Repubilika ya Kongo

From Wikipedia

Repubilika ya Kongo
Republiki ya Kɔ́ngɔ
République du Congo
Dalapo ya Repubilika ya Kongo Bidimbu ya Repubilika ya Kongo
(Dalapo) (Bidimbu)
Dibanza: Bumosi, kisalu, kukula
Mapa ya Repubilika ya Kongo
Ndinga ya leta kifalanse, kituba, dingala
Mbanza ya kimfumu Braza
Ntinu
Ntumua ya ntete
Deni Sasu-Ngeso
Isidore Mvuba
Luyalumunu
- maza
341 821 km²
3,3 %
Besi 2 954 258
Kilumbu ya kimpuanza 15.8.1960
Mbongo Falanga ya CFA
Mukaba ya ntangu UTC+1
Muyimbu ya nsi La Congolaise
Suka ya kondi .cg
Numelo ya fone +242
Republika ya Kongo
Republika ya Kongo
Foto ya satelita
Foto ya satelita

Repubilika ya Kongo to Kongo-Braza kele nsi na Afrika ya Kati. Bansi ya pembeni ya yandi kele: Ngabu, Nsi ya Afrika ya Kati, Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi ye Kabinda ya Angola.

Contents

[balula] Kinkulu

Bantu ya ntete na yinsi ya Repubilika ya Kongo ya bubu yai vuandaka bambenga. Na manima babantu kuendaka tuka node ná bau bakaka bayinsi ya bambenga. Na bamvula nkama ya 14 bantu ya yinsi yai me salaka leta ya nene: Kongo ya Ntotila, Luangu ná yinsi ya ntotila ya bateke.

Contact ya ntete na kati ya bantu ya Luangu na bantu ya Mputu vuandaka na nsuka ya bamvula nkama ya 15, kuna bamputulukesi kuendaka na masua na inua ya Nzadi Kongo. Bamputu commencer sumbaka bandombe sambu na bumpika na bakoloni ya bau na Amerika. Ntangu mosi bantinu ya babuala ya simu salaka mbongo mingi. Kansi kusumba ya bampika manamaka ná bayinsi ya ntinu salamaka ya ngolo ve.

Na 1875 Pierre Savorgnan de Brazza salaka kangu na ntinu ya Luangu ná mukoko ya Teke, yina pesilaka Falanse luyalu ya yinsi ya bau.


[balula] Lusansu

Kongo kele na mbanza zole ya mfunu mingi ná ya nene mingi. Brazzaville kele mbanza ya kimfumu ya leta, kansi Pointe-Noire kele mbanza ya kimfumu ya lusansu.

Nzila ya lukalu Kongo-Kalunga ke kuenda tuka Pointe-Noire kukota na Lubomo, Ludima, Nkayi, Madingu ná Minduli ti kuna Brazzaville.

[balula] Politiki

Repubilika ya Kongo vuandaka na kupona ya badepute ya kimvuka ya leta na 24.7.2007.

[balula] Bantuadisi ya nsi

  • Fulbert Yulu (1960-1963)
  • Alphonse Masamba-Deba (1963-1968)
  • Marien Nguabi (1968-1977)
  • Joachim Yhombi-Opango (1977-1979)
  • Deni Sasu-Ngeso (1979-1991)
  • Andre Milongo (1991-1992)
  • Pascal Lisuba (1992-1997)
  • Deni Sasu-Ngeso (1997-)

[balula] Bantu

70% ya bantu ke vanda na ndambu ya sudi ya yinsi: simu ya kalunga, simu ya Nzadi Kongo, na penepene ya nzila ya lukalu (CFCO).

[balula] Lukuikilu

[balula] Malongi ya nsi

[balula] Bambanza

  1. Brazzaville (Nkuna)
  2. Pointe-Noire (Banda)
  3. Lubomo (Dolisie)
  4. Nkayi (Jacob)

[balula] Bizunga

Bizunga ya Kongo-Braza
Bizunga ya Kongo-Braza

Kongo-Braza kele na bizunga kumi ná ndambu ya mbanza-mfumu Braza.

Kizunga Mbanza-mfumu
Buenza Madingu
Kuvete Owando
Kuvete ya Lumonso Ewo
Kuilu Pointe-Noire
Lekumu Sibiti
Likwala Impfondo
Niari Lubomo
Plateaux Djambala
Pool Kinkala
Sanga Weso

[balula] Culture

[balula] Muziki

Suku (kifalanse: soukous) kele mpila ya muziki yina Kongo me pesila nza.

Bimvuka ná bantu ya muziki ya lukumu ya Kongo kele Bantous de la Capital ná Jahwise.



Bansi ya Afelika
Afelika ya Node : Algeria · Misiri · Libia · Maroko · Moritania · Sudan · Tunisia
Afelika ya Lumonso : Benin · Burkina Faso · Gambia · Gana · Ginea · Ginea-Bisau · Kamerun · Kap Verde · Liberia · Mali · Ngabu · Kodivwa · Niger · Nizeria · Ginea · São Tomé e Príncipe · Senangale · Sierra Leone · Togo
Afelika ya Kati : Burundi · Repubilika ya Afelika ya Kati · Repubilika ya Kongo · Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi · Rwanda · Tasadi
Afelika ya Lunene : Djibuti · Eritrea · Itiopia · Kenya · Seychell · Somalia · Tanzania · Uganda
Afelika ya Sudi : Botswana · Repubilika ya Afelika ya Sudi · Komoro · Lesoto · Malagasi · Malawi · Mauritius · Mosambiki · Namibia · Ngola · Swati · Zambia · Zimbabwe
Bayinsi ya kimpuanza ve:

Mayote · Repubilika ya Kabinda · Repubilika ya Balabu ya Saharawi ya Dimokalasi