Eurovision
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
Il-Eurovision Song Contest hija kompetizzjoni annwali bejn il-pajjiżi membri attivi tal-EBU (European Broadcasting Union).
Kull pajjiż membru jibgħat kanzunetta biex tipparteċipa fuq trażmissjoni diretta fuq it-televixin u wara jingħaqdu mill-pajjiżi l-voti għall-kanzunetti tal-pajjiżi l-oħra - b'hekk tintgħażel l-iktar kanzunetta popolari tal-kompetizzjoni. Kull pajjiż membru jipparteċipa permezz ta' stazzjon tat-televixin li jkun membru tal-EBU, u li permezz ta' xi festival ġewwa pajjiżu jew metodu ieħor ta' għażla, jintgħażel kantant u kanzunetta li tirrapreżenta l-pajjiż f'din il-kompetizzjoni internazzjonali.
Il-festival jiġi trażmess kull sena u l-ewwel edizzjoni saret fl-1956. Dan il-festival hu fost l-iktar programmi televiżivi li ilu jsir mad-dinja u hu anki fost l-aktar programmi (li mhumiex sportivi) segwiti mad-dinja, hekk kif jilħaq udjenza ta' madwar 100 miljun u 600 miljun. Il-Eurovision wasal ukoll barra mix-xtut Ewropej fejn jiġi mxandar f'pajjiżi bħall-Awstralja, l-Ażerbaijan, il-Kanada, l-Eġittu, Ħong Kong, l-Indja, il-Ġordan, il-Lebanon, New Zealand, l-Afrika t'Isfel, il-Vjetnam u l-Istati Uniti, alavolja dawn il-pajjiżi ma jikkompetux fil-festival. Mis-sena 2000, il-festival beda jiġi mxandar ukoll fuq l-internet, b'aktar minn 74,000 persuna minn 140 nazzjoni isegwu l-edizzjoni ta' l-2006 fuq l-internet.
Dan il-festival provda varjetà kbira ta' tipi ta' mużika fosthom Folka, Griega, Latina, Nordika, Pop-Rap, Rock, Torka, Għarbija, Balkanija u ħafna aktar.
Werrej |
[editja] Oriġini
Fil-ħamsinijiet, meta l-Ewropa kienet għadha ssofri mill-effetti tat-Tieni Gwerra Dinjija, l-EBU - li kienet bbażata fl-Isvizzera - ġiethom l-idea ta' festival tal-kanzunetta internazzjonali fejn il-pajjiżi jieħdu sehem fuq programm wieħed tat-televixin u jkun trażmess fil-pajjiżi kollha li huma parti minn din l-organizazzjoni. Din l-idea ħarġet waqt laqgħa li kienet qed issir ġewwa Monaco fl-1955 minn Marcel Bezençon, Franċiż li kien jaħdem għall-EBU. Il-kompetizzjoni kienet ibbażata fuq il-festival Taljan ta' Sanremo. L-isem tal-festival, Eurovision, kienet idea tal-ġurnalist Brittaniku George Campey fl-1951.
L-ewwel edizzjoni saret fl-Lugano ġewwa l-Isvizzera fl-24 ta' Mejju 1956. Seba' pajjiżi ħadu sehem - kull pajjiż jibgħat żewġ kanzunetti, għal total ta' erbatax. Dan kien l-uniku festival fejn kull pajjiż kellu iktar minn kanzunetta waħda: mill-1957 kull festival li sar, kull pajjiż kien obbligat għal kanzunetta waħfa. Il-festival ta' l-1956 kien mirbuħ mill-pajjiż ospitu ta' l-Isvizzera.
Il-programm kien l-ewwel magħruf bħala "Eurovision Grand Prix". Dan l-isem kien jiġi ntużat mill-pajjiżi li għandhom influwenza Franċiża fil-kultura tagħhom. Il-kelma Grand Prix ma baqgħetx tintuża aktar f'dawn il-pajjiżi w ġiet mbiddla għall-Concours (konkors). L-uniku żweġ pajjiżi li għadhom jużawha huma d-Danimarka u n-Norveġja, li jsejħu l-festival "Melodi Grand Prix". Fost il-ħafna programmi ta' l-EBU, ċertament li l-isem "Eurovision" huwa marbut ma' din l-organizazzjoni.
[editja] L-Espansjoni fil-Parteċipanti
[editja] Żieda fin-numru ta' parteċipanti
In-numru ta' pajjiżi parteċipanti qed jikber kull sena li tgħaddi; minn seba' parteċipanti fl-1956 għal aktar minn għoxrin fit-tmenijiet. Fl-1993 kien hemm 23 pajjiż fil-kompetizzjoni, inklużi wkoll - għall-ewwel darba dik is-sena - il-Bosnija-Ħerżegovina, Kroazja u Slovenja, li daħlu fil-festival bħala pajjiżi indipendenti wara s-separazzjoni tal-pajjiżi mill-Jugoslavja.
