ანტონიო გაუდი
ვიკიპედიიდან
ანტონიო გაუდი | |
Antoni Gaudí i Cornet | |
![]() არქიტექტორი |
|
დაბ. თარიღი: | 25 ივნისი, 1852 |
დაბ. ადგილი: | რეესი, კატალონია |
გარდ. თარიღი: | 10 ივნისი, 1926 |
გარდ. ადგილი: | ბარსელონა |
ანტონიო გაუდი ი კორნეტი (Antoni Gaudí i Cornet; *25 ივნისი, 1852, რეესი, ტარაგონის მახლობლად ― † 10 ივნისი, 1926, ბარსელონა), კატალონიელი არქიტექტორი, ცნობილი მისი უნიკალური სტილითა და ზედმიწევნით ინდივიდუალისტური პროექტებით.
სექციების სია |
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
[რედაქტირება] ბავშვობა
გაუდი დაიბადა ტარაგონას რეგიონში, კატალონია, 1852 წელს. ზუსტი დაბადების ადგილი უცნობია, თუმცა ცნობილია, რომ დაბადებიდან მეორე დღეს ქალაქ რეუსში მონათლეს. მისი მშობლები ფრანსესკ გაუდი სერა და ანტონია კორნეტ ბერტრანი ლითონის მჭედლების ოჯახებიდან იყვნენ წარმოშობით.
ხუთი შვილიდან ყველაზე უმცროსი გაუდი ბავშვობაში თანატოლებთან თამაშს გაურბოდა იშიაზის გამო (ზოგიერთი ცნობით ხელის კიდურების ართრიტი ჰქონდა და თამაში არ შეეძლო). ავადმყოფობის გამო ფეხით იშვიათად დადიოდა და სახლიდან გასვლისას ვირით მგზავრობდა ხოლმე. შინ ხშირად ყოფნის გამო გაჩენილ თავისუფალ დროს ბუნებაზე დაკვირვებას უთმობდა. სწორედ ამ ფაქტს მიაწერენ მის მკვეთრად ჩამოყალიბებულ ბუნების დაკვირვებისა და ანალიზის უნარს.
[რედაქტირება] უმაღლესი განათლება
ბარსელონაში არქიტექტურის უმაღლეს სკოლაში (Escola Tècnica Superior d'Arquitectura) სწავლისას 1873-77 წლებში გაუდის მხოლოდ საშუალო ნიშნები ჰქონდა. ხუთწლიანი მუშაობის შემდეგ 1878 წელს არქიტექტორის წოდება მიენიჭა. გაუდის დიპლომის ხელმოწერისას ელის როგენტს უთქვამს "Qui sap si hem donat el diploma a un boig o a un geni: el temps ens ho dirà" ("ვინ იცის ამ დიპლომს სულელს ვაძლევთ თუ გენიოსს: დრო გვიჩვენებს). ახალგაზრდა არქიტექტორმა უმალ დაიწყო პროექტებზე მუშაობდა და ამ სკოლასთან კავშირში დარჩა მთელი მისი ცხოვრება.
[რედაქტირება] ადრეული კარიერა
- 1878–1879: ჩირაღდნები პლასა რეიალზე ბარსელონაში;
- 1878: საგამოფენო სტენდი ხელთათმანების მწარმოებელი კომელასთვის. ამ ნამუშევრით, რომელიც პარიზის მსოფლიო ექსპოზიციაზე იყო გამოყენებული, არქიტექტორი ევსები გუელმა გაიცნო;
- 1878–1882: რამდენიმე პროექტი ობრერა მატარონესტესთვის მატაროში. მათგან მხოლოდ მცირედი აშენდა, მაგრამ მათში აისახა გაუდის მიერ პარაბოლური თაღების გამოყენების პირველი მცდელობა, ჯერ ხის კონსტრუქციით.
