မ္ရန္မာ၏နုိင္ငံခ္ရားေရးမူဝာဒ (ဆက္ဆံရေး)
From Wikipedia
Contents |
[ပြင်ဆင်ရန်] မ္ရန္မာ၏နုိင္ငံခ္ရားေရးမူဝာဒ (ဆက္ဆံရေး)
[ပြင်ဆင်ရန်] နုိင္ငံတကာပဋိပက္ခ
နယ္နိမိတ္ညႇိန္ဟုိင္း ေ ရးန္ဟင့္ပတ္သက္၍ ထုိင္းနုိင္ငံန္ဟင့့္ က္ရုိက္ရားက္ရုိက္ရားပ္ရသနာမ္ယားရ္ဟိသည္။
[ပြင်ဆင်ရန်] မူးယစ္ဆေးဝား
မ္ရန္မာနုိင္ငံသည္ အာဖဂန္နစ္စတန္္ရပီးလ္ယ္ဟင္ တရားမဝင္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မ္ဟု အမ္ရင့္ဆုံး ္ရဖစ္သည္။ (၁၉၉၉ ခုန္ဟစ္ထုတ္လုပ္မ္ဟုမ္ဟာ ၁ဝ၉ဝ မက္ထရစ္တန္၊ ၃၈ ရာခုိင္န္ဟုန္း ေလ္ယာ့က္ယခ္ရင္း ္ရဖစ္သည္။ မုိး ေခာင္၍ ၁၉၉၉ ခုန္ဟစ္တ္ဝင္ စုိက္ပ္ယုိး ေမ္ရ ၈၉၅ စတုနရန္းကီလုိမီတာ၊ ၁၉၉၈ ခုန္ဟစ္ထက္ ၃၁ ရာခုိင္န္ဟုန္း ေလ္ယာ့က္ယ။) ၁၉၉၆ ခုန္ဟစ္ ဇန္နဝာရီက ခ္ဝန္ဆာ၏ မော္ထုိင္းတပ္ အလင္းဝင္လာခ္ရင္းကုိ မ္ရန္မာအစုိးရ မူးယစ္ဆေးဝားတုိက္ဖ္ယက္ရေး အောင္ပဲ္ဝအဖ္ရစ္ ကေည္ရာသော္ လည္း အစုိးရဘက္က နုိင္ငံရေးဇဲ္ဝမရ္ဟိခ္ရင္း၊ မူးယစ္ဂုိဏ္းမ္ယားအား ယ္ဟဥ္ပ္ရုိင္တုိက္ခုိက္နုိင္စ္ဝမ္းမ္ယားမရ္ဟိခ္ရင္း၊ ငေ္ဝမဲ ခဝာခ္ယမ္ဟုကုိ လ္ယစ္လ္ယူရ္ဟုထား ္ရခင္းမ္ယား ေကာ္ရင့္ မူးယစ္ဆေးဝားတုိက္ဖ္ယက္ ခေ္ယမ္ဟုန္း ေ ရးအားထုတ္မ္ဟု တစ္ခုလုံးကုိ အဟန့္အတားဆက္ဖ္ရစ္နေစေသည္။ မ္ရန္မာသည္ ဒေသတ္ဝင္း မက္တာဖီတမင္း အဓိကထုတ္လုပ္ရာ ပင္ရင္း ဖ္ရစ္လာသည္။ ငေ္ဝကေ္ရ;န္ဟင့္ လူ.စ္ဝမ္းအားအရင္းအမ္ရစ္မ္ယားခ္ယုိ.တဲ့မ္ဟုကလည္း ဘိန္းတုိက္ဖ္ယက္မ္ဟုကုိ အား ေလ္ယာ့စေသည္။ ဘိန္းစုိက္ပ္ယုိးသူတောင္သူမ္ယားမ္ဟာလည္း ဆင္းရဲန္ဝမ္းပားမ္ဟု၏ စံန္ဟုန္း၏ ေအာက္တ္ဝင္ ရပ္တည္နေက္ရသည္။
[ပြင်ဆင်ရန်] အရေ္ဟ. ေတာင္အာရ္ဟ အဖဲ္ဝ.ဝင္နုိင္ငံမ္ယား
