حفيظ الله امين

From Wikipedia

حفيظ الله امين
حفيظ الله امين
د زېږېدو نېټه: ١ د اګست، ١٩٢٩
د مړينې نېټه: ۲۷د دېسمبر، ١٩٧٩
د افغانستان ولسمشر
د ورپه غاړه دندو ترتيب: د افغانستان درېيم ولسمشر

( د خلق دموکراتيک ګوند دوهم مشر)

د کار موده: سېپتمبر ١٩٧٩ – ډېسمبر ١٩٧٩
مخکينی ولسمشر: نور محمد ترکی
وروستنی ولسمشر: ببرک کارمل
د افغانستان لومړی وزير
د ورپه غاړه دندو ترتيب: د افغانستان لسم لومړی وزير

(د خلق دموکراتيک ګوند دوهم مشر)

د کار موده: مارچ ١٩٧٩ – ډېسمبر ١٩٧٩
مخکينی لومړی وزير: محمد داود خان
وروستنی لومړی وزير: ببرک کارمل

حفيظ الله امين په ١ د اګست، کال ١٩٢٩ کې د پغمان ولسوالۍ د قاضي خېلو په کلي کې نړۍ ته راغلی. نوموړی د نور محمد ترکي نه وروسته د افغانستان دريم ولسمشر او د خلق دموکراتيک ګوند مشر پاتې شوی.

داسې وييل کېږي چې حفيظ الله امين د امريکا پلوی وه او د مړينې نه ورورسته بيا روسانو او دده نورو مخالفو ډلو ټپلو دی د سي آی اې (CIA) د جاسوس په نامه هم ياد کړی. خو د حفيظ الله امين د حکومت په ١٠٤ ورځينۍ مودې کې، پرته د يوې ناکامې پوځي بغاوت نه بل کوم داسې سرغړونه او د ده په وړاندې ولاړېدنه نه ده ترسترګو شوې.

په ٢٧ ډېسمبر، ١٩٧٩ کال کې حفيظ الله امين د روسي پوځونو لخوا ووژل شو او پر ځای يې ببرک کارمل د افغانستان د ولسمشر په توګه په چوکۍ کېناوه.

نيوليک

پخواني وختونه او شخصي ژوند

حفيظ الله امين چې د پغمان د قاضي خېلو په کلي کې زېږېدلی د يوه دولتي مامور ځوی وه. امين د کابل پوهنتون نه د شمېرپوهنې او فيزيک په څانګو کې بری ليک ترلاسه کړی او بيا وروسته په يوې لېسې کې د ښوونکي په توګه دنده درلوده.

په ١٩٥٧ کال کې چې کله ده يو تعليمي بورس وګاټه نو بيا امريکا ته ولاړ، هلته په کولمبيا پوهنتون کې د معلمۍ نورې زده کړو کې بوخت وه او د زده کړو د بشپړېدو نه وروسته هېواد ته راستون شو او هلته يې د ښوونکيو د روزلو په اداره کې په ښوونه بوخت شو. په ١٩٦٢ کال کې بيا د دوکتورا په نيت يو ځل بيا امريکا ته ولاړ، دا ځل دی د هېواد نه دباندې د افغانستان د زده کوونکو په ټولنه کې د لومړی ځل لپاره په سياست کې راننوت.

د زده کړې په وختونو کې چې کله نوموړی د لنډمهال لپاره د کولمبيا پوهنتون په انګړ کې د زده کوونکيو نړۍ کې اوسېده، دا هماغه مهال وه چې حفيظ الله امين د مارکسيزم سره پزړه پورتيا ومونده، که څه هم چې د شپېتو لسيزه د ګډوډۍ لسيزه وه چې هرڅوک د سياست په ډګر کې نه پرېښودل کېدل، خو د کولمبيا پوهنتون له پلوه کوم داسې خنډ نه وه.

په ١٩٦٥ کال کې حفيظ الله امين پرته د دوکتورا د اخيستلو بېرته خپل هېواد ته راستون شو او د انجونو په يوه لېسه کې يې د ښوونکي په توګه دنده ترسره کوله. هغه ډېر ژر د افغانستان د خلق ډيموکراټيک ګوند غړی شو، او د همدغه ګوند يو ډېر وتلی لوړ پوړی مارکسيست خلقی شو.

ولسمشر سردار محمد داود لا د تر اوسه پورې کلابند وه او څرنګه چې حفيظ الله امين او دده ځينې نور ملګري د زندان نه خوشې شول نو نوموړي د کودتا قومنده په لاس کې واخيستله.

د سردار محمد داود خان د مړينې نه وروسته نو بيا د خلق ډيموکراټيک ګوند د افغانستان واکمن ګوند شو او په همدې توګه نور محمد ترکی چې په هغه وخت کې د ګوند مشر وه، ولسمشر وټاکل شو او حفيظ الله امين او ببرک کارمل د ولسمشر د لومړي وزير مرستيالان شول. په همدغه وختونو کې په هېواد کې د مارکسيستي او لېنېني اصلاحاتو د پلی کولو په غبرګون کې ډېر خلک ددوی مخې ته ودرېدل او د خلکو لخوا ګڼ شمېر بلواګانې وشوې.

