Castila (amanu)

From Wikipedia

Spanish, Castilian
Español, Castellano 
Pronunciation: IPA: /espa'ɲol/, /kaste'ʎano/ or /kaste'ʝano/
Spoken in: Argentina, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Dominican Republic, Ecuador, Equatorial Guinea, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Puerto Rico, Spain, Uruguay, Venezuela and significant parts of the population in Andorra, Australia, Belize, Canada, Gibraltar, Morocco, Philippines, and the United States.
Total speakers: First languagea: 322[1][2]- c. 400 million[3][4][5]
Totala: 400–500 million[6][7][8]
aAll numbers are approximate. 
Ranking: 2-5 (native)[9][10][11][12]
Total: 4
Language family: Indo-European
 Italic
  Romance
   Italo-Western
    Gallo-Iberian
     Ibero-Romance
      West Iberian
       Spanish, Castilian 
Writing system: Latin (Spanish variant) 
Official status
Official language of: Template:Country data Argentina Argentina
Template:Country data Bolivia Bolivia
Template:Country data Chile Chile
Template:Country data Colombia Colombia
Template:Country data Costa Rica Costa Rica
Template:Country data Cuba Cuba
Template:Country data Dominican Republic Dominican Republic
Template:Country data Ecuador Ecuador
Template:Country data El Salvador El Salvador
Template:Country data Equatorial Guinea Equatorial Guinea
Template:Country data Guatemala Guatemala
Template:Country data Honduras Honduras
Template:Country data Mexico Mexico
Template:Country data Nicaragua Nicaragua
Template:Country data Panama Panama
Template:Country data Paraguay Paraguay
Template:Country data Peru Peru
Template:Country data Puerto Rico Puerto Rico
Flag of Spain Spain
Template:Country data Uruguay Uruguay
Template:Country data Venezuela Venezuela

Template:Country data EU European Union (EU)
Template:Country data Mercosur Mercosur
Organization of American States
Template:Country data UN United Nations (UN)
Regulated by: Asociación de Academias de la Lengua Española (Real Academia Española and 21 other national Spanish language academies)
Language codes
ISO 639-1: es
ISO 639-2: spa
ISO 639-3: spa 
For detailed information about the legend and the sources taken to make the map, see its description page

Ing Castila o Español metung yang amanung Romance a menibat king dake nang pangulu ning España. Iti ing opisial a amanu ning España ampo ning keraklan da reng bansa king America Latina, amo ning Equatorial Guinea king Africa. Miras lang adwang pulu’t limang bansa ampong teritoriu deng gagamit king Castila antimong manimunang amanu. Bukud kaniti, maulaga yang amanu kareng dakal pang lugal.

Migumpisa ya ing Castila antimong dialectu ning Latin kareng mangalaut a salapungan kareng lalawigan ning Cantabria, Burgos, Soria and La Rioja king pangulu ning España. Manibat karin, bagya-bagya yang mikalat kilub ning Kayaryan ning Castilia, nung nu ya miyalkus (evolved) at king lambatan, meging manimunang amanu ning kapamahalan ampo ning kalakal. Midala ya king America at aliwa pang dake ning yatu karing tawling limang siglu (dilanwa) kapamilatan da reng colonista ampong talapaglakbeng Español.

Miraras lang atlung dalan a milyun adwang pulu’t adwang miliun (400,000,000) anggang apat a ralan a milyun deng magsalitang king amanung iti.[13][7]. Uli na niti, iti ing maragul diling amanung Romance, at mapalyaring ing kadwang pekamaragul a yamanu agpang king bilang da reng tubung magsalita. Ing tantya ra, nung piyabe la reng tubu ampong e tubung magsalita, miras lang limang dalan a miliun deti. Uli na niti, mapalyaring ing Castila ing kapat a pekamaragul a yamanu agpang king pangkabilugan a bilang da reng talapagsalita.[13][7]

Metung ya kareng anam a oficial a amanu king pamipalakad ning Misasanmetung a Bansa o United Nations. Dakal lang dili reng magsalita kaniti king Pangulung America, Mawling America, España, at king mas malating bilang king Africa ampong Asia Pacifico. Ing Castila murin ing kadwang pekamaragul a yamanu king America[14], nung nu iti murin ing popular diling dayung amanu (foreign language) a panigaralan da kareng pipagaralan ampong universidad [15][16]

[edit] Pamitinduk-tinduk (Classification)

Malapit yang dili ing Castila kareng aliwang amanung Romance a Albugang Iberian: Asturian (asturianu), Galician (galego), Ladino (Djudeo-espanyol, sefardí), and Portuguese (português), at, kareng mapilang aspetu, king Aragonese (aragonés) ampong Catalan (català).

Ing Catalan, metung a amanung Aslagang Iberian (East Iberian), mas malapit ya ketang kasiping nang amanung Occitan (occitan) kesa king pamikamaganak da reng Castila (Español) ampong Portugues. Miwawangis la garalita (gramatica) deng Castila ampong Portugues, pati na ing keraklan da reng karelang amanu o vocabulariu, at metung a kasalesayan, particular king impluensiya ning Arabu, anyang sinakup deng Muslim ing keraklan ning peninsula (pareu lang melaganap kareng teritoriung Muslim deng adwa). Tatantyan dang 89% ing karelang pamiyawig. [17]

Ing Ladino naman, a keraklan ing Castila ketang panaun a medieval (Edad Media, Middle Ages o Kalibudtang Panaun), at mas malapit king makabayung Castila o Español kesa king sanu pa mang amanu, gagamitan de reng lahi da reng Judiung Sephardic, a mitabi king España ketang kalabing limang siglu o dilanwa (15th century). Agpang karing dakal nang kauryan, e ya aliwang amanu nun e metung ya mung dialectu ning Castila. Ala lu king Ladino deng katayang ibat kareng tubu king America (Indian o native American) a mikalat ketang panaun ning colonialismu. Atin yang kataya ibat king Turco, Hebreo at aliwa pang amanu da reng lugal nung nu la menuknangan deng Sephardi.


Template:Official UN languages Template:Official EU languages Template:Romance languages Template:Europe in topic Template:Languages of South America

Template:Latinunion