မ္ရန္မာနုိင္ငံသည္ အရေ္ဟ. ေတာင္အာရ္ဟနုိင္ငံမ္ယား အဖဲ္ဝ.ဝင္ဖ္ရစ္္ရပီး အာဆီယံ +၃ ၏ အစိတ္အပုိင္းလည္း ္ရဖစ္၊ အရေ္ဟ.အာရ္ဟထိပ္သီးအဖဲ္ဝ.၏ အစိတ္အပုိင္း လည္း ္ရဖစ္သည္။ အာဆီယံအဖဲ္ဝ.အတ္ဝင္း မ္ရန္မာပာဝင္မ္ဟုက အဖဲ္ဝ.၏ အပ္ရုသဘောဆောင္သောမူကုိ စမ္းသပ္အကဲဖ္ရတ္ရာ ရောက္သော္လည္း အဖဲ္ဝ.အစည္း အား ကသိကအောက္ဖ္ရစ္စေခဲ့သည္။ ဤသုိ့ဖ္ရစ္ရသည္မ္ဟာ မ္ရန္မာ၏ လူ.အခ္ဝင့္အရေး မ္ဟတ္တမ္းန္ဟင့္ ဒီမုိကရေစီဆိတ္သုဥ္း ္ရခင္းတုိ့ကေ္ရာင့္ ဖ္ရစ္သည္။ အခ္ရားအဖဲ္ဝ.ဝင္နုိင္ငံမ္ယား၏ စုိးရိမ္မကင္း ္ရဖစ္မ္ဟုက္ရောင့္ ၂ဝဝ၆ ခုန္ဟစ္အတ္ဝက္ မိမိအလ္ဟည့္ရောက္ရ္ဟိမည့္ ဥက္က႒နေရာကုိ စ္ဝန့္လ္ဝ္ဟတ္ခဲ့သည္။
[ပြင်ဆင်ရန်] တရုတ္နုိင္ငံဆက္ဆံရေး
တရုတ္ပ္ရည္သူ.သမ္မတနုိင္ငံန္ဟင့္ မ္ရန္မာဆက္ဆံရေးမ္ဟာ ၁၉၈ဝ ပ္ရည့္လ္ဝန္နေ္ဟာင္းပုိင္းအထိ မကောင္းခဲ့ခေ္ယ။ ပုန္ကန္ထရ္ြကနေသော ဗမာပ္ရည္က္ဝန္မ္ရူနစ္ပာတီအား ထောက္ပံ့နေခ္ရင္းကုိ တရုတ္က ၁၉၈၆ ခုန္ဟစ္တ္ဝင္ ရုပ္သိမ္းလုိက္သည္။ သုိ့သော္လည္း ၁၉၅ဝ အစပုိင္းအထိ တရုတ္မ္ရန္မာဆက္ဆံရေးမ္ဟာ ခ္ယဥ္ခားတူး ဆက္ဆံရေးမ္ယုိး ဖ္ရစ္ခဲ့သည္။ မ္ရန္မာ့ ဦးသန့္န္ဟင့္ ဦးနုတုိ့သည္ လုံခ္ရုံရေး ေကာင္စီတ္ဝင္ တရုတ္အမ္ရဲတန္း အဖဲ္ဝ.ဝင္ဖ္ရစ္ရေးအတ္ဝက္ တုိက္ပဲ္ဝဝင္ က္ရ သော္လည္း တိဗက္ ဝင္သိမ္းမ္ဟုကုိမူ ရ္ဟုတ္ခ္ယက္ရသည္။
္ရဗိတိသ္ယ္ဟတုိ့ မ္ရန္မာနုိင္ငံကုိ မသိမ္းပုိက္မီ ရေ္ဟးပဝေသဏီကတည္းက မ္ရန္မာန္ဟင့္တရုတ္တုိ့တ္ဝင္ နယ္နိမိတ္အင္ရင္းပ္ဝားမ္ဟုမ္ယားစ္ဝာ ရ္ဟိခ့ဲသည္။ နောက္ဆုံး အက္ရိမ္ နယ္နိမိတ္ အင္ရင္းပ္ဝားမ္ဟုမ္ဟာ ၁၉၅၆ ခုန္ဟစ္က ဖ္ရစ္ခဲ့္ရပီး တရုတ္ပ္ရည္သူ. လ္ဝတ္မေ္ရာက္ရေး