ჯორჯ ვაშინგტონი

ვიკიპედიიდან

ჯორჯ ვაშინგტონი
ჯორჯ ვაშინგტონი

ჳაშინგთონი, ჯორჯ (ინგლ. George Washington) (* 22 თებერვალი 1732, ვესმორლენდ ქაუნთი, აშშ; † 14 დეკემბერი 1799, მაუნთ ვერნონი, აშშ) - ამერიკის შეერთებული შტატების პირველი პრეზიდენტი 1789-1797 წლებში.


სექციების სია

[რედაქტირება] ბიოგრაფია

დაიბადა ბრიტანული წარმოშობის მდიდარ ოჯახში, ვირჯინიის პროვინციაში. ჳაშინგთონი მუშაობდა თავისი ნახევარ-ძმის პლანტაციაში, მაუნთ ვერნონში, რომელიც შემდგომ მემკვიდრეობით მიიღო.

ოფიცერმა ჯორჯ ჳაშინგთონმა ყურადღება პირველად ფრანგებისა და ინდიელების ომში (1754-1763 ) მიიქცია. გარკვეული დროის შემდეგ მან დასტოვა თავის პოსტი, რათა ექორწინა მართა დენდრიჯ ფარქ-ქასთისზე, მდიდარ, ორ შვილიან ქვრივზე. იგი არჩეულ იქნა მოქალაქეთა პალატაში და ამერიკის რევოლუციის დასაწყისითანავე მისი ლიდერი გახდა, იგი ესწრებოდა კონტინენტალური კონგრესის ორივე მოწვევას. ამერიკის რევოლუციის დროს (177583) ჳაშინგთონი დანიშნულ იქნა კონტინენტალური არმიის მთავარსარდლად, მისი მეთაურობით კონტინენტალურმა არმიამ ბრიტანელებზე გაიმარჯვა.

ჯორჯ ჳაშინგთონი, 1789 წელს, მას შემდეგ რაც ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია იქნა მიღებული, არჩეულ იქნა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ პრეზიდენტად. მისი ორ ვადიანი პრეზიდენტობის დროს დაარსებული იქნა ძირითად ინსტიტუტები და სტრუქტურები რომლებიც დღემდე მოქმედებენ. 1797 წელს მეორე საპრეზიდენტო ვადის გასვლის შემდეგ ჯორჯ ჳაშინგთონი დაბრუნდა მაუნთ ვერნონში სადაც სიცოცხლის უკანასკნელი დღეები გაატარა.

[რედაქტირება] ადრეული წლები

გრიგორიანული კალენდრის მიხედვით, ჯორჯ ჳაშინგთონი დაიბადა ვესმორლენდ ქაუნთიში, ვირჯინია, 1732 წლის 22 თებერვალს.

მისი მშობლები იყვნენ აუგუსტინ ჳაშინგთონი (16931743) და მერი ბელი (17081789). ბავშვობის უმეტესობა ჯორჯმა გაატარა ფრედერიქსბურგთან მდებარე ფერმაში (Ferry Farm), ის ხშირად სტუმრობდა თავის ბიძაშვილებს ქინგ ჯორჯ ქაუნთიში. 1752 წლის 4 თებერვალს ჯორჯ ჳაშინგთონი მიღებულ იქნა მასონთა ლოჟაში. იმავე წელს მან მემკვიდრეობთ მიირო მაუნთ ვერნონში მდებარე პლანტაცია.

[რედაქტირება] ფრანგებისა და ინდიელების ომი და შემდგომი პერიოდი

ჯორჯ ჳაშინგთონი – ავტ. ჩარლზ უილსონ პილი, 1772 წ.
ჯორჯ ჳაშინგთონი – ავტ. ჩარლზ უილსონ პილი, 1772 წ.

