ميرويس نيکه

From Wikipedia

حاجي ميرويس نيکه د افغانستان بنسټګر
حاجي ميرويس نيکه د افغانستان بنسټګر

داسي اټکل کيږي چي ميرويس خان په ١٠٨٤ هـ ق يا ١٦٧٣م کال کي زېږېدلئ دئ . پلار يې ښالم خان نومېدئ چي د هوتکو د قوم يو منلئ مشر وو . مور يې نازو انا وه چي په پښتونولي يې د خپل زوی پالنه او روزنه کړې وه .
ميرويس خان په زلميتوب کي د وخت زياتره مروجه علوم لوستي وه او وروسته په سوداګري بوخت وو . له خوراسانه به يې مالونه هندوستان او د هغه ځايه به يې هيواد ته راوړل ، ګټه به يې هم کوله او د نورو خلکو د حاله به هم خبرېده .
کله چي صفوي شاه حسين په ١١٠٦ هـ ق يا ١٦٤٩ م کي په ايران کي پاچا سو نو ګورګين يې چي په اصل کي ګورجی وو او اوس نوی مسلمان سوئ وو، کندهار ته د خپل حکومت د نماينده په توګه را ولېږه . ګورګين چي ډېر ظالم او بې رحمه سړی وو پر افغانانو يې ظلمونه پيل کړه . هيڅ څوک نه وو چي د دې بېګنا خلکو ناره دي واوري . د خلکو ږغ تر هيڅ ځايه نه رسېدئ او ډېر افغاني مشران د ګورګين له خوا و وژل سوه . نو د خلکو د اميد سترګي يوازا او يوازي ميرويس ان ته وې . هغه وو چي د هغه څخه يې غوښتنه و کړه .
ميرويس خان هم د خلکو او هيواد خدمت تر هرڅه ښه و باله ، سووداګري يې پرېښوده او د هيواد خدمت ته يې ملا و تړله . لومړی يې د خلکو تر منځ ملي يو والی مينځ ته راووست او بيا يې ګورګين ته ځان نژدې کړ څو په لږه موده کي د هغه د باوري کسانو د جملې څخه سو . د دې لاري يې و کولای سوای چي ځان د اصفهان دربار ته و رسوي ، هلته به حالات ځانته معلوم کړي او په خپله ګټه به ور ځني کار واخلي . ده په لږ وخت کي د اصفهان په دربار کي دومره نفوذ وکړ چي د هغه ځايه يې ځان د ګورګين په دربار کي د پښتنو د قومونو د مشر په توګه مقرر کړ . اوس يې نو د خلکو د يو والي د پاره کار پيل کړ او د ګورګين د له منځه وړو په کار بوخت سو . پدې وخت کي ګورګين ځان په خطر کي و ليدئ او ميرويس خان يې بندي د اصفهان دربار ته واستاوه او دربار ته يې و ليکل چي دی په بند کي و ساتي .
د ميرويس خان پوهي او قوي منطق نه يوازي ډېر ژر دی له بنده خلاص کړ بلکي په ډېره درناوي يې حج ته د تلو اجازه هم ورکړه . تر حج وروسته بيرته د اصفهان دربار ته راغئ او د هغه ځايه يې ګورګين ته د مشورې ورکوونکي په توګه د مقررئ رسمي فرمان واخيست او کندهار ته راغئ . ګورګين پدې کار ډېر وارخطا سو او د ميرويس خان څخه يې و غوښتل چي خپله لور د ګورګين زوی ته په نکاح کړي . ميرويس خان دا خبره د قوم مشرانو ته وړاندي کړه . مشرانو پرېکړه و کړه چي يوه بله ښځه به د ميرويس خان د لور په نامه ورکړي او هغه به دغه راز ساتي . دا کار و سو او مير ويس خان څه نور هم د ګورګين دربار ته لار و موندله .
د ملي پاڅون د پاره يې يوه جرګه جوړه کړه او پرېکړه يې و کړه چي لوړی دي د بلوڅو ، ترينو او کاکړو خانان دې ته و هڅول سي چي صفوي حکومت ته د ماليې ور کولو څخه ډډه و کړي هغو همداسي وکړه . ګورګين خپل شپږزره کسيږ لښکر ژوب او بلوچستان ته و لېږه ، پخپله هم ور پسې رهي سو او د ميرويس خان څخه يې هم و غوښتل چي هلته ورسي . ميرويس خان هم د اوو زرو پښتنو عسکرو سره هلته ځان ور ورساوه . د شپې يې پر ګورګين حمله وکړه ، هغه او د هغه ټول کنډک يې له منځه يوړه . پخپله يې د ګورګين کالي واغوستل او د هغه د وژل سو پوځيانو کالي په خپلو پوځيانو واغوستل او د کندهار پر لور را رهي سول . هلته يې د ګورګين پاته پوځ له منځه يووړ ، هيواد يې د بېګانوو له لاسه خلاص کړ او د يوه خپلواک اولسي حکومت بنسټ يې کښېښود.