Sîstema bêhngirtinê

Ji Wîkîpediya

Sîstema bêhngirtinê (hilmijê) ji dev û poz dest pê dike û hetani hundirê pişikê diçe. Ger mirov bihna xwe bigre (bi dev û bi poz) ew hewa li ser qirikê û qilqancikê digihêje pişikan û li wir oksîjenê dide xwinê û ji xwinê ji karbondîoksit bar dike. Bi bihndayine ew bihna gemarî (qevcil) ji laşê mirovan tên avêtin.

Di sala 1777 zanayekî Fransî, bi nave Antoine Lavoisier, oksîjen keşifkir û bi cîhanê da zanîn, ku oksîjen ji bo jiyan û ji bo xwezayê pir giring e. Wî tê derxist ku, bê oksîjen mirov nikare agir vêxe û mirov be oksîjen wê bimire.

Di bedena mirovan da du pişik hene: Pişika çep û pişika rast. Pişika rast ji se û pisika cep ji ji du percan pekte. Ji wan percan ra bi zimane latini Lobus (Lobus superior, Lobus inferior, Lobus medius) ten gotin. Her perce bi sere xwe cardin te cudakirin. Bi latini ji wan perceyen hin picuk ra dibejin lobuli.

Le ji bona bihngirtine ne tene dev, poz û pişik hewce ne; her usa ji masulken navbere parxanan, parxan û masulka bi nav diafragma ji gelek giring in. Bi alikariya hewaye nav pisike, mirov dikarin qisebikin (bipeyivin, dengbikin). Ango pişik û qilqancik ji bo qisekirine ji pewist in. Le qisekirin bixwe bi alikariya leven (jiyen) deng, di qirika mirovan da û bi alikariya ziman pekte.


Organên mirovan

Sîstema gera xwînê - Sîstema hezmê - Sîstema hormonan - Sîstema parastinê - Organên sehkirinê - Sîstema lenfa - Sîstema livînê - Sîstema birikan - Organên cinsiyetî - Sîstema bêhngirtinê - Sîstema mîzê