တပ္မတော္က မ္ရန္မာနုိင္ငံ မေ္ရာက္ပုိင္းကုိ သိမ္းပုိက္ခဲ့ သော္လည္း တ္ဝန္းလ္ဟန္ခဲ့သည္။ ၁၉၆ဝ ပ္ရည့္န္ဟစ္တ္ဝင္ နယ္နိမိတ္သဘောတူစာခ္ယုပ္ကုိ ခ္ယုပ္ဆုိနုိင္ခဲ့က္ရသည္။ ၁၉၆ဝ ပ္ရည့္လ္ဝန္န္ဟစ္နေ္ဟာင္းပုိင္းက ဆန္စပား မအောင္သည့္ကိစ္စကုိ နေဝင္းက တရုတ္ကော္ရင့္ဟု ဝာဒဖ္ရန့္ခ္ရင္းန္ဟင့္ တုိင္းရင္းတရုတ္ကေ္ယာင္းသားမ္ယားက ဥက္က႒မော္စီတုံး၏ စာအုပ္နီကလေးမ္ယားကုိ ကုိင္ကာ ထောက္ခံအား ေပး ္ရခင္းမ္ယား က္ရောင့္ တရုတ္ဗမာ အရေးအခင္း ္ရဖစ္ပ္ဝားသည္။ တရုတ္သည္ မ္ရန္မာအား မာန္မဲ က္ရိမ္း ေမာင္း၍ စကားစစ္ထုိး ခဲ့သော္လည္း အခ္ရားအရေးယူမ္ဟုမ္ယား မပ္ရုခဲ့ခေ္ယ။ တရုတ္ဆန့္က္ယင္ရေးအဓိကရုဏ္းမ္ယား ၁၉၇ဝ န္ဟစ္ဦးပုိင္းမ္ယားအထိ ဆက္၍ ဖ္ရစ္ခဲ့သည္။
သုိ့သော္လည္း ၁၉၈၆ ခုန္ဟစ္နောက္ပုိင္းတ္ဝင္ တရုတ္သည္ ဘက္ပေ္ရာင္းလုိက္သည္။ စစ္အစုိးရအား စစ္လက္နက္အမ္ယားစု ပံ့ပုိး ေပးခဲ့သည္။ အပ္ရန္အလ္ဟန္အဖ္ရစ္ မ္ရန္မာဈေးက္ဝက္အား ပုိမုိထုိး ေဖာက္ခ္ဝင့္ ရခဲ့္ရပီး ကပ္ပလီပင္လယ္ပ္ရင္ရ္ဟိ ကုိကုိးကယ္ြန္းတ္ဝင္ ရ ေ တပ္စခန္း ထားရ္ဟိသည္ဟူ၍ ကောလာဟလမ္ယား ပော္ထ္ဝက္ခဲ့သည္။ တရုတ္နုိင္ငံသည္ ကုိကုိးက္ယ္ဝြန္းတ္ဝင္ ထောက္လ္ဟမ္းေရးသတင္းယူခ္ဝင့္အပ္ရင္ ဒုံးက္ယည္န္ဟင့္ အာကာသဒုံး လ္ဝ္ဟတ္လ္ဟုပ္ရ္ဟားမ္ဟုသာမက အိန္ဒိယရေတပ္၏ လ္ဟုပ္ရ္ဟားမ္ဟုမ္ယားပာ စနည္းနာခ္ဝင့္ ရယူခဲ့သည္ဟု ယူဆကသ္ရည္။ တရုတ္ပ္ရည္မ္ဟ လက္နက္ထောက္ပံ့မ္ဟုက္ရောင့္ တုိင္းရင္းသား ေသာင္းက္ယန္းသူမ္ယားက တရုတ္နုိင္ငံကုိ သ္ဝယ္ဝုိက္အားကုိး ေနရမ္ဟုမ္ယား ရပ္တန့္သ္ဝား္ရပီး အစုိးရက အားသာမ္ဟုရရ္ဟိခဲ့သည္။ လက္ရ္ဟိ စစ္အစုိးရ၏ စစ္အင္အား ္ရမင့္မားမ္ဟုမ္ဟာ ဤတရုတ္နုိင္ငံအား အဓိကအားထားရာမ္ဟ ဖ္ရစ္ပော္လာသည္။
