Grikoa

Wikipedia(e)tik

Grikoa
Κατωιταλιώτικα, Katoitaliótika
Non mintzatzen den: Italia 
Eskualdea: Salentoko penintsula (Apulia), Calabria
Guztira hiztunak: 20.000
Hizkuntza familia: Indoeuroparra
 Greziera
  Dorikoa
   Grikoa 
Estatus ofiziala
Hizkuntza ofiziala:
Araugilea: arautu gabea
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1: ez du
ISO 639-2:
ISO/FDIS 639-3: — 
Grikoaren hiztunen kokapena Salento eta Calabriako hizkuntz enklabeetan.
Grikoaren hiztunen kokapena Salento eta Calabriako hizkuntz enklabeetan.
 

Grikoa Magna Graecia eskualde italiarrean mintzatzen den greziera modernoaren dialektoa da.

Greziarrek grikoari Katoitaliótika (Κατωιταλιώτικα) deritzote, hau da, Hegoaldeko italiera. Era berean, Kalabrera era deitzen zaio grikoari, bere aldaera bat den grekokalabrerarekn nahasiz. Griko Salentiarra, Salentiarra (kasu hauetan Salentoko aldaeran arreta jarriz) eta Grekanikoa izenak ere hartzen ditu.

Antzina, grikoa Italiako hegoalde osoan mintzatzen bazen ere, gaur egun bi hizkuntz enklabetan hitz egiten da (ikus mapa):

  • Apuliako (Salentoko penintsula) Grecia Salentina izeneko ingurua: Calimera, Martano, Castrignano de' Greci, Corigliano d'Otranto, Melpignano, Soleto, Sternatia, Zollino eta Martignano herriak, non 40.000 bat biztanle bizi baitira.
  • Calabriako Bovesia inguruko bederatzi udalerri. Hemen populazioa txikiagoa da. Ezaugarri propioak dituen grekokalabrera mintzatzen da hemen.

Eduki-taula

[aldatu] Grikoaren jatorria eta egoera

Grikoaren jatorriari buruzko teoria zabalduena Gerhard Rohlfs eta G. Hatzidakis egileena da. Hauen arabera, grikoaren jatorria Antzinako Greziak Italiako hegoaldea eta Sizilia kolonizatu zuen garaian bilatu behar dira, K.a. VIII. mendean. Horrela, grikoa Italiako hegoalde greziarraren (Magna Graecia izenekoa) bizirik mantentzen den azken testigantza da.

Grikoak Doriar hitz zenbait eta greziera zaharraren forma batzuk mantzentzen ditu, grezieraren hegoaldeko dialektoak (Tsakoniarra) bezala. Hala ere, grikoa eta greziera modernoa elkarren artean ulertzekoak dira.

Grikozko folkloreak ahozko tradizio aberatsa du. Grikozko abestiek, musikak eta poesiak arrakasta handia dute bai Grezian eta baita Italian ere. Salentoko musika talde ezagun bi Ghetonia eta Aramirè dira. Era berean, Dionysis Savvopoulos eta Maria Farantouri bezalako Greziako artista ospetsuek grikozko emanaldiak eskaintzen dituzte.

Italiako parlamentuak Salentoko Griko komunitatea "gutxiengo etniko eta linguistiko" izendatu du, Minoranze linguistiche Grike dell'Etnia Griko-Salentina izendapenarekin.

[aldatu] Grikozko adibidea

"Kalinifta", grikozko kanta herrikoia:

[aldatu] Grikoz

Εβώ πάντα σε σένα πενσέω,
γιατί σένα φσυχή μου 'γαπώ,
τσαι που πάω, που σύρνω, που στέω
στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.

transliterazioa:
Evo panta se sena pensèo,
yiatì sena fsihi mou ghapò,
Tse pou pao, pou syrno, pou steo
stin kardià mou panta sena bastò.

[aldatu] Greziera modernoaz

Εγώ πάντα εσένα σκέφτομαι,
γιατί εσένα ψυχή μου αγαπώ,
και όπου πάω, όπου σέρνομαι, όπου στέκω,
στην καρδιά μου πάντα εσένα βαστώ.

[aldatu] Euskaraz

Beti zugan pentsatzen dut,
Maite zaitudalako, arima nirea,
Eta joaten, ezkutatzen, geratzen naizen edozein lekutan,
Beti nire bihotzean eramango zaitut.

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak