საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა
ვიკიპედიიდან
ამოიღეთ ეს თარგი სტატიის გამართვის შემდეგ.
სანამ უშუალოდ საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენას შევეხებოდეთ, უნდა აღინიშნოს ერთი მეტად მნიშვნელოვანი და პრინციპული მომენტი:
საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდაბლობის აღდგენა არ შედიოდა არც საბჭოთა დემოკრატიული დისიდენტური მოძრაობის (ა. სახაროვის მეთაურობით, მისი ე. წ. "ახალი საბჭოთა კონსტიტუციის" იდეოლოგიის თანახმად), არც - ე. წ. საბჭოთა "პერესტროიკის" მამოძრავებელი ძალების (გორბაჩოვი, შევარდნაძე და ძმანი მათნი) და არც დასავლეთის სახელმწიფოების იმდროინდელი მთავრობების გეგმებში და მიზნებში (რომლებიც გორბაჩოვთან მალტის ხელშეკრულების ღია და ფარული გარიგებების ჩარჩოებში მოქმედებდნენ). ყველა ამ ძალის ფუნდამენტური მისწრაფება იყო საბჭოთა კავშირის შენარჩუნება და მარტოოდენ მისი ფასადის მოპირკეთება-შელამაზება. ეს არ ეხებოდა მარტოოდენ ბალტიისპირეთის რესპუბლიკებს, რომელთა იმპერიიდან გასვლა ფაქტობრივად გადაწყვეტილი იყო. საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობისა და პირველ რიგში დამოუკიდებელი საქართველოს პირველი პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას (1939-1993)საქართველოს სრული სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენისაკენ მიმართული ურყევი და პრინციპული კურსი გახდა საფუძველი როგორც საბჭოთა დისიდენტური წრეების, ასევე საბჭოთა იმპერიული ძალებისა და აშშ-ის იმჟამინდელი ხელისუფლების მკვეთრად გამოხატული მტრული დამოუკიდებულებისა საქართველოს დამოუკიდებლობისა და პირადად ზ. გამსახურდიასადმი.
სექციების სია |
[რედაქტირება] დამოუკიდებლობის აღდგენის მოკლე წინაისტორია
ჯერ კიდევ 1954 წელს, ზვიად გამსახურდიამ და მისმა სულიერმა ძმამ მერაბ კოსტავამ (რომლებიც მაშინ მხოლოდ 15 წლის იყვნენ) რამდენიმე თანამოაზრესთან ერთად შექმნეს ახალგაზრდული ეროვნული იატაკქვეშა ორგანიზაცია "გორგასლიანი". სწორედ აქედან დაიწყო საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ის ახალი, უაღრესად ჯანსაღი ეტაპი, რომელმაც საბოლოო ჯამში ხორცი შეასხა ყოველი ქართველის სანუკვარ ოცნებას, - საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენას. ამ პირველ, მაგრამ მეტად მნიშვნელოვან ნაბიჯს მოჰყვა ეროვნული მოძრაობის ხანგრძლივი, ნარ-ეკლიანი და სახელოვანი გზა: ზ. გამსახურდიას და მ. კოსტავას დაპატიმრება 1956 წელს, 1974 წელს მათი თაოსნობით ადამიანის და ერის უფლებათა დამცავი ორგანიზაციის - "ადამიანის უფლებათა საინიციატივო ჯგუფის", ხოლო 1976 წელს მის ბაზაზე საბჭოთა იმპერიაში ადამიანის უფლებათა დამცავი და ჰელსინკის შეთანხმების (1975) ხელშემწყობი პირველი ჯგუფის - "საქართველოს ჰელსინკის ჯგუფის" დაარსება (1989 წლიდან ორგანიზაციას ეწოდა "საქართველოს ჰელსინკის კავშირი"), ეროვნულ-პოლიტიკური თვითგამოცემითი ჟურნალების ("საქართველო", "ოქროს საწმისი", "საქართველოს მოამბე" და სხვა) გამოცემა, თავდადებული მოღვაწეობა საქართველოს ისტორიულ-კულტურული ძეგლების დასაცავად, 1977 წელს ზ. გამსახურდიას, მ. კოსტავას და დისიდენტური მოძრაობის სხვა წარმომადგენელთა დაპატიმრება (ზ. გამსახურდია გათავისუფლებულ იქნა 1979 წელს, ხოლო მისი აქტიური მოღვაწეობის შედეგად 1987 წელს პატიმრობიდან დახსნილ იქნა მ. კოსტავა), 1978 წელს მათი წარდგენა მშვიდობის ნობელის პრემიაზე, 1988-1989 წლებში მათივე თაოსნობით ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ახალი ძლიერი ტალღის აგორება (რომელიც იქცა გადამწყვეტ ეტაპად სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენისათვის ბრღოლის გზაზე), 1989 წლის 9 აპრილის ტრაგედია, 1989 წლის ოქტომბერში მეტად საეჭვო ვითარებაში მ. კოსტავას ტრაგიკულად დაღუპვა, 1990 წლის დამდეგის აქციები და ბოლოს - 1990 წლის 28 ოქტომბრის პირველი მრავალპარტიული, დემოკრატიული არჩევნები...