د ١٩٧٩ کال په فبروري مياشت کې د متحده آيالاتو سفير آډولف ډبس په کابل کې ووژل شو او په همدې توګه د خلق ګوند په پرچم ګوند باندې برلاسي موندلې وه. کارمل چې د پرچم ګوند غړی وه نو د افغانستان نه دباندې اروپا ته ولېږل شو. د ١٩٧٩ کال د مارچ د مياشتې تر پای پورې حفيظ الله امين ښکاره کنټرول يې تر لاسه کړی وه چې بيا د ترکي لخوا د لومړي وزير دنده ورکړل شوه خو ترکی لا تر اوسه پورې خپله دنده درلوده.

په هېواد کې ګډوډۍ همداسې روانې وې او همدغه نوي رژيم د روسيې مرستو ته اړ وه. دا د ترکي او د ليونېد برېژنف تر مېنځ د ليده کاته وه چې د حفيظ الله امين د ګوښه کېدو پرېکړه وشوه.

د ترکي وژنه

حفيظ الله امين
حفيظ الله امين

وروسته له دې چې نور محمد ترکی بېرته کابل ته راستون شو نو د حفيظ الله امين نه يې وغوښتل چې د هغه سره وګوري. د حفيظ الله امين شرط دا وه چې که چېرته د روسيې سفير الېکساندر پوزانوف د ده د ژوند ضمانت وکړي نو دی به د ترکي سره به وګوري. دا ضمانت هغه ته ورکړ شوی وه خو د ايماندارۍ له مخې نه وه ورکړ شوی.

امين پدې پوهېده چې که د ترکي مقصدونه هر څه وي خو د هغه Amin knew however what Taraki's intentions were and the demand for his safety being guaranteed by the Soviet Ambassador, probably a shrewd ploy on the part of Amin to mislead Taraki.

کله چې حفيظ الله امين د خلکو ماڼۍ ته راغی نو په دغه وخت کې ډزې وشوې. امين جوړ روغ د دې ځای نه په تېښته بريالی شو، بيا لږه شېبه وروسته حفيظ الله امين د خپلو پلويانو سره ماڼۍ ته راستون شو او د ماڼۍ يو ساتندوی ته يې امر وکړ چې ترکی بندي کړي.

په ۱۴ د سېپټمبر, ١٩٧٩ کال کې امين د حکومت واک په خپل لاس کې ونيوه. يو څو ورځې وروسته د حفيظ الله امين حکومت داسې اعلان وکړ چې ترکی د يوې "ناجوتې ناروغۍ" له امله مړ شو.

د افغانستان د جمهوريت ولسمشر ( سېپتمبر ١٩٧٩ – ډېسمبر ١٩٧٩)

د حفيظ الله امين د ولسمشرۍ په وخت کې د افغانستان د خلق د ډيموکراټيک ګوند بېرغ.
د حفيظ الله امين د ولسمشرۍ په وخت کې د افغانستان د خلق د ډيموکراټيک ګوند بېرغ.

His rule was notable for its brutality. The Soviets admitted that perhaps 500 PDPA members had forfeited their lives. Amin now assumed leadership and carried out his own purges of the PDPA. Attempting to pacify the population, he released a list of some 18,000 people who had been executed and blamed the executions on Taraki. The official Afghan figures are much higher-15,000 to 45,000.

Aditional to that, Amin was not a popular person. He was rapidly accumulating as enemies a large group of very angry relatives of victims, and PDPA members must have lived in fear of their lives.

During this period, many Afghans fled to Pakistan and Iran and began organizing a resistance movement to the "atheistic" and "infidel" communist regime backed by the Soviets. Although the groups organizing in the Pakistani city of Peshawar would later, after the Soviet invasion, be described by the western press as "freedom fighters".

In mid-November 1979 Amin launched a large military operation against the resistance at Sayd Karam in Paktia Province. The offensive was successful, eliminating as many as 1,000 or more resistance fighters, relatives, and supporters, driving most of the remainder into Pakistan, and obliterating sympathetic villages.

Amin also began unfinished attempts to moderate what many Afghans viewed as an Anti-Islam regime. Promising more religious freedom, repairing mosques, presenting copies of the Koran to religious groups, invoking the name of Allah in his speeches, and declaring that the Saur Revolution was "totally based on the principles of Islam." Yet many Afghans held Amin responsible for the regime's harshest measures and the Soviets, worried about their huge investment in Afghanistan might be jeopardized, increased the number of advisers in Afghanistan.

Amin worked to broaden his base of support and purged the PDPA of his perceived enemies. His regime was still under pressure from the insurgency in the country and he tried to gain Pakistani or American support and refused to take Soviet advice.

Because of or in spite of this, Amin attempted to solidify his hold on the country militarily. This display of independent nationalism was not tolerated by Moscow, and on December 19٧٩, the Soviets began their invasion of Afghanistan.