Minħabba l-fatt li l-festival huwa programm imxandar dirett fuq it-televixin, hemm ħin limitu kemm għandu jdum il-fesitval. Fis-snin riċenti l-ħin limitu kien tliet sigħat. Fl-2005 il-programm kien twil ftit inqas minn 3 sigħat u nofs. Wara l-introduzzjoni tal-verżjoni qasira ta' kif jingħadu l-voti fl-2006, il-programm dam tliet sigħat u ħames mintui.
[editja] Big Four
Wara li l-Ġermanja naqset li tikkwalifika għall-finali ta' l-1996, meta spiċċat l-aħħar fis-sena ta' qabel, regola ġdida ġiet introdotta. Mis-sena 2000 'il quddiem, erba' pajjiżi partikulari jikkwalifikaw direttament għall-finali, ġew f'liema post ġew. Huma għandhom status speċjali fl-EBU minħabba li huma l-erba' l-iktar kontributuri finanzjarji u mingħajrhom il-festival ma jkunx jista' jsir. Dawn il-pajjiżi huma l-Ġermanja,
Franza,
Spanja u
r-Renju Unit. Minħabba l-pożizzjoni tagħhom huma ġew mlaqqmin bħala l-Big Four.
[editja] Votazzjoni
Is-sistemà tal-votazzjoni fil-festival tbiddlet matul is-snin. Is-sistemà moderna kienet introdotta fl-1975. Il-pajjiżi jagħtu sett ta' punti minn 1 sa 8, imbagħad 10 u finalment it-12-il punt lill-kanzunetti tal-pajjiżi l-oħra - bil-kanunzetta il-favorita tingħata t-tnax-il punt.
Storikament, il-voti tal-pajjiż kienu deċiżi mill-ġurija, imma fl-1997 ħames pajjiżi (l-Awstrija, Franza, il-Ġermanja, l-Isvezja u r-Renju Unit) esperimentaw bit-televoting, billi jagħtu l-opportunita lill-pubbliku biex jagħżlu l-kanzunetta favorita. L-esperiment kien suċċess u mill-1998 'il quddiem kull pajjiż kien inkurruġġat biex jimplementa din is-sistemà. Il-ġurija għadha tintuża' fil-każ tan-nuqqas tat-televoting. Illum il-pubbliku jista' jivvota bl-SMS, flimkien mat-televoting. Skond liema sistemà li tintuża' ma tistax tivvota għal pajjiż li tkun qed tivvota minnu.
[editja] Taqbida għall-ewwel post
Fl-1969, erba' pajjiżi spiċċaw fl-ewwel post bl-istess punti. Dawn kienu Franza, Spanja, l-Olanda u r-Renju Unit. Minħabba li ma kienx hemm regola biex tiddeċiedi min hu r-rebbieħ, l-erba' pajjiżi ġew iddikjarati bħala rebbieħa. Din l-aħbar ġabet diżappuntament fost dawk li ma kienux rebbieħa. L-Awstrija, il-Finlandja, l-Isvezja, in-Norveġja u l-Portugall ma ħadux sehem fl-edizzjoni ta' wara ta' l-1970 bħala protesta għar-riżultati. Din ġabet lill-EBU biex jimplementaw regola ġdida.
Fil-każ li aktar minn pajjiż wieħed jispiċċa fl-ewwel post, isir l-għadd tan-numru ta' pajjiżi li taw l-punti lil kull pajjiż li spiċċa l-ewwel post; min jirċievi l-aktar jispiċċa rebbieħ. Jekk in-numru jkun wkoll l-istess, isir l-għadd ta' tnax-il punt li jirċievi kull pajjiż. Jekk jibqgħu l-istess, jiġi mgħodd kemm il-għaxar punti rċevew - u wara kemm il-tmien punti rċevew sa l-aħħar tal-lista. Jekk fl-estremità jiġu l-istess huma jiġu ddikjarati rebbieħa. L-istess regola tgħodd ukoll jekk ikun hemm aktar minn pajjiż wieħed fl-għaxar post tas-Semi Finali, jew fil-Finali għall-aħħar post awtomatiku fil-finali għall-edizzjoni tas-sena ta' wara.
Sa l-2007, l-uniku darba mill-1969 li żewġ pajjiżi spiċċaw l-ewwel post bl-istess punti kien fl-1991, meta l-Isvezja u Franza ġabu total ta' 146 punt. Fl-1991, ir-regola li jingħadu n-numru ta' pajjiżi vvutaw għal dawn iż-żewġ pajjiżi ma kinitx teżisti, u allura huma bdew jgħoddu kemm ġabu tnax-il punt. Kemm Franza u l-Isvezja ġabu total ta' erba' settijiet ta' tnax-il punt. L-Isvezja imma ġabu l-iktar numru ta' għaxar punti u allura kienu ddikjarati bħala rebbieħa.
