Pasquale Volpi

From Wikipedia

Pasquale Volpi l'è un pueda dialetàl nasü a Rò (Rho).

Alter persòn che han permetü de tramandà la parlada de la nostra zona sün Giuseppe Volpi (el sò fradèl), l' Averardo Buschi, el Don Giulio Rusconi.

Chi ghi inscì ripurtèm una quei puesia del Pasquale Volpi.

Cuntegnüü

[redatá] EL SABÈT GRASS DI AN PASAA

Certament, cunvegn a dil, el sabèt grass di an pasaa genuii e giò a la bona, l'era tantu apresaa chi cunt la maschera de pèsa, o taià fòra cunt al cartu chi cunt la carisna, sa tengeven al mùsù.

I fiò per mascherass, faseven minga certu un drama rubaven el scusà, o la sutana de la mama cunt vint ghei de curiandul, s'impieniven i sacocc pò giraven per tùtt Rò, fin a quand a l'era nocc.

Andaven denter ih di usterii, piantaven in pè un gran bacaà stravecaven i bùcer, che truaven lì per maà se nisu a prutestava, el mutiv a l'era ciar saveven tùcc che a Carneval ogni schers al var.

Giraven per i cà, di amiss e di parent s'eren no ricùgnusu, i fiò eran cuntent el frecc al se sentiva, i pè eran de giàss ma bisugnava divertiss, a l'era sabèt grass.

Trasaven nò i danè i mam per vestì i sò fiò gh'era minga tantu lùsu cum'è se ved al dì d'in cò dopu i dòn a se lamenten "se pò pù andà avanti inscì cunt la roba tantu cara, chisà la famm ch'em de patì".

Sunava el campanu, a l'era mesanòt el sabet grass l'era fini, gh'era pù de rabelot incuminciava la quaresima e l'era tantu rispetaa e inscì al terminava el carneval di an pasaa.

[redatá] LA DÙRA VITA DI DÒ AI TEMP INDRÈ

Tanti dòn a se ricorden, quand faseven la bùada la familia l'era grosa, de fiò una niada a nan faa del gran fregà, cunt la brus'cia e cunt el saù là, tùcc sbasagiò, in sù l'asa del sigiu.

Se meteven là in curtil tùcc i dòn in cumpagnia rasegnaa al sò desti cunt el fagot de biancheria menà la trumba l'era dùra, gh'era minga i rùbinet guardè un pò che sacrifisi, dueven fà sti pòr dunètt.

Guardà i cumpit di fiò, cuntrulà la sua cartela giùstà i bùss in di calset, tacà i batu a la pantèla al marii l'era a la vigna, duegh purtà la culasiu stò por'òm le partii prest, per regulsà el furmentu.

A vundes'ur, in tùcc i cà, cumenciaven a trasmescà in sù l'asa a pestà al lard, per preparà ed disnà una tasina de minestra, cunt el pangiald per cumpesà cunt una tasa d'aqua fresca, se dueven cuntentà.

Andaven semper a mèsi prima,e tùcc cunt el sò vèl magari cunt sù i socur, se al temp a l'era bel gh'era nò i vistii sculaa, o cui manich vultaa indrè ma bùtunaa cunt i manich lung, e la sòca fina ai pè.

A la sira, dopu scena, la mama a un certu urari cunt in ma la sua curona, la cumenciava a dì el rusari sta pòra dona l'era straca, ma esemplar la sua custansa la se sentiva urgugliusa, de minga perd sta bela ùsansa.

[redatá] LA BANDA DEL DUN GIULI

L'era la banda di "paulott" inscì ai temp l'era ciamada ma quand per Rò le la pasava, tantu ben disciplinada la gent saltava fora, per aspetala in sa la via i fio curigh a drè, tùcc cuntent in alegria.

Tutt per merit del Dun Gìuli, le sta la tirala in pè cun pasiensa e sacrifisii, la puduu tirala a drè se el cumpless l'era un pò miser, i musicant eren afiataa tùcc giuinot de l'uratori che lù el gaveva sota maa.

