چهوهندهر
Ji Wîkîpediya
ناوی لاتینی Beta vulgaris, B. rapa
چۆنهر، چوهنهر، سڵق، سلکێ سۆر، ئهم ڕووهکه له تیرهی "ئیسفهنجیهکان" Chénopodiacées و جۆرێکه له جۆرهکانی سڵق Beta، ڕووهکێکه دوو ساڵه که له ساڵی ههوهڵدا مهوادی پێویستی ژیانی له سهلکهکهیدا کۆ دهکاتهوه و ساڵی دووههم گوڵ و تۆم دهکا. له ههموو جۆره چۆنهرێکدا 2% تا کوو 6% مهوادی شهکر ههیه. گهلآی پان و زله، سهلکی زله و وهک تۆپ وایه، چهوهندهر جۆری زۆره و جۆرێکیان به کولآوی دیخۆن و به کاڵی به مالآتی دهدهن، جۆرێک دیهکهی تۆکڵ و نێوی سلکهکهشی ڕهنگی سووره و تامی زۆر شیرین نییه و له هێندێک خواردندا به کاری دێنن. جۆری سێههمی چهوهندهر زۆر شیرینه و به تامه که چهوهندهری قهندیشی پێدهڵێن، سهلکی ئهم جۆرهیان تۆزێک درێژتره و تا نزیک 30 سم له قولآیی عهرزدا ڕۆدهچێ و پێستهکهیی و نێوهڕۆکهکهشی ڕهنگیان چهرمووه و به شێوهی نێویجی له 14 تاکوو 18 له سهددا مادهی شهکری تێدایه و له کارگهی شهکرسازیدا شهکری لێ ساز دهکهن. له چهوهندهردا ڤیتامینی A,B و C و مهوادی کانیی دیکهی وهک سلولز، فسفۆر، کهسیۆم و ئاسن ههیه و بۆ هورگ باشه و له خوێنڕێزی بهرگری دهکا و دهرمانی زگچوونی خوێنێشه. ئهمهش چهند جۆر چۆنهره به لاتینی B.V. esculenta و Brtavularis. Cic، ئهمهیان لاسکی نییه و له سهر سهلکهکهیهوه گهلآکانی جیا دهبنهوه و له گهلآی ئسفهناج دهچن، گهلآکهشی بۆ خواردن ئهبێ، بهفهرانسهیی Poriée و به ئینگلیزیش Chardه. ئهمهش Beta vulgaris چۆنهر قهنده که به فهرانسهیی Bettrave a sucre و به ئینگلیزیش Beet و Beetrootی پێدهڵێن. ئهمهش دوو جۆری خۆڕستی ئهم ڕووهکهیه B.trigyna و B. iomatogona له ف.م. و م.گ. و ف. ن.گ.ا. کهڵک وهرگیراوه.
![]() |
Ev gotar bi zaravayê soranî hatiye nivîsandin. Ji bo malpera soranî, binêre: ماڵهوه, ji bo lîsteya gotarên bi soranî, binêre Kategorî:کوردی. |
Kategorîyan: Soranî | کوردی | Kulîlk