Mēxihco

Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli

Estados Unidos Mexicanos
Mēxihcah Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl
Mēxihco pāntli Mēxihco chīmalli
Pāntli Chīmalli
Lema nacional: Ayāc
Āltepētlacuīcatl: Mēxihcāltepētlacuīcatl
 
Situación de Mēxihco
 
Āltepēnānyōtl
 • Chānehqueh
 • Coordenadas
Mēxihco Tēcuācān
8 605 239
19°03′ N 99°22′ O
Huēyi Āltepētl Āltepētl Mēxihco
Āchcāuhtlahtōlli Caxtillahtōlli īhuān 63 mācēhuallahtōlli1
In quēn motlapachoā Tlācatlahtohcāyōtl tlācatēpacholiztli, tēīxiptlah īhuān federal
Felipe Calderón PAN
Tzīntiliztli
 • Tlapēhualiztli
 • Tlatlamiliztli
Īhuīcpa Caxtillān
Tlachiucnāuhti 16, 1810
Tlachiucnāuhti 27, 1821
Tēntli
 • Mochi
 • % Ātl
Cuāxōchtli
Ānāhuatl
Puesto 14º
1,972,550 Km2
2.5%
3,117.9 km īca TTI; 960 km īca Cuauhtēmallān īhuān 176 km īca Huēyicopan
11,122
Chānehqueh
 • Total
 • Densidad
Inic 11
104 860 000 (INEGI tlapōhualiztli 2005[1])
52.3 chān./km²
PIB (PPA)
 • Mochi (2006)
 • PIB per cápita
Inic 10
US$ 1 171 506 000 0002
US$ 11 249 (2006)
Tomīn Mēxihcatl peso ($, MXN)
Tlācatōcāitl Mēxihcatl
Mēxihcah
UTC
 • en verano
UTC-6 oc UTC-8
Ahneuhqui UTC
Cemtlālticpamātlatl āxcāyōtl .mx
Código telefónico +52
Prefijo radiofónico 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
Código ISO 484 / MX / MEX
Miembro de: TLCAN, Tlacetilīlli Tlācatiyān, OEA, OCDE, APEC, G3

1 No existe declaratoria constitucional de lengua oficial. La Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas señala que todas las lenguas indígenas que se hablen son lenguas nacionales e igualmente válidas en todo el territorio nacional.
2 Fuente: FMI.


Mēxihco īāchcāuhtōcā Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl (Caxtillahtōlcopa México īāchcāuhtōcā Estados Unidos Mexicanos) tlācatiyān ahciqui Ixachitlān mictlāmpa; īāltepēnānyō Mēxihco Tēcuācān cah.

Cuāxōchtia canahpa Ayamictlāmpa īca Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, canahpa cihuātlāmpa nō huiztlāmpa Cuauhtēmallān, Huēyicopan, canahpa tlāpcopa Ayōllohco Mēxihco, canahpa īquizāyampa nō Caribe Huēyātl, īhuān canahpa īcalaquitlāmpa nō Pacīfico Huēyātl.

Mēxihco cah inic mācuīlli tlālpan Ixachitlānco īhuān inic mahtlāctli onnāhui tlālpan Cemānāhuac. Mēxihco cah in tlācatiyān īca ocachi caxtillahtōhqueh, īhuān ocachi mācēhualchānehqueh.

Iuh zan tlācatiyān īhuīc Latintēcatl Ixachitlān īpan Organización para la Cooperación y el Desarrollo Económico īhuīcpa 1994 (8 tōchtli), Mēxihco cah achitlahco tequiyōtl tlācatiyān.

Inīn tlahcuilōltechpa

[ticpatlaz] Tōcātiliztli

Mendoza Āmoxtli, Mēxihco īpan tlahco Ānāhuac.
Mendoza Āmoxtli, Mēxihco īpan tlahco Ānāhuac.

"Mēxihco" quitōznehqui "Mēxihtli" ahnozo "Mēxihtin" īhuān "-co". Quilmach cē aztēcatl yāōquizqui in ōmpa Chicōmoztoc. Nozo occequīntīn quihtoa "Mēxihtli": "Mētztli", "xīctli" īhuān "-co".