- 1883–1885: Casa Vicens;
- 1883–1885: ვილა "El Capricho" სანდანდერში;
- 1884: ფინკა გუელი: შესასვლელი პავილიონი და საჯინიბო პედრალბეს სასახლისთვის (პირველი დასრულებული შენობა ევსები გუელისთვის);
- 1884–1891: საგრადა ფამილიას სარკოფაგის დასრულება (სარკოფაგი/სამარხი დაიწყო არქიტექტორმა ფრანცისკო დელ ვიარმა 1882 წელს, თუმცა მომდევნო წელს იძულებული იქნა მიეტოვებინდა);
- 1885–1889: პალაუ გუელი;
- 1887–1893: საეპისკოპო სასახლე ასტორგაში;
- 1889–1894: Colegio Teresiano;
- 1891–1893: საგრადა ფამილიას საძირკველის გარე კედლები;
- 1892–1894: Casa de los Botines at León.
[რედაქტირება] გვიანი წლები
გაუდი ღრმა კათოლიკე იყო, იმდენად, რომ მის ბოლო წლებში სრულიად მიატოვა საერო სამსახური და ცხოვრება კათოლიციზმსა და მის საგრადა ფამილიას მიუძღვნა. პროექტით ტაძარს 18 კოშკი უნდა ჰქონოდა, 12 თორმეტი მოციქულისთვის, 4 ოთხი ნათლისმცემლისთვის, ერთი მარიამისა და ერთი იესოსთვის. პროექტის დასულება უდროოდ გარდაცვალების გამო ვერ მოასწრო. ვინაიდან წინასწარი მონახაზების გარეშე მხოლოდ საკუთარი წარმოსახვის საფუძველზე მუშაობდა, მისმა თანამშრომლებმა ტაძრის დასრლება ვერ მოახერხეს. ამჟამად საგრადა ფამილიას რესტავრაცია უკეთდება, თუმცა აშკარაა განსხვავება მის ნამუშევარსა და გვიანდელ დამატებას შორის. სწორედ ამ მუშაობის ამგვარი სტილის გამო შეარქვეს ესპანელებმა გაუდის "ღმერთის არქიტექტორი".
პროექტის დაწყებიდან მცირე ხანში მისი ოჯახის წევრები და მეგობრები ერთმანეთის მიყოლებით გარდაიცვალნენ. მისი პროექტების განხორციელება შენელდა. მისი ოჯახის ყველაზე ახლო წევრი, ძმისშვილი როზა ეგეა 1912 წელს გარდაიცვალა, ორ წელიწადში მას მიჰყვა მისი ერთგული თანამშრომელი ფრანსესკ ბერენგერ მესტრესი. ამ ორი ტრაგედიის შემდეგ ბარსელონაში მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობა იწყება. ლა საგრადა ფამილიას მშენებლობა შენელდა, ხოლო ლა კოლონია გუელისა კი სრულიად შეწყდა. ოთხ წელიწადში ევსები გუელი, მისი პატრონი, გარდაიცვალა.
შესაძლოა მოვლენათა ამ სამწუხარო მიმდევრობის გამო შეიცვალა გაუდი. ის გაურბოდა ჟურნალისტებს და სურათის გადაღებაზე უარს აცხადებდა. კარჩაკეტილი გაუდი მხოლოდ მისი შედევრის განხორციელებით იყო დაკავებული.
1926 წლის 7 ივნისს ანტონიო გაუდის ტრამვაი დაეჯახა. მისი გაცვეთილი ტანსაცმლისა და ცარიელი ჯიბეების გამო ტაქსის მძღოლებმა არ ისურვეს მისი საავადმყოფოში გადაყვანა, იმის შიშით, რომ ის გადაყვანის თანხას ვერ გადაიხდიდა. საბოლოოდ საავადმყოფოში მიყვანისას დაშავებული ხელოვანი ვერავინ იცნო, სანამ მეორე დღეს მისმა მეგობრებმა არ იპოვეს იგი. უკეთეს საავადმყოფოში გადაყვანა გაუდიმ იუარა - "ჩემი ადგილი აქ არის, ღარიბებს შორის" უთქვამს მას. ის ხუთ დღეში, 1926 წლის 12 ივნისს გარდაიცვალა. მის სიკვდილს ნახევარი ბარსელონა გლოვობდა. შესაძლოა, სწორედ ამიტომ მისი დაკრძალვისთვის ყველაზე შესაფერისი ადგილი - მისი დაუსრულებელი შედევრი, ლა საგრადა ფამილია - შეირჩა.