[რედაქტირება] 1990 წლის 28 ოქტომბერი - 1991 წლის 9 აპრილი
მიუხედავად საბჭოთა იმპერიის სპეცსამსახურების, კომუნისტური პარტ-ნომენკლატურის და სპეცსამსახურების მიერ ეროვნულ მოძრაობაში ჩანერგილი აგენტურის გააფთრებული წინააღმდეგობისა, ზ. გამსახურდიას ინიციატივით 1989 წლის დამლევს შექმნილმა გაერთიანებამ, - პოლიტიკური პარტიებისა და ორგანიზაციების "მრგვალმა მაგიდამ" შეძლო საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს 1990 წლის მარტის კომუნისტური არჩევნების ჩაშლა და მიაღწია იმავე წლის 28 ოქტომბრის პირველი მრავალპარტიული, დემოკრატიული და, რაც მეტად პრინციპული და მნიშვნელოვანია, - არასაბჭოთა საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნას. აქვე უნდა განიმარტოს, თუ რატომ იყო ეს არჩევნები არასაბჭოთა: არჩევნებში მონაწილე პარტიებისა და ორგანიზაციების რეგისტრაციას ახდენდა არა საბჭოთა ხელისუფლება, არამედ პარიტეტულ საფუძველზე არჩეული ცენტრალური საარჩევნო კომისია. ამასთან, საბჭოთა იმპერიაში პირველად არჩევნებს ზედამხედველობას უწევდნენ უცხოეთიდან ჩამოსული საერთაშორისო დამკვირვებლები. არჩევნების შედეგებმა გადააჭარბა ყოველგვარ მოლოდინს: დამაჯერებელი გამარჯვება მოიპოვეს საარჩევნო ბლოკის "მრგვალი მაგიდა-თავისუფალი საქართველო" ორგანიზაციებმა. 1990 წლის 14 ნოემბერს ჩატარდა საქართველოს ახლადარჩეული უზენაესი საბჭოს პირველი სესია, რომელმაც უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარედ ერთხმად აირჩია ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აღიარებული ლიდერი ზვიად გამსახურდია. ამავე სესიაზე გაუქმდა სახელწოდება "საქართველოს სსრ" და ქვეყანას ეწოდა "საქართველოს რესპუბლიკა", დამტკიცდა რესპუბლიკის ახალი ეროვნული ჰიმნი, სახელმწიფო დროშა და ღერბი. საქართველოში გამოცხადდა გარდამავალი პერიოდი.
1991 წლის 31 მარტს საქართველოს რესპუბლიკაში ჩატარდა საყოველთაო-სახალხო რეფერენდუმი ერთადერთი შეკითხვით "ხართ თუ არა თანახმა აღდგეს საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობა 1918 წლის 26 მაისის აქტის საფუძველზე?". საარჩევნო ხმის უფლების მქონე მოსახლეობის 98%-მა სარეფერენდუმო შეკითხვას გასცა დადებითი პასუხი.
1991 წლის 9 აპრილს, პატივი მიაგო რა 1989 წლის 9 აპრილის ტრაგედიის მსხვერპლთა ნათელ ხსოვნას, საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ მიიღო "საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აქტი", ის ერთადერთი უმნიშვნელოვანესი სამართლებრივი დოკუმენტი, რომლის საფუძველზეც მოხდა საქართველოს საერთაშორისო ცნობა.
იმავე წლის 26 მაისს ჩატარდა დემოკრატიული, საყოველთაო-სახალხო საპრეზიდენტო არჩევნები: საქართველოს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს პირველ პრეზიდენტად არჩეულ იქნა ზვიად გამსახურდია.
