Stòria ëd Turin

Da Wikipedia.



Contnù

[modìfica] Preistòria

Për la lista dij repert vardé: Repert preistòrich.

[modìfica] Stòria

[modìfica] Turin roman

Dël 49 aGC, Turin a l'é trasformà an n'amportanta stassion militar, l'Oppidum Taurinense da Giulio César. Dël 43 aGC, an memòria ëd César, la sità a ven ciamà Colonia Julia Taurinorum da Otavian, Lépid e Antòni, e da la mira aministrativa a ven gionzùa a la tribù stelatin-a. Dël 27 aGC ël nòm a dventa Julia Augusta Taurinorum.

Sò periméter (2960 méter) a l'era col delimità da cole che al di d'ancheuj a son contrà Giulio, piassa Emanuel Filibert, un tòch ëd piassa dla Repùblica e dij Giardin Reaj, mità piassa Castel, contrà Academia dle Siense, Santa Teresa, Cernaja, cors Siccardi e contrà dla Consolà. A l'era sircondà da 'd muraje àute 6,33 méter, pì ël parapet.
Ël decumanus maximus a dividìa la sità an doi, arlongh cola ch'a sarà contrà Dòira Gròssa, an colegand Porta decumana con Porta praetoria; a lo crosiava ël cardo maximus (a 'n ters dël decumanus a ancaminé da est) ch'a corìa a l'autëssa dle contrà San Tomà e Porta Palatin-a, antra la Porta Romana e la Porta marmorea.
Fòra dle muraje a-i ero le bariere, abità da la gent pì pòvra.

[modìfica] L'assedi 'd Turin dël 1706

Pero Mica a dà feu a le póer, quàder d'Andrea Gastaldi
Pero Mica a dà feu a le póer, quàder d'Andrea Gastaldi

L'assedi ëd Turin dël 1706 a l'é n'episòdi dla Guèra ëd Sucession Espagneula. Già da la fin dël 1705, la pì part dël Piemont a l'era finì sota 'l contròl dij fransèis: al duca Vitòrio Medeo II a-j restavo mach pì Turin e pòch d'àutri teritòri.

Ij 13 ëd maj dël 1706 a ancamin-a l'assedi dj'armade franch-ëspagneule a Turin, con la costrussion ëd linie fortificà, da Lucent a le Molinëtte, për pronté soa avansà con ël but ëd pijé la Sitadela. La sità a l'é difendùa da repart sabàud e amperiaj, con l'agiut ëd la popolassion, e a opon na resistensa gorëgna.

La prima min-a fàita s-ciopé daj fransèis a l'é dij 4 ëd luj, tra la Sitadela e Valdòch. An tra j'assion eròiche d'ës perìod, la pì avosà a l'é ël sacrifissi ëd Pero Mica che ant la neuit an tra ij 29 e ij 30 d'ost a meuir për bloché n'intrada dij fransèis ant la galarìa dla Mesalun-a ëd Socors.

Antramentre, as avzinavo j'armade amperiaj mnà dal prinsi Genio për liberé la sità d'l'assedi. Ij 29 d'ost prinsi Genio e Vitòrio Medeo as ancontro a La Mòta 'd Carmagnòla e a combin-o ij sò esèrcit. Ël 1 dë stèmber da la colin-a ëd Superga a studio la disposission dij nemis e a decido ëd taché ant la zòna antrames la Dòira e la Stura, anté che ij fransèis a smijo pì déboj. Ij 7 dë stèmber, apress na bataja curta e sagnosa, j'assediant a son forsà a artiresse e la sità a l'é liberà.

OMMI! Ma io non SO LEGGERE!!

E be'? :) È facile imparare a leggere una lingua che si parla già. Consulti

questa pagina e vedrà, in un attimo anche Lei avrà il suo badge da bogianen :)
St'utent-sì a l'é un bogianen



OMMI! pero si YO no
SE LEER!

¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)


Figura:Giandoja-mobilitassion-cit.jpg
'cò ti it peule travajé a fé pì granda e bela la wikipedia piemontèisa. Tùit a peulo gionté dj'anformassion, deurbe dij neuv argoment, deje na man aj volontari che a travajo ambelessì 'ndrinta. Rintra ant la Piòla e les coma avnì a fé toa part. I soma na gran famija e i l'oma da manca dël travaj ëd tùit.


BANCHÈT dj'UTISS
Lìber për chi a veul amprende

a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogràfica dij test ant sle pàgine marcà koiné piemontèisa.

Për ёscrive dësgagià, che as dëscarìa la Tastera piemontèisa!

E che a manca pa dë vardesse la pàgina d'agiut për chi as anandia da zero.