Īachtopa occē tōcāitl: Imperio Mexicano (Mēxihcatl Huēyitlahtohcāyōtl), Nación Mexicana (Mēxihcatl Tlācatiyān) īhuān República Mexicana (Tlācatlahtohcāyōtl Mēxihcatl).

Īāxcān īāchcāuhtōcā īnēz in 1917 Mēxihcatl Nahuatīlāmoxpan quēmeh Estados Unidos Mexicanos (Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl).

Āxcān Caxtillahtōlli tlahcuiloa "Mēxihco" quēmeh México nozo Méjico Caxtillān.

[ticpatlaz] Tlahtōllōtl

Xiquitta zāzanilli: Mēxihco tlahtōllōtl
Xiquitta zāzanilli: Mēxihco Tenōchtitlān
Xiquitta zāzanilli: Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl
Mēxihco Tenōchtitlān circa Mācuīlpōhualxihuitl 15.
Mēxihco Tenōchtitlān circa Mācuīlpōhualxihuitl 15.

Mātēl 22,000 xiuhpan mācēhualli ixachitēcatl ōchantih īpan inōnque tlāltin, quilmach Mēxihcah ōquipēuhqueh īmāltepēuh, Mēxihco Tenōchtitlān, īpan Tlayēti 18, 1325 (2 calli) xihuitl. Occequīntīn huēhuehyi Mēxihco tlahtocāyōmeh nō ōancatcah:

  • Ōlmēcah
  • Chīchīmēcah
  • Tōltēcah
  • Mayātēcah
  • Cuextēcah
  • Mixtēcah
  • Tzapotēcah
  • Michhuahcah
  • Aztēcah

Nōzan, caxtiltēcah tēpēhuanih ōquixitiniah Mēxihcah īpan Tlachicuēiti 13, 1521 (3 calli) xihuitl auh mopēhua Inoquīpan Caxtiltepēhuacāhuitl.

Caxtiltēcah ōquipolo Mēxihco Tenōchtitlān icchīhua Āltepētl Mēxihco ītlācatiyān, Yancuīc Caxtillān.

Yohuac īpan Tlachiucnāuhti 15, 1810 (6 tōchtli) xihuitl, ōmpēuh Mēxihco huēyi Tēmaquixtilizyāōyōtl, ihcuāc teōpixqui Miguel Hidalgo y Costilla māltepētlālia in oncān teōcalpan motōcāyotia Dolores in īpan Cueyatlālco. In caxtiltēcah zannō ihcuāc quitlāliah tēuctli in ītōcā Francisco Xavier Venegas iuhquin ōntlahtoāni nicān Yancuīc Caxtillān.

Tlachiucnāuhti 27, 1821 (4 calli) xiuhpan, ōcalacque Āltepētl Mēxihco Agustín de Iturbide īhuān īyāōquizcahuān. Iuh ōmochīuh ītēmaquixtiliz Yancuīc Caxtillān in īhuīcpa Huēhueh Caxtillān, Europanco. Īca ītōcā Agustín Inic Cē, inīn xiuhpan motlahtohcātlālia Iturbide huēyi tlahtoāni in īpan ixquich Mēxihco ahnozo huēhuehtlahtohcāyōtl in Ānāhuac.

Īpan 1846 (3 tōchtli) xihuitl, ōmpēhua yāōyōtl in tlein Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl chānehqueh ōquichihuilique Mēxihco inīc quincuīcuilizque mēxihcah huel cencah huēyi īcecniquizaliz intlāltzin. Inīc yāōyōpan quicuīcuilique Mēxihco in āxcān tiquixmauhtih iuhquin California, Nevada, Yutah, Colorado, Yancuīc Mēxihco, Texān, Arizona īhuān occē tlahtohcāyōtl. Quipalehuique in īquizcan, ōmicque inīn yāōyōpan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Īconehuantzin Chapōltepēc). Otlan in yāōyōtl īpan 1848 (5 tecpatl) xihuitl.

