Paşgir (zimannasî)
Ji Wîkîpediya
Di zimanzanistî da, paşgir coreyekê gîrekan ne ko bi paşîya morfîmeka dî vedinûsit.
Du coreyên paşgiran hene: paşgirên tewandinê û paşgirên gerdandinê.
Tabloya Naverokê |
[biguherîne] Paşgirên zimanê Kurdî
Di zimanê Kurdî da, gelek paşgir hene. Hindek ji wan paşgirên tewandinê ne, anko jibo diristkirina ramanên mîna kesê ko karî dikit an dema karî dihên xebitandin. Mînakên van coreyên paşgiran, paşgira -an e. Ev paşgir navê kom çêdikit. Jibo mînak mirova dibit mirovan, kitêb dibit kitêban. Paşgireka dî -î ya tewandinê ye. Jibo mînak dema mirov dibêjit: "Wî mirovî got". -î peyva mirov ditewînit, çawa ko ew jî tewandiye û kiriye wî.
Paşgirên dî navên nû çêdikin. Ev paşgir di zimanê Kurdî da gelek ji yên bertir zehftir in. Jibo mînak paşgira -van peyvên mîna "Şivan", "bajarvan", "gavan", "bêrîvan", "bilûlvan" û gelekên dî çêdikit.
Di zimanê Kurdî da, carina peyv jî dikarin bibin paşgir. Jibo mînak dema kesek dibêjit "sorgul", peyva "gul" ko bi tena serê xwe peyvek e, kevtiye paş peyva "sor" ko ew bi xwe jî peyvek e. Lê niha peyva Sorgul peyveka nû ye.
[biguherîne] Hindek paşgirên Kurdî
[biguherîne] Paşgirên Tewandinê
Ev paşgir ji paşgirên gerdandinê kêmtir in, lê hindek ji wa ev in:
- -an, jibo komkirinê
- -î, jibo tewandina navên nêr jibo doxa tewandî
- -ê, jibo tewandina navên mê jibo doxa tewandî
- -im, jibo diyarkirina bikerê karî jibo kesê yekê yê kithejmar di doxa netewandî da.
- -î, jibo diyarkirina bikerê karî jibo kesê duyê yê kithejmar di doxa netewandî da.
- -it, jibo diyarkirina bikerê karî jibo kesê sêyê yê kithejmar di doxa netewandî da.
- -n, jibo diyarkirina bikerê karî jibo kesên pirhejmar di doxa netewandî da.
[biguherîne] Paşgirên Gerdandinê
Di zimanê Kurdî da, peyvên xweser jî dikarin wekî paşgiran bihên bikaranîn. Lê dîsa jî, gelek paşgir hene ko tenê wekî paşgir dihên xebitandin û bi zelalî xwediyên çi ramanên dî nîne. Hindek ji wan ev in:
- -an
- -ar
- -av
- -bar
- -ber
- -bir
- -birr
- -dar
- -der
- -dêr
- -dir
- -dirr
- -e
- -er
- -gar
- -ger
- -gêr
- -hêr
- -nak
- -ma
- -mak
- -me
- -nak
- -van
Ev gotar şitlek e.
- Ev gotar hîn nû ye, ne temam e. Wekî şitleke darê ye. Heke tu binivîsî, tu yê vê darê mezin bikî û dê gelek guliyên nû xwe jê berdin. Çawa?
- Eger tu bixwazî binivîsî, biçe ser « biguherîne».