[რედაქტირება] სახელმწიფო მშენებლობა
დამოუკიდებელი სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების გზაზე ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი გახლდათ საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანებულება „საქართველოს რესპუბლიკის თავდაცვის სამინისტროს შექმნის შესახებ“ (1991 წლის 9 სექტემბერი).
უდიდესი მნიშვნელობის სახელმწიფოებრივი აქტი - საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს დადგენილება „საქართველოს რესპუბლიკაში სსრ კავშირის შეიარაღებული ძალების სტატუსის შესახებ“, რომლითაც საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განლაგებული სსრ კავშირის შეიარაღებული ძალები გამოცხადდა საოკუპაციო შეიარაღებულ ძალად.
ზემოთ აღნიშნულს მოჰყვა საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს კანონები:
„საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განლაგებული საკავშირო და საკავშირო-რესპუბლიკური დაქვემდებარების საწარმოების, დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების სტატუსის შესახებ“ (1991 წლის 15 სექტემბერი), „სსრ კავშირის სახელმწიფო საკუთრებაში საქართველოს წილის შესახებ“, „საქართველოს რესპუბლიკის საბაჟოს შესახებ“, „საქართველოს რესპუბლიკის საჰაერო სივრცის შესახებ“ (1991 წლის 15 სექტემბერი) და სხვა.
ამავე დღეებში საქართველოს უზენაესი საბჭო ღებულობს დადგენილებებს -
„ადამიანის უფლებათა დეკლარაციასთან საქართველოს რესპუბლიკის შეერთების შესახებ“, ჰელსინკის „ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის თათბირის შემაჯამებელ დოკუმენტებთან“ საქართველოს რესპუბლიკის შეერთების შესახებ (1991 წლის 15 სექტემბერი).
საქართველოს რესპუბლივის პრეზიდენტის ბრძანებულებით იქმნება საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტთან არსებული ეროვნული უშიშროების საბჭო (1991 წლის 21 სექტემბერი). უდიდესი მნიშვნელობისაა საქართველოს რესპუბლიკის ბრძანებულება „საქართველოს რესპუბლიკაში დისლოცირებული სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სამინისტროს შინაგანი ჯარების იარაღის, საბრძოლო მასალის, მიმოსვლის საშუალებების, სამხედრო ტექნიკისა და სხვა ქონების შესახებ“ - გამოცხადდეს საქართველოს რესპუბლიკის საკუთრებად საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე დისლოცირებული სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სამინისტროს შინაგანი ჯარების იარაღი, საბრძოლო მასალა, მიმოსვლის საშუალებები, სამხედრო ტექნიკა და სხვა ქონება; საქართველოს რესპუბლიკის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ დაიწყოს მოლაპარაკება სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან ამ ბრძანებულების პირველ პუნქტში აღნიშნული ქონების საქართველოს რესპუბლიკის საკუთრებაში გადმოსაცემად (1991 წლის 7 ნოემბერი).
ამდაგვარივე ხასიათის იყო საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის შემდეგი ბრძანებულებანი:
„საქართველოს ტერიტორიაზე დისლოცირებული საბჭოთა არმიის კუთვნილი იარაღის, საბრძოლო ტექნიკის, სამხედრო ბაზებისა და სხვა სამხედრო ქონების შესახებ“ (1991 წლის 10 ნოემბერი), „საქართველოს ტერიტორიაზე დისლოცირებული სსრ კავშირის სასაზღვრო ჯარების და სამხედრო-საზღვაო ფლოტის კუთვნილი იარაღის, საბრძოლო მასალის, მიმოსვლის საშუალებების, სამხედრო ტექნიკის, სამხედრო ბაზების და სხვა სამხედრო ქონების შესახებ“ (1991 წლის 16 ნოემბერი)
ეროვნული გვარდიის შექმნა
Khachatryan says that at the end of his life, Parajanov became difficult. "The beginning of Gamsakhurdia’s era, he could hardly stand. He kept saying that nothing would remain (of the multicultural nature of) Tbilisi, and that it would be very difficult to live there," Khachatryan said. წყარო. როგორც ხედავთ ფარაჯანოვიც ზვიად გამსახურდიას მოლოდინს მოუკლავს...
საპარლამენტო არჩევნების თავისებურებანი აფხაზეთში
მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაცია
[რედაქტირება] იხილეთ სხვა სტატიები
- მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრის ქართული ეროვნული მოძრაობა
- სრულიად საქართველოს წმინდა ილია მართლის საზოგადოება
- დამოუკიდებელი საქართველოს ქრონოლოგია