Tupaja

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.

wikipedia:How to read a taxobox
How to read a taxobox
Tupaji
Fossili minn: Tard fil-Paleocene - Reċenti
Tupaja tà Madras (Anathana ellioti)
Tupaja tà Madras (Anathana ellioti)
Klassifikazzjoni Xjentifika
Renju: Animalia
Fajlum: Chordata
Klassi: Mammalia
Sottoklassi: Theria
Infraklassi: Eutheria
Superordni: Euarchontoglires
Ordni: Scandentia
Wagner, 1855
Familiji u Ġeneri

Mammiferi omnivori ta' daqs żgħir mifruxa mal-foresti tropikali fix-xlokk ta' l-Asja. It-tupaji jew il-ġriedem ta' geddumhom twil tas-siġar jiffurmaw żewġt familji Tupaiidae u Ptilocercidae u l-ordni kollu Scandentia. Hemm 20 speċi mifruxa ma' 5 ġeneri. It-tupaja għandhom l-għola rata ta' massa ċelebrali meta imqabbla ma' dik ta' ġisimhom, saħansitra akbar minn dik tal-bniedem.

Għalkemm imsejħa ġriedem ta' geddumhom twil tas-siġar, dawn ma humiex ġriedem ta' geddumhom twil ta' veru (għalkemm darba kienu klassifikati magħhom fl-ordni Insectivora) u mhux kollha jqattgħu ħajjithom fis-siġar. Fost affarijiet oħra t-tupaja huma uħud mill-ftit annimali li jieklu l-frotta tar-Rafflesia.

[editja] Klassifikazjoni


It-tupaji darba kienu jagħmlu parti ma' l-ordni Insectivora u wara, minħabba ċertu similaritajiet interni, ma' l-ordni Primates, ma' dan tal-aħħar kienu klassifikati bħala proxximji primittivi. Madankollu, l-aħħar studji tal-filoġenija molekulari urew li t-tupaja għandhom jiġu klassifikati f'ordni għalihom Scandentia u flimkien ma' l-ordnijiet Primates u Dermoptera, jiffurmaw il-klad Euarchonta. Il-klad Euarchonta tiġi oħt il-klad Glires u din iffurmata mill-ordnijiet Lagomorpha u Rodentia, u ż-żewġ gruppi jiffurmaw l-Euarchontoglires.

Euarchontoglires
Glires

Rodentia (ġrieden)



Lagomorpha (fniek, liepri, piki)



Euarchonta

Scandentia (tupaji)




Dermoptera (kolugi)




Plesiadapiformes



Primates (Xadini)







[editja] Referenzi

  • Helgen, Kristofer M. (November 16, 2005). in Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds): Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press, 104-109. ISBN 0-801-88221-4..
  • Corbet, G.B. and J.E. Hill, 1992, The Mammals of the Indomalayan Region: a systematic review. Nat. Hist. Mus. Publ. and Oxford Univ. Press.
  • Payne, J., C.M. Francis, K. Phillipps, dan S.N. Kartikasari. 2000. Panduan Lapangan Mamalia di Kalimantan, Sabah, Sarawak & Brunei Darussalam. The Sabah Society, Wildlife Conservation Society-Indonesia Programme dan WWF Malaysia. ISBN 979-95964-0-8

[editja] Links Esterni