1752 წელს საფრანგეთმა დაიწყო ოჰაიოს ოლქის ოკუპაცია, ამ რეგიონზე ვირჯინიაც აცხადებდა პრეტენზიას. 1753 წელს ვაშინგტონმა, ფრანგებს გადასცა ვირჯინიის მმართველის რობერტ დინვიდის ულტიმატუმი, რომლებიც ფრანგებმა უარჰყვეს და ტერიტორიის დატოვებაზე უარი განაცხადეს. 1754 წელს, ვიცე პოლკოვნიკი ჯორჯ ვაშინგტონი გაუძღვა ვირჯინიის პირველ პოლკს ოჰაიოს ოლქისაკენ. იგი თავს დაესხა ფრანგების და კანადელების მზვერავთა ჯგუფს და ყველა დახოცა, მათ შორის მათი მეთაურიც ენსინ ჯამონვილი. ჳაშინგთონმა ააგო ფორტ ნესესითი, რომელიც შემდეგში დანებდა ფრანგებისა და ამერიკელი ინდიელების მრავალრსიცხოვან არმიას. ჳაშინგთონმა ხელი მოაწერა დოკუმენტზე სადაც ეწერა რომ მან მოკლა ჯამონვილი (დოკუმენტი ფრანგულ ენაზე იყო დაწერილი და ჯორჯ ჳაშინგთონმა ის ვერ წიკითხა). „ჯამონვილის საქმე“ გახდა საერთაშორის სკანდალის საფუძველი და გააღვივა ფრანგებისა და ინდიელების ომი.

ფრანგებმა ჳაშინგთონი გაანთავისუფლეს და პირობა ჩამოართვეს რომ ერთი წლის განმავლობაში ის ოჰაიოში აღარ დაბრუნდებოდა. 1755 წელს, ჳაშინგთონი ბრიტანულ არმიას ახლდა ბრადოკის ლაშქრობაზე, ლაშქრობა კატასტროფული შედეგებით დასრულდა მონონგაჰელას ბრძოლით. ჯორჯ ჳაშინგთონი რომელიც ამ კამპანიის დროს თავგანწირვით იბრძოდა, ვირჯინიის გმირად აღიარეს და იგი ვირჯინიის პირველ პოლკს კიდე რამოდენიმე წელი მეთაურობდა. 1758 წელს მან მონაწილეობა მიიღო ფორბსის ლაშქრობაში რომელიც წარმატებით დასრულდა და ფრანგები ფორტ დუკენიდან გაძევებულნი იქნენ.

მისი თავდადებისა და მიღწევების მიუხედავად ჯორჯ ჳაშინგთონი არ დააწინაურეს, ამიტომ იგი 1759 წელს გადადგა და ცოლად შეირთო მართა დენბრიჯი, ორ შვილიანი მდიდარი ქვრივი. ჳაშინგთონმა იშვილა ორივე ბავშვი, მას საკუთარი შვილი არ ყოლია. ახალდაქორწინებულები საცხოვრებლად გადავიდნენ მაუნთ ვერნონში. ჳაშინგთონი გახდა მოქალაქეთა პალატის წევრი.

1774 წლისთვის ჯორჯ ჳაშინგთონი კოლონიაში ერთ–ერთი უმდიდრესი ადამიანთაგანი იყო. ამავე წელს ის გაგზავნილ იქნა ვირჯინიის დელეგატად პირველ კონტინენტალურ კონგრესზე. კოლონიებსა და ბრიტანეთს შორის ურთიეთობა სულ უფრო და უფრო იძაბებოდა, და 1775 წელს ჯორჯ ჳაშინგთონი მეორე კონტინეტალურ კონგრესზე სამხედრო ფორმაში გამოცხადდა.

[რედაქტირება] ამერიკის რევოლუცია

ჳაშინგთონი გადადის დელავერზე – ავტ. ემანუელ ლეუცე, 1815 წ. , მეტორპოლიტენ მუზეუმი.
ჳაშინგთონი გადადის დელავერზე – ავტ. ემანუელ ლეუცე, 1815 წ. , მეტორპოლიტენ მუზეუმი.

1775 წლის 15 ივნისს, კონტინენტალურმა კონგრესმა, ჯორჯ ჳაშინგთონი საიდუმლოდ დაამტკიცა ახალ ჩამოყალიბებული კონტინენტალური არმიის მთავარსარდლად (ინგლ. commander in chief). ინიციატივა მისი დანიშვნის შესახებ წამოაყენა მასაჩუსეცის შტატის დელეგატმა ჯონ ადამსმა. ჳაშინგთონი არმიის ხელმძღვანელობას 3 ივლისიდან შეუდგა.