Īpan Tlamācuīlti 5, 1862 (6 tōchtli) xihuitl, mēxihcatl yāōquizque īhuān yāōquizcayacanqui in ītōcā texācatl Ignacio Zaragoza, quimpēuhqueh francitēcah in oncān ītauhcayō motōcāyotia (Īnecaliliz in Cuetlaxcōāpan) īpan yāōcāltepēpan Loreto īhuān Guadalupe īca nāhuamācēhualtin zacapoaxtlah īhuān xōchipolcah. Zātēpan, īpan 1864 (8 tecpatl) xihuitl, nicān pēhua Mēxihco Tenōchtitlān intlahtocāyōpan auxtēcah huēyi tlahtoāni Maximiliano Habsuburgo īhuān huēyi cihuātlahtoāni Carlota Amalia.

Chapōltepēc āxcān Āltepētl Mēxihco.
Chapōltepēc āxcān Āltepētl Mēxihco.

Nicān ōpēuh, in īpan Tlamahtlāccēti 20, 1910 (2 tōchtli) xihuitl huēy yāōyōtl ihtic Mēxihco motōcāyotia "[[Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl]]", in iuh ōmāltepētlāli Francisco I. Madero.

Inīn xiuhpan 1942 (8 tōchtli), Mēxihco tecentili “Los Aliados” īpan Īyāōyo in Cemānāhuac Inic Ōme īca ītlanapololiz inīc Ehēcayāōquizcani 220.

Īpan Tlamahtlācōnti 1, 2000 (1 tecpatl) xihuitl, Vicente Fox tlaīxquetzalli īhuīcpa PAN, yehhuātl nicpēhua īmēxihcatetenahuatoh, in āquin inic cē Tlahtocātēīxiptla quimauhtili, mēxihcah quitenauhque Ernesto Zedillo iuhquin yancuīc huēyi tlahtōcauh Mēxihco ihic occequīntīn mecatlācayōtl; PAN huetzicoh in cemitquimatiliztli īpampa 70 xihuitl ītepacholiz PRI.

Felipe Calderón ōpēuh mēxihcatetenahuatoh ocaqui mohuetehuaque, ixachi patio īhuān ocachi tzacualtoc ōmpa Mēxihco, nicpia in PAN occequīntīn ōnicpēuh īpan īocohuetziqui Andrés Manuel López Obrador, tlaixquetzalli īhuīcpa PRD. Felipe Calderón cah āchcāuh Tlahtohcātēīxiptlani īhuīcpa Tlamahtlācōnti 1, 2006 (7 tōchtli) xihuitl.

[ticpatlaz] Cemānāhuacāyōtl

Mēxihco tencahualli.
Mēxihco tencahualli.

Mēxihco cuāxōchtia canahpa Mictlāmpa īca Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl canahpa huitztlāmpa Cuauhtēmallān īhuān Huēyicopan, canahpa Iquizayān Ayōllohco Mēxihco īhuān Caribe Huēyātzintli īhuān canahpa īcalaquiyāmpa Pacīfico Huēyātl.

Īhuēyitlālpan īxtli cah 1,959,248 Km2 īhuān tlālhuaqueh īxtli 5,127 km². Īānāhua tlatlamachiyōtiāni 11,122 km. Cah miaquīntīn tlālhuaqueh: Revillagigedo tlālhuaqueh (Socorro, Clarión, San Benedicto, Roca Partida), īhuān in Marías tlālhuaqueh, in Pacīficoc; in Guadalupe, Cedros, Ángel de la Guarda, Coronado, Rocas Alijos, Tlālhuac in Tiburón, Tlālhuac in Carmen, īxco in cemacollālpan Mēxihcatl California īhuān Xonoctlān ānāhuatl ; īhuān in Āltepētl Carmen, Cozumel, Cihuāh tlālhuac, īhuān in arrecife Cōcōloh , Atlānticoc. In quipiya in Tlālhuaqueh in Mictlāmpa īhuān Farallones, teilhuilli Mēxihco, cah ahmōtlami.

[ticpatlaz] Tepētiliztli

Iztaccihuātl, Popōcatepētl, Mātlālcuēyeh, Nāuhcāmpatepētl (huehca ōmpa), Tlīltepētl īhuān Cītlaltepētl
Iztaccihuātl, Popōcatepētl, Mātlālcuēyeh, Nāuhcāmpatepētl (huehca ōmpa), Tlīltepētl īhuān Cītlaltepētl

Mēxihco cah cē tepētlatic tlālli. In Nāntepētlah Cihuātlāmpa, in Nāntepētlah Tlāpcopa īhuān Nāntepētlah Huitztlāmpa. In Centlazotl Yancuītletepētic.

