მტკვარ-არაქსის კულტურა
ვიკიპედიიდან
მტკვარ-არაქსის კულტურა ან ადრეული ტრანსკავკასიური კულტურა — ცივილიზაცია, რომელიც არსებობდა ძვ. წ. 3400 - ძვ. წ. 2000 წლებში. ყველაზე ადრეული მტკიცება ამ კულტურის ნაპოვნია არარატის პლატოზე; შემდეგ ის გავრცელდა საქართველოში ძვ. წ. 3000 წლისთვის, ხოლო მომდევნო ათასწლეულში მიიწევს დასავლეთისკენ ერზრუმის დაბლობებისკენ, კილიკიის სამხრეთდასავლეთით და სამხრეთაღმოსავლეთით ვანის ტბის არემარეში, დღევანდელი სირიის საზღვრამდე. ზოგადად, ადრეული ტრანსკავკასიური კულტურა მისი ძლიერების ზენიტში საკმაოდ ვრცელ ტერიტორიას მოიცავდა, დაახ. 1000 კმ და 500 კმ სიგრძე-სიგანეში.
ამ კულტურის არსებობის შესახებ სდუმს კლასიკური ისტორიული წყაროები. მისი სახელი (დარქმეული თანამედროვე არქეოლოგების მიერ) მომდინარეობს მდინარეების მტკვრისა და არაქსის ხეობებიდან, სადაც ის განვითარდა. ტერიტორია, რომელიც ამ ხალხს ეჭირა იყო დღევანდელი საქართველო, სომხეთი და თითქმის მთელი კავკასია.