မ္ရန္မာသည္ တရုတ္သမ္မတနုိင္ငံအား တရားဝင္အသိအမ္ဟတ္ မပ္ရုသော္လည္း န္ဟစ္နုိင္ငံအက္ရား အခ္ရား ေသာဆက္ဆံမ္ဟုမ္ဟာမ္ယားလ္ဟသည္။ ထုိင္ဝမ္ နုိင္ငံသားမ္ယားစ္ဝာသည္ မ္ရန္မာနုိင္ငံတ္ဝင္ စီးပ္ဝား ေ ရးလုပ္ငန္းမ္ယားစ္ဝာ ပုိင္ဆုိင္္ရပီး ရန္ကုန္ကဲ့သုိ့သော ္ရမုိ. က္ရီးမ္ယားရ္ဟိ တရုတ္အဖဲ္ဝ.အစည္းမ္ယားသည္လည္း တရုတ္ပ္ရည္မက္ရီးထက္ ထုိင္ဝမ္န္ဟင့္ပုိမုိနီးစပ္က္ရသည္။ အခ္ရားအခ္ယက္တစ္ခုမ္ဟာ တုိင္ပေန္ဟင့္ တုိက္ရုိက္လေက္ရောင္း ဆက္သ္ဝယ္မ္ဟုရ္ဟိ္ရပီး ပ္ရည္မက္ရီးန္ဟင့္မူ ယူနန္ပ္ရည္နယ္ရ္ဟိ ကူမင္းမ္ဟလဲ္ဝ၍ အခ္ရား မည္သည့္တရုတ္္ရမုိ. က္ရီးန္ဟင့္မ္ယ္ဟ ဆက္သ္ဝယ္မ္ဟုမရ္ဟိခေ္ယ။
[ပြင်ဆင်ရန်] အိန္ဒိယန္ဟင့္ဆက္ဆံရေး
မ္ရန္မာအပော္ တရုတ္ဩဇာလ္ဝ္ဟမ္းမုိးမ္ဟု၊ အိနိ္ဒယ-မ္ရန္မာနယ္စပ္တစ္လေ္ယ္ဟာက္ နယ္စပ္ခုိအောင္း ္ရခင္းန္ဟင့္ လက္နက္မေ္ဟာင္ခုိမ္ယား က္ရောင့္ အိန္ဒိယနုိင္ငံ သည္လည္း စစ္အစုိးရန္ဟင့္ ဆက္ဆံရေးကုိ ပ္ရန္လည္ဖာထေးလ္ယက္ရ္ဟိသည္။ အိန္ဒိယနုိင္ငံ၏ ခောင္သီသည့္ အရေ္ဟ. ေမ္ရာက္ပ္ရည္နယ္မ္ယားသည္ တရုတ္န္ဟင့္ ကုန္သ္ဝယ္ရေးပ္ဝင့္နေသည္။ မန္တလေးသုိ့ ဆက္သ္ဝယ္ရန္ လမ္းမတစ္ခုအပ္ရင္ မ္ယားစ္ဝာသောစီးပ္ဝား ေ ရးသဘောတူညီမ္ဟုမ္ယားကုိ သဘောတူခ္ယုပ္ဆုိခဲ့သည္။ ထုိ့ပ္ရင္ မ္ရန္မာဆိပ္ကမ္းမ္ယားကုိလည္း လမ္းဖ္ဝင့္ပေးခဲ့သည္။ ယခင္ အိန္ဒိယကာက္ဝယ္ရေးဝန္က္ရီးန္ဟင့္ မ္ရန္မာကုိ ဝေဖန္သူ ဂေ ္ယာ့ဖာနန္ဒက္က ဘီဘီစီန္ဟင့္ တေ္ဝ.ဆုံမေး ္ရမန္းခန္းတ္ဝင္ ကုိကုိးက္ယ္ဝြန္းသည္ အိနိ္ဒယပုိင္ဖ္ရစ္္ရပီး နေရူးက မ္ရန္မာအား လက္ဆောင္အဖ္ရစ္ ပေးလုိက္ခ္ရင္း ္ရဖစ္သည္ဟု (အ့ံ့ ဩစရာ မဟုတ္သော္ လည္း) ထုတ္ဖော္ပေ္ရာဆုိခဲ့သည္။ ကုိကုိးက္ယ္ဝြန္းသည္ အိန္ဒိယပုိင္ နီကုိဗာကယ္ြန္းမ္ဟ ၁၈ ကီလုိမီတာ ဝေးက္ဝာသည္။
