Ël còl e l'ospissi dël Gran San Bernard
Ël còl dël Gran San Bernard a forma un passage a travers dj'Alp a n'autëssa 'd 2467 méter.
Ij Salassin a l'avìo fabricà ambelessì dle caban-e e da banda a l'avìo butaje la statua ëd sò dé, ciamà ambelessì Penn, dont ël nòm dj'Alp Penine.
Ij Roman, na vira ch'a l'han batù ij Salassin, al pòst ëd Penn a l'han butà soa divinità Giòve, che ambelessì a l'é stàit ciamà Giòve Penin; parèj, ël pòst a l'han dilo Mont-Joux. A l'han peuj tirà su d'arfuge pì grand e goregn, 'me arpar për soe varnison e për coj ch'a passavo.
Apress Costantin, a son dij cristian ch'as anstalo an sël còl për giuté ij viagiator. Dal 700 al 943 anviron, a-i rivo ij Beneditin a cudì ël leu.
Dal 943 al 990 anviron, ij Sarasin a òcupo ël còl. Apress, ël passage a l'é sota 'l contròl dij brigant, fin-a ch'a-i riva Bernard ëd Menton ch'a costruiss sò ospissi, livrà dël 1049. An soa bola dij 28 ëd giugn dël 1177, ël vësco ëd Roma Lissànder III a arconòss al Gran San Bernard 78 benefissi, grand e cit, spatarà an Euròpa.
Ël prevòst dël Gran San Bernard a l'é restà a Osta fin-a al 1752 (dal 1270 a l'era ëdcò canònich dla catedral, anté che ij prevòst a l'ero sotrà).
Dël 1475, ël Valèis, anté ch'as trovava ël Gran San Bernard, a l'ha proclamà soa indipendensa e a l'é dëstacasse da ca Savòja. Ij Savòja, tutun, a l'ha seghità a nominé ël prevòst dël Gran San Bernard fin-a a la bola In supereminenti dij 19 d'ost 1752, ëd Benedet XIV, ch'a l'ha decidù ch'a fusso ij canònich dël Gran San Bernard a nominé sò prevòst, antant ch'ij ben dël Gran San Bernard ch'as trovavo ant ij teritòri dij Savòja a l'ero assignà a l'Órdin maurissian. La sede dij prevòst a l'ha tramudà a Martigny.
Dël maj 1800, Napoleon a passa ël San Bernard con soa armada e a fa fabriché ambelelì un monument a Desaix.
Dël 1905, al pian ëd Giòve, anté che na vira a-i era la statua ëd Giòve, a l'han inaugurà na statua a Bernard ëd Menton.
|
OMMI! Ma io non SO LEGGERE!!
E be'? :) È facile imparare a leggere una lingua che si parla già. Consulti
questa pagina e vedrà, in un attimo anche Lei avrà il suo badge da bogianen :)
 |
St'utent-sì a l'é un bogianen
|
OMMI! pero si YO no
SE LEER!
¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)

'cò ti it peule travajé a fé pì granda e bela la wikipedia piemontèisa. Tùit a peulo gionté dj'anformassion, deurbe dij neuv argoment, deje na man aj volontari che a travajo ambelessì 'ndrinta. Rintra ant la Piòla e les coma avnì a fé toa part. I soma na gran famija e i l'oma da manca dël travaj ëd tùit.
BANCHÈT dj'UTISS
Lìber për chi a veul amprende
a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogràfica dij test ant sle pàgine marcà koiné piemontèisa.
Për ёscrive dësgagià, che as dëscarìa la Tastera piemontèisa!
E che a manca pa dë vardesse la pàgina d'agiut për chi as anandia da zero.
|
|