[ticpatlaz] Popōcatepētl

Tletepētl ahciqui ahco in Mēxihco Tlahtohcāyōtl, Morelos īhuān Tlācanechicōlpan. Achi ahuīc īpalax in Tlamahtlācōnti 15, 2000 xihuitl.

[ticpatlaz] Iztaccihuātl

Ītōcā cē tletepētl ahciqui ahco in Mēxihco Tlahtohcāyōtl īhuān Puebla.

[ticpatlaz] Cītlaltepētl

Ahnōzo "Orizaba tlacpac", tletepētl ahciqui Puebla īhuān Veracruz.

[ticpatlaz] Yeyāntli īpan Mēxihco

Mēxihco piya miaquīntīn yeyāntli xiuhpan. In piya mochīntīn tēl īpan Wladimir Köppen iuhcāyōtl.

[ticpatlaz] Yōlcatiliztli

Xiquitta zāzanilli: Mēxihcah yōlcah

Nō xiquitta Mēxihcah yōlcah quemeh cuāuhtli, ōcēlōtl, āxōlōtl īhuān occequīntīn

[ticpatlaz] Tlanahuatīliztli īhuān cemitquimatiliztli

[ticpatlaz] Xelihuilīztli Mēxihco

Tlahtohcāyōtl Chānehqueh (2005) Tentli (km²) Āltepēnānyōtl
Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl 103 088 000 1 959 248 Mēxihco Tēcuācān
1. Aguascalientes 1 051 000 5 625 Aguascalientes
2. Tlani California 2 842 000 71 546 Mēxihcali
3. Tlani California Huitztlāmpa 517 000 73 943 La Paz
4. Campeche 751 000 57 727 Campeche
5. Chiapan 4 256 000 73 681 Tōchtlān Gutiérrez
6. Chihuahuac 3 238 000 247 487 Chihuahuac
7. Coahuillān Zaragoza 2 475 000 151 445 Saltillo
8. Cōlimān 562 000 5 627 Cōlimān
9. Durango (Tepēhuacān) 1 489 000 123 367 Victoria de Durango (Ocopetlān)
10. Cueyatlālco 4 893 000 30 621 Cueyatlālco
11. Guerrero (Cihuātlān) 3 116 000 63 618 Chīlpantzinco
12. Hidalgo (Mizquitlān) 2 334 000 20 856 Pachoacān Soto
13. Xālīxco 6 652 000 78 630 Ātemaxac
14. Tlahtohcāyōtl Mēxihco 14 161 000 22 333 Tōllohcān
15. Michoācān Ocampo 3 988 000 58 667 Morelia
16. Morelos (Tlahuicān) 1 605 000 4 892 Cuauhnāhuac
17. Nayarit 943 000 27 862 Tepīc
18. Yancuīc León 4 164 000 64 203 Tlahtoāntepēc
19. Huāxyacac 3 522 000 93 343 Huāxyacac Juárez
20. Puebla (Tlācanechicōlpan) 5 391 000 34 251 Cuetlaxcōāpan
21. Chīchīmēcalco Arteaga 1 593 000 11 658 Santiago Tlachco
22. Quintana Roo 1 134 000 42 535 Chetumal
23. San Luis Potosí 2 412 000 61 165 San Luis Potosí
24. Sinaloa 2 610 000 57 331 Cōlhuacān Rosales
25. Sonora 2 384 000 179 516 Hermosillo
26. Onōhuālco 2 013 000 24 747 Cualnezcāltepēc
27. Tamaulipas 3 020 000 80 148 Āltepētl Victoria
28. Tlaxcallān 1 061 000 3 997 Tlaxcallān Xīcohtēncatl
29. Veracruz (Totonicāpan) 7 081 000 71 856 Xālāpan Enríquez
30. Yucatān 1 803 000 39 671 Mérida
31. Zacatēcapan 1 357 000 75 416 Zacatēcapan
32. Tēcuācān (Mēxihco Tenōchtitlān) 8 670 000 1 484 ---