Ai prucesiu sulen del Corpus Domini e San Vitur la bela banda, urmai ingrusada partecipava cun ardur sudisfaa del bel servi si ghe sta inviaa una bela usansa de pasà per tùcc i circul a ricev la perdunansa.

El pòr Angelo Minot, in sul piasal del Santuarii brutalment l'è sta culpii, sensa pietà da russ sicarii la sua vita l'è stada spesa, per un nobil ideal l'era pur vice maester del bel corpo musical.

L'era el temp che i sucialista, bersagliaven i "paulott" perfin in da la banda gh'era denter un bel cumplott ma quand se acort el pòr Dun Gìuli, cun severa autorità i a spedii in sùi dù pè sensa tantu esità.

De servisi per la banda, a ghe n'era in abundansa i musicant eran ativv, dimustraven gran custansa urgugliuss l'era el Dun Gìuli del cumpless da la fundaa l'era pùr giust ch'el se gluriava, dopu i fadigh che la la faa.

L'è semper sta una banda seria, sensa mai fa rabelott l'era la banda del Dun Gìuli, l'era la banda di "paulott" ma i ròdensi in tùcc cuntent quand la senten a sunà formulando un bel auguri, per una prospera atività.

[redatá] LA CUMA'

Se ai noster giuin ghe disesum, chi l'era la cumà san nò cusè rispund, restan lì me un bacalà per quest le mei spiegagh, in poch paroi e giò a la bona chi l'era e la mansiu ch'esercitava sta persona.

A l'era el mediatur de chi vureva tò miè certament in cò al ghe pù, ma l'esisteva ai temp indrè pà e mam al cunsultaven, per truà una brava tusa che acumpagnaa cunt el fiò, la sia per lù una bona spusa.

La cumà el se da de fà, e finalment a la truaa una bela paciarota, culurida e ben furmaa lù la fisa, lè la ghe guarda, in restaa lì un pò imbambulaa ma dopu rott al gias, l'afari l'è sta faa.

Quand a la cumà, la cumpletaa el so mistè faseven el giustament al pà de lù e al pà de lè fisaven in pieno acordo al dì del matrimoni indagaven tra i parent, per catà fòra i testimoni.

I lucai i an truaa, una stanseta e una cusina in del curtil in d'un cantu, gh'era là la sua latrina però quand en faa la spesa da la mubilia e del vestiari gh'era cumpres in del cuntrat, anca un para d'urinari.

Al dì de spusalisi , se faseva el disnà in cà certament a mangià el risott, le staa invidaa anca la cumà e l'era pusè che giust, per l'afari cumbinaa e la mancia de nascost, sicurament a la ciapaa.

Finii el disnà i invidaa,cumenciaven a saludass ma i du spusitt, destin malvagg, eran custrett a separass per des dì, ognu a cà sua, guardè un pò che brut mistè l'era un sistema trop crudel, che usaven ai temp indrè.

[redatá] UNA VOLTA...LA PRUCESIU DEL CORPUS DOMINI

Al dì prima i campan, sunaven a distesa tùtt gh'era paraa, denter e fora de la gesa sandelin in tùtt i vii, in duè pasava la prucesiaù adess se ved i....sandelin, dumà al temp di elesiù.

Ai quatr'ur, radunaa in piasaa, sot un sù ch'el te brusava tùcc cunt piss la sua candira, la prucesiù la se inviava l'era un spetacul a vidè, la sfilada di scular cunt la cruss, cunt i scilostar, e sota in vott purtà al stendar.

Cuminciava pò de drè la sfilada di cunsurel cunt la curona del rusari, cunt in testa tùcc al vel se vedeva una quei dòna, che la guardava in gir me un'oca la sbalutava la candira e la incerava tùtt la soca.

Tusanett vestii de angiul, cunt per ma un bel cesti spantegaven fras'ch de ròs, lì davanti al balduchi ai curdun di marciapè, se vedeva poca gent a sta bela prucesiu, quasi tùcc eran present.

Ogni porta l'era guarnida, e cun cura ben paraa dai finester sventulava i lansò tùtt ricamaa i circul sara sù, per tùtt al temp de la prucesiu e cun quest a dimustraven, gran rispet e devusiu.

