მიხეილ თამარაშვილი

ვიკიპედიიდან

მიხეილ თამარაშვილი (იტალიაში ცნობილი იყო, როგორც მიქელ თამარათი) (*სექტემბერი, 1858, ახალციხე ― † 16 სექტემბერი, 1911, სოფ. სანტა-მარინელა, იტალია), ქართველი მეცნიერი და საზოგადო მოღვაწე, თეოლოგიის დოქტორი, პროფესორი.

[რედაქტირება] ბიოგრაფია

დაიბადა ახალციხეში, ქართველ კათოლიკეთა მრავალშვილიან ოჯახში. მამამისი, - პეტრე თამარაშვილი იმ დროისათვის საკმაოდ განათლებული პიროვნება იყო.

[რედაქტირება] განათლება

დაწყებითი სასულიერო განათლება მ. თამარაშვილმა მიიღო ახალციხეში, ე. წ. "ქვემო ეკლესიის" სამრევლო სკოლაში, სადაც მას მეურვეობდა და პედაგოგი, პუბლიცისტი და საზოგადო მოღვაწე ივანე გვარამაძე ("ვინმე მესხი"). მისივე რჩევით, 1878 წელს თამარაშვილი გააგზავნეს სტამბოლში, პეტრე ხარისჭირაშვილის მიერ დაარსებულ ქართველ კათოლიკეთა ფერი-კვეის ეკლესიის სამრევლო სასწავლებელში. იქიდან ქართველ კათოლიკეთა ძმობის დაფინანსებით გაემგზავრა ესპანეთში, სადაც სასულიერო სემინარიაში დაჰყო სამი წელიწადი. შემდეგ დაბრუნდა სტამბოლში, სადაც მღვდლად ეკურთხა. სტამბოლიდან იგი გაემგზავრა პარიზში, სადაც 1888 წელს დაამთავრა წმ. ლაზარეს დიდი სასულიერო სასწავლებელი, გაეცნო პარიზის სამეცნიერო ცხოვრებას, მუშაობდა წიგნსაცავებში, არქივებსა და მუზეუმებში.

[რედაქტირება] სამეცნიერო და პედაგოგიური მოღვაწეობა

1888 წელს მიხეილ თამარაშვილი ისევ სტამბოლში ჩავიდა, მალე კი თბილისში, სადაც კათოლიკეთა მიძინების ტაძრის მღვდლად იქნა გამწესებული. მისი პროქართული ქადაგებანი აუტანელი იყო თბილისის ცარისტული მმართველებისთვის და იგი გააძევეს თბილისად, ჩამოართვეს რა სამშობლოში მღვდელმსახურების უფლება. 1889 წელს თამარაშვილი კვლავ ჩავიდა სტამბოლში. 1891 წელს იგი გაემგზავრა რომში და სწავლა განაგრძო სასულიერო აკადემიაში, რომელიც წარმატებით დაამთავრა 1894 წელს და ღვთისმეტყველების დოქტორის წოდება მოიპოვა. მალე დაინიშნა ამავე აკადემიის პროფესორად. ამ ხნის განმავლობაში აქვეყნებდა წერილებს საქართველოს ისტორიის საკითხებზე, ვატიკანის, საფრანგეთის, იტალიის, თურქეთის, ალექსანდრიის, მოსკოვისა და ლონდონის არქივებში თამარაშვილმა გამოავლინა საქართველოს ისტორიის ამსახველი დიდძალი დოკუმენტური მასალა. აქედან თამარაშვილმა მოასწრო საქართველო-ევროპის ურთიერთობის და, კერძოდ, საქართველოში კათოლიკური სარწმუნოების გავრცელებასთან დაკავშირებული მასალების დამუშავება და გამოცემა "ისტორია კათოლიკობისა ქართველთა შორის" (1902, თბილისი), "პასუხად სომხის მწერლებს, რომელნიც უარყოფენ ქართველთა კათოლიკობას" (თბ., 1904), ხოლო მისმა წიგნმა "საქართველოს ეკლესიის ისტორია" (1910, რომი; 1995, თბილისი) ფრანგულ ენაზე დიდი გამოხმაურება პოვა ევროპის სამეცნიერო წრეებში. ამ გამოცემას ვატიკანის სპეციალური პრემია მიენიჭა. ორივე მონოგრაფია, რომლებიც შედგება ევროპის არქივებში ავტორის მიერ მოძიებული და ზედმიწევნით შესწავლილი უაღრესად საყურადღებო პირველწყაროებისგან, დღემდე წარმოადგენს სამაგიდო წიგნებს მკვლევართათვის.

თამარაშვილმა აღმოაჩინა სიცილიაში კრისტოფორო დე კასტელის სურათების ალბომი, მას დიდი წვლილი მიუძღვის სულხან-საბა ორბელიანის ევროპაში მოგზაურობის შესახებ მასალების მოძიებაში. თამარაშვილმა ერთ-ერთმა პირველმა აზიარა ევროპელი მკითხველი საქართველოს ისტორიასა და კულტურას.

1911 წლის 16 სექტემბერს იტალიის სოფელ სანტა-მარინელასთან სახელოვანი მეცნიერი დაიღუპა სხვისი სიცოცხლის გადარჩენის მცდელობისას. მაშინ ის 53 წლის იყო. 1978 წელს იტალიის ქ. ჩივიტაკიიდან მიხეილ თამარაშვილის ნეშტი გადმოსვენებულ იქნა თბილისში, დასაფლავებულია საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში. მისი მეცნიერული მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი კ. კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტში ინახება.