Yidir

Seg Wikipedia

Asumen n Yidir
Asumen n Yidir

Yidir, isem-is unṣib Ḥamid Ceryat, d acennay Azwaw i ilulen deg useggas n 1949 deg At Laḥsen, di tama n At Yenni di tmurt n Leqbayel. D mmi-s umeksa, Yidir yeɣra tusnakal niqal ad yexdem deg weḥric n tamguri n Bitrul...maca (lamaɛna) yufa-d iman-is deg wannar n ccna. Deg 1973 i yebda amecwar-is s ugacur, imi yella d imeddzi n yiwet n tnaẓurt n ccna di Rradyu n teqbaylit. Icna-d imiren tazlitt-is yettwasen deg umaḍal A Baba-inu ba.


Kra iseggasen seld 1973, isufeɣ-ed aḍebsi ines amenzu, anda llant tuɣac izuznen acḥal n tsuta: A baba-Inu ba, Isefra, Ssendu, Azger, Muqleɣ,Zwitt rwitt, Cfiɣ, Azwaw, Tagrawla, Rrs-ed a yiḍes, Tiḍri n wegdud akw d Tamacahutt n tsekkurt. Deg useggas n 1979, isufeɣ-d aḍebsi-ines wis sin : A yarrac Nneɣ. Yeqqim azal n mraw kuz (14) iseggasen d amek i d-yerna aḍebsi wis krad, azwel-is : Inegmar neɣ Iṣeggaḍen n Tafat (Les Chasseurs de lumière) deg 1993. Maca deg 1986, yexdem yiwen n leqdic igerzen, imi isnejmaɛ-d kra n warrac imecṭaḥ di Franṣa, yessufɣ-ed yid-sen yiwen uḍebsi i yeqqimen deg umezruy n ccna azwaw, am uḍebsi n baba-inu ba. Aḍebsi isemma-yas: Taɣribt-iw akw d tarbaɛt n warrac Tiddukla.

Deg 1999, Yidir isekles aḍebsi-ines wis kuz, iwumi isemma: Timugat (Identités), anda i ittekka ucennay Azwaw Brahim Izri d unazur afranṣiw 'Maxime Le Forestier' d wiyaḍ am 'Manu Chao', 'Dan Ar Braz', Gnawa, d Zebda.

Deg useggas n 2002, isufɣ-d yiwen uḍebsi : sin igwemaḍ, yiwet n targit (Deux rives un rêve), ma di 2005, isufɣ-d aḍebsi: ger tazeqqa d wakal (Entre scène et Terre). Deg uneggaru aki iḥka-d yakw s tugniwin amecwar-is n ccna, di yal tazeqqa anda yecna, di kra n tmura.. yernad g asegwass n 2007 aḍebsi Fransa n tirmiwin (la France des couleurs)

[beddel] Tawilat uzawan n Yidir

Deg uzawan n Yidir, aṭas n wallalen i iseqdac , ɣas ulamma Tajewwaqt tesɛa azal meqqren i izaden af wiyaḍ (imi Yidir yettureba-d ar yezwawen). Mi yella mecṭuh, ula d netta yekkat-itt akken iwata, yuɣ lḥal d tinna i d allal amenzu s wiyes i yebda yetturar aẓawan. Aẓawan i yeggar Yidir a naf deg-s imesla n ugambar (tagiṭart), tajewaqt d dderbuka. Imesla n tuɣac-is s teqbaylit, maca inumak-nsent d ameɣradan (n ddunit akk).

Isental n tuɣac n Yidir mgaraden, icennu af yinig -lɣerba- (ad d-nuɣal, wi' bɣyn, aɣrib), tameɣra (zwitt rwitt, azwaw, aya lxir inu, yelha wurar), cfata, aktay (cfiɣ, at zik, tagrawala), timucuha (baba-inu iba, tamacahutt n tsekkurt)... atg.

Tawila n uzawan n Yidir d icewwiqen i d-yesmektayen akal n lejdud, i-ɣ-d-iḥekkun af umezruy n yeZwawen akk d Tamazɣa s umata. Tuɣac n yidir ttakken-t sseglilizent ṣsura n win/tin i sent-isellen; senkarent-ed tamdanit (tujjma)deg wulawen. Ddeqs n tezlatin n Yidir iwumi ɛawden inaẓuren, mačči kan icennayen n Tmazɣa maca ula d iwerdanen. Ladɣa taɣuct-nni « Baba-inu ba» ɛawden-as ugar n 17 icennayen seg yal tama deg umaḍal.

[beddel] Tisfifin akk d iḍebsiyen n Yidir

A baba inuba (1976)

  1. A baba inuba
  2. Isefra
  3. Ssendu
  4. Azger
  5. Muqleɣ
  6. Zwitt rwitt
  7. Cfiɣ
  8. Azwaw
  9. Tagrawla
 10. Rrsed a yiḍes
 11. Tiɣri Bbw-ugdud
 12. Tamacahutt n tsekkurt

Ay Arrac Neɣ (1979)

  1. Awah awah
  2. Acawi
  3. Ay arrac nneɣ
  4. Amnafeq
  5. Weltma
  6. Lmut
  7. Wibɣun
  8. Aɣrib
  9. Ḥay ḥay a Mumi
 10. Asif aɛebas

Inegmar/Iṣegaḍen n Tafat (1993)

  1. Ay al xir inu
  2. Anda yella
  3. Adrar
  4. Ad nuɣal
  5. Snitraw
  6. Yelha wurar
  7. Baba-S
  8. Aǧeǧǧig
  9. Mimmi
  10. Abeḥri tmeddit
  11. Snitraw
  12. Isaltiyen
  13. Bwan warrac
  14. Amedyaz
  15. At zik (Iwiziwen, Tiwizi)
  16. Itergiyen (Twareg)

Taɣribt-iw, Akw d Tiddukla (1986)

  1. 'Petit village'
  2. Aman Yeddren
  3. Aɛeqqa n yired
  4. 'Pays de Rêve'
  5. Amɣar
  6. Taɣribt-iw
  7. Itran Tiziri
  8. Tiziri Yulin
  9. Amɣar (s illalen/Instrumental)
 10. Taɣribt-iw (s illalen/Instrumental)

Timugat (Identités) (1999)

  1. A baba inuba 2
  2. A Tulawin 
  3. 'Un homme qui n'a pas de frère ...'
  4. Aɣrib (Exil)
  5. Tizi Wezzu
  6. Tagrawla 2 (Révolution)
  7. Tamacahutt 2 (Fable)
  8. Awah Awah 2 (Illusions)
  9. Tiwizi 2 (Le Jour du don)
 10. Cfiɣ 2 (Mémoires)

sin igwemaḍ, yiwet n targit (2002)

  1. Pourquoi Cette Pluie?
  2. A baba inuba 2
  3. Trompettes
  4. Tizi Wezzu (san Francisco)
  5. Azwaw
  6. Ssendu
  7. Zwitt rwitt
  8. Yelha wurar
  9. Awah Awah 2 (Illusions)
 10. Tiwizi
 11. Serḥ-iyi
 12. Iseltiyen
 13. Ctedu-yi
 14. Cfiɣ 

Ger tazeqa d wakal (2005)

De uḍebsi-ya n DVD, att-afem tudert d umecwar n Yidir di ccna, llant deg-s tugniwin d isura n tmeɣriwin, di yal tizeɣwiwin(tizeɣwa) anda i yecna, di yal tmura.

Fransa n tirmiwin (2007)


[beddel] Tamselyut, Iseddagen & Izdayen Iberraniyen