Sitadela ëd Turin

Da Wikipedia.



Ant ël 1561 Emanuel Filibert a pija la decision ëd tramudé la capital da Chambéry a Turin, për ëd rason polìtiche e militar: Turin as peul difende mej che Chambéry. Turin a l'é protegiùa a òvest da j'Alp, a est dal , a nòrd da Dòira, Stura e Sangon. A restava mach da difende ël fianch sud. A l'é për lòn che Emanuel Filibert a comanda ëd costruì al canton sud-òvest dle muraje roman-e, ant ël pont pì àot dj'anviron, la prima sitadela d'Euròpa, fabricà conforma a le pì moderne técniche ëd fortificassion. Ël proget a l'é ëd Francesco Paciotto, ch'a modìfica në studi precedent ëd Francesco Orologi, urbanista ai temp dl'ocupassion fransèisa. La piassafòrt, a pianta pentagonal, a l'é realisà an quatr agn ëd travaj, dal 1564 (la prima pera a l'é posà ij 2 dë stèmber) al 1568. Për fela ampressa parèj, as dòvro tuti j'ovrié dl'edilissia dla sità e as antërdiss qualsëssìa àotra costrussion fin-a a la realisassion dl'euvra. Finìe le costrussion ëd surfassa, ant ël 1572 as ancamin-o cole sot-tèra: un sistema complicà ëd galarìe ëd contramin-a për antravé j'artifissié nemis ëd rivé ai bastion e feje saoté.
A la fin, la sitadela as presentava con na strutura dobia an mon cheuit, ampinìa ëd giairon e caossin-a, con bas e ranfòrs (coma jë spron) an pèra.
La sitadela a l'era na ciadeuvra d'angegnerìa militar. Napoleon, che durant soa ocupassion dël Piemont a l'avìa ordinà ëd dësblé le fortificassion sabàode, a la risparmia. Ma la sitadela a surviv nen al dësvlup urbanìstich ëd Turin ch'a-i ven dòp. Al di d'ancheuj a-i në resta mach pì la tor ch'a òspita ël Musé d'Artijeria.

OMMI! Ma io non SO LEGGERE!!

E be'? :) È facile imparare a leggere una lingua che si parla già. Consulti

questa pagina e vedrà, in un attimo anche Lei avrà il suo badge da bogianen :)
St'utent-sì a l'é un bogianen



OMMI! pero si YO no
SE LEER!

¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)


Figura:Giandoja-mobilitassion-cit.jpg
'cò ti it peule travajé a fé pì granda e bela la wikipedia piemontèisa. Tùit a peulo gionté dj'anformassion, deurbe dij neuv argoment, deje na man aj volontari che a travajo ambelessì 'ndrinta. Rintra ant la Piòla e les coma avnì a fé toa part. I soma na gran famija e i l'oma da manca dël travaj ëd tùit.


BANCHÈT dj'UTISS
Lìber për chi a veul amprende

a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogràfica dij test ant sle pàgine marcà koiné piemontèisa.

Për ёscrive dësgagià, che as dëscarìa la Tastera piemontèisa!

E che a manca pa dë vardesse la pàgina d'agiut për chi as anandia da zero.

Àutre lenghe