د روسانو يرغل

The HQ of the Soviet 40th Army in Kabul, Afghanistan in 1987. Before the invasion it was the Presidential Palace where Amin was killed. Photo by Mikhail Evstafiev
The HQ of the Soviet 40th Army in Kabul, Afghanistan in 1987. Before the invasion it was the Presidential Palace where Amin was killed. Photo by Mikhail Evstafiev

Islamic guerrillas in the mountainous countryside harassed the Afghan army to the point where the government of President Hafizullah Amin turned to the Soviet Union for increasingly large amounts of aid.

The Soviet Union decided to increase its military aid to Afghanistan in order to maintain the Communist government, but was dissatisfied with Amin as the Afghan leader capable of accomplishing this goal. Soviet leaders, based on the information from KGB, thought that Amin destabilized the situation in Afghanistan.

The last arguments to overthrow Amin were obtained by the KGB from its agents in Kabul, that two of Amin's guards killed the former president Nur Muhammad Taraki and that Amin was supposedly a CIA agent. There were, however, some sceptics among the Soviet military advisors of Afghan army, principaly General Vasily Zaplatin, a political advisor at that time, who claimed that four of the young Taraki's ministers were responsible for the destabilization.

Amin feared the Soviet troops would be used to depose him. Fearing for his survival and uncertain of whom he could trust, he started putting his relatives into positions of power. Amin put one of his nephews in charge of the secret police, but that nephew was assassinated. Amin moved his headquarters out of Kabul in concern for his own safety.

د روسانو له خوا د حفيظ الله امين وژل کېدل

حفيظ الله امين د خپلو هم ګونديانو سره
حفيظ الله امين د خپلو هم ګونديانو سره

On December 22, the Soviet advisors to the Afghani Armed Forces advise them to undergo maintenance cycles for tanks and other crucial equipment. Meanwhile, Telecommunications links to areas outside of Kabul are severed, isolating the capital. Viewing this, Amin moves the offices of the president to the Tajbeg Palace, believing this location to be more defensible during invasion.

Five days later, on December 27, elements of the KGB Spetsnaz (Alpha Group), in Afghan uniforms storm the Presidential Palace in Kabul, taking relatively few casualties, killing President Hafizullah Amin and his 200 elite guards in the process.

The Soviet Spetsnaz blew up Kabul's communications hub, paralyzing the Afghani military command, at 7:00 P.M. By 7:15 seized the Ministry of Interior. The Soviet military command at Termez did not wait until Amin's capture to announce on Radio Kabul (in a broadcast prerecorded by Babrak Karmal) that Afghanistan had been liberated from Amin's rule.

According to the Soviet Politburo they were only complying with the 1978 Treaty of Friendship, Cooperation and Good Neighborliness that former President Taraki signed. The execution of Hafizullah Amin was, according to the Soviets, the action of the Afghan Revolutionary Central Committee. That committee then elected as head of government Babrak Karmal, who was in exile in Moscow.

د سي آی اې CIA د جاسوسۍ تور

د لومړي ځل لپاره د شوروي حکومت او رسنيو په حفيظ الله امين د سي آی اې د جاسوس تور ولګاوه، دا يو داسې تور وه چې په امريکا او په نوره نړې کې په شک سره ورته کتل کېدل. ددغې ادعا په وړاندې يو بل قوي دليل دا وه چې حفيظ الله امين تل په خپلو رسمي غونډو کې او نورو ځايونو کې د شوروي د سوسياليستي هېواد سره دوستانه اړيکې ښودلې. او بيا وروسته د هغه د مړينې نه او د هغه د دوه ځامنو د مړينې نه، د حفيظ الله امين د ښځې له قوله داسې وييل کېدل چې هغې غوښتل چې خپل د بچيانو سره شوروي اتحاد ته ولاړه شي، ځکه چې د هغې خاوند تر اخره پورې شوروي اتحاد ته وفاداره وه.

She did eventually go to the Soviet Union to live. However Zaplatin failed to emphasize this enough [1]. However, enough circumstantial evidence supporting the charge exists so that it perhaps should not be dismissed entirely out of hand.

Preceded by:
نور محمد ترکی
د افغانستان لومړی وزير
March 1979 – December 1979
Succeeded by:
ببرک کارمل
Preceded by:
None - Position Created
د اګسا مشر
اپرېل 1978 – September 1979
Succeeded by:
اسد الله امين

(د کام د ريس په توګه)

Preceded by:
محمد اسلم وطنجار
د دفاع وزير
جولای 1979 – ډېسمبر 1979
Succeeded by:
محمد رفيع
Preceded by:
نور محمد ترکی
د افغانستان ولسمشر
سېپتمبر 1979 – ډېسمبر 1979
Succeeded by:
ببرک کارمل
Preceded by:
نور محمد ترکی
General Secretary of the People's Democratic Party of Afghanistan
سېپتمبر 1979 – ډېسمبر 1979
Succeeded by:
ببرک کارمل
Preceded by:
نور محمد ترکی
د انقلابي شورا ريس
سېپتمبر 1979 – ډېسمبر 1979
Succeeded by:
ببرک کارمل

باندنۍ تړنې

نورې لوستنې

  • Red Flag Over Afghanistan: The Communist Coup, the Soviet Invasion, and the Consequences - Thomas T. Hammond - ISBN 0-86531-444-6