დედოფლის მინდვრის არქეოლოგიური ძეგლები

ვიკიპედიიდან

დედოფლის მინდვრის არქეოლოგიური ძეგლები, სხვადასხვა პერიოდის და სახის არქეოლოგიური ძეგლები - ნამოსახლარები, სამაროვნები და ა. შ.
დედოფლის მინდორზე, ქარელის რაიონში, შიდა ქართლის ვაკეზე, მდინარეებს აღმოსავლეთ და დასავლეთ ფრონეს შორის. დედოფლის მინდვრის სამხრეთ ნაწილში, ე. წ. არადეთის ორგორაზე, დადასტურებულია ადრინდელი და გვიანდელი ბრინჯაოს, ადრინდელი რკინისა და ანტიკური ხანის ნამოსახლარი ფენები. 1926 წელს აქ აღმოჩნდა ანტიკური ხანის საკულტო და სხვა ნივთების განძი (ოქროს საკიდი ფირფიტები მთვარის ქალღმერთისა და სხვა გამოსახულებებით, ხარის ქანდაკება, ბეჭედი, ძვ. წ. 73 რომის რესპუბუბლიკის დენარი, ბრინჯაოს სამსხვერპლო ნიჩბები - ბატილუმები, პატერა, რელიეფით შემკული სპილოს ძვლის კოლოფი, მინის სანელსაცხებლეები და სხვა. დედოფლის მინდორზე მიკვლეულის გვიანდელი ბრინჯაოსა და ადრინდელი რკინის ხანის 2 სამაროვანი, ანტიკური ხანის და ადრინდელი შუა საუკუნეების რამდენიმე ნამოსახლარი და სამაროვანი, მდინარე ფციდან გამოყვანილი სარწყავი რუს ნაშთბი. აქვე ზედაპირზე აკრეფილის აშელისა და მუსტიეს ხანის ქვის იარაღი).

1972-1976 წლებში გათხრების შედეგად (ხელმძღვანელიი. გაგოშიძე) დედოფლის მინდვრის ცენტრში აღმოჩნდა ძვ. წ. II-I საუკუნეებში ერთიანი გეგმით აგებული გრანდიოზული სატაძრო კომპლექსი, რომელსაც 6 ჰა ფართობი უკავია. გაითხარა 2 ტაძარი, აღმოსავლეთი და დასაველთი სვეტებიანი კარიბჭეები, ერთ სისტემად გაერთიანებული რამდენიმე სხვა სატაძრო ნაგებობა. კომპლექსი ორიენტირებულია სამხრეთიდან ჩრდილოეთისაკენ. შენობები ნაგებია ალიზით რიყის ქვის საფუძველზე და დახურული ყოფილა კრამიტით. ტაძრებისა და კარიბჭეების ხის სვეტებს აგვირგვინებდა თლილი ქვის ჩუქურთმიანი კაპიტელები. კომპლექსის სამხრეთ ნაწილში მდებარე მთავარი ტაძარი (46 მ × 30 მ) ე. წ. ძველაღმოსავლური ტაძრების ტიპისა. სამხრეთისაკენ გახსნილ ვრცელ სვეტებიან პორტიკს და კვადრატულ ნაოსს (300 მ2) სამი მცრიდან დერეფნების სისტემა შემოუყვება. ჩრდილოეთიდან მიდგმულია ორსვეტიანი ღია აივანი. ნაოსის ცენტრში, 4 სვეტზე დაყრდნობილი გვირგვინის ქვეშ, მოწყობილი იყო საკურთხეველი, ტაძრის კედლები შელესილი და შიგნიდან მოხატული იყო. მცირე ტაძარიც ზოგადად ამავე ტიპისაა, ოღონდ საკურთხეველი ნაოსის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კუთხესთან ყოფილა და ტაძარს კრამიტის ორფერდა სახურავი ჰქონდა. სატაძრო კომპლექსის მიდამოებში აღმოჩენილია მისი თანადროული ნასოფლარები, სადაც ალბათ ტაძრის მსახურნი სახლობდნენ. ტაძრები ხანძრის შედეგად დანგრეულა პირველ საუკუნეებში. როგორც ირკვევა, დედოფლის მინდორი ანტიკური ხანის ქართლის სამეფოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წარმართული სატაძრო ცენტრი იყო.



სტატიაში გამოყენებულია ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.