaberria • Oñati • Ordizia • Orendain • Orexa • Orio • Ormaiztegi • Pasaia • Segura • Soraluze • Tolosa • Urnieta • Urretxu • Usurbil • Villabona-Amasa • Zaldibia • Zarautz • Zegama • Zerain • Zestoa • Zizurkil • Zumaia • Zumarraga |