[editja] Riżultati tas-Semi-Final
[editja] Rebbieħa
[editja] Pajjiżi Rebbieħa
[editja] Ħarsa lejn ir-Rebbieħa
Ir-rebħ tal-Eurovision jipprovidi opportunita unika għall-artist/i rebbieħa biex jibnu karriera internazzjonali u jagħmlu suċċess. Madanakollu, fl-istorja tal-festival relativament ftit ismijiet għamlu suċċess kbir.
[editja] Artisti
L-aktar artisti magħrufa li rebħu l-festival u li l-karriera taggħhom bdiet wara s-suċċess fil-Eurovision huma l-ABBA, li rebħu l-edizzjoni ta' l-1974 għall-Isvezja bil-kanzunetta "Waterloo". ABBA spiċċaw biex saru l-aktar grupp ta' suċċess f'dawk iż-żmenijiet.
Artisti oħra li ġabu suċċess wara li rebħu l-Eurovision huma France Gall (Poupée De Cire, Poupée De Son, Lussemburgu 1965), Lulu (Boom Bang-a-Bang, Renju Unit 1969), Dana (All Kinds of Everything, Irlanda 1970), Vicky Leandros (Après Toi, Lussemburgu 1972), Brotherhood of Man (Save Your Kisses for Me, Renju Unit 1976), Johnny Logan (li rebaħ darbtejn għall-Irlanda; What's Another Year? fl-1980, u Hold Me Now fl-1987), Bucks Fizz (Making Your Mind Up, Renju Unit 1981), u Nicole (Ein Bißchen Frieden, Ġermanja 1982).
Ħafna rebbieħa oħra jinkludu artisti li rebħu l-Eurovision fl-aqwa żminijiet tal-karriera tagħhom. Céline Dion li rebħet fl-1988 għall-Isvizzera bil-kanzunetta Ne Partez Pas Sans Moi, wara li kisbet suċċess fis-snin ta' qabel. Katrina & The Waves rebħu il-festival għar-Renju Unit, tnax-il sena wara s-suċċess tal-kanzunetta Walking on Sunshine.
Ftit artisti, madanakollu, spiċċaw ma jissemux aktar u ma jagħmlux impatt fuq il-mużika internazzjonali wara r-rebħa tagħhom.
[editja] Pajjiżi
L-Irlanda żżomm ir-rekord għall-aktar rebħiet fil-festival b'total ta' sebgħa - inklużi wkoll tliet darbiet wara xulxin bejn l-1992 u l-1994. Fit-tieni post insibu lir-Renju Unit, Franza u l-Lussemburgu b'total ta' ħames rebħiet. Ir-Renju Unit iżomm ir-rekord għall-aħjar prestazzjoni fejn irnexxielu jispiċċa fl-ewwel żewġ postijiet għoxrin darba minn 52 edizzjoni.
L-ewwel snin tal-festival raw rebħiet mill-pajjiżi tradizzjoni tal-Eurovision: Franza, l-Olanda u l-Lussemburgu. Madanakollu, is-suċċess ta' dawn il-pajjiżi naqas f'dawn l-aħħar snin: l-aħħar rebħa ta' l-Olanda issir fl-1975, ta' Franza fl-1977 u l-Lussemburgu fl-1983. L-aħħar darba li l-Lussemburgu daħal fil-festival kien fl-1993.
L-ewwel snin tas-seklu 21 raw bħala rebbieħa, pajjiżi ġodda, minn pajjiżi ġodda sa pajjiżi li ilhom jieħdu sehem fil-festival mingħajr rebħa. Kull sena mill-2001 sa l-2007 irriżultat f'rebħiet għall-pajjiżi ġodda. Fl-2006, ir-rebbieħ kienet il-Finlandja li wara 45 sena ta' parteċipazzjoni rnexxiela tirbaħ l-ewwel titlu tagħha. L-Ukranja min-naħa l-oħra ma kellhiex bżonn tistenna ħafna minħabba li fit-tieni parteċipazzjoni tagħha fl-2004, irnexxiela tirbaħ. Serbja rebħet fl-ewwel sena li daħlet bħala pajjiż indipendenti (mhux mal-Montenegro), fl-2007.
Sa l-2007, il-pajjiż li l-aktar ipparteċipa mingħajr ebda rebħa hu l-Portugall. Huma daħlu l-ewwel darba fl-1964 u għadhom jistennew l-ewwel rebħa.