[ပြင်ဆင်ရန်] မ္ရန္မာ့ဆုိရ္ဟယ္လစ္ လမ္းစဥ္
မ္ရန္မာ့ဆုိရ္ဟယ္လစ္လမ္းစဥ္ပာတီသည္ ၁၉၆၂ ခုန္ဟစ္မ္ဟ ၁၉၈၈ ခုန္ဟစ္အထိ နုိင္ငံကုိ အုပ္ခ္ယုပ္ခဲ့သော နေဝင္း၏ လမ္းစဥ္ဖ္ရစ္သည္။ ယင္း လမ္းစဥ္တ္ဝင္ ဆုိရ္ဟယ္လစ္ဝာဒသည္ စံပ္ရဝာဒဖ္ရစ္သည္။ ပ္ရည္သူပုိင္ စက္မ္ဟုလုပ္ငန္း စသည္ပာဝင္ခဲ့သည္။ သုိ့သော္လည္း အမ္ယားလက္ခံထား ေသာ မူဝာဒမဟုတ္ သည္မ္ယားလည္း ပာဝင္သည္။ ၄င္းတုိ့တ္ဝင္ ပ္ရင္းထန္သော အထီးက္ယန္ဝာဒ၊ နုိင္ငံခ္ရားသားမ္ယားအား န္ဟင္ထုတ္ခ္ရင္း၊ ကမ္ဘာလ္ဟည့္ခရီးသ္ဝားမ္ယားအား ဟန့္တား ခ္ရင္း၊ စီးပ္ဝား ေ ရးပိတ္ဆုိ့ခ္ရင္း၊ လူနည္းစုဝင္မ္ယားအား ဖိန္ဟိပ္ခ္ရင္းန္ဟင့္ အာဏာရ္ဟင္နုိင္ငံတည္ဆောက္ခ္ရင္းတုိ့ ပာဝင္သည္။ နေဝင္း၏ လမ္းစဥ္တ္ဝင္ ကုိးက္ဝယ္ယုံ က္ရည္မ္ဟုစစ္စစ္က လူမ္ယား ေလာဘနည္း ေစရန္ တုိက္တ္ဝန္းသည္။ လက္တေ္ဝ.တ္ဝင္မူ ဤလမ္းစဥ္သည္ နုိင္ငံတော္က ကမကထပ္ရုသည့္ ဗုဒ္ဓဘာသာကုိ ပုံစံ ခ္ယခ္ရင္း ္ရဖစ္္ရပီး အစပုိင္းက ကုိးက္ဝယ္မ္ဟုအားလုံးအား အခ္ဝင့္အရေး ေပးထားသည္။ မည္သည့္ဘာသာတစ္ခုကုိမ္ယ္ဟ ဦးစားမပေးဟုဆုိသည္။ နေဝင္းသည္ ဂဏန္း ဗေဒင္ပော္တ္ဝင္ မ္ဟီခုိသည္။ သုိ့သော္ ဤသည္မ္ဟာ တရားဝင္မဟုတ္ခေ္ယ။
လမ္းစဥ္သည္ မ္ရန္မာနုိင္ငံအတ္ဝက္ အက္ရီးက္ယယ္ဆုိးက္ယုိး ္ရဖစ္စေခဲ့သည္။ ဆယ္စုန္ဟစ္န္ဟစ္ခုနောက္ပုိင္းတ္ဝင္ ဤစနစ္သည္ ပ္ရသ္သနာတက္နေသော္ လည္း ငေ္ဝကေး ္ရအရ တည္္ရငိမ္သည့္ အခေ္ရအနေမ္ဟ ဆုိးရ္ဝား္ရပီး စီးပ္ဝား ေ ရးခယ္ြတ္ခ္ရုံက္ယသည့္ အခေ္ရအနေသုိ့ တ္ဝန္းပုိ့ခဲ့သည္။ ငေ္ဝက္ရေးစနစ္ကုိ ၉ ဂဏန္းအပော္ တည္စေ သည့္ စနစ္ကုိ က္ယင့္သုံး္ရပီး ေနာက္ စစ္တပ္က ပုန္ကန္ခဲ့သည္။ ဤကိစ္စက အာဏာရ္ဟင္ဆန္သော 'မ္ရန္မာ့ဆုိရ္ဟယ္လစ္လမ္းစဥ္' ကုိ နောက္ထပ္ အာဏာရ္ဟင္ ဆန္သော စနစ္သစ္တစ္ခုဖ္ရင့္ အစားထုိးလုိက္ပ္ရန္သည္။