1776 წლის 17 მარტს ჳაშინგთონმა წარმატებით გააძევა ბრიტანული არმია ბოსტონიდან, მას ამაში დორჩესტერის მაღლობზე განთავსებული არტილერია დაეხმარა. ბრიტანულმა არიმიამ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა გენერალი უილიამ ჰოუი, ჰალიფაქსისკენ (კანადა) გადაინაცვლა, ხოლო ჳაშინგთონის არმია ქალაქ ნიუ-იორკში დაბანაკდა. 22 აგვისტოს ჳაშინგთონმა დათმო ლონგ აილენდის ბრძოლა, თუმცა თავისი ჯარის უდიდესი ნაწილის გადარჩენა მოახერხა, რამდენიმე მომდევნო ბრძოლის შედეგად ჳაშინგთონმა ნიუ-ჯერსისკენ დაიხია და ეჭვქვეშ დადგა რევოლუციის ბედი.

ჯორჯ ჳაშინგთონი – ავტ. ჯონ თრამბალი, ლონდონი, 1780 წ.
ჯორჯ ჳაშინგთონი – ავტ. ჯონ თრამბალი, ლონდონი, 1780 წ.

1776 წლის 25 დეკემბრის ღამეს, ვაშინგტონის არმიამ გადაკვეთა მდინარე დელავერი, რათა შეეტია გერმანელთათვის ტრენტონში (ნიუ ჯერსი). ამ შეტევას მოჰყვა, გენერალ ჩარლზ ქორნუოლესის ჯარებზე თავდასხმა, 1777 წლის 2 იანვარს.

ამავე წელს, გენერალი ჰოუი შეტევაზე გადავიდა და დაამარცხა რა ჳაშინგთონის ჯარები ბრანდიუაინის ბრძოლაში 11 სექტემბერს აიღო კოლონიების მთავარი ქალაქი ფილადელფია. ამერიკელების საპასუხო შეტევა, გერმანთაუნის ბრძოლა კრახით დასრულდა, ჳაშინგთონი იძულებული იყო ველი ფორჯში დაბანაკებულიყო, სადაც მის ჯარისკაცებს გაუკეთეს ვაქცინა ყვავილის საწინააღმდეგოდ.

1777 წელს გენერალ ჰორაციო გეითსმა და გენერალ |ბენედიქტ არნოლდმა, გაიმარჯვეს სარატოგას ბრძოლაში, აქ დიდი როლი ითამაშა ჳაშინგთონმა, რომლის არმიაც ბრიტანელების ძირითად ძალებს აკავებდა ქვეყნის შუაგულში.

1779 წელს ჳაშინგთონმა არმიის ნაწილი სალივანის ლაშქრობაზე გაგზავნა, ეს იყო თავდასხმა იროკეზთა კონფედერაციაში შემავალი ექვსი ტომიდან, ოთხზე რომლებიც შეეკვრნენ ბრიტანელებს. 40 სოფელზე მეტი გაანადგურეს ამ ლაშქრობისას.

1781 წელს ამერიკელების და ფრანგების საერთო ძალებმა, ფრანგული ფლოტის დახმარებით, ალყა შემოარტყა გენერალი ქორნუოლესს იორქთაუნში (ვირჯინია). 14 სექტემბერს ჳაშინგთონი თავისი ჯარით შეუერთდა მათ. ბრძოლის შედეგად ბრიტანული არმია დანებდა და საბოლოოდ წერტილი დაესვა მათ წინააღმდეგობას.

მოგვიანებით 1783 წელს, პარიზის ზავის ხელმოწერის შედეგად, დიდი ბრიტანეთის სამეფომ აღიარა ამერიკის დამოუკიდებლობა.

[რედაქტირება] პერიოდი რევოლუციის შემდგომ, პრეზიდენტობამდე

1783 წლის 23 დეკემბერს ჯორჯ ჳაშინგთონი გადადგა მთავარსარდალის თანამდებობიდან.

1787 წელს იგი ხელმძღვანელობდა კონსტიტუციონალურ კონვენციას. უმეტეს შემთხვევებში ის არ ერთვებოდა დებატებში, თუმცა მისი ავტორიტეტი იმდენად დიდი იყო რომ დელეგატებს შორის კოლეგიალობა და დისციპლინა სუფევდა. ბევრი ადამიანი ფიქრობს რომ პრეზიდენტის ინსტიტუტი შეიქმნა სპეციალურად ჯორჯ ჳაშინგთონისთვის.