[ticpatlaz] Tequiyōtl

Mēxihco cē tequiyōtl īpan Ixachitlān ītech temocpan Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īhuān Canauhtlān. Mēxihcatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli techiactli īcan inic cē pixcaliztli, nōiuhqui inic ōme tequipanolli in ahuicyaliztli īca in ahuicyanimeh mochi xiuhpan āltepēmeh quēmeh āltepēmeh īca ānāhuaxaltentli, caxtiltēhuaque āltepēmeh, huēhuehtzacualtipac āltepēmeh, chīhualoyāltepēmeh, yeliliztli iuhcanqueh īhuān momotlaliztli. Mēxihco piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Ācapōlco, Ācalquīxōhuayān Vallarta, Chalchiuhcuecān, Tampico, Ensenada, Chetumal, Manzanillo, Salina Cruz, Cōātzacualco, Mazātlān, īhuān occequīntīn.

Occequīntīn mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, cafetzin, ācintli, āhuacatl, chayohtli, chīlli, lalaxtli, maniltzapotl, nohpalli, ochonetli, xonacatl, xoxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli iztac teōcuitlatl, cōztic teōcuitlatl, chīltic tepoztli, tlīltepoztli, āmochitl, temētztli, in chīhualoyān mictlāmpa Mēxihco īpan Tlahtoāntepēc, Mēxihco Tlahtohcāyōtl, Xālīxco, īhuān mēxihcāltepēmeh in ōmpa calīxcuātl īca Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl.

Mēxihcatl peso cah in achauhtomīn īpan Mēxihco. Inīn cateh:

Tepoztomīn Āmatomīn
  • 10¢
  • 20¢
  • 50¢
  • $1
  • $2
  • $5
  • $10
  • $20
  • $50
  • $100
  • $200
  • $500
  • $1000

[ticpatlaz] Chānehquehmatiliztli

Īca 103 000 (2005 tlapōhualiztli), Mēxihco cah in achi caxtillahtōhqueh tlācatiyān.

[ticpatlaz] Huēyi āltepētl

Āltepētl Chānehqueh
Āltepētl Mēxihco 19 231 829
Āltepētl Ātemaxac 4 095 853
Āltepētl Tlahtoāntepēc 3 664 331
Āltepētl Cuetlaxcōāpan 2 109 049
Āltepētl Tōllohcān 1 610 786
Tijuana 1 384 005
León 1 325 210
Āltepētl Juárez 1 313 338
Torreón 1 210 890
Āltepētl San Luis Potosí 1 075 000
Āltepētl Chānehqueh
Mēxihcali 900 965
Mérida 897 740
Ātotonilcapan 805 666
Tampico 803 196
Cōlhuahcan Rosales 793 730
Āltepētl Cuauhnāhuac 787 556
Ācapōlco 786 830
Āltepētl Chihuahuac 784 882
Morelia 735 624
Chalchiuhcuehcān 702 394

[ticpatlaz] Tlācanemitiliztli

Occē tequipanolli in tomīn (Dollar īhuān Euro), nahuatīlo īpampa in tlein mēxihcah chantiah īpan:

Nicān Mēxihco, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miaquīntīn chōntalchānehqueh:

, 18,700 venezōltēcah

, 7,150 bolivitēcah

  • Los Ángeles īca 6,000,000 mēxihcah
  • Chicago īca 3,000,000 mēxihcah
  • San Antonio īca 2,000,000 mēxihcah
  • Manhatitlān īca 1,000,000 mēxihcah
  • Las Vegas īca 800,000 mēxihcah
  • Alburquerque īca 790,000 mēxihcah
  • San Diego īca 630,000 mēxihcah
  • Miami īca 416,900 mēxihcah
  • El Paso īca 242,000 mēxihcah
  • Toronto īca 170,000 mēxihcah
  • Atlanta īca 126,000 mēxihcah
  • Montreal īca 90,000 mēxihcah
  • Sacramento īca 83,000 mēxihcah
  • Laredo īca 76,000 mēxihcah
  • Madrid īca 72,000 mēxihcah
  • Berlīn īca 63,000 mēxihcah
  • Parisi īca 47,000 mēxihcah
  • San Jose īca 42,000 mēxihcah
  • Denver īca 36,000 mēxihcah
  • Fresno īca 30,200 mēxihcah
  • Finix īca 16,900 mēxihcah
  • Barcelona īca 10,000 mēxihcah
  • Bilbao īca 8,000 mēxihcah
  • Bruxelah īca 7,000 mēxihcah
  • Londin īca 6,200 mēxihcah
  • Frankfurt in Main īca 4,000 mēxihcah
  • Cualli Ehecameh īca 3,400 mēxihcah
  • Stuttgart īca 2,000 mēxihcah
  • Roma īca 1,000 mēxihcah

[ticpatlaz] Tlahtōltin

Xiquitta zāzanilli: Tlahtōltin īpan Mēxihco

In ahmō cah nahuatīllahtōlli Mēxihco. Caxtillahtōlli tēl, motlahtoa iuh de facto āchcāuhtlahtōlli auh 97% chānehqueh quimtlahtoa. Huēynahuatīlli īhuīc Mācēhuallahtōltin tēl, piya mochīntīn mācēhuallahtōltin motlahtoa Mēxihco, īhuīc tleinzāzo chānehqueh tlapōhualli, cualli iuhquin Caxtillahtōlli canah motlahtoa auh mācēhualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilōlli īntlahtōlcopa.[2]. Caxtillahtōltica, nahuatīlli tōcā -achi 60 tlahtōltin- tlācatiyān tlahtōltin. Inīn piya mochīntīn Ixachitēcah tlahtōltin tleinzāzo chīhualiztli; quitōznehqui, piya nō ahmācēhualtin Mēxihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya Quicaputlahtōlli ōquichīuh īhuīcpa TCI, [3] nō in Cuauhtēmaltēcah Ixachitēcah tlācah.[4] Mēxihco icpiya ixachi Caxtillahtōqueh īca ōmpa tlahtōlqueh tlein ōnto Caxtillahtōlli tlācatiyān, auh ica ⅓ mochi Caxtillahtōqueh Cemānāhuac.

Tlahtōltin motlahtoa Mēxihco cateh Nāhuatlahtōlli, Yucatēcatlahtōlli, Mazahuatlahtōlli, Otontlahtōlli īhuān occequīntīn.
Occequīntīn Europanēcah tlahtōltin Veneziatlahtōlli, Temoteutontlahtōlli, Teutontlahtōlli, Francitlahtōlli, Catalantlahtōlli, Galixtlahtōlli īhuān Romanitlahtōlli.

[ticpatlaz] Neltococayōtl

Neltococayōtl īpan Mēxihco1
Neltococāyōtl Neltocōca
Catolicismo Romano 74.612.373
Protestantismo īhuān Evangelismo

Históricas
Pentecostales
In Cemānāhuac Ītlahuīl
Occequīntīn

4,408,159

599.875
1.373.383
69.254
2.365.647

Bíblicas no evangélicas

Adventistas
Mormones
Testigos de Jehová

1,751,910

488.945
205.229
1.057.736

Judioyōtl "Judiocayōtl" 45.260
Aocmo Neltococayōtl 2.982.929
Mahomayōtl 5,874
No especificada 732.630
1Sólo contempla la población mayor de cinco años,
que en el año 2000 sumaba 84.794.454
Fuente: INEGI (2000) [1]

Cuix yectel xiuhtin, in achtocaxtiltoc tlācatl neltoquiztia īpan īcel teōtl tlachīhuani cemānāhuatl motenehua Ōmeteōtl ahnozo Moyocoyani, mayātlācah motōcāyotia K’uh ītech occequīntīn ītōcāhuān.

Huēhuehmēxihcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān īhuān occequīntīn tlaihiyōhuatilocque zannō Santo Oficio (Caxtillān Atlācayōtl). Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazque tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui, ortodoxo tlalnetoqui, īhuān inglatēcatlalnetoqui.

