Lěkarska popla

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Lěkarska popla

kwět
systematika
Domena Eukarioty
Swět Rostlinstwo
klasa: (Rosopsida)
porjad: (Malvales)
swójba: Šlězowe rostliny (Malvaceae)
podswójba: (Malvoideae)
ród: Popla (Althaea)
družina: Lěkarska popla
wědomostne mjeno
Althaea officinalis
L.

 pok.·disk.·wobdź. 

Lěkarska popla (łaćonsce: Althaéa officinalis) je rostlina ze swójby šlězowych rostlinow, z roda poplow.


Wobsah

[wobdźěłać] Etymologija

kwěty
kwěty

Botaniske mjeno „althaea“ wotwodźuje so wot grjekskeho słowa „άλδανω“. Woznjamjenja telko kaž hojić. Słowo malwa pochadźa wot grjekskeho słowa „μαλαχς“, kotrež mjechki a změrowacy woznjamjenja.

ilustracija (Koehler, 1887)
ilustracija (Koehler, 1887)

[wobdźěłać] Wopis

Lěkarska popla je zrunana, wjacelětna, zelišćowa rostlina z krutymi stołpikami. Rostlina je wšudźe kosmata. Delnje łopjena su wutrobojte a kónčkojte. Cyle horjeka wustupuja často njedźělene łopjena. Kwěty su swětłoróžojte abo (zrědka) běłe. Lěkarska popla kćěje wot julija hač do septembra.

Lěkarska popla dosahuje wysokosć wot 60 - 150 cm. Lěkarska popla je hódnotna picowanska rostlina za pčoły.

[wobdźěłać] Stejnišćo

Je lěkarska popla na włóžnych łučkach, w brjohowych kerčinach, na pastwišćach a w kultiwowanych pódy. Rostlina preferuje wapnojtu, selojtu pódu.

[wobdźěłać] Rozšěrjenje

Rozšěrjenje saha na zapadźe hač do Iberiskeje połkupy, na juhu hač do Srjedźneho morja, na wuchodźe hač do Sibirskeje a Altaja a na sewjerje hač do južneje Skandinawiskeje. Do srjedźneje Europy bu tuta rostlina wot čłowjeka přinjesena (Archeofyt).

[wobdźěłać] Wobsahowe maćizny

Korušk wobsahuje slinowe maćizny (10 - 20 %), pektin (maksimalny 16 %) a škrob (maksimalny 37 %), trochu eteriski wolij, tučny wolij, třěski a šterole.

[wobdźěłać] W kuchinje

Lěkarska popla wužiwa so w francoskej kuchinje a ameriskej kuchinje. Přetrjebuja stołpiki, łopjenka a koruški. Kwěty hodźa so jěsć. Młode łopjenka wužiwaja so w solotejach. Romjenjo wužiwachu rostlinu w poliwkach. Zašo buchu korjenja jědźene. Najprjedy buchu warjene a potom pječene.

[wobdźěłać] W rostlinskim lěkowanstwje

W rostlinskim lěkowanstwje wužiwaja so koruški (łaćonsce Radix Althaeae) a łopjenka (łaćonsce Folia Althaeae). Zběraja koruški wot oktobra do nowembra a łopjenka wot meje do junija. Wužiwaja so drogi za zymnowodowy ekstrakt, za sirup abo za čajowy wobstatk. Grjekojo a Romjenjo znajachu wuskutki lěkowanja tuteje rostliny. Dioskurides, Theophrast, Galen a Plinius naspominaja rostlinu w swojich spisach. W srjedźowěku běše powšitkownje z wašnjom tutu rostlinu wužiwać.

[wobdźěłać] Synonymy

  • Althaea kragujevacensis Pan.
  • Althaea micrantha Borbas
  • Althaea sublobata Stokes
  • Althaea taurinensis DC.
  • Althaea vulgaris Bubani
  • Malva althaea E.H.L. Krause
  • Malva maritima Salisb.
  • Malva officinalis (L.) Schimper & Spenner.

[wobdźěłać] Žórła

  • Dörfler, H.-P., Roselt, Gerhard: Heilpflanzen. Gestern und Heute. Urania, Leipzig - Jena - Berlin 1989 (něm.)
  • Sebald, Seybold, Philippi: Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Ulmer Verlag, Stuttgart 1990, ISBN 3-8001-3314-8. (něm.)
  • Adler, Oswald, Fischer: Exkursionsflora von Österreich. Ulmer Verlag, Stuttgart und Wien 1994, ISBN 3-8001-3461-6. (něm.)
  • Hiller, Karl; Melzig, Matthias F.; Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen,. Area-Verlag, Erftstadt 2006, ISBN 3-89996-682-1. (něm.)
  • Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
  • Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
  • něm. wikipedija

[wobdźěłać] Eksterne Wotkazy

Commons
WikiSpecies
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije