თარხანი
ვიკიპედიიდან
თარხანი (თურქ.) აქვს ორი მნიშვნელობა:
- დიდი ფეოდალის სახელი თურქული და მონღოლური მოდგმის ხალხებში;
- გადასახადებისაგან თავისუფალი და გარკვეული პრივილეგიების მქონე პირი, რომელსაც ეძლეოდა თარხნობის ანუ შეუვალობის სიგელი. მონღოლთა დაპყრობების შედეგად გავრცელდა ახლო აღმოსავლეთში, ამიერკავკასიასა და რუსეთში.
საქართველოში თარხანი და თარხნობა თავისუფალისა და შეუვალობის მნიშვნელობით შემოვიდა (დადასტურებულია XIV საუკუნის დოკუმენტში). იხმარებოდა აზატის სინონიმადაც. თარხნობას ანი ჭებდნენ როგორც თავადაზნაურობას, ეკლესია-მონასტრებს, დიდვაჭრებს (შეუვალობის სახით), ისე გლეხებს (ზოგიერთი გადასახადის ამოკვეთის სახით). XVII-XVIII საუკუნეებში საგლეხო საგადასახადო დავთრებში "თარხანი" მსახურის სინონიმად იხმარებოდა (იგულისხმებოდა მებეგრე გლეხის "თავი ბეგრისაგან" განთავისუფლება და მსახურად დადგენა). XVII საუკუნის 30-იანი წლების ბოლოს როსტომ მეფემ გ. სააკაძის შვილს - იორამს უბოძა თარხნობა, როგორც საპატიო ტიტული, რაც სააკაძეთა გათავადებას გულისხმობდა. აქედან მომდინარეობს თარხნიშვილების გვარი. თარხნის ტიტულს ატარებდა თარხნიშვილთა სათავადო სახლის უფროსი, XIX საუკუნამდე.