Mahomayōtl, judioyōtl īhuān cristianoyōtl īhuīcpa huēytlahtōlāmoxtli īpal Fray Alonso de Molina, yeh ōquihcuilo Iudioyotl nozo Iudiocayotl, Mahomayotl auh Christianoyotl.

Mēxihco cah cē tlācatiyān ixachi católicos cemtlālticpacco, in mēxihcatl tlahtohcāyōtl ahmō inic cē neltococāyōtl. In xexelihuiztli intlā teōneltococāyōmeh tlācapachotiliztli īhuān īopacholiz in tētlamamaquiliztli inīn tlācatlahtocāyōtl omcauh ic 1857 Mēxihcatl Nahuatīlāmoxtli, īhuān ayāc catca īpan inīn nahuatīlli quin āxcān. In 1824 Mēxicatl Nahuatīlāmoxtli ihtoquiztia in āchcāuhteōtiliztli īpan mēxihcatl tlahtocāyōtl yezquia zan niman catolicoteōnechicoliztli, īhuān José María Morelos ihto tlein ahocmo piya ixnamiquiliztli nicpampa occequīntīn.


[ticpatlaz] Tōltēcayōtl

[ticpatlaz] Cualtzin tōltēcayōtl

[ticpatlaz] Īxiptlayōliztli

Xiquitta zāzanilli: Mēxihcatl īxiptlayōliztli

Cah huēyi mēxihcah īxiptlayōliztli quēmeh Amores Perros auh Y Tu Mamá También auh huēhueh quēmeh Ahí Está el Detalle. Huēyi mēxihcah īxiptlayōtiani iuhquin Alfonso Cuarón īpan Harry Potter and the Prisoner of Azkaban.

[ticpatlaz] Tlacualcāyōtl

Mazqui in mācēhuallacualli inic cē catca, īpēhualiz īhuīc āxcān mēxihcatl tlacualli ōquichīuh Caxtiltepēhuacāuhpan. In mācēhuallacualli cintli, chīlli, etl, ayohtli, āhuacatl, camohtli, tlālcamohtli, xītomatl, miltomatl, tlālcacahuatl, nohpalli, huauhtli, nacahuexōlōtl, canauhtetl, tōtōltetl, xomilin, chapolin, chilocuilin, meocuilin, azcamolli, quilimeh quemeh epazoyōtl, tzapotl, tliltzapotl, nōchtli, capōlin. Neuhqui, miaquīntīn tlacualcāyōtl motēquitiltīlia āxcān son herencia de los āchcāuhtīca nextamaliztli ic cintli, in tlacualtin tlamatiliztli īpan tlecuitl, la molienda en molcaxitl īhuān metlatl. Īca caxtiltēcah ōacicoh pitzonacatl, cuacuauhnacatl, tōtōlnacatl; caxtilchīlli, pitzocuitlaxcotli, chiancacatl, chichihualatl, tlatezauhtli, xocoqui, in tlauhtli, caxtillaxcalli, xocomecatl īca tlapaloctli, lalaxtli[5] mazatexocotl, ezxocotl, chiyacuilotl, xoxocotl occequīntīn.

In ōmpa Teutotitlān in Teixhuinotl.

Mēxihco tlācatiyān ica ixachi tlacualli in ōmpa Centlalticpactli quemeh tamalli, ātōlli, tlaxcalli, xocolātl, tlaxcalpōchōlli, octli, pozolli, tzopitl, chīlquilitl, teixhuinotl, octli, tletezauhtli, neuctli, Tequillān mexcalli.

[ticpatlaz] Tōnalizcāyōtl

[ticpatlaz] Cuīcayōtl

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn tlācatiyān iuhquin rock, pop nozo tlātlamantic. Huēyi tlacuīcaliztli cateh Jaguares, La Ley, Maná, El Tri īhuān Zoé. Cah cuīcacan quēmeh Auditorio Nacional, Foro Sol auh Palacio de los Deportes Āltepētl Mēxihco auh Auditorio Coca-Cola Tlahtoāntepēc, īyān huēyi chōntallācatiyān cuīcatiani ōcuīcahuac iniuhquin Depeche Mode, Muse, Keane, Coldplay nozo The Who.