[ပြင်ဆင်ရန်] မေ္ဟာင္ခုိေဈးက္ဝက္
မေ္ဟာင္ခုိဈေးက္ဝက္ သုိ့မဟုတ္ တရားမဝင္မေ္ရ ေအာက္ ။ေးက္ဝက္သည္ တရားမဝင္သော စီးပ္ဝား ေ ရးဖလ္ဟယ္မ္ဟုမ္ယား၊ ကုန္ပစ္စည္းန္ဟင့္ ဝန္ဆောင္မ္ဟုူမ္ယားကုိ တရားမဝင္ဘဲ ရောင္းဝယ္ ဖောက္ကား ္ရခင္းမ္ယား ပာဝင္သည့္စနစ္ဖ္ရစ္သည္။ ကုန္ပစ္စည္းမ္ယားမ္ဟာ တရားမဝင္ ရောင္းခ္ယခ္ရင္းမ္ယုိး (ဥပမာ၊ လက္နက္ သုိ့မဟုတ္ မူးယစ္ဆေးဝား) ဖ္ရစ္သည္။ ပစ္စည္းမ္ယားမ္ဟာ တရားဝင္ပစ္စည္း ္ရဖစ္သော္လည္း အခ္ဝန္ဘ႑ာတိမ္း ေရ္ဟာင္လုိခ္ရင္း သုိ့မဟုတ္ လုိင္စင္ပာမစ္ မရ္ဟိခ္ရင္း ဥပမာ စီးကရက္ သုိ့မဟုတ္ မ္ဟတ္ပုံမတင္ထား သည့္ လက္နက္မ္ယားလည္းပာသည္။ ဤသုိ့ခော္တ္ဝင္ရခ္ရင္းမ္ဟာ 'မေ္ဟာင္ခိုဈေးက္ဝက္' သုိ့မဟုတ္ 'မေ္ဟာင္ခုိစီးပ္ဝား ေ ရး စနစ္' မ္ဟာ ဥပဒေ ပ္ရင္ပတ္ဝင္သာ ရပ္တည္လ္ယက္ရ္ဟိ္ရပီး အမေ္ဟာင္ထဲတ္ဝင္သာ တည္ရ္ဟိသည္။ ဥပဒေ၏ မ္ရင္က္ဝင္းတ္ဝင္မရ္ဟိခေ္ယ။ မေ္ဟာင္ခုိဈေးက္ဝက္သည္ အစုိးရက ထုတ္လုပ္မ္ဟုန္ဟင့္ ဝန္ဆောင္မ္ဟုမ္ယားအား ကန့္သတ္ခ္ယုပ္ခ္ယယ္ခ္ရင္းမ္ယား ပ္ရုသည့္အခာတ္ဝင္ ပော္ ေပာက္လာလေ့ ရ္ဟိ သည္။ ဤဈေးက္ဝက္ပုံစံမ္ယုိးသည္ နုိင္ငံတော္မ္ဟ ထိန္းခ္ယုပ္မ္ဟု တင္းက္ယပ္သည့္ အခာမ္ယုိး၊ တစ္ခုခုကုိ တား ္ရမစ္ပိတ္ပင္ထားသည့္ကာလ သုိ့မဟုတ္ ခဲ္ဝတမ္း စနစ္ က္ယင့္သုံးသည့္ကာလတ္ဝင္ဖ္ရစ္ပော္သည္။ သုိ့သော္လည္း မေ္ဟာင္ခုိစီးပ္ဝားေရးစနစ္သည္ လူအမ္ယားသိရ္ဟိသည့္ စီးပ္ဝားေရးစနစ္တုိင္းတ္ဝင္ ရိ္ဟနေသည္။