La banda del Dun Gìuli, semper ativa e premurusa ogni tant la eseguiva, una bela marcia religiusa Pader Ercul e Rebusini, cunt i cantur semper afiataa dirigevan inni e canti tantu bei e ben intunaa.

Tra rusari e canti, cunt la banda che la sona ghe la sosta al Santuari, per rend unur a la Madona, pò la se inviava a la parochia, semper tùcc in prucesiu, el Preost tùtt sudisfaa, impartiva la benedisiu.

In cò sa sent a dì da certi giuinott che la gent di temp indrè, eran propi tùcc bigott però tanti de lur, che la pensan a sta manera saran minga di bigott, però finisen in galera.

[redatá] LA VITA DEL POVER PENSIUNAA

Logicament el pensiunaa, el duaria pasà una vita bona ma non tùti in furtunaa, tùtt per culpa de la dòna al rimpiang al stabiliment, al repart, e l'uficina al vuraris anmò timbrà, el carteli a la matina.

El sembraria un paradoss, ma purtropp le propi vera ghe un quei pover pensiunaa, ch'el preferiss andà in galera al cumincia sutumetess, le svanii l'autorità a la miè se alsa la cresta, sultant lè la dev cumandà.

A la matina el vuraria de stà in lecc un pò de pù ma la miè la trova el pretest, e la custring a saltà su lu el barbota, al reagiss, el vor dì la sua resu ma l'eterno sò turment, a la già miss sù i calsu.

La dòna a la matina, la gà semper la pretesa de mandà el sò mari, al mercadii a fa la spesa al se ferma pò in del circul, fiducius de fala franca ma la miè la cunta el rest, e la se acorg de quel che manca.

Po la taca a barbutà, per la spesa che la faa l'insalata tropa pasa, la pansceta l'è salaa el giambu a l'è tropp grass, i tumatis tropp marù sto por'om ghe vegn la grinta, ghe bui el sang, ga na pò pù.

Al sbat la porta, al và in dal circul, a l'è inutil a reagì del brut carater de la dòna a l'è dificil a guarì l'è un brut mal che tanti dòn, in minga bu de fal pasà riess nis'ù a truà el rimedi, nanca al "pret de Ratanà".

Al dì ch'el ciapa la pensiu eh! si, le natural la diventa bona bona, la sembra pù ch'el capural se tùt i dì, porca miseria, la fuss semper tantu bona el por mari al pisaria, cent candir a la Madona.

In minga tanti i dòn, che agisen a stà manera ma i por mari ch'in burlaa denter, cunvegn ciapala a la ligera l'è una cruss de supurtà, ma se tùti in rasegnaa certament per stì por'om, ghe el paradis asicuraa.

[redatá] CARNEVAL

EI sabet grass di ann pasaa Certament, cunvegn a dil, el sabet grass di ann pasaa genuin e giò a la bona, l'era tantu apresaa chi cunt la maschera de pèsa, e taja foeura cui cartun chi, cunt la carisna, sa tengevan al musun.

I fiò per mascherass, faseven minga certo un drama rubaven el scusà, o la sutana de la mama cunt vint ghei de coriandoli, s 'impienivan i sacocc po' giraven per tutt Rò, fin a quand a l'era nocc.

Andaven dent in di usterii, i piantaven in p è un gran bacaan stravecaven i bicer, che truvaven lì per man se nisun a prutestava, el mutiv a l'era ciar saveven tucc che a Carneval, ogni schers al var .

Giraven per i cà di amiss e di parent s'eren no ricunusuu, i fiò eran cuntent el frecc al se sentiva, i p è eran un giass ma bisugnava divertiss, a l'era sabet grass.

Trasaven nò i danè i mamm, per vestì i so fiò gh 'era minga tantu lùssu cume se ved al dì d'in co dopu i don a se lamenten "se po' pu andà avanti inscì cun la roba tantu cara, chisà la famm ch'em de patì".

Sunava al campanun, a l'era mezanott el sabet grass l'era finii, gh 'era pu de rabelot incuminciava la quaresima e l'era tantu rispetada e cusì al terminava el carneval di ann pasaa.