[ticpatlaz] Momotlalcāyōtl

Mēxihco Olimpicayān Āltepētl Mēxihco 1968.

[ticpatlaz] Nemachtiliztli

Álvaro Obregón ōquichīuh Secretaría de Educación Pública īpan 1922. Yehhuān piya nemachtiliztli Mēxihco.

[ticpatlaz] Tlalyehcotiliztli

[ticpatlaz] Tlamatiliztli īhuān Āmantēcayōtl

Yancuīc āmantēcayōtl Mēxihco āxcān cah auh yancuīc mēxihcah īāmantēcayō pēhua: Zonda quichīhua ehēcatlanōnōtzqui, Mastretta quichīhuāz tepozmalacatl.

[ticpatlaz] Tlachicāhualiztli

[ticpatlaz] Huaznenquiliztli

Miaquīntīn huaznenqui Mēxihco cateh. In cateh chiucnāhui āltepētepozcōātl líneas Āltepētl Mēxihco auh ōme Tlahtoāntepēc. Nō in Metrobús Āltepētl Mēxihco auh taxi ahciqui Mēxihco.

[ticpatlaz] Nēzcāyōpanōliztli

Mēxihco piya cemtlālticpamātlatl āxcāyōtl ".mx" īhuīcpa 1989.

[ticpatlaz] Huēhuehtlatquicayōtl

  • 1987 Centro Histórico de la ciudad de Oaxaca y zona arqueológica de Monte Albán
  • 1987 Achtocaxtilāltepētl Teōtihuacān
  • 1987 Centro Histórico de la Ciudad de México y chinamilpan Xochimilco
  • 1987 Ciudad prehispánica y Parque Nacional de Palenque
  • 1987 Reserva de la Biósfera de Sian Ka'an
  • 1987 Centro Histórico de la Heroica Puebla de Zaragoza
  • 1988 Centro Histórico de Guanajuato y sus minas adyacentes
  • 1988 Achtocaxtilāltepētl Chich'en Itza
  • 1991 Centro Histórico de Morelia
  • 1992 Ciudad Prehispánica de El Tajín
  • 1993 Pinturas rupestres īpan San Francisco Tepētlān
  • 1993 Centro Histórico de la ciudad de Zacatecapan
  • 1993 Santuario de ballenas de El Vizcaíno
  • 1994 Achto teōcalmecac Mācuīlpōhualxiuhpan 16 Popōcatepētlan
  • 1996 Achtocaxtilāltepētl Uxmal
  • 1996 Zona de monumentos históricos de la ciudad de Querétaro
  • 1997 Hospicio Cabañas de Guadalajara
  • 1998 Paquimeh
  • 1998 Zona de monumentos históricos de Tlacotalpan
  • 1999 Zona de monumentos arqueológicos de Xōchicalco
  • 1999 Ciudad histórica y fortificada de Campeche
  • 2002 Huēhueh mayātēcah āltepētl Kalak'mul
  • 2003 Misiones franciscanas de la Sierra Gorda de Querétaro
  • 2003 Festividades indígenas del culto a los muertos
  • 2004 Tlaquitcalli Luis Barragán
  • 2005 Islas y áreas protegidas del golfo de California
  • 2006 Metzcaletl Milpan īpan Tequillān
  • 2007 Āltepētl Tepōchcalli UNAM

[ticpatlaz] Tlaīxcopinaltin

[ticpatlaz] Nō xiquitta

[ticpatlaz] Āltepēmachiōmeh

[ticpatlaz] Āmoxtiliztli

  • García Escamilla, Enrique, Historia de México (Mēxihco ītlahtōllo), tlahcuiloa Nāhuatl īhuān Caxtillahtōlcopa , Mēxihco Tēcuācān , Plaza y Valdés Editores, 1991.

[ticpatlaz] Tlahtōlcaquiliztilōni

  1. INEGI. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  2. Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  3. Kikapúes - Kikaapoa īhuīcpa CDI.. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  4. Cuauhtēmallān īhuān Chiyapan tlahtōltin īhuīcpa CDI. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  5. Tlahtōl "Lalaxtli" īhuīcpa huēytlahtōlāmoxtli īpan Fray Alonso de Molina, yeh ōquihcuilo naranja.