17881789 წლებში, ჯორჯ ჳაშინგთონი არჩეულ იქნა ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ პრეზიდენტად. ამერიკის შეერთებული შტატების პირველმა კონგრესმა გადაწყვიტა მისთვის ხელფასი წელიწადში $25, 000 დაენიშნათ, თუმცა ჳაშინგთონმა რომელიც ძალზედ მდიდარი იყო და მისი ქონება დღევანდელი კურსით დაახლოებით $500 მლნ.-ს შეადგენდა უარი თქვა ხელფასზე.


[რედაქტირება] პრეზიდენტობა

[რედაქტირება] კაბინეტი

პრეზიდენტ ჯორჯ ვაშინგთონის პორტრეტი – ავტ. გილბერტ სტუარტი
პრეზიდენტ ჯორჯ ვაშინგთონის პორტრეტი – ავტ. გილბერტ სტუარტი
თანამდებობა სახელი ვადა
პრეზიდენტი ჯორჯ ვაშინგტონი 1789–1797
ვიცე პრეზიდენტი ჯონ ადამსი 1789–1797
სახელმწიფო მდივანი თომას ჯეფერსონი 1789–1793
  ედმუნდ რენდოლფი 1794–1795
  თიმოთი პიკერინგი 1795–1797
ფინანსთა მინისტრი ალექსანდრ ჰამილტონი 1789–1795
  ოლივერ უოლქოთ უმცროსი 1795–1797
ომის მდივანი ჰენრი ნოქსი 1789–1794
  თიმოთი პიკერინგი 1795–1796
  ჯეიმს მაკ-ჰენრი 1796–1797
იუსტიციის მინისტრი ედმუნდ რენდოლფი 1789–1793
  უილიამ ბრედფორდი 1794–1795
  ჩარლზ ლი 1795–1797
ფოსტის ხელმძღვანელი სამუელ ოსგუდი 1789–1791
  თიმოთი პიკერინგი 1791–1795
  ჯოსეფ ჰაბერსამი 1795–1797



როგორც პირველმა პრეზიდენტმა, ჯორჯ ჳაშინგთონმა დანიშნა უზენაესი სასამართლოს სრული შემადგენლობა:

  • ჯონ ჯეი - უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე - 1789
  • ჯეიმს უილსონი - 1789
  • ჯონ რათლეჯი - 1790
  • უილიამ ქაშინგი - 1790
  • ჯონ ბლერი - 1790
  • ჯეიმს ირედელი - 1790
  • თომას ჯონსონი - 1792
  • უილიამ პატერსონი - 1793
  • ჯონ რათლეჯი -უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე 1795
  • სამუელ ჩეიზი - 1796
  • ოლივერ ესვორთი - უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე - 1796

[რედაქტირება] კავშირში შესული შტატები


[რედაქტირება] პრეზიდენტობის შემდგომი პერიოდი, გარდაცვალება

ჳაშინგთონის პორტრეტი
ჳაშინგთონის პორტრეტი

1797 წლის მარტში პრეზიდენტობის ვადის ამოწურვის შემდეგ ჳაშინგთონი დაბრუნდა მაუნთ ვერნონში. იქ მან დაარსა ალკოჰოლის სახდელი ქარხანა და გახდა ჳისკის ყველაზე დიდი მწარმოებელი ქვეყანაში. 1798 წელს მან მოგების სახით მიიღო $7,500.

ამავე წელს ჯორჯ ჳაშინგთონი დანიშნულ იქნა ამერკის შეერთებული შტატების არმიის გენერალად, ფაქტიურად არმიაში ყველაზე დიდი თანამდებობის მატარებელი იყო, ეს გადაწყვეტილება მიიღო პრეზიდენტმა ჯონ ადამსმა, საფრანგეთის გაფრთხილების მიზნით რომლეთანაც ომი მოახლოვებული იყო. თუმცა ჳაშინგთონი აქტიურად ვერ ჩაება ამ პროცესებში იგი ერთი წლის შემდეგ გარდაიცვალა.

ჳაშინგთონი ლოგინად ჩავრდა გაცივებისა და ყელის ტკივილისაგან, რომელიც გადაუვიდა ლარინგიტსა და პნევმონიაში და 1799 წლის 14 დეკემბერს გარდაიცვალა, თავის სახლში.