La guerra dei Morgiazzi
Da Wikipedia.
Euvra an vers ëscrita an piemontèis ëd Valsesia vers la fin dël sècol ch'a fa XVII. A conta l'arvira valsesian-a ch'a l'ha avu-ie leu ël 15 d'aost 1678 a Varal contra ij governant për dësfende j'antich privilegi dont la val a godìa fin-a daj temp dij Viscont.
[modìfica] TramaLa stòria a l’é motobin sempia. A girava për la val la vos che ël goern a vorèissa dé an féod la Valsesia a un cont milanèis. Për combinassion un cont Serbelloni, ëd Milan, as trovava a Varal për la festa dla Madòna d’aost e la soa presensa a smijava confermé ij sospèt. La popolassion an partend da Alagna a marcia vers Varal con l’intension ëd mandé vìa ij governant e ëd sachegé la sità. A la fin a sarà franch ël cont milanèis a spieghé ël malintèis e a pasié ij valsesian, ma ël podestà ëd Varal a dovrà scapé sël lagh d’Òrta sensa podèj mai pì torné an Valsesia. [modìfica] Valor dël documentAs agiss d'un document motobin amportant e ùnich, përché a përmet ëd conòsse cola ch'a l'era la lenga parlà an Valsesia pruma dl'anession ëd la val al Piemont dël 1707. [modìfica] Passà lontanAnt ël test as treuvo vàire esempi ëd passà lontan, che antlora a l'era anco' bin dovrà an Piemont: Fin ch'i furo an Valmagia, i ‘l fero volté canton, intraro a Varal, i restaro, is fërmaro (as peul noté che ël përnòm verbal dla tersa përson-a plural a l'é i e nen a, caraterìstica dël piemontèis oriental). Generalment jë studios ëd la lenga piemontèisa i sërco dj’esempi ëd passà lontan ant j’euvre ëd pare Isler. Ant un'euvra valsesian-a, nopà, i trovoma la midema coniugassion e cost a smijarìa dimostré l’apartenensa ëd tute le parlade piemontèise a na sorgiss comun-a. [modìfica] Registr lenghìstichAnt ël test i sentoma parlé diverse përson-e con dij registr diferent. Ël pòpol a parla valsesian, foravìa dël cont, ch’as esprim an bon italian, e la gent d’Alagna, ch’a parla ant una mës-scia ëd titschu (lenga walser) e piemontèis con un risultà pitòst dròlo e simpàtich. Miraco as agiss ëd la prima vira ant la literatura anté che n'autor as badin-a (bonariament) dël parlé dj'alman: trinche trinche vine rosse, sàuta peui come camosse.... Ëdcò ël lèssich a dimostra che la lenga parlà antlora a l'era motobin pì davzin al piemontèis comun che cola ch'as parla ancheuj: papé (carta), franch (pròpi), almanch (almeno) e vìa fòrt. |
E be'? :) È facile imparare a leggere una lingua che si parla già. Consulti questa pagina e vedrà, in un attimo anche Lei avrà il suo badge da bogianen :)SE LEER! ¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)
a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogràfica dij test ant sle pàgine marcà koiné piemontèisa. Për ёscrive dësgagià, che as dëscarìa la Tastera piemontèisa!E che a manca pa dë vardesse la pàgina d'agiut për chi as anandia da zero. |