[რედაქტირება] სტილი
გაუდის პირველი ნამუშევრები გოტიკურ და ტრადიციულ ესპანურ არქიტექტურულ სტილშია შესრულებული, თუმცა ის მალევე ანვითარებს საკუთარ გამორჩეულ სკულპტურულ სტილს. ფრანგ არქიტექტორ იუჟინ ვიოე-ლე-დუკს, რომელიც გოტიკური არქიტექტურის ფორმებით მუშაობდა, დიდი გავლენა მოუხდენია გაუდიზე. თუმცა მოსწავლემ მასწავლებელ არქიტექტორს აჯობა და საკუთარი უკიდურესად ორიგინალური - არასწორხაზოვანი და ფანტასტიურად ჩახლართული - ფომები შექმნა. მის ზოგიერთ უდიდეს ნამუშევარს, განსაკუთრებით კი ლა საგრადა ფამილიას, თითქმის ჰალუცინაციური გავლენა აქვს მნახველზე.
გაუდიმ საკუთარ არქიტექტურაში ერთმანეთში შერწყა პარაბოლური თაღები და ჰიპერბოლოიდური კონსტრუქციები, ბუნების ორგანული ფორმები და წყლის მდინარება. შენობების პროექტირებისას ის ყურადღებას ამახვილებდა გრავიტაციის ძალაზე და კათენოიდის პრინციპებზე (გაუდის მრავალი კონსტრუქცია თავდაღმაა შექმნილი ჯაჭვებზე ან ერთმანეთზე შეერთებულ თოკებზე სიმძიმეების დაკიდებით გრავიტაციის გამოყენებით კატენოიდების გამოთვლით ბუნებრივი სიმრუდის თაღის მისაღებად.
ტრენსადის ტექნიკის გამოყენებით გაუდი ხშირად ზედაპირებს დამსხვრეული ფილების საშუალებით რთავდა.
არქიტექორის შემოქმედებას არტ-ნუვო (მოდერნი) არქიტექტურას მიაწერენ, რომელიც თანამედროვე არქიტექტურის განმპრობებელი ადრეული სტადია იყო. თუმცა მის მიერ ორთოგონალური ხაზების ნაცვლად ბიომორფული ფორმების ათვისებამ მას საკუთარი, თვითმყოფადი კატეგორია მიანიჭა. მისი სტილი მოგვიანებით გამოძახილს პოულობს ავსტრიელ არქიტექტორ ფრიდენსრაიხ ჰუნდერტვასერში (1928-2000).
მიუხედავად იმისა, რომ საყოველთაოდ გენიოსად არის აღიარებული, არსებობს ჰიპოთეზა, რომ გაუდი ფერებს ვერ არჩევდა და მხოლოდ ჟოზეფ მარია ჟუჟოლთან (მასზე 27 წლით უმცროსი არქიტექტორი, რომელსაც გაუდი გენიოსს უწოდებდა) თანამშრომლობით შეძლო მან მისი გენიალური ნამუშევრების შექმნა.
[რედაქტირება] მნიშვნელოვანი პროექტები
- სახლი ვისენსი (1878–1880)
- პალაუ გუელი (1885–1889)
- ტერეზიანელთა კოლეჯი (1888–1890)
- კოლონია გუელის ეკლესიის საძვალე (1898–1916)
- სახლი კალვე (1899–1904)
- სახლი ბატლიო (1905–1907)
- სახლი მილა (La Pedrera) (1905–1907)
- პარკი გუელი (1900–1914)
- საგრადა ფამილია (ნაწილი) (1884–1926)
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- Martinell, César. Antoni Gaudí. Barcelona, 1975 (ინგლ. გამოცემა).
- Антонио Гауди: Жизнь в архитектуре. Райнер Цербст (რუს.)
[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში
- Casa Batllo (მრავალენოვანი; სჭირდება Adobe Flash)
- Sagrada Família (მრავალენოვანი)
- La Pedrera (მრავალენოვანი; სჭირდება Adobe Flash)
- გაუდის ტურისტული მეგზური
- გაუდი და ბარსელონას კლუბი
- ანტონიო გაუდის ნამუშევრები ბარსელონაში
- გაუდი: დიზაინერი (ინგლ. და ფრანგ.)
- ანტონიო გაუდის კოლექცია (ესპ.)
- გაუდი: ქრონოლოგია (ესპ.)
- გაუდი და არტ-ნუვო კატალონიაში