Aigua (KS)

From Wikipedia

Template:KOS


Nota: ul tèrmen aigua al è atestaa in Lumbaart andeegh: vidée e.g. Hull:the linguistic unity of Northern Italy and Rhaetia. S'al pruposa cuma tèrmen standard Lumbaart par che al cuntegn düü elemeent genüin: ditungazziun a-->ai; lenizziun k-->g. Chesta nota-chí (intra tirett) a l'è par cuntra in koiné uçidentala: l'artícul, in scambi, al gh'à una valuur da pruposta, fisc parziala: gh'è par esempi de gjüstá la quantitaa vucàlega.


Vardii chest artícul in di olter dialett!
Vardí chest artícol in di óter dialecc!


L'aigua a l'è ün cumpost chémegh trasparent inodur, insípit, furmat par idròxen e ossíxen, de fórmüla empírega H2O, che la funt a 0 °C e böiss a 100 °C (cunt üna pressiun da 1013 HPa). Int ün stat plüü o manch impür la fa sü la piöída, i mar, i lagh, i valdej, evi.

A la natüra tüta l'aigua sa la tröva mes·cjada cun d'otri süstansi (sali minerali, gas, partícüli in süspensiun...). Mai sa la pudarà tröar de l'aigua püra, che sa la pöö otegnir noma in laboratori paj process da pürificassiun, cuma e.g. la distilassiun.

L'aigua a l'è una süstansa cunt üna strütüra chímega pecüliara. La disposissiun al spassi di düü àtom d'idròxen par raport a l'àtum central d'ossíxen la permet la formassiun da liamm flébel intra àtum d'O e d'H da molécüli con diferent (punt d'idròxen). Chest-chí al afeta i propietaa físeghi de l'aigua, suratüt:

  • i temperadüri da füsiun e eböjissiun, relativament oti si cumparadi cun di süstansi chímeghi de pes molecülar símel, cuma par esempi ul metan, l'amoníaca, l'etan;
  • la sò capacitaa de dessolvir i

süstanse polare;

  • la cürva densitaa/temperadüra oterada (par vargot ul gjass al flöta sura l'aigua líqueda).

Cuma tüti i süstansi, l'aigua la pöl cambiar da stat:

  • aigua=stat líqued
  • gjass=stat sòlid
  • vapur=stat gassus.

[redatá] Ligamm da fö

Representassiun d'üna molécüla d'aigua
Representassiun d'üna molécüla d'aigua